Реклама. ООО «ЛитРес», ИНН: 7719571260.
Әтием истәлегенә
Яшәү белән үлем арасында
Мин хәбәрсез югалган идем
Беренче кисәк
Ул көннәрдә
Йөзгә-йөз очрашу
Кылычка-кылыч
Намус трагедиясе
Яшәү белән үлем арасында
Хәтергә язылган көндәлектән
Доктор Василий Петрович
Бер көн иректә
Яңадан тоткынлыкта
Урамда үтерү
«Титан» ның үлеме
Кылыч йөзенә язылган сүзләр
Яңа дус
Немец чабата кияме?
Тагын бер төн
Көмеш сәгать
Рус җыры
«Азат итүче» нең портреты
«Алты аяклы фашист»
Карантин
Бу кайсы гасыр?
Качарга, качарга!
Үләргә дә терелергә!
Упкын алдында
Аерылышу
Язгы тамчылар
Икенче кисәк
Хуш, туган ил!
Калай кисәге
Ят ил
Дуслар сәламе
Стенага язылган тарих
Күп көннәрнең берсе
Германия, шушымы синең даның?
Узган гасыр белән очрашу
Фрау Якоп
Дус кешенең кулы
Ак чәчәк
Сталинград исән!
Ятим ана
Җимерелгән теләкләр
Кем гаепле?
Егерменче гасыр фиргавеннәре
Мәкерле елмаю
Сүз ил гизә
Йөрәкләр давылы
Өченче «фау»
Тургайлар сайраганда
Истәлекле багана янында
Хәбәрсез югалганнарның адресы
Һәйкәл (Эпилог)
Узган гасырның 60–80 нче елларында «Яшәү белән үлем арасында» әсәре чын мәгънәсендә бестселлерга әверелеп, һәр кеше аны укып чыгуны үзенең бурычы дип саный иде. Аннан соң байтак еллар узды. Без XXI гасырга чыктык, әмма сугыш, фашизм темалары бүгенге көндә дә актуаль булып кала бирә. Әлеге үлемсез автобиографик әсәрнең авторы — минем әтием Нәби Дәүли.
Тарих битләреннән белүебезчә, әсирлектә булган солдатларны Туган илләрендә кочак җәеп каршы алмыйлар. Әти дә шундый язмышка дучар була: кая барса, шунда ишек ябык, сөйләшү түгел, исәнләшүче дә юк, күрмәскә-ишетмәскә тырышалар… Бары тик 1953 елдан соң, Хрущёв заманында берникадәр хөр тәртипләр урнаша башлагач кына, Нәби Дәүлине татар язучыларының «Аккош күле» иҗат йортына каравылчы итеп эшкә алалар. Язмыш тарафыннан кыерсытылса да, урман нигъмәтләре белән туенып, ачлы-туклы яшәсә дә, әти язучы хезмәтенә тугрылыклы булып кала. Аның «Яшәү белән үлем арасында» исемле повесте шушы чорда (1953–1957) языла. Бу әсәр фашизмга каршы көрәшкә берләшергә чакыру авазы булып яңгырый: әтигә элеккеге Советлар Союзының төрле почмакларыннан хатлар килә башлый. Хатлар аша кешеләр аңа тирән рәхмәт хисләрен белдерәләр, әсәрнең дәвамын сорыйлар. Шулай итеп, «Җимерелгән бастион» романы иҗат ителә.
.....
Немец командованиесенең бу «чарасы» астында нәрсә ята иде соң?
Инде бер атна буена әсирләр арасыннан коммунистларны эзләп тә уңышсызлыкка очраган гестапочылар командирларны аерып алырга уйлыйлар. Бу коммунистларны табуны җиңеләйтә, чөнки ун командирның кайсы булса да берсе коммунист булырга тиеш иде.
.....