Қурилишда меҳнатни мухофаза қилиш

Оглавление

Рахматулла Усманов. Қурилишда меҳнатни мухофаза қилиш

КИРИШ

1. МЕҲНАТНИ МУХОФАЗА ҚИЛИШНИ УМУМИЙ САВОЛЛАРИ

1.1. Меҳнатни мухофаза қилиш бўйича асосий атамалар ва таърифлар

1.2. Меҳнатни мухофаза қилиш бўйича қонунчилик

1.3. Меҳнатни мухофаза қилиш соҳасидаги норматив ҳужжатлар

1.4. Меҳнатни мухофаза қилиш бўйича йўриқномалар

1.5. Корхоналарда меҳнат хавфсизлиги стандартларини ишлаб чиқиш

1.6. Меҳнатни мухофаза қилиш ҳолатининг назорати

1.7. Меҳнатни мухофаза қилиш бўйича уч босқичли «Мамурий – жамоа» назорати

2. МЕҲНАТ ШАРТНОМАСИ ТАРАФЛАРИНИНГ МЕҲНАТНИ МУХОФАЗА ҚИЛИШ БЎЙИЧА МАЖБУРИЯТЛАРИ

2.1. Меҳнат шартномаси ҳақида тушунча

2.2. Ходимларни меҳнатни мухофаза қилиш бўйича ҳуқуқлари ва мажбуриятлари

2.3. Хавфсиз ва соғлом меҳнат шароитларини таъминлаш бўйича иш берувчиларнинг мажбуриятлари

3. ИШЛАБ ЧИҚАРИШ МУҲИТИ НОҚУЛАЙ ОМИЛЛАРИНИНГ СИНФЛАНИШИ ВА УЛАРНИНГ ТАЪСИРИДАН ҲИМОЯЛАШ

3.1. Ишлаб чиқариш муҳитининг ноқулай омилларининг синфланиши. Ишлаб чиқаришнинг хавфли ва зарарли омиллари

3.2. Акустик тебранишлар, шовқин манбалари, синфланиши, таъсири, нормалаштирилиши

3.3. Титраш ва унинг организмга таъсири, титрашдан ҳимоялаш ва фаол титрашни камайтириш

3.4. Электр токи, параметрлари, хавф манбалари, одамга таъсири. Электр токи таъсиридан ҳимоялаш

3.5. Статик электрлаш, хавфли ва зарарли омиллари, ҳимояси

3.6. Электр магнит майдони, синфланиши, таъсир қилиш манбаълари, нормалаштириш

3.7. Яшиндан ҳимоялаш

3.8. Ионлаштирувчи нурланиш, тавсифномаси, организмга таъсир манъбалари, нормалаштириш

3.9. Лазер, инфрақизил ва ультрабинафша нурланишлардан ҳимоялаш

3.10. Одамни кимёвий ва биологик негатив омиллардан ҳимоялаш

3.11. Ҳаво муҳитини ифлосланишидан ҳимоялаш

3.12. Сув муҳитини ифлосланишлардан ҳимоялаш, ҳимоялаш методлари ва воситалари

4. ҚУРИЛИШ ТАШКИЛОТЛАРИДА МЕҲНАТНИ МУХОФАЗА ҚИЛИШНИ БОШҚАРИШ

4.1. Ташкилотларда меҳнатни мухофаза қилишни бошқаришни ташкиллаштириш

4.2.Меҳнатни мухофаза қилишни бошқариш функцияси

4.3. Меҳнатни мухофаза қилишни бошқаришнинг асосий вазифалари

4.4. Меҳнатни мухофаза қилиш хизматини ташкиллаштириш

4.5. Ишловчиларни тиббий кўриклардан ўтказишни ташкиллаштириш

4.6. Меҳнат шароитлари бўйича иш жойларини аттестациялаш

4.7. Қурилиш ташкилотларида меҳнатни мухофаза қилиш хонаси (кабинети)

4.8. Ташкилотларда меҳнатни мухофаза қилишни ташвиқот қилиш

5. ПЕРСОНАЛЛАРНИ МЕҲНАТНИ МУХОФАЗА ҚИЛИШ БЎЙИЧА ЎҚИТИШ, ЙЎЛ-ЙЎРИҚЛАР БЕРИШ ВА БИЛИМЛАРИНИ ТЕКШИРИШ

5.1. Барча касб ишчиларини меҳнатни мухофаза қилиш бўйича ўқитиш ва билимларини текшириш

