Читать книгу Orion – 51 - Ruzigar Ələkbər - Страница 1

Redaktor:

Ümid Abbas Nihan

Ruzigar Ələkbər. Orion 51. Roman

Köhlən Nəşriyyatı. 304 səh.

I hissə. Yuxulardakı talelər. 51.

Ovçu

Köhnə adı ilə desək, Yunanıstanın ən ucqar nöqtəsində yerləşən Kovagnos kəndi, indi Musiksos kimi adlandırılan əyalətin kiçik kəndlərindən biridir. Üçüncü dünya müharibəsinin fəsadlarından yan ötüşən bu kənd, ilk nəzərlərdəncə insanı valeh edir. Bir çoxuna görə, əgər Kovagnos kəndi NATO ordusu tərəfindən uğurla istila edilə bilinsəydi, bugünkü Hellenas dövləti hələ də Yunanıstan olaraq tanınacaqdı. Hellenas dövləti, köhnə

Cənubi Avropa və Balkan ölkələrinin ərazilərinin bir hissəsini əhatə edirdi.

Bu dəfə, məhz bu ərazilərdə yaşayan xalqlar, dünyanı üçüncü utancından xilas edə bilmişdi.

Ağır müharibələr dövründən artıq altı il ötürdü. İndi insanlar dinc başla oturub, yenidən səhvlərini təhlil edirdilər. Bir çox politoloqlara görə

tək günahkar Amerika Birləşmiş Ştatları, bəzilərinə görə isə bu dəfə də

Marks və Engels idi. Bundan başqa, digər düşüncədə olan politoloqlar da var idi ki, onlara görə nə günah, nə də ki, günahkar var idi; Onlar, sadəcə, kapitalist sistemin çöküşünə sevinməyi tövsiyə edirdilər.

Əslində isə ümümbəşəri siyasi gərginlik, başlanğıc nöqtəsini 2020-ci ildən 2022-ci ilə qədər müddəti əhatə edən karantin dövründən götürmüş-dü. Sosial – ictimai izoliyasiya, az müddətli iş rejimləri, xidmət sektoru və

turizm sənayesi, iri sənayə müəssisəllərinin və beynəlxalq iqtisadi münasibətlərin fəaliyyətindəki böhranlı vəziyyətin yaranmağı ilə nəticələnmişdi.

Bir çox mütəxəssisə görə bu, kapitalizmə qarşı yönələn xəbərdarlıq siqnalı idi. Bu siyasəti Amerika Birləşmiş Ştatlarına qarşı, nə kapitalist, nə də sosialist kimi sosialist bir dövlət olan Çin Xalq Demokratik Respublikası, siyasi gərginlik yaratmaq üçün tətbiq etmişdi. Lakin müharibənin sonu heç ÇXDR-nın özü üçün də uğurlu olmamışdı. Belə ki, o, yerini yeni qurulan, Çin dövlətinə vermişdi və bu ölkədə də, digər dünya ölkələrindəki kimi 7

daxili böhranlar, anarxiya, kütləvi etirazlar və hakimiyyət hərc-mərcliyi hökm sürməkdə idi.

Halbuki dünya xalqları aclıq və səfalət içində olsalar da, hələ də öz yeknəsək üsyanlarının uğuruna inanmaqda idilər. Hellenasda isə vəziyyət tamam başqa cür idi. Avropanın sağ qala bilən “avropalı” təfəkkürü, yalnız burada öz təsir gücünü itirməmişdi. Hellenasdan kənarda isə vəziyyət bir qədər təbəddülatlı idi. Şimali və Qərbi Avropa ölkələri elə bir siyasi böh-ranın içində idi ki, bu mənzərə, tarixçilərdə yeni “Viking əsri” təəssüratı yaradırdı. Bəs necə olmuşdu ki, Hellenas qurulmuşdu və Avropa mədəniyyəti və siyasi kultunun yeni mühafizəçisinə çevrilmişdi? Səbəb olduqca bəsit və anlaşılan idi. Bu totalitar rejimdən qaçıb, Yunanıstana sığınan avropalılar sayəsində baş vermişdi. Belə ki, Avropanın bəzi ölkələrində, müxalif partiyalar və anarxist politoloqlar, ziyalılar və s. bu qəbildən olan insanlar, iqtidarları ABŞ və NATO-nun təsir gücündən imtina etməyə çağırırdı. Həmin müddətdə öz iqtidarları tərəfindən ciddi təzyiqlərə məruz qalan bu cür adamların bəziləri ya ölkədən deportasiya edilirdi, ya da onlar elə özləri kütləvi şəkildə xarici dövlətlərə axın edirdilər. Bu axının ən intensiv istiqaməti Yunanıstan idi.

