Читать книгу Կարապի երգը - Рафаэль Тигрис - Страница 1

Տալլինում բժշկական ուսանողը ծանոթանում է երիտասարդ էստոնուհու հետ։ Նրանց միջեւ կրքոտ սեր է բռնկվում։ Սակայն «Էստոնիա» լաստանավի աղետը նրանց բաժանում է, ինչպես թվում էր ընդմիշտ։ Բայց նրանց սերը մահից ավելի ուժեղ է լինում։

Այժմ Էստոնիա մեկնելու համար անհրաժեշտ է Շենգենյան վիզա։ Իսկ խորհրդային տարիներին կար երկիր՝ առանց սահմանների և արգելքների, և Տալլին հասնելու համար բավական էր հասնել Մոսկվա (ԽՍՀՄ մայրաքաղաք), գնացք կամ ինքնաթիռ նստել դեպի Խորհրդային Էստոնիայի մայրաքաղաք Տալլինն, և այն ժամանակ համառվում էր, որ դու հայտնվեցիր արտասահմանում:

Մենք հանդիպեցինք «Աղվեսի փոսը» ռեստորանում։ Տալլինի այս բնօրինակ հաստատության մասին վաղուց էինք լսել: Այն գտնվում էր միջնադարյան մի տան նկուղում՝ հայտնի Վանա Թոմաս աշտարակի մոտ։ Այստեղ ամեն ինչ ներծծված էր բալթյան ոգով. քարե պատեր, թարթող մոմեր, մսով առատ ուտեստներ, ազգային հագուստով մատուցողուհիներ՝ այս ամենը ստեղծում էր հաճելի մթնոլորտ:

Մի երկու բաժակ գինի խմելուց հետո ռելակս եղանք , ու երբ սկսվեց ուրախ երաժշտությունը, շատերս գնացինք պարելու։

Էստոներեն ողջույնները լսվում էին ամենուր.

– Tere (Բարև)

–Տերե հոմիգուտ:

Հանկարծ այս էստոնական բազմաձայնության մեջ լսեցի.

–Ինչո՞ւ չես պարում: Չես զվարճանում:

Ես շրջվեցի և մոմերի լույսի տակ կարողացա տեսնել նեղ ակնոցներով և երկար շեկ մազերով մի օրիորդի։ Նա շատ սահուն խոսում էր ռուսերեն, որը բնորոշ չէր տեղի երիտասարդությանը, բայց անգամ նրա ճիշտ ռուսերենը ևս էստոհական առոգանություն ուներ։

–Ձանձրացե՞լ ես։ Գնանք միասին պարենք։

Ես, իհարկե, չէի կարող մերժել նման հրավերը։

–Երբ տիկնայք հրավիրում են, պարոնները չեն կարող անտարբեր մնալ,– պատասխանեցի ես ու գնացինք պարելու։

Սակայն շատ շուտով արագ երաժշտությունը վերածվեց դանդաղ ռոմանտիկ մեղեդու։ Մենք գրկվեցինք և սկսեցինք տանգո կատարել։

Նրա բոցավառ շեկ մազերը ցայտում էին շամպունի նուրբ բուրմունք՝ համակցությամբ մաքուր մարմնի բույրով, որը հենց նոր էր դուրս եկել ցնցուղի տակից:

– Ինչ է քո անունը?

Դե, քանի որ մենք այնքան մտերիմ դառանք, որ փոխադարձ բուրմունքներն ենք զգում, ուրեմն ժամանակն է ճանաչելու միմյանց։

–Ես Սվանան եմ:

–Ինչ հետաքրքիր անուն է: Ինձ համար բացարձակապես անծանոթ:

– Դա շատ հազվադեպ է և ոչ էստոնական:

– Եւ ինչ?

– Նորվեգական:

–Դու ինձ զարմացնում ես! Որտեղի՞ց էստոնացին ստացել է նորվեգական անուն: Իսկ ի՞նչ է դա նշանակում։

–Օ՜, երկար պատմություն է։ Ավելի լավ է ասա, թե ինչ է քո անունը:

– Անունս էլ է անսովոր, արդեն քո ականջի համար։

– Ոչինչ ոչինչ. Ասա՛ ես ընդունակ եմ։

– Իմ անուն է Հարություն։

– Օրիգինալ է հնչում:

–Իսկապե՞ս հայկական է։

– Իհարկե ոչ նորվեգական:

