Dlaczego śpimy

Отрывок из книги

Czy wysypialiście się regularnie w minionym tygodniu? Czy potraficie sobie przypomnieć, kiedy ostatni raz obudziliście się samodzielnie prawdziwie wypoczęci i nie musieliście stawiać się na nogi kawą? Jeżeli odpowiedź na którekolwiek z tych pytań brzmi „nie”, jesteście w dobrym towarzystwie. Dwie trzecie dorosłych osób żyjących w krajach rozwiniętych nie przesypia zalecanych ośmiu godzin dziennie1.

Wątpię, żeby zaskoczyły was konsekwencje. Regularny sen trwający krócej niż sześć albo siedem godzin na dobę niszczy układ immunologiczny i ponaddwukrotnie zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwór. Niewystarczająca ilość snu jest najpoważniejszym czynnikiem z obszaru stylu życia wpływającym na rozwój choroby Alzheimera. Niewystarczająca ilość snu – nawet umiarkowane skracanie jego długości przez zaledwie tydzień – tak mocno zaburza poziom cukru, że u człowieka może zostać zdiagnozowane wstępne stadium cukrzycy. Krótki sen zwiększa ryzyko przytykania się i nadwątlania tętnic wieńcowych, co po jakimś czasie prowadzi do choroby wieńcowej, udaru i zastoinowej niewydolności serca. Zgodnie z profetycznym stwierdzeniem Charlotte Brontë, że „wzburzony umysł czyni poduszkę niespokojną”2, zaburzanie snu przyczynia się również do powstawania wszystkich najważniejszych zaburzeń psychicznych, w tym depresji, lęków i skłonności samobójczych.

.....

W profilu snu, w którym faza NREM dominuje w pierwszej części nocy, a faza REM we wczesnych godzinach porannych, tkwi pewne zagrożenie, z którego większość ludzi nie zdaje sobie sprawy. Powiedzmy, że kładziemy się do łóżka o północy, ale zamiast wstać o ósmej, po pełnych ośmiu godzinach snu, musimy obudzić się o szóstej z powodu zaplanowanego na wczesną godzinę spotkania albo na przykład wczesnego treningu, którego wymaga od nas trener. Ile procent snu stracimy? Logiczna odpowiedź brzmiałaby: 25 procent, jako że budząc się o szóstej, skrócimy sobie normalny ośmiogodzinny sen o dwie godziny. Tyle że nie będzie to do końca prawda. Ponieważ nasz mózg rozpisuje większość snu REM na ostatnią część nocy, czyli w tym wypadku późne godziny poranne, stracimy 60–90 procent snu REM, mimo że będziemy spali tylko 25 procent krócej. Analogicznie, jeśli obudzimy się o ósmej, ale położymy do łóżka dopiero o drugiej w nocy, stracimy znaczny odsetek snu NREM. Podobnie jak w przypadku źle zrównoważonej diety, w której spożywamy tylko węglowodany, ale pozostajemy niedożywieni z powodu braku białek, ograbianie mózgu z fazy snu NREM albo REM – każda z nich pełni niezwykle ważną, choć odmienną funkcję w mózgu i ciele – przerodzi się w dolegliwości fizyczne i psychiczne, które omówimy w dalszych rozdziałach. Snu nie da się skracać z obu końców naraz – ani nawet z jednego – nie płacąc za to wysokiej ceny.

Jak wyglądałyby wasze fale mózgowe, gdybym dziś wieczorem przyprowadził was do mojego laboratorium na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley, przyczepił wam elektrody do głowy i twarzy, a potem pozwolił zasnąć? Czym różniłaby się aktywność mózgu od tej, której doświadczacie teraz, czytając to zdanie i nie śpiąc? Jak za pomocą zmian w aktywności mózgu można wyjaśnić, dlaczego w jednym stanie (czuwania) macie świadomość, w drugim ją tracicie (sen NREM), a w trzecim odzyskujecie, tyle że wypełnioną urojeniami (sen REM)?

.....