Читать книгу Popli semitiċi - Андрей Тихомиров - Страница 1

Il-lingwi Semitiċi huma waħda mill—fergħat Tal-familja Semitika-Ħamitika tal-lingwi, li tissejjaħ ukoll Il-Makrofamilja Afroasjatika Jew Afro-Asjatika tal-lingwi mitkellma Fl-Afrika ta'fuq, Ħdejn L-Asja u fil-gżira Ta'Malta. Huma maqsuma f'5 (jew 6) fergħat ewlenin: Semitiċi, Eġizzjani, Berberi-Libjani, Ċadjani, Kushite u Omot (xi kultant meqjusa bħala fergħa Tal-Kushite). Il – familja Afrasjana, min-naħa tagħha, hija parti minn familja lingwistika saħansitra akbar-dik Nostratika. Lingwi nostratiċi (Mil-lat. noster-tagħna), makrofamilja ta'lingwi, inklużi numru ta'familji lingwistiċi U lingwi Ta'l-Eurasia U L-Afrika (lingwi Indo-Ewropej, Kartveljani, Afrasjani, Uraliċi, Altaiċi, Dravidjani, eċċ.).

Lingwi semitiċi jikkonsistu fi gruppi: 1) periferali tat-tramuntana, jew tal-lvant (Akkadjan estint b'djaletti Ta'assirjan u Babiloniż); 2) djaletti ebrajk u Aramajk ħajjin-ċentrali, jew tal – majjistral, magħquda taħt l – isem tal-Lingwa Assirjana (Assirjana Ġdida); Mejjet – Eblajitiku, Amorit, Kangħanin, Ugaritiku, Feniċju – djaletti puniċi, aramajċi; aramajk tal-qedem, aramajk imperjali, Aramajk tal-Punent-palmira, Nabatajan, Palestinjan; aramajk tal-lvant-sirjak, jew sirjak, Babiloniż-Talmudiku, mandaiku]; 3) nofsinhar-ċentrali [għarbi (bid-djaletti) u Malti]; 4) nofsinhar – periferali (ħaj-Mehri, Shkhauri, Socotri, eċċ.; Mejjet-Minaean, Sabean, Kataban); 5) Ephiosemitiku (ħaj – Tigra, Tigra, jew Tigrinja, Amhariku, Argobba, eċċ.; mejjet-geez (ge'ez), jew Etjopjan, hafat). Lingwi Semitiċi moderni huma maqsuma fi: Semitiku Tan-Nofsinhar, inkluż l-għarbi (letterarju, folkloristiku kolokwali, li jinqasam f'numru ta'djaletti, U Malti), Amhariku, Gurage, Harar, Tigre, Tigrinja (l-aħħar ħamsa jinsabu Fl-Etjopja u L-Eritrea), Ehkili u Mehri Fin-Nofsinhar Tal-Għarabja U Socotri fil-gżira Ta'socotra; lingwi Tal-Majjistral, inklużi l-lingwi L-Ġodda djaletti assirjani u ħajjin Oħra tal-lingwa Aramajka, moabite u ebrajk, jew ebrajk, issa l-lingwa uffiċjali Fl-iżrael (Grupp kangħanin), Kif Ukoll Lingwi U Djaletti Tal-Grupp Aramajk.

Lingwi ħamitiċi huwa isem propost mill-eġitologu u lingwista ġermaniż R. Lepsius biex jinnomina xi lingwi Afrikani bbażati fuq il-preżenza ta'sess grammatikali ta'nomi. Dan il-grupp jgħaqqad: berber, Kushite, lingwi Eġizzjani U Kopti Tal-Qedem. Fil-bidu tas-seklu XX , il-lingwista ġermaniż K. Meinhoff, li qed jiżviluppa l-proposti ta'lepsius, argumenta wkoll li l-lingwi Afrikani Kollha li għandhom ġeneru jikkostitwixxu familja Waħda Ta'lingwi. Fl-opinjoni tiegħu, dawn il-lingwi kienu mitkellma minn popli ta'ġilda ħafifa li ġew L-Afrika mit-tramuntana u ġabu l-bidu ta'kultura ogħla. Mit – taħlit tal-lingwi Hamitiċi mal-lingwi tal-popolazzjoni indiġena Tal-Afrika-In-Negroids, oriġinaw il-lingwi Bantu. Fost il-lingwi Ħamitiċi, Meinhoff inkluda, minbarra l-lingwi Berber u Kushite, ukoll il-Lingwi Hausa, Maasai, Ful u Hottentot. Madankollu, kif uriet aktar riċerka, il-lingwa sħiħa tappartjeni għal-lingwi Sudaniżi tal-grupp Atlantiku. Il-lingwi Hottentot flimkien mal-lingwi Bushmen jiffurmaw familja speċjali ta'lingwi. Il-lingwa Maasai tappartjeni għall-familja Nilotika tal-lingwi. Il-lingwi Berberi u Kusitiċi huma parti mil – lingwi Semitiċi-Ħamitiċi, din il-familja mhix taħlita ta'żewġ gruppi-Semitiċi u Ħamitiċi, għaliex, kif irrimarka L-lingwista franċiż M. Cohen, m'hemmx karatteristika waħda komuni għal-lingwi Ħamitiċi kollha li tistabbilixxihom Kontra Semitiċi. Il-lingwi kollha tal-Afrika Ta'Fuq (Berber u Kusitiku) jiffurmaw gruppi separati fi ħdan il-familja Semitika-Ħamitika tal-lingwi, li tinkludi wkoll L-Eġizzjan U L-Koptiku Tal-Qedem, kif ukoll il-lingwa Hausa b'lingwi relatati. L-isem "lingwi Ħamitiċi" issa qed jiġi sostitwit bit-terminu "Semitiku-Ħamitiku".

Lingwi Kushite, fergħa tal-lingwi Afroasiatiċi. Tikkonsisti f'5 gruppi: 1) tramuntana-Bedauye; 2) lingwi ċentrali-Agave; 3) Lingwi Tal – Lvant-Afarsakho, somalja (Somalja, Boni, Baiso, Rendille), Oromo, Burji-Sidamo, Konso, Gidole, Arbore, Geleba, Mogogodo, eċċ.; 4) Punent-Ometo, lingwi Kaffa, eċċ.; 5) lingwi Tan – nofsinhar-Iraqini, Aramajk. Il-lingwi Kushite huma gruppi ta'lingwi li huma parti mill—familja Semitika-Ħamitika tal-lingwi. It-tribujiet li jitkellmu l-lingwi tal-grupp tan-nofsinhar huma mdawra min-naħat kollha minn popolazzjoni li titkellem Lingwi Bantu. Il-grammatika komparattiva tal-lingwi Kushite turi l-qrubija tagħhom ma'xulxin u l-parentela bla dubju hija bla dubju. L-istruttura grammatikali u l-vokabularju bażiku tal-lingwi Kushite għandhom ħafna komuni. Il-bażijiet kollha tal-verbi nominali fihom jikkonsistu l-aktar fi tliet konsonanti. Il-forom varji tal-verb huma ffurmati billi jinbidlu l-vokali. Il-pronomi personali huma simili fil-lingwi Kushite kollha. Hemm żewġ tipi ta'konjugazzjoni fil-lingwi Kusitiċi: verbi li jistgħu jinbidlu huma konjugati bl-użu ta'prefissi, verbi li huma immutabbli huma konjugati bl-użu ta'suffissi. Kull wieħed minnhom jista'jifforma ħinijiet differenti bl-għajnuna ta'inflessjoni.