–Եվ ոչ էստոնական։

Մենք միասին սկսեցինք ծիծաղել ու ես հասկացա, որ ծանոթությունը կայացել է։

–Լսի՛ր, Հարություն։ Եկ գնանք նստենք մեր սեղանի շուրջ, և միաժամանակ կզրուցենք մեր անունների մասին։

Դա այնքան բնական էր ասվել, որ ես չհրաժարվեցի։

Մենք եկանք սեղանի մոտ, որտեղ արդեն նստած էին երկու մեծահասակներ՝ մի տղամարդ և կին:

– Սա իմ ծնողներն են։ Հորս անունը Ալեքսանդր է, իսկ մորս՝ Ինգրիդ։ Մայրիկ, հայրիկ ծանոթացեք՝ սա Հարությունն է։

– Շատ հաճելի է! Նստիր Հարություն. Ուզում ես մի բան ուտել?

– Ոչ, շնորհակալություն! Սոված չեմ:

–Իսկ խմիչք?

–Չեմ հրաժարվի։

Մատուցողուհ ինձ բաժակ բերեց և Ալեքսանդրը կարմիր գինի լցրեց։ Նա մի նիհար ճաղատ մարդ էր՝ սրածայր դիմագծերով և Սվանայի աղվեսիկի դեմքը նման էր հորը։ Բայց կարմիր շեկ մազերը՝ Ինգրիդ մոր գույնն էր։

–Դե, ասա Հարություն։ Ինչպես նկատել եմ, դուք եկել եք հեռվից և ոչ միայնակ։

Ես սկսեցի պատմել, թե ով ենք մենք և որտեղից ենք։ Սվանն ու նրա հայրը ուշադիր լսում էին, իսկ Ինգրիդը՝ ոչ, և ես հասկացա, որ նա ռուսերեն լավ չի հասկանում։ Իմ ենթադրության հաստատումն այն էր, որ Ալեքսանդրը երբեմն թեքվում էր դեպի նա և բացատրում էստոներեն այն, ինչ ես արդեն ասել էի ։

– Մայրիկը ռուսերեն շատ վատ է հասկանում։

–Ես դա արդեն հասկացա։

–Նա իրականում նորվեգուհի է:

– Ուրեմն ահա թե որտեղից է քո նորվեգական անունը:

–Բայց հայրս ռուս է, թեև ամբողջ կյանքն ապրել է Տալլինում։ Նրա ազգանունը ռուսական է՝ Մորոզով։

–Ուրեմն դու Սվանա Ալեքսանդրովնա Մորոզովան ես։ Տպավորիչ է հնչում, ինչպես Գրիգի «Առավոտ, Պիեր Գինտ» մեղեդին միախառնված Չայկովսկու «Կարապի լիճ» բալետի հետ։

–Վա՜յ: Ապրես, կռահեցիր:

–Ի՞նչ առումով։ Ինչ ի նկատի ունես?

–Այդ մասին խոսենք մեկ այլ տեղ՝ ավելի մասնավոր պայմաններում։

Ես սկսեցի ավելի շատ հավանել Սվանաին: Նրա ժպիտը և անմիչական լինելը շատ նպաստում էին հաղորդակցությանը:

–Ես դեմ չեմ։ Բայց ես քաղաքը չգիտեմ, ուստի ընտրությունը քոնն է:

– Կա մի հանգիստ վայր, որտեղ ջազ են նվագում: Սիրու՞մ ես ջազ։

–Ինձ դուր է գալիս:

–Այդ դեպքում գնանք: Մայրիկ, հայրիկ – մենք անհետանում ենք, մի ձանձրացեք:

Երբ մենք նստեցինք տաքսին, մեքենանաի ռադիոյով հեռարձակվում էր հայկական ուրախ երգ՝ հայտնի էստրադային արտիստի կատարմամբ:

– Լսիր, Սվանա: Սա իմ պատվին հայերեն երգ է։

Սվանան լսեց և ժպտաց։

–Ինչի՞ մասին է այս զվարճալի մեղեդին:

–Գարնան և սիրո մասին։

Նկատեցի, որ տաքսու վարորդը քարե դեմքով նստել ու մնացել էր, չնայած նրան, որ ուղեւորները տաքսու մեջ հնչող մեղեդուց գերազանց տրամադրություն ունեին։

Դե, սա էստոնական մենթալիտետն է՝ մինիմալ հույզեր ու զգացմունքներ։ Այս տպավորություններով կիսվեցի Սվանայի հետ։