5.2. Меҳнатни мухофаза қилиш бўйича йўл-йўриқлар беришни ташкиллаштириш

5.3. Янгидан ишга қабул қилинганларни меҳнатни мухофаза қилиш бўйича ўқитиш

5.4. Хавфсизлигига юқори талаблар қўйиладиган ишларни бажарувчи ишловчиларни меҳнат хавфсизлиги бўйича ўқитиш

5.5. Иш жойида амалиёт ўтиш

5.6. Меҳнатни мухофаза қилиш бўйича билимларни текшириш

6. ҚУРИЛИШ ТАШКИЛОТИ ЛАВОЗИМЛИ ШАХСЛАРИНИНГ МЕҲНАТНИ МУХОФАЗА ҚИЛИШ БЎЙИЧА МАЖБУРИЯТЛАРИ

6.1. Ташкилот раҳбари ва бош мухандисининг меҳнатни мухофазақилиш бўйича мажбуриятлари

6.2. Ташкилотни бош механиги ва бош энергетигининг меҳнатни мухофаза қилиш бўйича мажбуриятлари

6.3. Меҳнатни мухофаза қилиш хизмати, меҳнатни мухофаза қилиш бўйича мухандиснинг мажбуриятлари

6.4. Участкалар бошлиқлари ва катта иш бошқарувчилар, иш бошқарувчилар ва усталарнинг меҳнатни мухофаза қилиш бўйича мажбуриятлари

6.5. Бригадирлар ва ишчиларнинг иш участкаларидаги мажбуриятлари

7. ҚУРИЛИШ МАЙДОНЧАСИДА ХАВФСИЗ ИШЛАШ ШАРОИТЛАРИНИ ТАШКИЛЛАШТИРИШ

7.1. Қурилиш лойиҳа ҳужжатларида хавфсизлик масалалари

7.2. Қурилишни ташкиллаштириш ва ишларни бажаришни лойиҳалари

7.3. Қурилиш майдончаси хавфли зоналари ва уларни чегаралаш

7.4. Қурилиш майдончасини санитар-маиший таъминлаш

7.5. Қурилиш майдончасини ичимлик суви билан таъминлаш ва сунъий ёритиш

7.6. Қурилиш майдончасида вақтинчалик йўлларни қуриш

8. ҚУРИЛИШ МАЙДОНЧАСИДА ҚУЛАЙ ШАРОИТЛАРНИ ТАЪМИНЛАШ

8.1. Иссиқлик алмашинуви ва терморостлаш

8.2. Иқлим ва саломатлик

8.3. Ёритиш

8.3.1. Ишлаб чиқариш ёритиши тизимлари ва турлари

8.3.2. Ишлаб чиқариш ёритишига асосий талаблар

8.3.3. Ёритиш манбаълари ва ёритгич приборлар

9. ШАХСИЙ ҲИМОЯ ВОСИТАЛАРИ

9.1. Шахсий ҳимоя воситаларининг синфланиши ва улар билан ишловчиларни таъминлаш тартиби

9.2. Бошни, кўзлар, юзни ва эшитиш органларини ҳимоялаш воситалари

9.3. Нафас олиш органлари шахсий ҳимоя воситаларини танлашни хусусиятлари

9.4. Қўллар ва оёқларни ҳимоялаш воситалари

9.5. Махсус ҳимоя кийими ва изоляцияловчи костюмлар

9.6. Эҳтиёт камарлари

10. МЕХАНИК ЖАРОҲАТЛАНИШЛАР ХАВФЛАРИДАН ОДАМНИ ҲИМОЯЛАШ

10.1. Қурилишни тайёрлаш ва қурилиш майдончаси ҳудудини тузилиши

10.2. Сигналлаш ранглари ва хавфсизлик белгилари

10.3. Иш жойларини ташкиллаштириш

10.4. Қурилиш машиналари ва асбобларини жойлаштириш

10.5. Технология ускуналарини ҳимоялаш методлари ва воситалари

11. НОЛЬ ДАВРИ ИШЛАРИНИ ХАВФСИЗ ТАШКИЛЛАШТИРИШ

11.1. Траншеялар ва котлованлар қазишда хавфсизлик талаблари

11.2. Свай ишларида хавфсизлик талаблари

11.3. Ер ости коммуникацияларини ўтказишда хавфсизлик талаблари

11.4. Фундаментларни қуришда хавфсизлик талаблари

12. ҚУРИЛИШ-МОНТАЖ ИШЛАРИНИ БАЖАРИШНИ ХАВФСИЗ ТАШКИЛЛАШТИРИШ

12.1. Қурилиш ишлаб чиқаришини ташкиллаштириш

12.2. Қурилиш ишлаб чиқаришини тайёрлаш

12.3. Бино ва иншоотларни реконструкция қилиш ва бузишда уларни бўлаклаш

12.4. Тош-ғишт ишларини бажаришда хавфсизлик талаблари

12.5. Монтаж ишларини бажаришда хавфсизлик талаблари

12.6. Сувоқ ишларини бажаришда хавфсизлик талаблари

12.7. Бўяш ишларини бажаришда хавфсизлик талаблари. Бўяш ишларини бажаришни тайёрлашда умумий хавфсизлик талаблари

