Читать книгу Adəmin lüğəti - - Страница 1

Kuzə

Nənə-babaları sağlığında görmək xoşbəxtlikdir. Mən yalnız gözümü dünyaya açandan bizimlə qalan Fatma nənəmi görmüşəm. Onun xoş siması həmişə gözümün önündədir. Bir uşaqlıq xatirəm isə heç vaxt yaddaşımdan silinməz.

Səkkiz yaşım vardı, yay tətilində idik. Məhəllə uşaqları ilə axşama kimi oyun oynamaqdan doymurduq, heç evə getmək istəmirdik. Mən tərləyib bərk soyuqlamışdım. Axşama hərarətim qalxdı, valideynlərim həkim çağırdılar. Həkim "Adi soyuqdəymədir" – deyib, hərarətsalan dərman verib getdi. Xəstələnməyimdən hamı narahat olsa da, nənəm heç yanımdan əl çəkmir, tez-tez dodaqlarını alnıma toxundurub hərarətim olub-olmadığını yoxlayır, əndişəsini gizlədə bilmirdi. Anam növbəti dəfə otağa qayıdanda nənəmin həyəcanla danışdığını eşitdim:

– Bu uşağa göz dəyib. Balam gözümüzün qabağında saralıb-solur. Məmməd icazə versəydi, onu sabah sübhdən Əhmədiyyə babanın ocağına aparardım. O ocaq balamı sağaldacaq.

Atam nənəmin məni ocağa aparmasına çox isti baxmasa da, sözünü yerə salmayıb razılıq verdi. Cibindən əlli manat da çıxarıb nənəmə uzatdı, “bunu da bizim hamımızın adından ocağa nəzir verərsən” – dedi.

Səhər erkəndən atamın sürücüsu artıq bizi gözləyirdi; nənəmlə mən Əhmədiyyə babanın ocağı yerləşdiyi Kərimbəyliyə yola düşdük. Sürücü uzanan kələ-kötür kənd yollarından gözünü çəkmədən elə hey deyinsə də, maşın bizi atıb-tutduqca nənəmlə mən arxa oturacaqda hər dəfə bir-birimizə sarılıb gülümsəyirdik.

Həyət darvazasının önündə bizi buxara papaqlı nurani bir qoca qarşıladı. Nənəm mənə onun Əhmədiyyə baba olduğunu dedi. Ocaq adlanan bu yer də əslində, Əhmədiyyə babanın evi idi.

– Ay sizin sabahlarınız xeyir. Gör bir kimi gətirmisən bizə, ay Fatma! Yəqin, Məmmədin kiçik oğludur bu? – deyə, baba təbəssümlə üzümə baxdı.

– Hə babası, naxoşdayıb, göz dəyib balama, – nənəm əmin idi ki, xəstələnməyimin səbəbi məhz bədnəzərdir.

– Nurlu uşaqdır. Pis gözlərə şiş batsın… Keçin içəri, – deyə Əhmədiyyə baba bizi evə dəvət etdi.

Sübh çağı olsa da, həyət artıq tərtəmiz süpürgələnmiş, xəfif su çilənmişdi. Hasar boyu sıra ilə əkilmiş daş palıd ağacları həyətə xüsusi gözəllik verirdi. Kələ-kötür kənd yollarından sonra buradakı səliqə-sahman ruhu oxşayırdı…

Həyətdən keçib evin pillələrinə çatanda şüşəbəndin qapısında Əhmədiyyə babanın arvadı Güldəstə nənə bizi gülər üzlə qarşıladı. Ən böyük otaqda baş tərəfdəki divar boyu sərilmiş döşəkçələrdə bardaş qurub oturduq.

Evdən səhər yeməyi yeyib çıxsaq da, Güldəstə nənə süfrəyə yağ, pendir, çörək düzüb, bizə çay süzdü. Nənəm çörəyin arasına yağ-pendir qoyub mənə uzadanda başımı bulasam da, israr etdi:

– Ye, ay bala. Bura ocaqdı. Yeməsən, sağalmazsan.

Özümü halsız hiss edirdim, yeməyə iştaham da yox idi, çox istəyirdim ki, tez sağalım. Amma nə o boyda yol qət edib gəldiyimiz bu evdə, nə də məcburən yediyim pendir-çörəkdə heç bir qeyri-adilik görmədiyimdən nənəmdən soruşdum:

– Bura niyə ocaq deyirlər?

