Мәхәббәтле көзләрем / Осень, полная любви

Оглавление

Роберт Миннуллин. Мәхәббәтле көзләрем / Осень, полная любви

Биниһая зур иҗат

Беренче бүлек. Яңа шигырьләр

Күңел галәмем

«Солтанморат» дигән изге авыл…

Җәй килде Казанга да…

Экспромт

Уйларым

Агыйделдән китеп барам…

Теләсә нишләсеннәр…

«Бу – минем таныш бөркетем!..»

«Юл өстендә – кызгылт кояш…»

«Күзем төште тәрәзәмә…»

Казанымның төнге утлары…

Калдырырмын сезгә дә

Эскәмия

«Торуыма кояш чыккан…»

Көндезге Казан…

Аңладым…

«Чәчәкләр елмая белә…»

«Торналар да китеп бара инде…»

«Бүген җәйне озатабыз…»

«Сентябрьнең бере бүген…»

Мин гомерне хәзер көнләп саныйм…

Авылым кичләрендә…

«Көзге көннәр салкынайта…»

И гомернең кануннары…

Җилләтәсе бар…

Яңгырлы халәт

Бүген шундый рәхәт…

Мөслимгә китеп барабыз…

Ык буе күбәләге

Агыйделдә акчарлаклар…

Көзнең соңгы алмалары

«Нишләттеләр сине, каен?..»

Бу бит минем көзләрем…

Сулар ага, сулар ага…

Элеккеге агач…

Ай да мин…

Нәргизә чәчәк ярата

Бөтен өмет сездә!

Мәхәббәтле көзләрем…

Парк. Көз. Моңсулык

Кишер үстерүчеләргә киңәшләр (Шаяру, әлбәттә)

Исә каен җилләре…

Тую…

Һәркемнең дә үз көзе…

Казанда да кар күренде…

Пушкин белми яратмаган…

Миләш пешкән…

Аңламассың…

Аптырамыйм. Аптырыйм

Милли кием бизгәге…

«Яңа гына җәй иде дә…»

Бәлеш (Актуаль шигырь)

Әле таң ата гына…

Күңелемнең табигате…

«Китәсе кошлар киттеләр…»

Кыш

Кышкы бизәкләр

Язылып бетмәгән шигырь…

Син тагын китәсең инде…

Сине сагынганда…

Кайт инде…

Ак кояш

Бик сагынам…

Вакыт төгәл…

Идиллия

Ярый әле кайттың…

Син кайткач…

…китте

Кабансу

Кышкы яңгыр

Туган телебезне бетерәләр… (Туган телебезгә һәр тарафтан һөҗүм бара.)

Телен саткан татарга (Мәктәпләрдә татарлар үзләре татар теленнән баш тарталар.)

Махмыр…

Язам әле…

Яңа ел дигән тылсым…

Җитми…

…диеп

Моңланган чаклар була…

Бүгенге төн…

Бу гүзәллек – кичәге…

«Язларымнан, җәйләремнән…»

Син көт инде…

Мин – каеннар җырчысы…

Ялгыш төймә

Һич онытмыйм…

«Быел безне бәхет басты…»

Сезне яратмасам…

9 нчы март иртәсе…

Яз килергә җыена…

Башкорт кымызы

Ут эчендә… (Кемеровода 41 бала утта янып үлде.)

Көлке көне

И кызларым…

Чәчәк идек…

Карашларың…

Әткәй туган көн

Якташларыма

Көннәр бозылыр төсле…

Аклык

Монда…

Кайтам әле, кайтам…

Көлеп ятам…

Мунча

Матурлык

Кызыл алмалар

Болай гына…

Бу елны да озаттык…

Бар инде, кер…

Күңел галәмем

Кояшлы каеннарым

Балачак салкыннары

Хур кызлары чибәр, диләр…

Җитә миңа, җитә…

Нидер язган булам…

Хәзер инде…

Минем күңел

Үз илеңдә, үз телеңдә…

Кояш янында

Үземә тиешлесе…

Хатын-кыз…

Татарча көрәш

Язлар җитсә…

Рухи коллык…

Мин…

Шигырь

Тормыш…

Кыш шикелле…

Белмим инде…

Тукайга һәйкәл ачабыз…

Мәхәббәт

Болай булмый торган иде…

Тәрәзәгә карап ятам…

Инстадашларыма шифаханәдән хат

Түземлек

Сандугачлар сайрар чак…

Шагыйрьлек

Бар да исемдә…

Төнге яңгыр

Гаделлек… Гаделсезлек…

Кадереңне белдем микән…

Шагыйрь җаны…

Беркатлылык

Әллә ничек кенә…

Мин сагынмый, кем сагынсын…

Багышлаулар

Мостайга охшап киләсең…

Җитмеш биш тә җиткән икән, агай!.