12.8. Кошинлаш ишларини бажаришда хавфсизлик талаблари

12.9. Ойналаш ишларини бажаришда хавфсизли талаблари

12.10. Том ишларини бажаришда хавфсизлик талаблари

12.11. Бетон ишларини бажаришда хавфсизлик талаблари

13. ЭЛЕКТР- ВА ГАЗПАЙВАНДЛАШ ИШЛАРИНИ БАЖАРИШНИ ХАВФСИЗ ТАШКИЛЛАШТИРИШ

13.1. Электрпайвандлаш ишларини бажаришни. хавфсиз ташкиллаштириш

13.2. Газ пайвандлаш ишларини бажаришни хавфсиз ташкиллаштириш

14. ТРАНСПОРТ ВА ЮКЛАШ-ТУШИРИШ ИШЛАРИНИ ХАВФСИЗ ТАШКИЛЛАШТИРИШ

14.1. Юклаш-тушириш ишлари

14.2. Узликсиз ҳаракатланадиган машиналар қўлланилганда хавфсизлик талаблари

14.3. Автомобиль транспортини ишлашида хавфсизлик талаблари

15. ҚУРИЛИШ МАШИНАЛАРИ ВА МЕХАНИЗМЛАРИНИ ХАВФСИЗ ЭКСПЛУАТАЦИЯ ҚИЛИШ

15.1. Юк кўтариш машиналарини эксплуатация қилиш

15.2. Стрелали кранларни ўрнатиш жойига хавфсизлик талаблари

15.3. Қурилиш кўтаргичларини эксплуатация қилиш

15.4.Чиғирлар ва бешикларни эксплуатация қилиш

16. БОСИМ ОСТИДА ИШЛАЙДИГАН ИДИШЛАРНИ ХАВФСИЗ ЭКСПЛУАТАЦИЯСИ

17. БАЛАНДЛИКДА ИШЛАШ ВОСИТАЛАРИНИ ХАВФСИЗ ЭКСПЛУАТАЦИЯ ҚИЛИШ

17.1. Қурилиш ҳавозаларини эксплуатация қилишда. хавфсизлик талаблари

17.2. Кўприкчалар, зинапоялар, нарвонларни эксплуатация қилишда хавфсизлик талаблари

18. ҚЎЛ АСБОБЛАРИ ВА УСКУНАЛАРИ БИЛАН ХАВФСИЗ ИШЛАШ

19. ЁНҒИН ХАВФСИЗЛИГИ

19.1. Ёнғиндан ҳимояланишни асосий тадбирлари

19.2. Ёниш ва моддаларни ёниш хавфини тавсифловчи хоссалари

19.3. Ёнғинни ўчириш воситалари, ёнғинда сигналлаш

19.4. Ишлаб чиқаришдаги ёнғинлар ва портлашларнинг сабаблари

19.5. Ёнғинларни ўчириш

20. ҚУРИЛИШ МАЙДОНЧАСИ ЭЛЕКТРХАВФСИЗЛИГИ

20.1. Қурилиш майдончаси электр хўжалигидаги бўлиши мумкин бўлган аварияли вазиятлар

20.2. Электр токининг одам организмига таъсири

20.3. Одам организмининг электр токи билан шикастланиш турлари

20.4. Одамни электр ва электр магнити майдонлари таъсиридан ҳимоялаш

20.5. Электр токи билан шикастланишдан ҳимоялаш

20.6. Электрускуналарни қўшиш ва эксплуатациялаш

20.7. Электр хавфсизлиги бўйича ўқитиш, малака гуруҳини тақдим этиш ва билимларни текшириш тартиби