Nənəm otağın mərkəzindəki taxçanın üstünə qoyulmuş kuzəni göstərib dedi ki, kim ondan su içsə və gecə də bu ocaqda yatsa, səhər sapsağlam oyanır. Əlavə etdi ki, Əhmədiyyə baba seyid-övliya övladıdır və bu sehrli kuzə ona da babasından qalıb. Sonra nənəm Güldəstəyə kuzədən mənə bir stəkan su verməsini dedi.

Kuzənin ortasındakı dairəvi çıxıntının içərisində doqquzguşəli ulduz, ulduzun xətləri arasında isə düz və qırıq xətli naxışlar vardı. Bu naxışların nə məna kəsb etdiyini anlamasam da, sehrlənmişdim, gözlərimi ondan ayıra bilmirdim… Özümü uzaq yaşıl vadinin ortasında hiss edirdim. Taxçanın arxasında divara vurulan da adi kilim deyildi, ortasındakı rəngarəng naxışların hər biri elə bu cazibədar, baxışları əsir edən kuzənin özü boyda idilər…

Güldəstə nənə armudu stəkana kuzədən su doldurub qarşıma qoydu. Həyətdəki səs-küyə pəncərəni açıb, başını çölə uzatdı:

– Nə yaman çoxsunuz? Vacib qonağımız var. Duaları hazır olanlarınkını indi gətirirəm. Kuzədən su içmək, gecə burda qalmaq istəyənlər sabah gəlsinlər, – deyib Əhmədiyyə babanın olduğu otağa keçdi. Ondan aldığı yazılı duaları sahiblərinə çatdırmaq üçün həyətə düşdü.

Mən suyumu içib qurtardıqdan sonra nənəm axşam yatana kimi bu sudan mənə verəcəyini deyib, “Allah rast gətirsin, şəfa versin” deyə dua etdi. Kuzəyə yaxınlaşdım ki, özümə bir stəkan da su süzüm. Nənəm tez özünü yetirib, məni kənara çəkdi: “Ehtiyatlı ol, ay bala, salıb sındırarsan, hər kəs peşman olar. İstəyəndə de, mən özüm sənə kuzədən su verəcəm.”

Mən hələ də bu evin, kuzənin, suyun nə ilə fərqləndiyini anlamadığımdan nə isə öyrənmək ümidilə nənəmdən soruşdum:

– Suyu bu kuzəyə Əhmədiyyə baba doldurub?

– Yox, ay bala, bu kuzə sehrlidir. Hər dəfə kuzədən su qurtardıqda o öz-özündən yenidən dolur…

Təəccüb və heyrət içində idim. Kuzəni azca qaldırıb altına baxdım. Taxçanın üstünə sərilmiş ağ süfrədən başqa heç nə yox idi. Nənəm yenə tez məni kənara çəkib, kuzəni ehtiyatla yerində düzəltdi.

– Nənə, bu kuzə boşalanda su öz-özünə necə dolur axı? – taxçanın böyür-başına dolanıb kuzəni gözdən keçirməyə davam edirdim.

– Mənim balam, oraya suyu gözəgörünməz Allah baba doldurur, – nənəm bunu elə ürəkdən dedi ki, şəkk-şübhəmə yer qalmadı. Tələsik:

– Biz də belə bir kuzə alsaq, Allah baba onu da su ilə doldurar? – deyə soruşdum.

– Yox, canım-imanım, bu kuzədən təkcə burda var. Ona görə də bura ocaqdır… Sən bu sudan iç, gör səhər necə sağlam olacaqsan. Daha mənim balam xəstələnməyəcək. Hamıdan güclü olacaq. Pis gözlər yanıb yaxılacaq.

Həmin gün axşama kimi tez-tez nənəmə mənə kuzədən su verməsini deyirdim. Məqsədim isə möcüzənin şahidi olmaq idi, boşalmış kuzənin öz-özünə necə dolacağını öz gözlərimlə görmək istəyirdim…

Axşamın gec saatlarında nənəmin qolları arasında yuxudan gözlərim yumulsa da, yatmamağa çalışırdım. Kuzədə lap azca su qalmışdı. Yəqin, bir-iki stəkan da içsəm, su qurtaracaq və mən möcüzəyə şahid olacaqdım.

