„Autobiografia i testament to jakby jedno i to samo” – pisał Szolem Alejchem w swojej ostatniej powieści. Można powiedzieć, że los zakpił z tego zdania, jako że autor zmarł, nie dokończywszy tego dzieła. Z planowanej opowieści o całym życiu pisarza dostaliśmy zaledwie rozdziały o dzieciństwie i młodości.Tym, co najbardziej zwraca uwagę, jest nastrój książki. O biedzie i nieszczęściach Szolem Alejchem pisze z humorem, o spotykanych ludziach – z wyjątkowym zmysłem obserwacyjnym i zamiłowaniem do opowiadania anegdot. Powieść nie przekształca się jednak w satyrę, a to ze względu na wielką życzliwość wobec ludzi i świata bijącą z jej kart.
Оглавление
Szolem-Alejchem. Z jarmarku
Dzieje tej książki w skrócie
1. Po co powieść, kiedy samo życie jest powieścią?
2. Miasto
3. Rodzice
4. Szmulik sierota
5. Skarb
6. Rabin w raju
7. Szmulik znika
8. Meir Medwedewker
9. Jeszcze jeden utracony przyjaciel
10. Kolega Sirko
11. Tragedia Sirki
12. Instynkt dobra i instynkt zła
13. Złodziejstwo, gra w karty i inne grzechy
14. Fejgele Diabeł
15. Duch-kawalarz
16. Rodzina
17. Stryj Nysl i ciocia Hudl
18. Pinele, syn Szymeły, jedzie do Odessy
19. Kto zmienia miejsce, ten zmienia los
20. Ludzie rozjeżdżają się
21. Gergele Złodziej
22. Bałaguła99
23. Żegnaj, Woronko!
24. Podróż
25. W nowym domu
26. Wielkie miasto
27. Wakacje
28. Mełamedzi i nauczyciele
29. Nauczyciel Gemary
30. Dawny cheder
31. Bar micwa
32. Młodzieniec
33. Pierwsza miłość
34. Cholera
35. Żałobnicy
36. Nad Dnieprem
37. Na promie
38. W Bogusławiu na targowisku
39. Zaskakujące powitanie
40. Wśród kożuchów
41. Żyd-ptak
42. Groźne Dni
43. Święto Szałasów – Sukot
44. Z powrotem do domu
45. Pyskówka macochy
46. Przy bramie na ławeczce
47. Właściciel kolektury
48. Udani zięciowie
49. Arnold z Pidworków
50. Gimnazjalista Salomon
51. Pensja
52. Kolega Eli
53. Wśród kantorów i klezmerów
54. Nie kradnij!
55. Córka kantora
56. Symchat Tora
57. Kryzys
58. Szolem udziela korepetycji
59. Sielanka
60. Zawiedzione nadzieje
61. Koniec sielanki
62. Pół roku tułaczki
63. Znowu w domu
64. Dobra posada
65. We śnie i na jawie
66. Zdarzenie z zegarkiem
67. Anioł w postaci człowieka
68. Niespodziewany egzamin
69. Żyd-dziedzic
70. Życie na wsi
71. Ekonom Dodi
72. Pobór do wojska
73. Ciocia Tojba z Berdyczowa
74. Pierwszy wyjazd
75. Protekcje
76. Kupernik
77. Posada sekretarza
78. Wybory
Uwagi pośmiertne
Отрывок из книги
„Z jarmarku” może również znaczyć „z życia”, bo życie jest podobne do jarmarku. Każdy jest skory do porównywania ludzkiego życia z czymkolwiek. Pewien stolarz na przykład powiedział kiedyś: – Człowiek jest jak stolarz. Stolarz żyje, żyje, a potem umiera. Tak też bywa z człowiekiem. – Od szewca słyszałem, że życie człowieka podobne jest do pary butów. Kiedy podeszwy są już zdarte, to znaczy koniec. Pora głowie do piachu. Zupełnie naturalne będzie, jeśli furman przyrówna człowieka, nie przymierzając, do konia. Dlatego nie dziw, że takiemu jak ja człowiekowi, który przetarabanił już pół setki lat, a teraz zabrał się do opisania swego życia, wpadło do głowy przyrównać własną przeszłość do jarmarku.
Prawda jednak nie przedstawia się dokładnie tak; kiedy mówi się „z jarmarku”, to ma się na myśli drogę powrotną albo wrażenia wyniesione z wielkiego jarmarku. Człowiek, kiedy wybiera się na jarmark, jest pełen nadziei. Spodziewa się znaleźć tam jakieś nadzwyczajne towary. Leci więc na ten jarmark jak strzała z łuku. Mknie jak szalony. Nie zaczepiajcie go wtedy. On nie ma czasu! Gdy wraca z jarmarku, wie już, co kupił. Wtedy ma czas. Może już ochłonąć, może też zdać relację ze swoich osiągnięć. Może opowiadać powolutku, nie śpiesząc się, o wszystkim. Z kim się na jarmarku spotkał, co widział i co słyszał.
.....
– Gdzie jest ukryty skarb?
– Mądralo! Skąd mogę wiedzieć. Gdybym wiedział, dawno bym ci wyjawił. W środku nocy przyszedłbym do ciebie. Obudziłbym cię ze snu i powiedziałbym: „Chodźmy, Szolem, tam gdzie skarb. Nabierzemy pełne ręce złota. Ponapychamy sobie kieszenie!”