Beşinci kolonun və diaspora, həmçinin lobbiçilik misiyalarının, iqtidarları “amerikanlaşdırmaq” kimi uğurlu siyasəti, əslində, Avropanı çoxdan ABŞ-ın müstəmləkəsinə çevirmişdi. Bu isə 2047-2057- ci illəri əhatə

edən Üçüncü Dünya müharibəsinə xəbərdarlıq ola biləcək digər əlamət idi.

NATO-nun üzvlüyündən imtina edən Fransa və İngiltərə kimi dövlətlər ABŞ-ın gizlin, dəhşətli planlarını əvvəlcədən hiss etmiş kimi idilər. Buna görə də, ümümdövlət statusunda, rəsmi sərəncamla NATO-dan imtina edən Avropa dövlətləri də, yalnız bu ikisi idi. Bugünkü vikinglik görünüşünü ən çox özlərində təcəssüm etdirməklərinin səbəbi bəlkə də yalnız bu idi. Bəli, bəşər yenidən öz çirkab heysiyyətindən paklaşmağı arzulayırdı.

Hellenasın gücü onun ordusundan çox, məhz elə düşünən insanların-da idi. Həmin o insanlar ki, onlar bir zaman öz ölkələrindən mühacirət edə-rək bura yerləşmişdilər. Əslində, Hellenas bütün Avropanın özü idi. Kə-narda qalan dövlətlər isə sadəcə olaraq, bədbəxt taleləri ilə mübarizə apar-mağa məhkum idilər. Hərçənd indiki vaxtda Hellenası da, bütünlüklə “ağrısız-bəlasız” bir dövlət kimi görə bilmərik. Çünki müharibələr hər nə qədər səngimiş olsa belə, hələ də yeni təhlükələr gözlənilirdi. Elə buna görə də, mədəni irs, fəlsəfi təfəkkür və avropalı nüfuzunu ziyalılar, sənətkarlar 8

və ya mədəniyyət nümayəndələri yox, əsgərlər qoruyurdu, yaxud da qo-rumalı idi.

Bu ölkədəki sosial-ictimai vəziyyət sənaye inqilabı ərəfəsindəki dövrü xatırladırdı. İnsanlar öz talelərini, rifah halına salmaq üçün dayanmadan çalışırdılar. Bəs bu, indiki vaxtda, ifrat dərəcədə nifrət bəslənən kapitalizmin yenidən doğuşuna səbəb ola bilərdimi? Heç kim, hələ ki, heç nə

bilmirdi.

Kovagnos kəndi, Hellenasın həm də, ən böyük hərbi istehkamlarından birinin yerləşdiyi coğrafi məntəqə sayılırdı. Bu hərbi istehkamda beş

yüzdən çox zabit, minə yaxın əsgər xidmət göstərirdi. Onların əsas vəzifəsi, şimaldan gələn hər hansısa bir təhlükənin, həmçinin ölkəyə qanunsuz yollarla keçməyə çalışan mühacir və ya qaçqınların qarşısını almaq idi.

Hellenas ordusunda xidmət göstərən elə bir zabit, elə bir əsgər yox idi ki, onlardan hansısa biri ailəsindən ən azı bir nəfərini müharibə illərində

itirməsin.

Hərbi istehkam üç mərtəbəli, düz bucaqlı formasında olan binadan ibarət idi və Hellenasın şimal sərhədlərinin onda birini mühafizə etmək məsuliyyətini icra edirdi. Əsgərlərin böyük bir hissəsi kimsəsiz “gənclər”

idi və onlar müharibədən sonra xüsusi təlimlər keçirilərək ordu sıralarına daxil edilmişdilər.

Hərbi istehkamın yerləşdiyi ərazidən təxminən iki kilometr uzaqlıqda, həmçinin istehkama daha yaxın olan sərhəd məntəqəsindəki əsgərlər, həm döyüş bacarıqları və həm də fiziki güclərinə görə digər məntəqə əsgərlərindən fərqlənirdilər. Bununla belə, onları istehkamın əsas mühafizəçiləri də saymaq olardı. Məntəqədə xidmət göstərən əsgərlərin əksəriyyəti yunan idi və bu, yalnız, məhz bu məntəqədə, bu cür bir xarakteristika yaratmışdı.