Səhər gözlərimi nənəmin yanında, yataqda açdım. Dünən axşam nə vaxt yuxuya getdiyimi bilməmişdim. Nənəm yatırdı. Cəld yataqdan qalxıb kuzəyə yaxınlaşdım. Gözlərimə inanmadım, heyrətdən donub qaldım: kuzə ağzınacan su ilə dolu idi. Bəs görəsən, axşam kuzənin dibində qalan suyu kim içib. Dünən oyaq qala bilmədiyim üçün özümü qınadım. Kuzənin öz-özünə necə dolduğunu, heyif ki, görə bilməmişdim. O möcüzəni görməyi çox, lap çox istəyirdim…

Bir az sonra nənəm də yuxudan ayıldı. Mənim ayaq üstə olduğumu görüb yaxınlaşdı, dodaqlarını alnıma yapışdırdı: – Ay sənə qurban olum! Qızdırman yoxdur. Özün də, maşallah, sapsağlamsan. Qurban olum Əhmədiyyənin cəddinə.

Sonra nənəm atamın nəzir olaraq verdiyi əlli manatı qoynundan çıxarıb ehmalca kuzənin altına qoydu. Bir qədər sonra Əhmədiyyə baba ilə Güldəstə nənə də gəldi.

Nənəm minnətdarlığını bildirib getməli olduğumuzu dedi.

Əhmədiyyə baba saçlarımı oxşayıb “Allah səni yüz yaşatsın, həmişə sağlam və güclü olasan. Qarşına çıxan pis gözlü, pis nəfsliləri biləyinin gücü, ağlının işığıyla bir anda məhv edəsən” dedi.

Mən həyətə qaçıb qısa müddətdə qaynayıb-qarışdığım kənd uşaqları ilə gizlənpaç oynamağa başladım. Özümü quş kimi yüngül və sağlam hiss edirdim. Bir qədər keçmiş atamın maşını küçənin başında göründü, sürücü bizim dalımızca gəlmişdi. Maşına əyləşəndə nənəm əllərini göyə qaldırıb “Allahım, sənə min şükür. Sayəndə Əhmədiyyə ocağı, kuzənin suyu balama şəfa oldu” deyə dua etdi.

Çox gec olsa da, atam hələ işdən qayıtmamışdı. Mən dünəndən onu görmədiyimdən darıxmışdım, anam və nənəm də nigaran idilər. Anam məni yatmağa göndərəndə eşik qapısı cırıldadı. Atam məni sapsağlam gördüyünə çox sevindi. Niyə gec gəlməsi ilə ilə bağlı anamın sualına köks ötürdü:

– İşdən çıxmağa az qalmış mənə zəng gəldi ki, Əhmədiyyə babanın birdən-birə vəziyyəti pisləşib, xəstəxanaya gətirirlər. Mən də getdim, onu qarşılayıb xəstəxanaya yerləşdirdim. Həkimlər dedilər ki, vəziyyəti kritikdir. Səhərə kimi əllərindən gələni edəcəklər. Görək sabah başımıza nə gəlir.

Mənim sağalmağıma səbəb olan nurani qocanın indi özünün ağır vəziyyətdə olmasına təəccüblənirdim: – Nənə, mən xəstələnəndə Əhmədiyyə babanın kuzəsindən içdiyim su məni bir gündə tam sağaltdı. Nədən o özü də kuzədəki sudan içib sağalmır?

Nənəm əlimdən tutub məni yataq otağına gətirdi, əynimi dəyişə-dəyişə üzündə xəfif kədərli təbəssümlə mənə izah etməyə çalışdı:

– Əhmədiyyə babanın kuzəsindən su içənlərin hamısı şəfa tapardı. Amma hamı bu sudan o qədər içdi ki, kuzənin suyu qurudu… – üzümdən öpüb məni yatağıma uzadarkən yenə gülümsədi, – Başa düşdün, ağıllı balam? Babanın özünə su qalmayıb. Dua edək ki, Allah özü Əhmədiyyə babaya kömək olsun… İndi yat, yuxun şirin olsun, – deyə yorğanı üstümə örtüb otaqdan çıxdı.

Nənəmin sözləri mənə çox təsir etmişdi: “Babanın özünə su qalmayıb”…

Bu hadisədən uzun illər keçsə də, ən isti havalarda belə mən suyu qurtum-qurtum içirəm…

Cənnətdəki hotel

Ona elə gəlirdi, gözünü açandan bəri yaşadığı bu şəhərə bircə günlük səfər edib.