Шагыйрь булып бер тугансың икән…

Тыныч кына ятмас ул анда…

Белла Ахмадуллина

Мин мендем дә, менмәдем дә кебек…

Синең белән бер дә утырган юк…

Хак төрекмән Мәхтүмколый

«Кызыл таң»ның 95 еллыгы уңаеннан

Болга, әйдә, таягыңны!

Син – затлы зат!

Түрә дә, шагыйрь дә…

Булмый Болгар Нугайсыз…

Мине көлдереп кара!

Энекәшләр дә картая…

Галимҗан да алтмышта…

Ах, баянда уйнауларың…

Хәзер үзең җыр инде!.

Һади Такташ, даһи Такташ…

Сәхнәгә чыгып бассалар…

Шигырь шулай дәвам итә…

Легендалар бар ул татарда да…

Дагыстанга, майор Ленар Сабировка

Бүген синең тантана!

Телетапшырулар алып баручы. Илдар Кыямовка

Татарда шәп егетләр бар…

Олимпия чемпионы Алинә Заһитовага

Белорус язучысы Алесь Карлюкевичка

Шунда гына безнең аерма…

Ела, ела!

Безнең чорга синнән ниләр калган?.

Янка Купалага

Без күпне күрдек инде…

Агыйделдә әнә кызлар җырлый

Чуваш кызы Настя

Мәхәббәтле, бәхетле бул!

Сабакташым Мөҗәһит Әхмәтҗановка шигъри хат

Илһам китә бездән…

Кыңгыраулар чыңласа…

Агыйдел кызы булып кал!

Идрис җырлый Уфаларда…

Тиеш…

Синең әниең исән!

Башкортстанның халык шагыйре. Хәсән Назарга

Бушлык

Яланаяклы чагым

Исән булсаң, Әнкәй…

Иясез өйләр…

Каен ышыгында…

Яшьлек

Гөнаһсыз булып кыланмыйк…

Икенче бүлек

Көйгә салынган шигырьләрем

Әнкәй

Сентименталь җыр

Лирик хат

Каз өмәсе

Килен төшкәндә

Казан кышы

Оялам (Шаяру)

Казанга кайту

Әкияттәге үги кызга

Кайгырмыйк әле без!

Янарга икән янарга!

Өзгәләнде яшь сандугач…

Көньякка очканда язылган шигырь

Өянкеләр, тупыллар

Мәңгелек сәфәр

Аның моңы

Мәхәббәтем кошы

Ташлап киттем кышны

Оныт!

Багышлау җыры

Әнкәйнең ак чәчләре

Сөн буенда Әнкәй басып тора

Соңгы яфраклар

Каен суы

Ерактагы кояш

Шулай шул

Әрем исе, әрем тәме…

Өч җыр

Алтын алма

Талбишек

Агыйдел кызы

Яшьлегем-шигырьләрем

Икәү

Ах, гафу ит!.

Төнге урамда

Тәүге кар

Кызлар елый

Син!.

Әткәм алмагачлары

Көз инде

Апрель

Алдагансың…

Сәер йөрәк

Казан төне

Ярый әле

Сагыну

Соң инде

Сөн буена чакыру

Бәлки…

«Бер киткәчтен, инде сиңа…»

«Син тылсымлы дөнья бугай…»

Кызык кыз

Көз

«Күз тимәсен күзләреңә…»

Соңлау

Белмисең

Тайлар

Туган як язы

Кларага

Малайлар

Элегия

Дөнья бит ул

Кайткан саен

«Әллүки»

Элекке «Англетер» гостиницасында

«Без – җиденче катта!..»

«Беребез дә алдан белә алмый…»

Бер кызга

Мәхәббәт

Бозлар ага Базыда

Әнкәйләр

Кылыч

«Күзләрем – зәңгәр киңлектә…»

Шундый инде без менә

Кояшка омтылу

Кагылыйммы карларга?.

Алар мине ташламас…

Үлән

Дөнья яшәргәндә

Сабырлык

Егерме биш яшь

Бер башымда йөз төрле уй…

Учак монологы

Бозлар ага яшел җәйгә таба…

Син борчылма, Туган илем!

Җиргә инде кырау куна килә…

Давылдан соң

Ник дәшмисең?