Onların içərisində yalnız iki nəfər başqa millətdən idi ki, bunlardan da biri serb, digəri xorvat idi. Zabit korpusunda isə hər millətdən olan zabitlə qarşılaşmaq mümkün idi.

Lefteris Vlahos milliyyətcə yunan idi. Onun haqqında danışmazdan qabaq, əvvəlcədən bir şeyi qeyd etmək lazımdır ki, o, buradakı zabitlərdən xeyli fərqli xararkterə sahib bir adam kimi tanınırdı. Bu fərqlilik onun özü üçün qüsur sayıldığı qədər, başqaları üçün də məzəmmət səbəbi idi.

Kapitan Vlahosun öz-özü ilə danışmaq kimi bir vərdişi var idi. Əgər onun iri əzələli qolları, boyu-buxunu və ordudakı nüfuzu olmasaydı, yəqin ki, onu asanlıqla məsxərəyə qoyar və dəli adlandırardılar. İllərin hərbi təc-9

rübəsini öz xarakterik xüsisiyyəti kimi mənimsəyən Vlahos, həm də, mahir atıcı idi. Xülasə, onun bütün bu keyfiyyətləri, dəli adlandırılmağı üçün maneə idi. Lakin zamanla bu məsələ elə yerə gəlib çatmışdı ki, hətta məntəqə rəisi onu istefaya göndərmək haqqında da gizlin niyyətlərə qapılmışdı.

Vlahos iyirmi yeddi yaşlı, ortaboy və qaraşın bir adam idi. Rütbəcə

loxaqos – kapitan idi və Hellenasın, “hərbçilərin səlahiyyətləri” adlı qa-nunlar toplusunda qeyd olunan bir bəndinə əsasən, onun da saqqal sa-lamaq hüququ var idi. Çalma saqqalı üzündə elə bir təəssürat yaratmışdı ki, sanki bu adam heç zabit yox, hər hansısa, başqa bir peşənin sahibidir. O, Yunanıstanın İraklion şəhərində, kasıb bir ailədə dünyaya gəlmişdi. Atası Yunanıstanın çox da tanınmayan yazarlarından olan Adnos Vlahos, anası isə ömrünün əksər hissəsini, sadəcə, kiçik bir müəssisədə keçirən, dərzi Adria Vlahos idi. Lefteris ailənin altı uşağından sonuncusu idi. Uşaq vax-tından bəri atasının ciddi nəzarəti altında böyüyən Lefteris, onun sayəsində varlı ailələrin uşaqlarının təhsil aldığı özəl şəhər məktəbində təhsil almağa başlamışdı. Təhsil haqlarını demək olar bütün ailənin boğazından kəsilən məvaciblə ödəyən atası, Lefteris dördüncü sinifdə oxuyarkən həyatını itirmişdi. Yunanıstan məhkəməsi, Adnosu yazılarına görə elektrikli out-racaqda cərəyan verilərək edam olunması hökm vermişdi. Buna baxma-yaraq, o, azsaylı nüsxə ilə də olsa, ölümündən sonra dörd adda kitab qo-yub getmişdi. Bu kitablar isə onun yaxın çevrəsindəki ziyalı adamların evi-nin rəflərində tozlanırdı. Onun ölümündən sonra məktəbi yarımçıq sax-lamağa məcbur qalan bu balaca oğlan, şəhərin izdihamlı yerlərində ana-sının hazırladığı südlü şirniyyatları satmaqla həyatına davam etməyə məc-bur idi. Lakin bir müddətdən sonra onların həyatı tamamilə dəyişəcəkdi və bu dəyişikliyin səbəbi yeni çağ müharibəsi olacaqdı.

Bacısı Sofiadan başqa bütün ailəsini bu müharibədə itirən, Lefteris, elə

bacısının təkidi ilə Yunan ordu sıralarına qoşulmuşdu. Hərçənd Sofianın zabit əri Demitrinin bu xü-susda rolu daha böyük idi, lakin yenə də, tələbi irəli sürən bacısı idi. Ailə-nin digər üzvlərinin ölüm səbəbi də olduqca maraqlı və bir o qədər dəh-şətli idi. Lefteris və Sofiadan başqa ailənin digər üzvləri, müharibə

ərəfə-sində bolqar partizan dəstəsinin İraklion şəhərinə hücumu ərəfəsində həyatlarını itirmişdilər. Əslində, Lefteris və Sofianın həyatda qalmaqlarını möcüzə adlandırmaq olardı.

