Реклама. ООО «ЛитРес», ИНН: 7719571260.
Зрабіць чалавека мацнейшым
Алесь Кажадуб
Лесавік. Аповесць
Людміла Рублеўская
Ночы на Плябанскіх Млынах. Місычная аповесць
Ганна Навасельцава
Міф пра каханне
Сучасны беларускі літаратурны працэс цяжка ўявіць без повязі з літаратурамі іншых народаў, з сусветнай мастацкай літаратурай. Калі ж аглядаць яе найболей яркія з’явы хаця б за мінулыя паўстагоддзя, то відавочнай з’яўляецца ўвага пісьменнікаў да міфалогіі, да таго, што выкрышталізавана ў фальклоры. Зварот да міфалогіі патрэбен творцам, каб даказаць вяршэнства духоўнай сумленнасці, каб шчыра размаўляць з чытачом. Ад старадаўніх часоў міф тлумачыў паходжанне, будову свету, раскрываў узаемаадносіны чалавека з ім. А яшчэ дапамагаў аб’яднаць, арганізаваць людзей у нейкія лагічныя, зразумелыя калектывы, абшчыны. Ці не таму знахары, шаманы, вайдэлоты, якія былі носьбітамі фальклорнай спадчыны, валодалі рэальнай сілай у кіраўніцтве грамадствам, ці не таму яны ўплывалі на шырокія масы?..
Для нашага чытацкага пакалення блізкі і зразумелы зварот калумбійскага пісьменніка Габрыэля Гарсія Маркеса да элементаў фальклорна-міфалагічнай спадчыны. Яго раман «Восень патрыярха» ў свой час перавярнуў свядомасць чытачоў на ўсіх кантынентах. Быў у нас і вопыт адкрыцця спрадвечных ісцін праз прозу болей блізкага – кіргызскага, савецкага і, лічыце, сусветнага класіка – Чынгіза Айтматава. Асабліва працінаў душу яго раман «Буранны паўстанак: І вякуе дзень даўжэй за век», геніяльна перакладзены на беларускую мову Міхасём Стральцовым. У беларускай літаратуры папярэдняга стагоддзя міф таксама адыгрываў важную ролю ў спробе разгледзець свет, разабрацца з месцам чалавека ў часе і прасторы. Узяць хаця б казку Змітрака Бядулі «Сярэбраная табакерка», напісаную ў 1939 г.
.....
Мусіў ісці, даведвацца.
Першы раз прыйшоў, зразумела, уначы. На лузе, недалёка ад рэчкі, што працякала паўз яго, стаялі два часовыя людскія буданы, каля іх паміргвала цяпельца, некалькі чалавек сядзелі вакол яго: хто драмаў у абдымках другога, хто гаварыў, стараўся для ўсіх, хаця на яго мала зварачалі ўвагі, папісквала, патрэсквала, шаптала радыё, адна з многіх людскіх прыдумак. Было відаць, што людзі асталяваліся тут на час касавіцы, на гэта паказвала ўсё: і пах свежаскошанай травы, і некалькі пастаўленых стагоў, і граблі з віламі, кінутыя ў кучу недалёка ад буданоў. Каб лесавік быў ранейшым лесавіком, ён бы прыдумаў, што зараз рабіць. Параскідаў бы па ўсім лузе вілы і граблі. Разварушыў бы стагі. Патрос бы свістам буданы, павухкаў бы, пагігікаў так, што заледзянела б кроў у жылах, анямелі б каля вогнішча і ў будане тыя, што прыйшлі куды не трэба… Але пра яго, лесавіка, ужо амаль ніхто з людзей не памятаў, не ведаў, што гэта якраз ён гаспадарыць уначы, папярэджвае, пагражае, што толькі ён умее ў ціхую ноч разгойдваць дрэвы і наводзіць марачэнне. Не памяталі і не ведалі. Ды і што гэтыя лесавіковы забаўкі і гульні ў параўнанні з тым, што маглі самі людзі… Лесавік колькі разоў бачыў, як палалі цэлыя вёскі – і ў іх гарэлі людзі. Як адзін выбух раскідваў на кавалкі хату. Як аднымі машынамі знішчаліся другія машыны разам з людзьмі. Як вытайвалі з-пад снягоў трупы людзей – у ягонай пушчы вытайвалі, – пазіралі ў неба пустымі вачніцамі, чакалі, пакуль знойдуць іх жывыя, і тады лесавік, шкадуючы, рассоўваў мерзлую зямлю, хаваў, ведаючы, што нежывому сярод жывога месца няма. Людзі часта не маглі падзяліць нечага свайго людскога, і тады гулі войны, з кожным разам усё страшнейшыя. Самога лесавіка пакуль што зачапіць яны не маглі – але ў іх лесавік адчуваў і сваю апошнюю мяжу.
.....