Атта сәфәр

Ул сайрыйдыр да…

Белмәсен Агыйделең…

Кайда сайраса да…

Гомер исәбе

Тукай минем яшьтә үлгән…

Кызлар шигырь тыңлый…

Сандугач белән сөйләшү

Тилгән, тилгән…

Актаныш аэропорты

Агыйделдә

Бураннарым белән барам

Сөн буе талсыз булалмый

Шундый минем туган ягым

Сөн дулкыны

Сөюдән башка гына

Каеннарны сагынсам…

Нинди кунак ди мин…

Җитәрме?.

«Әй, егет, – дип дәштем…»

Мәхәббәттә кануннар юк

Дуска җавап

Испан шагыйре Федерико Гарсиа Лорканы үтергән пуля монологы

Иртәнге пейзаж

Теләсәң…

Сөенсеннәр әле каеннар

Сизми калганбыз…

Мәрсия

Аерма мине моңнан!

Сагындыра һаман (Шаяру)

Тургай

Әбиләр чуагы

Пират исемле эткә

Гомерлеккә китмим бит…

Уйларым-шигырьләрем

Җир бишеге

Җыр башы

Сабантуйны күрми калганмын

Илеш Сабан туе

Хан тавында

Син аларны яратырсың, Әнкәй!

Моңсу чиркәү

Ялгыз ләкләк

Яңгырсызлык

Кош. Кояш. Көнбагыш

Туган якка кайткач

Олы энекәшкә язылган хаттан

Яз. Чәчү алды

Кызлар-җырлар

Йөрәк

Фасылсызлык

Юк, сайрамый…

Җимеш булалмаган шомырт чәчәге

Имән

Кара ташлар арасында…

Яланнарда йөри шагыйрь

Булмас аны ватып…

Үткәнгә карап уйлану

Кабалансын!

Әнкәйләр тәрбиясе

Халәт

Шагыйрь Рәдиф Гаташ туган авылда туган шигырь

Бәхет артыннан куу

Үзем хакында

Туры килми… (Студент елларын искә төшергәндә)

«Гел галәмне…»

Көн белән төн кавышкан мизгелдә

Аккош

Тәрәз төбегездә

Күңелнең ак бураннары

Шигырь кичәсендә

Сине сагынганда…

Сөюнең соңгы поезды

«Табигатьтә – ак кыш. Әллә аккош…»

Яратырмын

«Авыр сулап куйды синең поезд…»

Мәхәббәт бәхете

Ашыкма

Син генә юк…

Күрерсең

Әдрән диңгез

Тауларда – көз…

Мин яратам әле!

Бөре шәһәре белән хушлашу

Төнге диңгез. Маяк. Йолдызлар

Акчарлаклар

Иҗат йорты. Бүлмә. Бер башым

Исерек диңгез

Юрмала. Иртәнге пейзаж

Көз. Диңгез. Гөл

Гашыйк булу

Шәһәрара сөйләшү пунктында

Кунак егетләр

Каракалпак шагыйре Ибраһим Йосыпов турында шаян шигырь

Һаман чибәр минем Әнкәй

Синең язмышың

Синең бишек җырларың

Без үскәндә…

«Әнкәйгә әйтәм бит!»

Күчтәнәч

Әнкәй хатлары

Сандугачлар язын туа

Кошлар иле

Сандугачлар туе

Аккош иңрәве

Сандугачка сусау

Сандугачлар чоры узды…

Җәйге көз

Кара көз

Буш оя

Аккош күлендә декабрь…

Туган ягым моңы

Нишләттегез мине?

Безнең авыл

Нигезләрне эзләп…

Өлгермәдем

Тагын каеннар турында

Кайттым сине сагынганга

Җирсү

Авылда. Печән өстендә

Йорт агачлары

Ник сагынам әле Миңештене?

Җырлый алмыйм

Авылым кызларына

Авылым төннәре

Балачак тегермәне

Яңадан туу

Безнең як чишмәләре

Сагынасың икән син дә

Сөн буена кайтсам…

Шагыйрьләр

Җыр

Туган телемә

Гармунчы булмасам да

Каурый белән

Шагыйрьләрнең туган җирләре

Капка төбендә

Нигә тынмый бу җыр?

Кайда да…

Кояш көтәм

Яхшылык

Рәнҗемим!

Үзгәреш

Алтынга мактау

Көй

Кояш

Сәер уйлар

Таулар. Диңгез

Шулай кирәк булган!

«Зәңгәр күкләргә карыйм мин…»

Бабамнарның каны уйный синдә

Диңгез буенда бабамны уйлап

Җайдаклар без

Вакыт

Таңсылуның туган елы

Сездә яуган карлар…

Сине күргәннән соң

Ак карлар да яумас кебек иде

Яктылык

Сиңа җырлар язмыйм инде

Мәҗлесләрдә

Берәүгә

«Бөтен кеше шигырь яза…»

Сагыш

Үзебезчә яшик әле!

