Zwiedzeni przez przypadek. Tajemnicza rola losowości w życiu i w rynkowej grze

Отрывок из книги

Dla mojej matki, Minervy Ghosn Taleb

Przemyślenia zawarte w tym tekście mają charakter intuicyjny. To osobisty esej dotyczący głównie myśli, zmagań i spostrzeżeń autora związanych z podejmowaniem ryzyka — nie można nazwać go traktatem, a już z pewnością nie pracą naukową. Napisałem go dla rozrywki i jest przeznaczony do czytania (przede wszystkim) z przyjemnością. I dla przyjemności. W ciągu ostatniej dekady powstało wiele książek i artykułów na temat naszych nabytych i wrodzonych uprzedzeń związanych ze ślepym trafem. Podczas pracy nad pierwszym wydaniem tej książki starałem się unikać pisania o tym, czego nie widziałem na własne oczy albo sam nie zrobiłem, oraz o sprawach, których nie przemyślałem na tyle starannie, bym mógł omawiać je z minimalnym wysiłkiem. Zrezygnowałem ze wszystkiego, co choćby z daleka pachniało ciężką pracą. Musiałem usunąć z tekstu wszelkie elementy wyglądające jak owoc wizyty w bibliotece, w tym wiele naukowych terminów. Starałem się nie używać cytatów, jeśli nie potrafiłem bez wysiłku przywołać ich z pamięci oraz tych pochodzących z prac autorów, których w ostatnich latach nie czytywałem. (Nie znoszę przypadkowego wykorzystywania wiedzy zapożyczonej — więcej na ten temat w dalszej części książki). Aut tace aut loquere meliora silentio — jeśli nie masz nic ciekawego do powiedzenia, zachowaj milczenie.

.....

Niektórzy Czytelnicy (a także wydawcy, z którymi prowadziłem rozmowy, zanim znalazłem Texere) oczekiwali ode mnie poparcia twierdzeń zawartych w książce wyczerpującymi danymi, grafikami, wykresami, tabelami, diagramami, liczbami, rekomendacjami, szeregami czasowymi i tak dalej. Mój tekst jest jednak zbiorem logicznych eksperymentów myślowych, a nie pracą semestralną z ekonomii; logika nie wymaga zaś weryfikacji empirycznej. (Istnieje coś, co nazywam błędem podróży w obie strony — to popełniany przez dziennikarzy i niektórych ekonomistów błąd polegający na używaniu statystyki bez logiki. Sytuacja odwrotna nie zachodzi: używanie logiki bez oparcia na danych statystycznych nie jest błędem). Jeżeli piszę, że wątpię w to, iż mój sąsiad odniósł sukces bez choćby niewielkiego udziału szczęścia, ponieważ w jego profesji zdarzenia losowe odgrywają pewną rolę, nie muszę tego udowadniać — wystarczy eksperyment myślowy z rosyjską ruletką. Powinienem jedynie dowieść istnienia innego wyjaśnienia niż to, że ów człowiek jest geniuszem. Przyjąłbym podejście polegające na zebraniu grupy osób niepełnosprawnych umysłowo i wykazaniu, że kilka z nich może zostać odnoszącymi sukcesy biznesmenami — dotyczyłoby to mniejszości badanych, ale za to byłoby bardziej obrazowe. Nie twierdzę, że Warren Buffett nie jest utalentowany, lecz że w wystarczająco dużej populacji przypadkowych inwestorów niemal na pewno pojawi się ktoś, kto osiągnie podobny sukces tylko dzięki szczęściu.

Byłem również zaskoczony tym, że mimo zawartych w książce obcesowych przestróg przed dziennikarzami, zapraszano mnie chętnie do programów telewizyjnych i radiowych w Ameryce Północnej i Europie (na przykład wziąłem udział w przezabawnym „dialogu głuchych” w jednej ze stacji radiowych w Las Vegas, podczas którego wygłaszaliśmy z dziennikarzem prowadzącym wywiad dwa w zasadzie niepowiązane ze sobą monologi). Nikt mnie nie chronił przed samym sobą, więc przyjmowałem zaproszenia. To dziwne, ale żeby informować ludzi o toksyczności prasy, trzeba korzystać z jej usług. Czułem się jak oszust wydający pozbawione znaczenia dźwięki, a mimo to dobrze się bawiłem.

.....