–Սա հյուսիսային ցուրտ երկիր է։ Այստեղ մարդիկ երկար ժամանակ չեն տեսնում արևի ճառագայթները։ Սա ձեզ համար արևոտ օրերի առատությամբ պայծառ Հայաստանը չէ։ Քանի՞ արևային օր ունեք տարեկան:

– Երեք հարյուր երեսուն:

– Դե տեսնում էս:

Այդ ընթացքում մենք մտանք մի գողտրիկ բար, որտեղ դանդաղ ջազ երաժշտություն էր հնչում, իսկ դահլիճի կենտրոնում զույգերը պտտվում էին։

Մենք նստեցինք սեղանի շուրջ և արդեն նորմալ լուսավորության մեջ ես վերջապես կարողացա ամբողջությամբ տեսնել իմ նոր ընկերուհուն։

Նա հանեց ակնոցը, և ես գեղեցիկ աղվեսի դեմքին տեսա պեպերի առատություն։ Բացի իր կարմիր շեկ մազերից, կրակի պես շլացուցիչ, նա ուներ բարալիկ գոտկատեղով կազմվածք, իսկ կիպ սվիտերի տակ ցայտուն երևում էր լիարժեք կուրծքը։ Այն զարդարված էր կարապի պատկերող կախազարդով։

– Ակնոցները քեզ շատ էին սազում,– ասացի ես՝ նայելով նրա կապույտ աչքերի անդունդի մեջ,– և ընդհանրապես, ինձ շատ է դուր գալիս քո արտաքինը։

Այս խոսքերից Սվանան կարմրեց, և նրա դեմքը փայլեց հմայիչ ժպիտով։

–Դե դու էլ շագանակագույն մազերով տղա ես։ Ես դա անմիջապես նկատեցի, երբ տեսա «Աղվեսի փոսում»։

Ես վերցրեցի նրա փոքրիկ ձեռքերը գեղեցիկ մանուշակագույն նարգիզներով և սկսեցի մեղմորեն տաքանել:

–Ի՞նչ ենք խմելու:

–Հայկական կոնյակ, եթե իհարկե ունենա՞ն։

Սվանան այդ մասին հարցրեց մատուցողին, և նա հաստատեց։

–Ես հայկական կոնյակ երբեք չեմ խմել։

–Այսօր կփորձես։

Սվանան պտտեց բաժակն ու ներշնչեց խմիչքի բույրը։

– Հայկական կոնյակը ունի գլխապտույտ բույր։

–Դա հայկական արևի մի կտորն է։

–Ո՞րն է փայլում տարվա 330 օր:

– Միանգամայն ճիշտ:

Սվանան դանդաղ, ճաշակելով ամեն կումը, բաժակը դատարկեց մինչև հատակը։ Հաճելի այրող հեղուկը լցվեց ներսում՝ ջերմացնելով մեր սրտերն ու հոգիները։

– Ես դեմ չէի լինի կրկնել:

Մեզ բերեցին ևս երկու բաժակ։

–Ուրեմն դու կիսով չափ նորվեգացի ես:

–Այո, և մայրս է ինձ տվել անունը: Ժամանակակից նորվեգացիների նախնիները հավատում էին, որ եթե երեխային մականուն տան կենդանու պատվին և երկրպագեք նրան, ապա դա կծառայի որպես կյանքի թալիսման. կենդանու և անունը կրողի միջև կծագի առեղծվածային կապ: Նման տոտեմ անունների կանացի ամենատարածված տարբերակներից են՝ Հրևնա՝ «ագռավ», Սվանա՝ «կարապ»։ Այսպիսով, ստացվում է, որ դու կռահեցիր, երբ ասում էիր Գրիգի մեղեդու և Չայկովսկու Կարապի լճի մասին:

Սվանան նրբագեղորեն ձգեց իր նուրբ պառանոցը՝ նմանակելով կարապին և շրջեց կարապի կախազարդը։

–Ծնողներդ չէին սխալվել։ Դու իսկապես նրբագեղ ես, ինչպես կարապը:

Երկուսս էլ հաճելիորեն գինովցած էինք և խանդավառ աչքերով նայում էինք միմյանց, և յուրաքանչյուրս կարդաց դրանց մեջ ամենաներքուստ ցանկությունները:

–Որտե՞ղ ես օթևանել:

– Ուսանողական հանրակացարանում:

–Վախ! Ցանկանու՞մ ես հիանալի գիշեր անցկացնել Viru Hotel-ում:

Ես անմիջապես հասկացա նրա խոսքերի իմաստը։ Մենք երկուսս էլ արդեն անզուսպ ձգվում էինք միմյանց:

Իսկ, ամբողջ Խորհրդային Միությունում հայտնի «Վիրու» հյուրանոցի մասին ես գիտեի այն երջանիկների խանդավառ պատմություններից, ովքեր գոնե մի երկու օր այնտեղ ապրելու հնարավորություն են ունեցել։

Դեռևս համոզված չլինելով, որ Սվանան ցանկանում է գիշերել ինձ հետ, ես ուշադիր հարցրեցի.

