Diagnoza dysleksji Najważniejsze problemy

Отрывок из книги

Ostatnie dwudziestolecie przyniosło znaczny postęp w rozumieniu zjawiska dysleksji rozwojowej, choć nadal wiele kwestii należy uznać za kontrowersyjne lub nierozstrzygnięte. Zatem skoro z teoretycznego punktu widzenia problem dysleksji nie jest do końca jasny, tym bardziej staje się źródłem problemów natury praktycznej, zwłaszcza dotyczących właściwej diagnozy, ale także, co za tym idzie, odpowiedniego nauczania i terapii. Można przypuszczać, że właśnie problemy z trafną diagnozą stały się główną przyczyną nieprzychylnych postaw społecznych wobec zjawiska dysleksji. Postawy te obserwujemy coraz wyraźniej, i to nie tylko wśród szeroko pojętego społeczeństwa, ale nawet wśród osób związanych zawodowo z edukacją (nauczyciele, terapeuci, psychologowie, terapeuci mowy). Źródłem wątpliwości staje się zbyt duża liczba wydawanych opinii diagnostycznych (zwłaszcza w niektórych rejonach Polski czy miastach), a także liczne mity, wynikające z niepełnej wiedzy, o rzekomych przywilejach uczniów z dysleksją.

Główne problemy z diagnozą dysleksji w praktyce psychologicznej dotyczą przede wszystkim przedmiotu diagnozy (pojęcie dysleksji rozwojowej) i podstawowych kryteriów diagnozy różnicowej, takich jak kryterium rozbieżności i wykluczania czy włączania. Także dostosowanie narzędzi diagnostycznych jest niezwykle istotną sprawą, zarówno z punktu widzenia ich trafności, jak i spełniania podstawowych wymogów psychometrycznych. Niewiele jest wartościowych narzędzi ogólnopolskich, takich jak na przykład Test szybkiego nazywania czy Test świadomości fonologicznej [Bogdanowicz i in., Diagnoza dysleksji u uczniów klasy III szkoły podstawowej, 2008]; specjaliści dysponują rozproszonymi i odmiennymi narzędziami posiadającymi niepełne i lokalne standaryzacje.

.....

Istnieje obecnie wiele badań prowadzonych z zastosowaniem metod obrazowania, które wskazują na różne nieprawidłowości aktywacji mózgu występujące u dzieci z dysleksją podczas wykonywania zadań wymagających zdolności fonologicznych. Zaburzenia te najczęściej dotyczą lewostronnie położonych struktur skroniowo-ciemieniowych [Silani i in., 2005] oraz przedczołowych [Temple i in., 2001]. Ciekawe jest, że nieprawidłowościom pobudzenia towarzyszą zmiany morfologiczne stwierdzane za pomocą techniki VBM (voxel based mor phometry – morfometrii opartej na wokselach), która umożliwia badanie gęstości tkanki mózgowej. Zmiany te dotyczą nie tylko kory mózgowej (substancji szarej), ale również połączeń tych struktur korowych (substancji białej), które warunkują prawidłowy przebieg funkcji fonologicznych (przede wszystkim pęczka łukowatego) [Silani i in., 2005]. Potwierdza to tezę, że w dysleksji mamy do czynienia zarówno z deficytem funkcjonowania niektórych struktur, jak i z ich dyskoneksją [Paulesu i in., 1996]. Badania neuroobrazowania wykorzystuje się również do monitorowania zmian, jakie zachodzą w mózgu wskutek oddziaływań terapeutycznych [Eden i in., 2004; Temple i in., 2003].

Ryc. 1. Ćwiczenie funkcji fonologicznych (słuchowych) u dorosłych z dysleksją prowadzi do poprawy czytania i świadomości fonologicznej oraz zmian plastycznych w mózgu. Jak wykazały badania fMRI, po okresie terapii wykonywanie przez osoby z dysleksją zadania fonologicznego aktywuje takie obszary językowe w lewej półkuli (L), które przed ćwiczeniem wykazywały obniżoną aktywność (w porównaniu z dziećmi dobrze czytającymi), oraz takie obszary w prawej półkuli (R), które wcześniej nie były aktywne i które są homologiczne do regionów lewej półkuli, aktywnych u dobrze czytających. Ilustracja pokazuje różnicę pomiędzy aktywnością po terapii i przed terapią w lewej (L) i prawej (P) półkuli osób z dysleksją [za: Eden i in., 2004, zmodyfikowane].

.....