Powstanie Warszawskie

Отрывок из книги

Spis treści

Karta redakcyjna

.....

Pod względem organizacyjnym cały kraj początkowo został podzielony na sześć obszarów: cztery na terenie okupacji niemieckiej – nr 1 Warszawa, nr 4 Kraków, nr 5 Poznań i nr 6 Toruń oraz dwa na terenie okupacji sowieckiej – nr 2 Białystok i nr 3 Lwów. Komendanci obszarów mieli podlegać bezpośrednio gen. Sosnkowskiemu znajdującemu się w Paryżu[68]. W styczniu 1940 r. strukturę dowodzenia uproszczono i podzielono cały kraj na dwie części: okupację niemiecką i sowiecką. Komendantem okupacji sowieckiej z siedzibą we Lwowie został gen. Tokarzewski, dotychczasowy dowódca SZP, a jego Szef Sztabu, płk. dypl. Stefan Rowecki („Rakoń”, „Grabic”, „Grot”), komendantem okupacji niemieckiej z siedzibą w Warszawie[69]. – Płk. Grot-Rowecki, były legionista i wnuk powstańca styczniowego, w czasie kampanii wrześniowej dowodził brygadą pancernomotorową. W czasie wypadków majowych, mimo iż był piłsudczykiem, opowiedział się przeciwko Marszałkowi[70]. Do wybuchu wojny Grot-Rowecki zajmował się sprawami czysto wojskowymi i jeśli chodzi o zagadnienia polityczne – międzynarodowe i wewnętrzne – był raczej mało wyrobiony[71]. Początkowo na gruncie politycznym czuł się niepewnie[72]. Wyznaczenie przez gen. Sikorskiego gen. Tokarzewskiego i płk. Grota-Roweckiego na najwyższe stanowiska w ZWZ oznaczało, iż w praktyce oprze się on na istniejącej już umowie SZP.

Niemniej, z treści instrukcji i dokonanych przez Sikorskiego zmian personalnych niezbicie wynikało, iż Szef Rządu dążył do całkowitego podporządkowania ruchu podziemnego w kraju najwyższym władzom na emigracji. Co więcej, plany i zamiary Sikorskiego w sprawie pracy podziemnej w kraju, dalece odbiegały od zasad ustalonych i wprowadzanych w życie przez Tokarzewskiego. Sikorski chciał podzielić cały ruch na dwa zasadnicze działy: polityczny i wojskowy, których pracami miał bezpośrednio kierować Rząd. Tymczasem Tokarzewski dążył do organicznego zespolenia całego ruchu – politycznego i wojskowego – pod jednym kierownictwem znajdującym się w Warszawie, które reprezentowałoby Rząd w kraju. Instrukcje i decyzje Sikorskiego przyjęto w Warszawie dość niechętnie i poddano je ostrej krytyce. Oskarżano Rząd w Paryżu o rozbijanie raczej niż konsolidowanie dotychczasowych wysiłków kraju zmierzających do utworzenia zalążka państwa podziemnego w Polsce[73]. Z drugiej strony jednak doszło do ustanowienia bezpośredniego kontaktu i więzi organizacyjnej między Rządem na emigracji a ruchem oporu w kraju, co później wywarło ogromny wpływ na dalszy rozwój wypadków. Więź tę utrzymano przez cały okres trwania konspiracji; doprowadziło to do utworzenia Armii Krajowej AK i państwa podziemnego, które reprezentowało interesy Rządu w kraju i wraz z nim oraz wojskiem za granicą tworzyło tzw. „obóz londyński”. Ten ścisły związek między Rządem a ruchem oporu wywierał przemożny wpływ na politykę i strategię londyńskiego obozu i zaważył na wojennej historii Polski. Od tej chwili polityczna i dyplomatyczna działalność Rządu Polskiego na wygnaniu – początkowo we Francji, a następnie w Wielkiej Brytanii – oraz pozycja jaką on zajmował w alianckim obozie, bezpośrednio wpływała na dalsze koleje ruchu oporu i odwrotnie. Nie ulega dyskusji, iż Powstanie Warszawskie było w dużej mierze, jak to zresztą wyniknie z następnych rozdziałów, próbą ze strony kierownictwa krajowego dopomożenia Rządowi w przełamaniu groźnego impasu jaki zaistniał w polsko-sowieckich stosunkach od kwietnia 1943 r. i osiągnął swój punkt kulminacyjny latem 1944 r. Zasadniczym celem polskiego ruchu oporu od momentu jego powstania, było współdziałanie z emigracyjnym Rządem w uwolnieniu kraju i odtworzeniu niepodległego państwa. Cel ten zamierzano osiągnąć przez przeprowadzenie w Polsce powszechnego powstania w końcowej fazie wojny, które miało umożliwić władzom podziemnym objęcie kontroli nad uwolnionym krajem w imieniu emigracyjnego Rządu. Cały główny wysiłek konspiracji skoncentrowany był na przygotowaniu Powstania oraz zorganizowaniu powojennych organów administracyjnych państwa. Zrealizowanie tego celu wymagało scalenia wszystkich organizacji podziemnych, osiągnięcia jedności narodowej oraz ścisłej współpracy między krajowymi ośrodkami kierowniczymi a rządem na obczyźnie.

.....