–Իսկ ծնողներդ չե՞ն անհանգստանա, եթե շատ ուշանաս։

–Հիմա կզանգեմ նրանց ու կասեմ, որ գիշերում եմ ընկերուհուս մոտ: Մենք ապրում ենք քաղաքից դուրս՝ առանձնատանը և նրանք կհասկանան ինձ: Կարո՞ղ եք ինձ ցույց տալ, թե որտեղից կլինի զանգահարել:

Վերջին խոսքերը էստոներենով ուղղված էին մատուցողին, որը Սվանաին ուղեկցեց դեպի խցիկ։

Ես տաք-տաք նստած էի խմածս կոնյակից ու վրաս եկած անսպասելի երջանկությունից։ Մինչև վերջերս ես ձանձրանում էի անպիտան կոմսոմոլի համակուրսեցիներից, բայց հիմա հանկարծ մի հրաշալի գիշեր պլանավորվեց մի երիտասարդ հմայիչ աղջկա հետ՝ կրակոտ կարմիր մազերով։

–Դե, ամեն ինչ կարգին է: Ծնողներին զգուշացրել եմ, մենք ազատ ենք Արա ջան։ Դեմ չե՞ս, եթե քեզ այդպես կոչեմ: Մինչև ես կարողանամ ճիշտ արտասանել քո անունը։

– Արան, որքան հիշում եմ, բրազիլերեն խոսող թութակի մի տեսակ է։

Սվանան պայթեց ծիծաղից, որից ես աննկարագրելի բերկրանք ապրեցի, և շուտով մենք լավ տրամադրությամբ տաքսիով շտապեցինք դեպի Վիրու հյուրանոց։

– Ծնողներդ ինչ են աշխատում։

–Հայրս ծովային ինժեներ-մեխանիկն է: Աշխատում է «Էստոնիա» լաստանավի վրա։ Այնտեղ նրանք հանդիպեցին, երբ մայրս որպես զբոսաշրջիկ գնում էր Տալլին։ Հիմա հայրս արձակուրդում է, բայց շուտով նա նավարկելու է, և ես ու մայրս նավարկելու ենք նրա հետ։ Ստոկհոլմում իջնում ենք, այնտեղից ուղիղ Օսլո ենք գնում։ Այնտեղ ապրում են մորս ծնողները, տատիկս ու պապիկս։

–Այսինքն, դուք կարող եք նաև նորվեգերեն խոսել:

–Կարող եմ, բայց ոչ այնքան լավ։

– Որտե՞ղ ես հիմա սովորում:

–Ես նոր եմ ավարտել դպրոցը և դեռ չեմ որոշել, թե որտեղ ընդունվեմ։ Կամ գեղարվեստական, կամ երաժշտական:

–Ուրեմն դու դեռ շատ երիտասարդ ես:

–Այո, վերջերս դարձա 19 տարեկան։

Այդ ընթացքում մենք մտանք Viru հյուրանոցի նախասրահը և մոտեցանք ընդունարանին։

–Ձեր անձնագրերը, խնդրում եմ։ Քանի՞ օր եք մտադիր մնալ:

–Մեկ գիշեր, – որոշեց Սվանան:

Վճարեցինք ու գնացինք դեպի վերելակներ։

Մենք թռանք 12-րդ հարկ, գտանք մեր դուռը և մտանք սենյակ։

–Հիանալի, – ասացի ես և ընկա լայն մահճակալի վրա:

– Լսիր, Արա! – ասաց Սվանան՝ նստելով մահճակալի եզրին, – ես մի խնդիր ունեմ.