«Кызыл» тәрбия

Кайнар таллар

Кышкы метаморфозалар

Уздык авылың аша

Әндиҗаннан кунак кайткан

Сәер бер төш…

Матчадагы талчыбык

Ухсай

Бүләк дага

Кунактан кайтканда

Декабрь. Переделкино. Пастернак кабере

Утыз Имәнине укыганда туган уйлар

Тукайга багышланган күргәзмәдә

«Сагышларга булмый түзеп…»

Ачыла таң капкалары

Җитешеп булмый

Каурый болыт

Чыныктыралар

Көз төсле дә түгел әле

Көнбагышым

Авыл. Тупыл белән сөйләшү

Нигезләр

Китмә, сандугач!

Син Күәш кызы инде

Яңавылга – Илдар Юзеевның туган җиренә бер сүз

Ах, Талбазы кызлары!

Туфан урамы

Иҗат йортында

Каян синең моңнарың?

«Сәгать ватылды дип кенә…»

Канат асты

Өрмә, көчек!

Шагыйрьнең киңлекләре (Наҗар ага Нәҗми туган нигездә туган уйларым)

Карабаш

Соңгы яфрак яктысы

Шагыйрьләр шундый була

Авыл. Иске зиратта

Туган авыл. Туган көн

Кап юлы

Балачак алмалары

Айсыз Сөембикә янында

Хисләрем-шигырьләрем

Әй бу күңелне!

Алтын Урда

Укучыларыма

Уфа – Казан юллары

Исәнмесез!

«Тел төпләремнән китми…»

Әнкәмнең туган авылы

1994. Актаныш. Сабантуй

Бер моң белән моңланабыз

Кешни бер ат аранда

Шәп малай булыр идем!

Күккә ашкан шагыйрь

Шагыйрьләрне яраталар…

Кайтып килик әле!

Миләшле Миңештедә

Яшьлеген эзләүче шагыйрь

Рәссам Фаил Зыязовка

Янгантау каеннары

Юрүзән

Карыйм, карыйм Каратауга…

Исәнбәт

Салават Юлаевның Малаяздагы музеенда

Үзебезчә җыр яңгырый

Мостай Кәримгә

Таулар да таулар бу якта

Көтмәгәндә

Минем туган көнем бүген

Әмирхан ага Еникигә

Шул ук бер күңел икән…

Кирәкми өерегез!

Ренат Харис шигырь укый

Гасыр ахыры

Микән?.

Мин яңaдан сиңа гашыйк булдым

«Сине кемнәр яраткандыр?..»

«„Мин чибәрме?“ дип сорыйсың…»

Сагынам мин Яркәеңне

Оялам мин каеннардан

Һаман исемдә…

Гүзәллек

«Гашыйк булмам дигән идем…»

Ах, нинди егет идең бит!

Исеңдәме?

Калсыннар иде кызыгып…

Ярату

Җәйге бер сәхифә

Ромашкалар ташкыны

Агыйдел агымнары

Кылганнар

Сөн буенда кояш байый

Ырынбур далалары

Каеннар да төрле икән

Кайтыгыз, пароходларым!

Исәнме, Киек Каз Юлы!

Җәйне озату

Көзгә киттек, әйдә!

Көз. Казансу. Моңсу…

Мин сагынам сезне, авылдашлар!

И син…

Бармыйм әле Фороска

Каеннарым елап кала

Тәрәзәдән күз алмыйм…

Туган илдә кем пәйгамбәр?.

Мин – Сөн кошы!

Айның татлы яктысы

Төнге Акманай

Курай булып кайтырмын

Мин – гади бер лирик

Өлешемә тигәне…

Язганнар язды бездә дә…

Шифаханә дигән җирдә ятам

«Без күбебез – озын кыш буена…»

Үз илеңдә

Каләм

Тормый тормыш санлашып

Кайчагында…

Гел болай булмас әле

Ятам мари урманында

Мин һаман шул…

Мин яратам сезне, чордашларым!

Сиңа бик кыен булгандыр…

Көзгә керүләре авыр…

Уйландыра икән…

Сак-Соклар без…

Остазларым

Уфадагы дусларым

«Шигырь хәзер аз языла…»

Хатын-кыз ямьсез булалмый

Юка иңнәреңнән кочам да…

Манзара

И Әнкәем – сыңар канат

Шигырьне мин үзем язмыйм

Мин борчылып яткан булам

Яфрак туе

«Сөю – күзләреңдә…»

Без – яшьлектән килгән ике хат

Гарәп илендә

Син – һаман сер

Көзләр белән бергә

Гомер Сабан туе

Үзебез!

