Podróże Beniamina Trzeciego

Оглавление

Mojcher-Sforim Mendele. Podróże Beniamina Trzeciego

Przedmowa Mendelego Mojcher-Sforima

Rozdział pierwszy. Kto to jest Beniamin, skąd pochodzi i jak zrodziła się w nim myśl o podróży

Rozdział drugi. Jak Beniamin został męczennikiem, a Zelda słomianą wdową

Rozdział trzeci. Jak Beniamin związał się z Senderlem38 Babą

Rozdział czwarty. O tym, jak Beniamin i Senderl opuścili Tuniejadówkę

Rozdział piąty. O tym, co się przytrafiło naszym bohaterom zaraz po wymarszu

Rozdział szósty. Beniamin otrzymuje policzek

Rozdział siódmy. Jak z powodu Beniamina doszło do przewrotu w polityce

Rozdział ósmy. O tym, jak nasi bohaterowie chodzili po prośbie

Rozdział dziewiąty. Jak zasługi przodków obróciły się na korzyść naszych bohaterów

Rozdział dziesiąty. Hura! Czerwoni Żydzi!

Rozdział jedenasty. Dziwy i cuda nad Piatigniłówką

Rozdział dwunasty. Jak naszych bohaterów zaprowadzono do łaźni

Rozdział trzynasty. Żołnierzykami, niestety, zostali nasi podróżnicy!

Rozdział czternasty. Koniec z narzeczeństwem – znowu panna

Отрывок из книги

Urodziłem się – powiada Beniamin III – i wyrosłem w Tuniejadówce. Tu spędziłem niemal całe życie, to znaczy aż do czasu mojej wielkiej podróży. W Tuniejadówce szczęśliwie ożeniłem się z moją cnotliwą połowicą, panią Zeldą, oby długi miała żywot.

Tuniejadówka to mała mieścina. Leży w zapadłym zakątku, z dala od głównych traktów, prawie zupełnie odcięta od świata. Dlatego też, jeśli ktoś do niej przypadkiem zawita, otwierają się na oścież okna i drzwi we wszystkich domach. Ludzie nie mogą się nadziwić przybyszowi. Wychylając się z okien, zadają sobie pytania: „Kto to może być? Skąd się tu ni z tego, ni z owego zjawił? Czego też może chcieć? Nie zamierza aby czegoś złego? To nie takie proste: wziął i przybył! Tak nie może być. W tym coś tkwi, trzeba to koniecznie wyjaśnić!”. Póki co, każdy usiłuje popisać się mądrością i przenikliwością. Teorie zaś, z palca wyssane, mnożą się jak śmieci. Starsi opowiadają przy okazji niestworzone historie. Przytaczają podobne przykłady z minionych lat. Dowcipnisie mają na podorędziu stosowne i celne powiedzonka. Prostacy zaś trzymają się za brody i tylko uśmiechają skrycie. Starsze kobiety, ot tak sobie, dla kawału, sztorcują dowcipnisiów. Na przemian śmieją się i udają gniew. Młodzi spuszczają oczy, zasłaniają dłońmi usta i duszą się ze śmiechu. Rozmowy zataczają coraz szersze kręgi. Przenoszą się z domu do domu niczym kula śnieżna, która, tocząc się, ogromnieje. Zaglądają wreszcie do bożnicy, za piec, gdzie kończą swoją wędrówkę wszystkie możliwe tematy. Obojętnie, czy dotyczą one sekretów rodzinnych, czy wielkiej polityki. Mogą poruszać problemy Stambułu, pozycji Turcji czy Austrii w ogóle lub zgoła zahaczać o sprawy handlowe – majątek Rotszylda w porównaniu z fortuną obszarników bądź innych wielkich bogaczy. Krążą również pogłoski o złych ukazach carskich i Czerwonych Żydach7. Tematów jest zresztą mnóstwo. Za piecem w bożnicy regularnie zbiera się specjalny komitet, składający się z poważnych i wykształconych Żydów. Obradują przez cały bity dzień do późna w nocy. Bez reszty pochłonięci są pracą. Czynią tak nie z pobudek materialnych, nie otrzymują bowiem za to złamanego szeląga. Pracują dla chwały Imienia Pańskiego. Zdarza się, że wybrane kwestie przenoszą się ze stołu obrad za piecem na wokandę w łaźni, na najwyższą ławkę. Tam w obecności gremium, czyli miejscowych szanownych obywateli, po dłuższej dyspucie wszystkie sprawy zostają rozstrzygnięte i opatrzone starą żydowską formułą używaną przy sporządzaniu dokumentów: „Wszystko jest zgodne z prawem i od dziś nabiera mocy urzędowej”. Gdyby nawet potem zjawili się wszyscy królowie ze Wschodu i Zachodu i domagaliby się poczynienia zmian w orzeczeniu, niczego by nie wskórali.

.....

W dwie godziny później zajechali na rynek w Tuniejadówce. Ludzie otoczyli ich zwartym kołem, zasypali chłopa pytaniami. Ktoś krzyczał: – Czujesz, skilki choczesz za piweń34, za cebulę? Inny pytał: – Może majesz kartofle? Może majesz jajcy35?

Nagle padło pytanie: – Czujesz, może ty baczył na drogi36 Żydka? U nas jeden taki Żydko Biniomka wczera pripał jak ub wody37.

.....