Polityka pieniężna Europejskiego Banku Centralnego i Systemu Rezerwy Federalnej w latach 2000-2017

Отрывок из книги

Polityka monetarna, najogólniej rzecz biorąc, polega na sprawowaniu kontroli nad wielkością podaży pieniądza w gospodarce. Jest, obok polityki fiskalnej, jednym z dwóch głównych narzędzi, jakie władze publiczne wykorzystują w zarządzaniu sytuacją ekonomiczną kraju lub obszaru gospodarczego, jak np. strefą euro. Należy przy tym zaznaczyć, że polityka pieniężna nie jest zawieszona w próżni i nie funkcjonuje w oderwaniu od sfery realnej gospodarki. Oznacza to, że decyzje odnośnie do chociażby sposobu zarządzania podażą pieniądza czy wysokością stóp procentowych podejmowane są w określonych okolicznościach gospodarczych, uwarunkowaniach prawnych i politycznych. Nie bez znaczenia pozostają w efekcie takie wydarzenia, jak kryzys finansowy, towarzyszące mu spowolnienie w sferze realnej gospodarki czy nawet perspektywa recesji (Christiano, Gust i Roldos 2004; Clarida, Gali i Gertler 2000; Mishkin 2009). Nadrzędnym zadaniem polityki monetarnej jest przy tym utrzymywanie właściwej wartości pieniądza w relacji do dóbr i usług, które są za ów pieniądz nabywane.

Współcześnie to zadanie jest najczęściej rozumiane jako działania na rzecz stabilności cen, czyli realizacja określonego celu inflacyjnego zarówno w długim okresie, jak i w perspektywie krótkoterminowej. Koncentracja władz monetarnych na inflacji była reakcją na wysoką i odznaczającą się dużą zmiennością inflację lat 80. XX wieku, która okazała się zarówno ekonomicznie, jak i społecznie kosztowna (Bernanke i Mishkin 1997; Svensson 1999). Decyzje banków centralnych mające na celu stabilizację wartości pieniądza nie mogą być podejmowane w oderwaniu od stanu realnej gospodarki. Przyświeca im bowiem idea efektywnej alokacji zasobów w gospodarce i zapewnienia stabilności cen. W krótszej perspektywie działania te koncentrują się na ograniczaniu zmienności poziomu cen oraz ilości wytworzonych dóbr i usług. Odpowiednia koordynacja działań i równowaga pomiędzy wyznaczonymi celami – rozumiane jako potrzeba nieustannego poszukiwania kompromisu pomiędzy wzrostem gospodarczym a inflacją – czynią politykę monetarną najbardziej elastycznym narzędziem wykorzystywanym do stabilizowania gospodarki i skutkują niską wahliwością cen w średnim okresie (Woodford 2001; Gertler i Karadi 2011). Skuteczność polityki celu inflacyjnego została jednak wystawiona na ciężką próbę. Globalny kryzy finansowy zapoczątkowany spektakularnym upadkiem banku Lehman Brothers i towarzysząca mu recesja lat 2008–2009 odsłoniły poważne braki polityki makroekonomicznej, a polityki monetarnej w szczególności. Chociaż po wybuchu kryzysu finansowego, a w jego następstwie recesji, w większości krajów koniunktura gospodarcza poprawiła się, to jednak tempo wzrostu aktywności gospodarczej było istotnie niższe niż się spodziewano (Cukierman, 2013; Fitoussi i Saraceno, 2010; Walsh 2009).

.....

Kolejnym reżimem, który obowiązywał po zakończeniu II wojny światowej, był system Bretton Woods[2]. Był to ostatni reżim monetarny oparty pośrednio na złocie. W systemie tym Stany Zjednoczone, jako kraj o największej sile w wymianie handlowej, zobowiązały się do wymiany dolara na złoto według ustalonego kursu, natomiast pozostałe kraje uczestniczące w systemie ustalały kurs swojej waluty w stosunku do dolara amerykańskiego. Stworzenie systemu Bretton Woods miało na celu uniknięcie chaosu, który często występował w okresach powojennych. Przewidywał wprowadzenie sztywnych kursów walutowych. Transakcje wewnątrz systemu odbywały się w oparciu o ustalony parytet, a kursy walut mogły wahać się w zakresie ±1 procent. Jednak członkowie porozumienia mieli możliwość zmiany ustalonego wcześniej parytetu krajowej waluty w relacji do złota lub dolara amerykańskiego w sytuacji wystąpienia istotnej nierównowagi. Powstały wówczas Międzynarodowy Fundusz Walutowy miał za zadanie dostarczanie tymczasowej pomocy w utrzymaniu płynności oraz nadzorowanie operacji przepływu środków pieniężnych wewnątrz systemu (Bordo i Schwartz 1999; Bordo 2007).

W systemie Bretton Woods złoto pełniło funkcję nominalnej kotwicy w polityce monetarnej. Przywiązanie do złota odegrało istotną role w ograniczaniu pola manewru w decyzjach podejmowanych przez władze monetarne Stanów Zjednoczonych przynajmniej do połowy lat 60. minionego stulecia. Takie rozwiązanie ograniczało też pole działania polityki monetarnej w pozostałych krajach systemu. Powiązanie polityki monetarnej ze złotem w oczach wielu badaczy mogło być przyczyną utrzymywania się niskiej inflacji w latach 50. i 60. (Alogoskoufis i Smith 1991; Bordo, 1993). Niemniej jednak, w porównaniu z opisanym klasycznym standardem złota, wiarygodność prowadzonej polityki była niższa, a w konsekwencji tak ustalona nominalna kotwica nie była efektywna (Giovannini 2007). Dodatkowo, w sytuacji gdy partykularne interesy były konfrontowane z założeniem o wymienialności (dolarów amerykańskich na złoto), cała opisywana kotwica stawała się bezużyteczna. Jednym z głównych procesów wpływających na załamanie się porozumienia z Bretton Woods była proinflacyjna polityka Stanów Zjednoczonych (Bordo, Monnet i Naef 2017). Problem stabilności systemu Bretton Woods polegał na szybszym wzroście podaży najważniejszej waluty rezerwowej, jaką był dolar amerykański niż wzrost zasobów złota rezerwowego.

.....