Küçələr, evlər, ağaclar, hər gün dəfələrlə yanından keçdiyi, gördüyü bu mənzərələr həmənki olsa da, sanki nə vaxtsa cəmi bir günlük səfərdə olduğu şəhərə qayıtmışdı…

Yalnız indi anladı ki, ona tanış gələn şəhərə bir günlük səfər adi səfər deyilmiş, ömrünün bir gün kimi keçən böyük zaman kəsiyi imiş…

Səhər yuxusundan oyanmağı, gözəl sevgilisinin zil qara saçlarının barmaqlarına dolaşması, tələsmədən yatağından qalxması, sevgilisini qollarına alıb öpüşlərə qərq etməsi, gözləri saatda, tələm-tələsik yediyi iki sarılı qayğanaq…

Özünü avtomobilinin sükanı arxasına atıb şəhərin gec yanan işıqforlarını bir-bir sayması, uşaqlarının doğulması, vətənə xidmət saydığı vəzifəsinin daha bir pillə də yüksəlməsi ömrünün günortası idi. Bir gün içində yaşadıqlarının fonunda təlaşlı, yükü böyük, tənbəl bir günorta…

Alatoranlıqdakı darıxmaq, sanki dünyanı yenidən qura biləcəklərinə inanan dostlarla sabah heç bir əhəmiyyəti olmayacaq müzakirələr, onun istedadının qarşısına sədd çəkə bilməyənlərin gülməli arqumentləri və oxucusu olmayan həmkarlarının yorucu söhbətləri gecəni yaxınlaşdırır – o gecəni ki, səhər yuxudan oyanmamaq da var.

Amma bu gecə digərlərindən fərqli idi. Yuxularında hər şey eyni məkanda baş verirdi. Təkcə bu gecə hər şey bir az başqa cürdü.

İki dağın arxasında dayanmışdı; onları çiyinlərinə qoyduğu nəhəng əllərlə özünə tərəf sıxan qayalıqdan süzülən şəlalə dağların salamlaşıb yan-yana tutduqları daş ovuclarına axaraq bir göl yaratmışdı.

İki dağın qoynundakı palıd, cökə, şam ağacları, yemişan, qaragilə kolları bir-birlərinə sarılıb öpüşürdülər.

Bura neçə illərdir onun yuxusunda təkrarlanan eyni məkan idi. Amma bu gecə hər iki dağın ətəyini mavi dəniz də döyəcləyirdi.

Dənizin sularına baş vurdu. Burnuna tanış, duzlu qoxu gəldi. Beynini qurcaladı. Hə, ürəyinə axan göz yaşları…

Dənizdən çıxıb qurulanandan sonra sahil boyu uzanan güzgü kimi yolla velosiped sürürdü… Birdən sağ tərəfdə pəncərələri birbaşa dənizə açılan hotel göründü. Hotelin qarşısında dayanıb velosipedi divara söykədi. İçəri keçdi. Girişdə bir nəfər peyda oldu. Onu diqqətlə süzəndə anladı ki, bu adamı ağlı kəsəndən tanıyıb.

Vasifi görcək arxadakı geniş zala keçdi. Boynundakı qızıl zənciri ağzına salıb çeynəyirdi: “Bizi burda da rahat buraxmırsan… Qoymazsınız kef eləyək?”

–Deyək ki, mən velosipedlə təsadüfən gəlib bura çıxmışam. Soruşmaq ayıb olmasın, sizin burda nə işiniz var?

–Bu hotel mənimdir, – deyə zəncir çeynəyən acıqla dilləndi, – əlinizdən hara qaçaq, imkan verin yaşayaq da....

Velosipedini götürüb getmək istəyirdi ki, metrodotel qiyafəsində yorğun, yaşlı bir kişi yaxınlaşdı:

–Məni tanımadınız?

–Yoox, bağışlayın, – təəccüblə baxmağa davam etdi.

–Qan-tərlə tikdiyiniz bu hotelin sizə məxsus olması barədə sənədləri öz gözlərimlə görmüşdüm, – deyib metrodotel qeyb oldu.

Səhər yuxudan ayılanda saat səkkizin yarısını göstərirdi. Bir fincan qəhvə içib işə yollandı. Gecə gördüyü gözəl hotelin nə vaxtsa ona məxsus olmasını nə illah etsə də, xatırlaya bilmədi…

Ərik bağı

“Kiminin əvvəli, kiminin sonu” deyirlər. Hərçənd bəzən son da elə əvvəl kimi olur…

Şəhər hər tərəfdən meyvə ağacları ilə əhatələnmişdi. Mərkəzə yaxın bir ərik bağı vardı ki, şagird və müəllimlərin çoxu yolu qısaltmaq üçün cığırları ilə məktəbə gedirdilər.

