Geografia humanistyczna miasta

Отрывок из книги

W badaniach genezy i rozwoju każdego społeczeństwa ważną rolę odgrywa miasto. Jest ono bowiem jednym z filarów cywilizacji, tworząc zarówno środowisko ludzkiej egzystencji, jak też przestrzeń realizacji potrzeb i pragnień człowieka. Nic też dziwnego, że miasto było i jest przedmiotem zainteresowań wielu dyscyplin naukowych, jak chociażby architektura, urbanistyka, socjologia, etnologia czy też historia gospodarcza. Dyscypliny te z reguły skupiają się na jednym, ważnym z ich punktu widzenia, aspekcie „kwestii miejskiej”. W ten sposób powstały liczne studia zarówno o charakterze teoretycznym, jak też praktycznym, odsłaniając różne wymiary szeroko rozumianej miejskości. Pozwalają one zrozumieć nie tylko zjawiska i procesy kształtujące miasto, lecz także jego związki z życiem społecznym i gospodarczym otaczającego go regionu.

W procesie tworzenia wiedzy o mieście poczesne miejsce zajmuje geografia. Począwszy od końca XVIII wieku, kiedy to ukształtowało się jej oblicze jako nowoczesnej nauki, miasto stanowiło punkt wyjścia licznych studiów, poświęconych w głównej mierze zagadnieniom położenia osiedli, ich kształtu, a także charakteru gospodarczego. Z czasem zaczęto traktować miasto jako jeden z głównych czynników organizacji przestrzeni społeczno-gospodarczej. Poszukiwano prawidłowości rządzących nie tylko rozmieszczeniem osiedli, lecz także ich liczbą oraz wielkością. W ten sposób wykształciła się geografia miasta jako odrębna gałąź geografii. Dzięki takim badaczom, jak Walter Christaller, Alfred Lösch, Kazimierz Dziewoński czy Bolesław Malisz stworzyła podwaliny teoretyczne badań nad miastem, w znacznej mierze przyczyniając się również do powstania takich dyscyplin jak gospodarka przestrzenna czy planowanie przestrzenne.

.....

Wspomniane koncepcje stały się punktem wyjścia do badań miasta z antropocentrycznego punktu widzenia, a więc nie tylko jako przestrzeń stworzoną ale także postrzeganą i wartościowaną przez człowieka. Oprócz nowych kategorii opisu miasta dostarczyły one również narzędzi pomiaru takich zjawisk, jak wartość, percepcja, świadomość czy też postawa. Geografia miasta włączyła je do własnych programów badawczych i koncepcji teoretycznych, kładąc jednak główny nacisk na przestrzenny wymiar zjawisk ekologicznych, historycznych czy też socjopsychologicznych. Dzięki temu nabrała zupełnie innego charakteru, stając się nauką humanistyczną.

Miasto od zarania ludzkości było przestrzenią nie tylko ludzkiego bytowania, lecz także realizacji jego potrzeb społecznych, kulturowych, politycznych, a także metafizycznych. Było miejscem identyfikacji z innym człowiekiem, sacrum i profanum, miejscem i kosmosem. Znakomity filozof i historyk angielski A. Toynbee (1949) nie bez racji twierdzi, że cywilizacja europejska to „miasto plus demokracja” Miasto i demokracja wyznaczają więc nie tylko ramy przestrzenne realizacji ludzkiego życia, lecz także kreują nowe formy istnienia osobowego i kolektywnego. Stają się obszarem tworzenia i przekształcania cywilizacji w każdej jej postaci i w każdym jej wymiarze. Innymi słowy, w mieście współczesnym dokonują się zmiany, które dotyczą nie tylko jego przestrzeni fizycznej, lecz głównie humanistycznej, która jest tworzona przez człowieka. Miasto z punktu widzenia geografii humanistycznej jest częścią środowiska mieszkalnego człowieka jako jeden z aspektów cywilizacji

.....