Читать книгу Życie dworskie - Ignacy Krasicki - Страница 1

Joachimie! Już młodość porywcza uciekła

I wieku dojźrzałego już pora dociekła1,

Ta pora, w której żądze słabieć zaczynają.

Strawiłeś lata twoje między dworską zgrają.

Zrazu młodzian, dojźrzalszy potem, profes teraz,

Zyskający, zdradzony, oszukany nieraz,

Zgoła dworak. Więc naucz, świadom znamienicie,

Na czym zawisło, jakie u dworu jest życie?

Milczysz? Znać, żeś jest dworak. Ja, wieśniak, opowiem.

Najprzód (trzeba te rzeczy brać z letka), albowiem

Obraziłbym i wielu, gdybym prawdę szczerą

Objawiał, a nie zwykłą dworom manijerą.

Grzeczność – talent nie lada, ten rad w dworach gości,

Ten kształci oświecone jasne wielmożności,

Ten jest cechą każdego, co się dworu ima,

Co pozoru ma nazbyt, a istoty nie ma,

Zgoła co jest dworakiem. Panie Joachimie,

Powiedz, co tam w ohydzie, a co tam w estymie2?

Cnota. Waszmość żartujesz. Kunsztem wielorakiem

Umiałeś żyć u dworu i jesteś dworakiem.

A ja prostak, a przecież chciałbym z tego toru3

Coś pojąć i określić, jak żyją u dworu.

Źlem się udał, daremniem staranie postradał;

A któż się u dworaków o prawdzie wybadał?

Więc coś nie opowiedział, choć wiesz, a wiesz ściśle,

Ja, co nie wiem, na domysł powiem i określę.

Dwór jest to wybór ludzi, tak mówi świat grzeczny4,

Ale świat pospolity zdaniu temu sprzeczny.

Kto z nich lepiej osądził? Grzeczny mówi wdzięcznie:

Cnotę, dowcip, talenta, umieszczone zręcznie,

Dwór najlepiej obwieszcza. Świat prosty a szczery,

Jak z łupin człeka łuszcząc z dobrej manijery,

Gdy nie patrzy, kto czyni, lecz o co rzecz chodzi,

Wszystko zwie po imieniu: Piotr kradł, więc Piotr złodziej.

To prawda, lecz niegrzeczna, wyraz5 zbyt dosadnie.

Jakże to pięknie nazwać, kiedy Piotr okradnie?

Można prawdę powiedzieć, ale tonem grzecznym:

Piotr się wsławił w rzemiośle trochę niebezpiecznym,

Piotr zażył6, a nie swoje, kunsztownie pożyczył. —

Zgoła tyle sposobów grzecznych będziesz liczył,

Tak fałsz będziesz uwieńczał, do prawdy sposobił,

Że na to wreszcie wyjdzie: Piotr kradł, dobrze zrobił.

Fałsz grzeczny to styl dworów i moneta w kursie,

Wszędzie on się tam mieści, w dziełach i w dyskursie,

I choć na kształt liczmanów7 z siebie nic nie waży8