Mədinə bu gün evdən çox erkən çıxmışdı. Bağın ortasında balaca ada kimi görünən böyürtkən kollarının arxasında gizlənib kimisə gözləyirdi. Ətrafı gözətləyəndə nisbətən iri gövdəli, qoca ərik ağacının arxasında məktəbin son sinfində, özündən üç sinif yuxarıda oxuyan Səidin də pusquda olduğunu gördü.

Hamının qorxduğu Səid üç il idi, sinifdə qalırdı. Direktordan tutmuş birinci sinif şagirdinə kimi hər kəs onun məktəbdən rədd olub getməsini istəsə də, buna bircə dərs hissə müdiri İbad müəllim mane olurdu. O, sağ-salamat olan atasının goruna and içmişdi ki, Səidi üç il sinifdə saxlayıb attestat üzünə həsrət qoymasa, kişi deyil. Sözünün üstündə durub saxladı da. Başındakı yanıq yerinin ağrısı yalnız bundan sonra onu rahat buraxdı…

İbad müəllim daz idi və keçəlinin görünən hissəsində qara xalı xatırladan bir yanıq yeri vardı. Deyilənə görə, ona məlum olur ki, ailədəki on bir uşağın ən böyüyü olan Səid bazarda göy-göyərti satdığı üçün dərsə gəlmir. Eləməyib tənbəllik, bazara gedir və Səidə deyir ki, sabah dərsə gəlməsən, səni məktəbdən qovacağam. Səid də yenicə yandırdığı siqaretdən bir-iki qullab vurub deyir ki, müəllim, bağışla, on bacım var, onların dərdindən çəkirəm.

Şagirdinin onun gözü önündə siqaret çəkdiyini görüb əsəbləşən İbad müəllim deyir, “Neyniyim, alə, on qızı mən gətirmişəm dünyaya?”. Səid də çıxır piştaxtanın üstünə, deyir, “müəllim, bir qullab da vurum, kişi deyil sənnən getməyən.” Sonra da dərs hissə müdirinə işarə edir ki, qulağını yaxın gətir, vacib sözüm var. İbad fikirləşir ki, bu imansız hələm-hələm qulağa söz deyən deyil – əcəba, nə vacib sözdür ki, bu əbləh mənim qulağıma deyəcək? Maraqla qulağını Səidin ağzına yaxınlaşdıranda bircə söz eşidir: “keçəl”.

–Nə dedin sən, itdən əmələ gələn? -İbad əl atır ki, Səidi boğazlasın, o da siqaretə son qullabını vurub, müəllimin keçəlinin ortasına basıb söndürür: “Alə, keçəlsən də…” deyə piştaxtanın üstündən tullanıb qaçır. Azyaşlı olmasını, həm də çoxuşaqlı anasının ora-bura yazacağını nəzərə alıb İbad Səiddən polisə şikayət etmir, amma qisasını onu üç il sinifdə saxlamaqla alır…

Mədinə fikirləşdi ki, Səid başına təzə oyun açmaq üçün yenə də İbad müəllimi gözləyir. Amma İbad ərik bağı boyunca olan cığırların heç birində görsənmirdi, onun yerinə, Səidin arxasında gizləndiyi ağacın düz üstünə gedən cığırla Marianna irəliləyirdi…

İndi kimya laboratoriyasında laborant işləyən Marianna məktəbi keçən il bitirmişdi. O, hərəkət etdikcə qısa ətəyi iki yastığa birdən çəkilmiş üzlüyü, köynəyi isə iki cərco yemişinə dar gələn torbanı xatırladırdı. Marianna Səidin gizləndiyi ağaca çatanda oğlan pusquda dayanmış ac qurd kimi qarşısını kəsdi. Lal-dinməz Səidin gözlərinin içinə baxan qız yoluna davam etmək üçün addım atanda oğlan cəld yana çəkilib yol verdi, Marianna ilə yanaşı gedə-gedə birdən sol əli ilə qızın belini qamarlayıb dodaqlarına kilidləndi. Mədinə uzaqdan Səidin sağ əlinin qızın koftasının içərisinə girdiyini, qızın “eləməə” deyə nazla dartındığını, oğlanın qolları arasında qıvrıldığını, uzaqlaşdıqca ara-sıra dayanıb öpüşdüklərini izlədikcə bədəninə istilik yayılır, yanaqlarının od tutub yandığını hiss edirdi. Yüngülcə köks ötürüb bağı bir də süzdü, çiynindəki çantasını çıxarıb əlində hazır vəziyyətdə saxladı. Sinif yoldaşı Vasif yaxınlaşanda Mədinə paltarlarına ilişən böyürtkən kollarını tələsik dəf edərək çantanı qaldırıb var qüvvəsi ilə arxadan onun başına çırpdı.