Кеше гомерләре бигрәк кыска…

Татар

Каенкаем

Шушы инде…

Мин аңлыймын сине…

Без дә яздык…

Чыгар идем очып…

Мәхәббәт яшькә карамый

Көзге яфрак

Төн утырып шигырь язам

Кычыту

Минсез генә…

Акчарлаклар дәшә мине

Шигырь чоры

Син бит мондый түгел идең…

Елатма инде Әнкәйне…

Әверелеш

Күңелләр нечкәргәндә…

Яши алмыйм синсез…

Тагын салкыннар башлана…

«Тормыш булсын өчен…»

Биләр

Яңа ел тосты

Җырладың син «Каһым түрә»не

Бүленмәсен төшләрең

Яшем генә олырак…

Наҗар Нәҗми минем бәйрәмемдә…

Син әле дә матур…

Томан

Булалмадым…

Патша хатыны син…

Кыш кына…

Мин яшьлеккә кайткан кебек булдым

Шулай булырга кирәк!

…торам

Ял

Менә шундый ил инде!

Алмаз улыма

Шундый чаклар була…

Кышкы сукмак. Кышкы кош

Кай арада үстең әле?

Кырымның көньяк ярлары

Төнге диңгез

Ике йөзем

Яшик әле!

Син нигә шундый чибәр?

Очты да китте бер Күңел

Саллар акмаслар инде…

Котылу юк сездән!

Мин төн буе сине уйлап яттым

Җәйнең бер көне

Бу җырым – мәхәббәт хакында

Бик кирәк булсам…

Отрывок из книги

Татарстанның халык шагыйре, күренекле әдип, балалар язучысы, җәмәгать эшлеклесе Роберт Миңнуллин турында үткән заманда сөйләү дә, язу да сәер тоела. Ләкин ни эшләмәк кирәк: каләм иясе хәзер әсәрләрендә, шул әсәрләре дөнья күргән китапларында, укучыларының, каләмдәшләренең күңелендә яши.

Әлеге басма – Роберт абый нәшриятка үзе китергән соңгы кулъязма. Ул аны миңа тапшырды да: «Сүз башы Ленар Шәехнеке инде, яме?» – диде. Яраткан шагыйрем, остазымның сүзләрен сөенеп, зур җаваплылык белән кабул иттем. Кайчандыр үзе Татарстан Язучылар берлегенә керү өчен миңа тәкъдимнамә, «Дүртенче кат… Бишенче кат…» китабыма сүз башы язган иде. Еллар дәвамында һәрвакыт аның игътибарын тоеп, киңәшләрен тыңлап, фикерләрен ишетеп яшәдек бит. Татар халкының олы шагыйре, чәчләренә чал керсә дә, заман белән бергә атлаучы, тормышка елмаеп караучы чын шәхес иде ул.

.....

Казан дәүләт университетында укый башлагач, Роберт абый белән якыннан аралаштык. «Күңелләр нечкәргәндә…» дигән китабына күзәтү ясап, бәяләмә язарга туры килде. Актанышның Сабан туе мәйданында узган 60 яшьлек юбилеенда, туган авылы Шәммәттә (Илеш районы) үткән 70 яшь- легендә кадерле кунак булып катнаштым. Төрле театр сәхнәләрендә узган иҗат кичәләрен, балалар бакчалары, мәктәпләрдәге очрашуларны санап та тормыйм. Әйе, Роберт абый гел халык арасында булды, һәрвакыт үз артыннан дусларын, шәкертләрен ияртте, остазларына игътибарлы булырга да онытмады.

Соңгы елларда әдәби тәрҗемә эше белән ныклап шөгыльләнде: төрекмән шагыйре Мәхтүмколый, төрек шагыйре Али Акбаш, удмурт шагыйре Вячеслав Ар-Серги, казах шагыйре Нурлан Оразалин, Черногория шагыйре Душан Джуришич, башкорт шагыйрьләре Факиһа Тугызбаева, Хәсән Назар һ. б. ның шигырьләрен татар телендә яңгыратты, аерым җыен- тыкларын чыгарды. Татарстанның халык шагыйре Илдар Юзеев, Башкортстанның халык шагыйре Наҗар Нәҗми, Татарстан һәм Башкортстанның халык артисты Фәридә Кудашевалар турында саллы-саллы истәлек китаплары төзеде.

.....