–Ո՞րը: Սկսվե՞լ է դաշտանը:

– Ոչ, ավելի վատ, շատ ավելի վատ:

Ես ապշած էի, բայց կարծես արդեն սկսել եի կռահել, թե ինչ է եղել։

– Ես կույս եմ:

Ինչպիսի անակնկալ! Սի թե դա հնարավո՞ր է: Էստոնուհին 19 տարեկանում դեռ կույս է: Մի թե՞, ոչ ոք նրան չի գայթակղել ավարտական երեկոյի ժամանակ:

–Տխրեցիր, բայց սա ճշմարտություն է, և դու ստիպված կլինես հաշտվել դրա հետ։

–Միգուցե դու համբուրվելել չգիտե՞ս:

–Ոչ, այդ մեկը կարող եմ:

Այս ասելով` Սվանան կրքոտ ֆրանսիական համբույր նվիրեց:

– Դե ուրեմն, ամեն ինչ կարգին է,– ասացի ես՝ շրթունքներս լիզելով,– դու հիանալի համբուրվում ես, մնացածը ես քեզ կսովորեցնեմ:

– Եվ ես խոստանում եմ լինել քո հնազանդ աշակերտուհին:

–Դե ուրեմն, միասին մերկանանք ու լոգանք ընդունենք:

Միաժամանակ սկսեցինք հանել շորերը։ Հասնելով վարտիքին ու կրծկալին՝ մի փոքր տատանվեցինք, բայց հետո Սվանան առաջինը հանեց կրծկալը և վարտիքը։ Ես հետևեցի նրան։ Մուգ մանուշակագույն պտւկներով նրա գեղեցիկ կրծքերը կամ երկրորդ կամ երրորդ չափի էիր, և փխրուն մարմնի հետ միասին շատ տպավորիչ տեսք ունեին։

– Արի,– ասաց Սվանան, և մենք մերկ Ադամ ու Եվայի նման մտանք լոգարան:

–Ժամանակն է,– ասաց Սվանան, երբ երկուսս էլ ցնցուղ ընդունեցինք,– արի՛: Միայն աղաչում եմ քեզ, շատ զգույշ ։

–Դու կարող ես վստահ լինել, իմ գեղեցկուհի։

Ես սկսեցի, միլիմետր առ միլիմետր, նրբորեն ներխուժել նրա մարմնի մեջ: Դրան նպաստել էր ժելե քսանյութը։ Հանկարծ բախվեցի մի ճկույն պատնեշի։ Եկավ ամենավճռական պահը. Սվանան զգաց դա և ամուր փակեց աչքերը։ Ես կտրուկ ցնցեցի կոնքերս և անմիջապես ընկա հեշտոցի մեջ։ Սվանան մի փոքր մեկնարկ տվեց, բայց հետո երախտապարտ հայացքով նայեց ինձ։

–Արդյո՞ք սա վերջ: Եվ դա բոլորովին ցավոտ չեր: Բայց ես այնքան անհանգստացած էի: Ես չեմ սխալվել իմ ընտրության մեջ. Ես գիտեի, որ դու դա լավ կանես։ Հետաքրքիր է, թե ինչքան կեղտոտվեց սավանը:

–Մի քիչ, ընդամենը մի քանի կաթիլ արյուն։ Իսկ դու, փոքրիկս, վախենում էիր:

– Արոչկա, դու ուղղակի վարպետորեն գլուխ հանեցիր այս դժվարին գործը։ Բայց խնդրում եմ ինձ այլևս չանհանգստացնես այնտեղ, քանի դեռ ցավում է: Վերքը կլավանա, մենք կսկսենք սեռական կյանքով ապրել որպես ամուսիններ:

Մինչեւ առավոտ մեռածների պես քնեցինք։ Վերջին օրը հարուստ էր իրադարձություններով. Առավոտյան ես սկսեցի սիրախաղ անել նրա առաձգական կրծքերով, բայց Սվանան ժպտալով քաշվեց։

–Ահա դու հիմա կգռգռես ինձ քո շոյանքներով, բայց դեռ վստահ չեմ, որ այնտեղ ամեն ինչ ապաքինվել է։

–Մենք հիմա դա կստուգենք։

– Ոչ, ոչ, խնդրում եմ, մի՛ արա դա: Ես ամաչում եմ քեզանից։

–Իսկ երեկ դու ամաչկոտ չէի՞ր։ Չե որ ես բժիշկ ուսանող եմ:

– Երեք անգամ բժիշկել լինես, ինձ համար դու իմ սիրելին ես, իսկ սա այլ երգ է։ Դու ինձ կին դարձրիր երեկ երեկոյան։ Այնպես որ, մի շտապիր, ամեն ինչ առջևում է։ Իսկ հիմա՝ ցնցուղ, հագնվում ենք և ռեստորան։

Նախաճաշին մենք սկսեցինք քննարկել հետագա ծրագրերը։