Bığları tərsinə yazılmış T hərfini xatırladan sinif rəhbəri Atabala müəllim bağın ortasında göründü. Arxasınca bir dəstə uşaq gəlsə də, heç kim müəllimdən önə keçməyə cürət etmirdi. Aramla məktəbə doğru yeriyən sinif rəhbəri uzaqdan Mədinə və Vasifi görüb addımlarını yeyinlətdi. Qız hər dəfə əlindəki çantanı yelləyib Vasifi vurmağa çalışsa da, oğlan əli ilə zərbələri dəf edib sakitcə yoluna davam edirdi.

Qəzəblə dodaqları sıxılmış, alnı qırışmış Mədinə “Hüsüyeva, bu nə biabırçılıqdır?” deyə acıqlanan sinif rəhbərinin səsini eşitmirmiş kimi Vasifin üstünə cumurdu. Atabala müəllim çatıb onun sözlərinə məhəl qoymayan qızın qolundan tutub kənara itələdi. Tərdən sifətinə yapışmış saçlarının arasından görünən bir gözü ilə qəzəblə müəlliminə baxan Mədinə dəliyə dönmüşdü.

– Bu uşaqdan nə istəyirsən, Hüsüyeva? Səndən soruşuram, cavab ver, – Atabala müəllim bağırdı,– Niyə vurursan onu?

Mədinə qəzəbindən boğulsa da, ağalaya da bilmirdi: – O niyə belə yaraşıqlıdır? Niyə axı? Niyə də, niyə? – Üsyana bənzər bu nidasına uşaqlar bərkdən gülüşdülər. Onların gülən çöhrələrinə baxdıqca Mədinənin qəzəbi alovlanırdı.

Atabalanın üst dodağındakı tərsinə T hərfi həmişə əsəbləşəndə olduğu kimi yenə qalxıb endi:

– Atana de məktəbə gəlsin, it küçüyü, sən qızıxmısan, – deyə Mədinəyə çəmkirib Vasifin qolundan tutaraq yoluna davam etdi: -Atana zəng edəcəm, deyəcəm bu uşağı qorumaq lazımdır. Amma mənə bir şey maraqlıdır. Xətrinə dəyənlərin sındırmadığın burunları qalmayıb, bir qızın öhdəsindən gələ bilmirsən? Niyə saçından tutub atmadın kənara?

– Qıza əl qaldırmazlar, müəllim, oğlanlara baxma, – deyə Vasif mavi gözlərindən gülümsədi.

Atabala müəllimin bu yeniyetmə oğlanın böyüklərsayağı təmkinindən xoşu gəldi, bığaltı gülümsədisə də, Vasiflə qaşqabaqlı danışdı:

–Hmmm… Sənin işin çətin olacaq. Əvvəllər təkcə rəqiblərin, oğlanlar ilişirdi sənə, indi qızlar da… Qanları xarab köpək uşaqları! – Atabala müəllim T hərfinə oxşayan bığının altından deyinə-deyinə irəlilədikcə Vasif anlamırdı ki, sinif rəhbəri öz-özünə danışır, yoxsa onunla. Yaxınlaşdıqca giriş qapısının qarşısında görünən məktəbin ən gözəl qızı Amaliyanın üzünə gülümsəməsi Vasifə bircə anda hər şeyi unutdurdu, bütün narahatlığı yoxa çıxdı, çöhrəsinə nurlu bir təbəssüm yayıldı…

Mədinə Səidə qoşulub Rusiyaya qaçmışdı. Rostova gəldikləri ilk gün kirayə ev tutdular. Ev sahibləri kommunal mənzilin bir otağını onlara vermişdi. Ev sahibəsi Mariannaya çox oxşayırdı. Uzaq yol gəlib yorulduqlarından Mədinə daş kimi yatmışdı. Gecənin qaranlığında səs-küydən ayılanda başı üstündə polisləri gördü, təlaş və qorxu içində boylananda Səidi ağzıüstə uzadıb qollarını qandallayırdılar…