20.8. Бетонни электр билан қизитишда хавфсизлик талаблари

20.9. Қўл электрли машиналарини хавфсиз эксплуатация қилиш

21. МЕҲНАТ ХАВФСИЗЛИГИНИ ИШЛАБ ЧИҚАРИШ ОМИЛЛАРИ ВА УЛАРНИНГ ТАЪСИРИНИ ОҚИБАТИ

21.1. Меҳнат хавфсизлигини асосий ишлаб чиқариш омиллари

21.2. Ишлаб чиқариш жароҳатланиши ва касб касалликларининг сабаблари

21.3. Иш жойларида жароҳатланиш сабаблари ва жароҳатланишни олдини олиш

22. ИШЛАБ ЧИҚАРИШДА СОДИР БЎЛГАН БАХТСИЗ ҲОДИСАЛАР, УЛАРНИ ТЕКШИРИШ ВА ҲИСОБГА ОЛИШ ҲАМДА ЖАБРЛАНГАНЛАРГА ШИФОКОР КЕЛГУНЧА ДАСТЛАБКИ ЁРДАМ КЎРСАТИШ

22.1. Ишлаб чиқаришида содир бўлган бахтсиз ҳодисалар ва уларни текшириш ва ҳисобга олиш

22.2. Жабрланганларга шифокор келгунча дастлабки ёрдам кўрсатиш

22.3. Жабрланганларни силжитиш ва ташиш

22.4. Ишлаб чиқаришда содир бўлган бахтсиз ҳодиса натижасида жароҳатланган ёки касб касаллиги билан касалланган ходимга, бахтсиз ҳодиса натижасида ҳалок бўлган ходим оиласига етказилган моддий зарарни қоплаш

23. МЕҲНАТ ХАВФСИЗЛИГИНИ ПСИХОФИЗИОЛОГИК ВА ЭРГОНОМИК АСОСЛАРИ

23.1. Одамни психофизиологияси хусусиятлари

23.2. Одамни тахлиллагичларини тавсифномаси

23.3. Хавфсизликка таъсир қилувчи одамни психик хоссалари

23.4. Психик кучланганликни ҳаддан ташқари ёки чегарадан ташқари шакллари

23.5. Меҳнат хавфсизлигига спиртли ичимликларни таъсири

23.6. Жароҳатланишни асосий психологик сабаблари

23.7. Одамни антропометрик ва энергетик тавсифномалари

МАЪЛУМОТ МАНБАЛАРИ РЎЙХАТИ

Отрывок из книги

Қурилишда меҳнат шароитлари саноат корхоналаридаги меҳнат шароитларидан кескин фарқ қилади. Агар саноат корхоналарида иш жойлари озми кўпми ўзгармас ва ишловчи узоқ вақт ўрнатилган технология операцияларини муқим ускуналарда бажарса, қурилишда эса унинг бутун қурилиш вақти даври давомида қурилаётган объект периметри ва баландлиги бўйича иш жойи узликсиз силжиб боради. Иш жойида меҳнат шароитлари ҳам ўзгариб боради: иш жойи қулай ва ноқулай (ишловчини танаси ҳолатини мажбурий ўзгаришига боғлиқ равишда), хавфли ва хавфсиз бўлиши; у пастда ва юқорида, хона ичкарисида ва хона ташқарисида бўлиши мумкин.

Қурувчига тез-тез қурилаётган бинода ноқулай шароитларда силжишга, қўлда материалларни, асбобларни, мосламаларни, баландликда ишлаш ва тўсиқлаш воситаларини силжитишга тўғри келади. Унга очиқ ҳавода ёқимсиз метеорология шароитларида: иссиқ ва совуқда, нам об-ҳавода ва кучли шамолда ишлашга тўғри келади. Шунинг учун қурилишда иш жойларида ишларни хавфсиз бажарилишини таъминлаш халқ хўжалигининг бошқа тармоқлари ва саноат корхоналариникидан кўра анча мураккабдир.

.....

Ишловчиларни ҳимоя воситаларига талаблар стандартлари (12.4). Бу стандартлар ҳимоя воситаларини синфлайди ва алоҳида синфлар ва ҳимоя қурилмалари турларини фойдаланиш, конструкцияси ва гигиенаси кўрсаткичларига, шунингдек уларнинг ёрдамчи ускуналари, ҳимояловчи ва сақловчи чегараловчилари, тўсқичлагичлари, сигналлаштиргичлари, ишончлилик ва мустаҳкамлигига, қўллар, бошни, нафас олиш ва эшитиш органлари ҳимоя воситаларига ва б.қ. га талабларни киритиб назорат ва ҳимояни баҳолаш методларини ўрнатади.

Меҳнатни мухофаза қилишнинг техник ва санитар нормалари ҳамда меҳнат хавфсизлиги стандартлари тизими талаблари алоҳида ишлар ва ишлаб чиқариш жараёнлари учун «Нормалар ва қоидалар» орқали халқ хўжалиги тармоқларига тадбиқ қилинади.

.....