Читать книгу Şah Abbasın nağılı - Народное творчество, Народное творчество (Фольклор), Олег Петрович Котельников - Страница 1

Şah Abbasın nağılı

Azərbaycan nağılları

BOSTANÇI VƏ ŞAH ABBAS

Bir bostançı var idi. Bu bostançı külfətini qarpız-yemişlə saxlayırdı. Hər il qarpız, yemiş, xiyar əkirdi, taxıla verib dolanırdı. Bir il bostan çox yaxşı bəhrə gətirdi. Bostançı arvadına dedi:

– Bu il bostanımız çox yaxşı bəhrə gətirib, qarpızın lap yaxşısından bir eşşək yükü tutub şıx oğlu Şah Abbasa aparacağam.

Arvadı dedi:

– Lap yaxşı olar.

Bostançı qarpızın lap yaxşısından bir xurcun yığdı, eşşəyin belinə aşırıb, toşhatoş İsfahana yola düşməkdə olsun. Şah Abbasla vəzir Allahverdi xan da dərviş libası geyinib yol ilə gedirdilər. Onlar kişinin qabağına çıxdılar. Şah Abbas ondan soruşdu:

– A kişi, yükün nədi?

Bostançı dedi:

– Ağa dərviş, qarpızdı.

Padşah soruşdu:

– Hara aparırsan?

Bostançı dedi:

– Ağa dərviş, bu il bostanım çox yaxşı bar gətirib. Bunu Şah Abbasa aparıram.

Şah Abbas dedi:

– Rəhmətliyin oğlu, camaat Şah Abbasa ləl, cavahir aparır, qızıl aparır, sən də qarpız aparırsan. Qarpız şahın nəyinə lazımdı?

Bostançı dedi:

– Ağa dərviş, onların gücü lələ, cavahirə, qızıla çatır. Mənim də gücüm ancaq qarpıza çatır.

Şah Abbas dedi:

– Nahaq əziyyət çəkirsən, axı, şah onu götürməz.

Bostançı dedi:

– Ağa dərviş, canın sağ olsun, götürər götürər, götürməz eşşəyi yüklü-zadlı soxaram onun gözlərinə, çıxıb gələrəm.

Allahverdi vəzir istədi kişini vursun, şah onun əlini tutdu. Kişidən ayrıldılar. Başqa kəsə yolla geri qayıtdılar. Şah Abbas qırmızı geyinib taxta çıxdı. Əmr elədi, eşşəyi yüklü bir kişi gələcək, onu eşşəkli-zadlı yanıma gətirərsiniz. Bəli, yolları kəsdilər, kişi gəlib çıxanda, onu eşşəkli zadlı padşahın barigahına apardılar. Şah Abbas ondan soruşdu:

– A kişi, yükün nədi?

Bostançı dedi:

– Qadan alım, şah, qarpızdı. Bu il bostanım çox yaxşı bəhrə gətirib. Bir yük sənə hədiyyə gətirmişəm.

Şah Abbas dedi:

– A kişi, dəli-zad olmamısan, sən məni kim hesab eləyirsən? Xalq mənə ləl, cavahir, qızıl gətirir, sən də qovun, qarpız gətirirsən?

Bostançı dedi:

– Şah sağ olsun, onların gücü cavahirə, lələ, qızıla çatır, mənim də gümanım, gücüm yemiş, qarpıza çatır.

Şah Abbas dedi:

– Qarpız mənə lazım deyil, qaytar, get, yoxsa səni boğazından asdıraram.

Bostançı dedi:

– Şah, ta niyə acığın tutur. Götürürsən, götür, götürmürsən, yolda dediyim olsun.

Şah Abbas dedi:

– De, görüm, yolda nə demisən?

Bostançı dedi:

– Şah, heç nə, söz idi, ağzıma gəldi, dedim.

Şah Abbas dedi:

– Kişi, əgər yolda nə demisən, düzünü desən, ciqqam haqqı, sənə heç zad eləməyəcəyəm. Əgər düzünü deməsən, vayındı.

Bostançı o saat başa düşdü ki, dərviş bu özü imiş, dedi:

– Şah sağ olsun, yolda bir nəfər dərviş məndən sən soruşduğun sözləri soruşdu. Deyəndə ki, şah yemiş-qarpızı götürməz, dedim, gümanım elə buna gəlir, götürməz eşşəkli-zadlı soxaram şahın gözlərinə, qayıdaram.

Padşah xəzinədarı çağırıb dedi:

– Apar bu kişinin qarpızını boşalt, yerini qızılla doldur, ver, aparsın.

Xəzinədar bostançını xəzinəyə apardı, yemiş-qarpızını boşaltdı, yerini qızılla doldurub ona verdi. Padşahın bu hərəkəti Allahverdi xanın xoşuna gəlmədi, dedi:

– Şah, sənin bu hərəkətin heç xoşuma gəlmədi. Kəndlinin biri sənə söyür, sən onun arabasını qızılla doldurub, buraxırsan.

Şah Abbas dedi:

– Vəzir, o kişinin gümanı qarpıza çatır, ondan da mənə nübarlıq pay gətirir. Mən ondan cavahir, ləl istəyəndə onun mənə ağır söz deməsi yerindədi.

Vəzir dedi:

– Mən gedib, ondan qızılı alacağam.

Padşah dedi:

– Allahverdi vəzir, o, sən ağılda adam deyil, çox ağıllı adamdı, yüngülsaqqal olma, ala bilməzsən.

Vəzir dedi:

– Mən alım, sən tamaşa elə.

Padşah dedi:

– Yaxşı, get, al, görək ala biləcəksənmi?

Allahverdi vəzir atını mindi, başqa yolla gedib bostançının qabağını kəsdi, dedi:

– Kişi, sənə bir neçə sual verəcəyəm, bildin – canın qurtardı, bilmədin – qızılını alacağam.

Bostançı dedi:

– Vəzir, buyur, de.

Allahverdi vəzir dedi:

– Göydə neçə ulduz var?

Bostançı dedi:

– Eşşəyimin tükünün sanı qədər.

Vəzir dedi:

– Düz demirsən.

Bostançı dedi:

– Eşşəyin tükünü də say, ulduzları da say, əgər düz olmasa, boynumu vur.