Səid ev sahibəsini zorlama cəhdi ittihamı ilə səkkiz il azadlıqdan məhrum edildi. Məhkəmədə məlum oldu ki, sən demə, Mədinə yatandan sonra Səid su içmək üçün mətbəxə keçib, orada çay içən ev sahibəsini Marianna ilə “səhv salıb”, arxadan qucaqlayıb sinəsini oxşamağa başlayır. Qadın çığır-bağır salmaq istəyəndə ağzını əli ilə qapadır, düşünür ki, xoşlandığından belə edir. Ev sahibəsinin əri Saveliy mətbəxdəki hənirə qaçıb gəlir və iri tavanı arxadan Səidin başına çırpır. Sonra polisə zəng edir…

Mədinə atasının evinə qayıtmadı. Bazarlarda, piştaxtalar arasında gecələdi. Ümid etdi ki, Səid cəzasını çəkib qurtarandan sonra evlənəcəklər. Onların heç ilk gecəsi də olmamışdı. Yol yorğunu olduqları o ilk gecə Səid yanında yatan Mədinəni Mariannanın bənzərinə dəyişmişdi. Mədinə illərlə gözləsə də, Səid həbsdən qayıtmadı; kamera yoldaşını öldürdüyünə görə daha iyirmi il həbs, sonra daha bir neçə cinayət… Mədinə dünyanın ən xəbis duyğusu olan ümidə aldana-aldana, Səidi gözləyə-gözləyə qarıyırdı. Bir dəfə onu Rostovun mərkəzi bazarının qarşısında maşın vurdu. Bütün sümükləri çilik-çilik olmuşdu, sağalması uzun çəkdi. Gəzəndə axsayır, bir gözü də görmürdü. Bəzən başına daha nə gələ bilər deyə düşünürdü. Bu ömrü niyə yaşamışdı? Niyə belə yaşamışdı? İndi nə etsin, kimə üz tutsun, bilmirdi. Amma nə olursa olsun, vətənə dönməyə üzü yox idi. Bəlkə də, utanmaqdan daha çox hikkəsindən geri qayıtmaq istəmirdi.

Bir şüşə arağı dibinə kimi boşaldıb, ayılanda Moskva-Bakı qatarının plaskart kupesində idi. Qatar Yalamanı keçmişdi. Heç bilmirdi, getsin, ya geri dönsün, deyəsən, indi elə də fərqi yox idi…

Ata-anası çoxdan rəhmətə getmişdi. Yeganə qardaşı Vladivastokda miçman idi. Kimsəsiz evlərinin qarşısında dayanıb nəyisə xatırlamağa çalışır, amma ruhunda heç bir səs, heç bir hənir duymurdu. Xatirələr də onu tərk etmişdi. Qonşulardan biri onu güclə tanıdı, hasardan aşıb həyət qapısını açdı ki, küçədə qalmasın.

Bayaqdan susqun qalıb qonşunun suallarına cavab vermək istəməyən Mədinə birdən sanki ən vacib şeyi xatırlayıbmış kimi soruşdu:

–Uşaqlar məktəbə yenə də ərik bağından keçib gedirlər?

Qonşu bu an dünyanın ən mənasız sualını verən Mədinəyə təəccüblə baxdı:

–Yox, ay qız, indiyə ərik bağı qalar?! Ağacları kəsib bağı camaata ev yeri kimi payladılar…

Hələ qatarda Mədinənin başında dəli bir həvəs oyanmışdı, təkcə o ərik bağını yenidən görmək istəyirdi – başqa heç nəyi, heç kəsi. Qonşunun sözündən sonra Mədinənin kədərli üzündə zorla sezilən təbəssümün kölgəsi dolandı. Qonşu gözünü onun nə ifadə etdiyi bəlli olmayan üzündən çəkmədən “bağın yerində təzə məktəb, bir də prokurorluq binası da tikiblər” dedi.

Qonşunu yola salan Mədinə illər öncə onun olan pəncərə önündəki çarpayısına yaxınlaşdı. Heç nə dəyişməmişdi. Həmin köhnə, bir yanı əyilmiş çarpayıya üzüüstə sərildi. Bu çarpayını çox sevərdi. Hər gecə yuxusunda ərik bağını görürdü. Bəlkə də, yuxu deyil, xəyal idi: ağaclar çiçək açardı, o isə Vasiflə əl-ələ ağacların arası ilə məktəbə gedərdi… Məktəbdə isə Vasiflə Amaliyanın bir-birinə uzaqdan təbəssümü onun ərik çiçəyi rəngindəki bütün xəyallarını alt-üst edirdi.

Ertəsi gün Mədinə ayaqlarını sürüyə-sürüyə bir vaxtlar ərik bağının olduğu tərəfə yollandı. Qonşunun dediklərinə rəğmən əmindi ki, gedib bağı yerində görəcək. Bağdan isə əsər-əlamət yox idi, yalnız fərdi yaşayış evləri və inzibati binalar. Mədinənin gözü o bağdan qalmış heç olmasa tək bir ərik ağacı axtardı. Yeni çəkilmiş yolun o biri tərəfində balaca bir ağac gözünə dəydi. Sağa-sola şütüyən maşınların arasından yolu keçməyə çalışırdı. Məhv olmuş bağın son işartısından soruşacağı çox şey vardı.

Prokurorun xidməti maşını ana yola çıxanda yol keçən qadını görən sürücü əyləci basıb maşını durdurdu. Özünü itirmiş qadın yerə uzandı. Prokuror maşından düşüb sürücüsünə “-Tez ol, dikəlt onu” dedi. Gənc sürücü Mədinənin qolundan tutub ayağa qaldırdı: “Xala, əzilməmisən ki?”

Uzun müddət alkoqol istifadəçisi olan Mədinə sürücüyə cavab vermədən dumanlı gözlərini prokurorun üzünə dikdi, bir neçə an səssizcə baxıb yenə bir söz demədən çevrilib getdi. Prokuror bu boz-bulanıq gözləri nə vaxtsa görmüşdü, amma yada sala bilmirdi. Bir xeyli aşa-aşa gedən qadının arxasınca baxıb maşına əyləşdi: “Gedək”.

Prokuror həyatındakı bütün boz xatirələr kimi bu gözlərin sahibini də həmişəlik unutmuşdu. Amma rayon prokurorunun ərik ağacının çiçəklərindən boylanan dumduru gözlərinin Vasifə aid olduğunu Mədinə dərhal anlamışdı…

Həvva

Sevib sevilənlər Allahın da sevdikləridir…

İllərin yaddaşı hopmuş, daşları artıq qaralmış, köhnə qotik binanın fasadını xatırlatsa da, məscidlərin minarələri hələ sökülməmiş məhəllələrdə, göydələnlərin arasından şəhər uca və əzəmətli görünürdü. Özündə hər əsrdən bir nişanə daşıyan bu qədim şəhərə ilk gündən bu yana yeganə şahidlik edən isə mavi dənizdi…

Dənizkənarı bulvar boyunca uzanan ikitərəfli yolun sağı və soluyla şütüyən, əsasən tünd-qara, ara-sıra ağ, qırmızı, yaşıl, bənövşəyi avtomobillər hətta işıqforda da vurnuxur, siqnal verir, digərlərindən daha tez mənzil başına yetişməyə can atırdılar. Bircə o heç yana tələsmirdi. Arxadan gələn avtomobillər sıxmasaydılar, daha yavaş hərəkət edərdi…

Nədənsə, ürəyi sıxılırdı, hər şeyə yad hiss edirdi özünü. Sanki bu bahalı "Mersedes" də onun deyildi, restoranda başqasının pul verib sifariş etdiyi musiqiyə oynayırmış kimi sürürdü maşını. Ürəyini ona vermiş o dünya gözəlinə sahiblənə bilmədisə, indi sahib olduqlarının nə anlamı vardı? İllər keçsə də, bir gün də olsun unuda bilmədiyi o sevgisini xatırlayanda həmişə bu hissləri keçirirdi… Hər dəfəsində də ürəyi sancırdı.

Bütün şəhəri beş barmağı kimi tanısa da, bircə o məhəlləyə tərəf bir dəfə də olsun getməmişdi. Bu gün ürəyi daha şiddətlə ağrıyırdı. Yolu sola burulub köhnə məhəllələrinə doğru nə vaxt istiqamət götürdüyünü özü də anlamadı… Evi satıb məhəllədən köçdüklərindən sonra qız onu çox gözlədi. O da bir gün gəlib qıza elçi düşəcəyi günə çatmaq üçün çox çalışdı. Amma gecikdi. Qız ərə getdikdən sonra o məhəllənin yolunu tamamən unutmağa çalışdı. Unuda bildimi?..

Gör bir neçə ildir o məhəlləyə getmir. Köhnə qonşulardan olan tay-tuşlarının bir-ikisi ilə telefon əlaqəsi saxlayır. Əsasən də o çoxbilmiş dostu ilə. Sonuncu dəfə telefonda ona demişdi ki, məhəlləni söküb, yerində göydələnlər tikiblər. Gör bir nə qədər zaman keçib! İndi heç olmasa, uzaqdan da olsa, o məhəlləni, göydələnləri görmək istəyirdi…