Partizan dəstəsinin girov saxladığı altmışa yaxın ailə, olduqca rütubətli və darısqal bir zirzəmidə saxlanılırdı və həmin ailələrdən biri də

Vlahos ailəsi idi. İki gün ərzində İraklionu vəlvələyə salan partizanlar, bu müddət ərzində şəhərdə səksən üç nəfərin ölümünə səbəb olmuşdu. Sonda dalana dirənən partizanlar, gecikmiş yunan zabitlərinin şəhərdə olduğunu bilib, onları hədələyərək zirzəmidəki insanları güllələyəcəklərini bildirmişdilər və elə bu məqamda da, yerləri dəqiqləşdirilən partizanlar öz mübhəm işlərinin icrasına başlamışdılar. Lefteris və Sofia yunan əsgərləri tərəfindən xilas olunan yüz iyirmi iki nəfərin arasında idi. Anası, bir bacısı və dörd qardaşı isə bolqarlar tərəfindən güllələnmişdilər.

Bolqarların şəhərə basqın etməyinin səbəbi, Yunanıstan hökümətinin, əhalinin bolqarlardan ibarət hissəsini, ölkədən deportasiya etməyi idi. Bu elə bir dövrə təsadüf edirdi ki, NATO ordusu sonradan yerli hökümətə

xəyanət edərək, daxili müharibə başladacaq, Bolqarıstanda terrorlar törə-dəcəkdi. Yunanıstan isə o vaxtlar, NATO-nun üzvlüyündən altı ay idi ki, imtina etmişdi. Bu cür radikal bir üsulla alınan qisasın başqa səbəbləri də

vardı. Heç bir yazılı sənəddə olmasa belə, bolqarlar iddia edirdiər ki, guya, yunanlar ölkəni tərk etmək istəməyən üç min yeddi yüz on iki nəfər bolqar vətəndaşının soyqırımını həyata keçirib.

Yunanların İraklionu nəzarətə almağı və partizan dəstəsini zərərsiz-ləşdirməyində, Demitri fəal iştirak etmişdi. O, şəhərin xilasına gecikən əsgər heyətinin komandanı idi. Sofia ilə də, məhz belə bir kədərli gündə

tanış olmuşdular. Demitri xaraktercə yüngülməcaz adam olmağı ilə bərabər, həm də boşboğaz bir adam idi. Dostları bu xüsusiyyətinə görə onu vaxtaşırı acılasa da, o heç cürə ağıllana bilmirdi. Hətta bir dəfə arvadı haqqında içki məclislərinin birində biədəb söhbətlər etdiyinə görə, ən yaxın dostları onu masa arxasında qoyub, sakitcə masadan qalxmış və çıxıb get-mişdilər. O, Sofiadan nə az, nə çox on iki yaş böyük idi. Əslində, bu tanışlıq, tanışlıqdan çox məcburiyyət və çarəsiz vəziyyətdə qalan qızın ani qərarı sayəsində baş vermişdi. On doqquz yaşlı Sofia, bəlkə də, siyasət işlə-dərək qardaşı və özünün həyatını yalnız bu cürə qorumağın mümkün olduğunu düşünmüşdü. Lakin Demitri də heç bir halda ondan “yox” cavabı almağa razı olmazdı, hətta belə bir şey olmuş olsaydı, o, yəqin ki, ən yaxşı halda onun üzünə tüpürərdi. Yaxud da, elə oradaca vəzifəsindən sui-istifadə edərək, onu istəmədiyi bir şeyə zorlaya və bundan sonra da, hər kəsin yanında onu alçalda bilərdi.. Həmin vaxtlarda Yunanıstan belə bir yer idi…

Lefteris ordu sıralarına daxil olduqdan iki il sonra, NATO ordularına qarşı döyüşlərdə fəal iştirak etdiyinə görə antipoloxaqos-leytinant rütbəsi ilə təltif edilmişdi. Bəlkə də, o bunu həyatındakı ilk uğuru kimi qəbul etmişdi deyə, yalnız bundan sonra hərbiyə həvəsi daha da artmışdı. Fiziki məşqlərə köklənmiş, atıcılıq üzrə xüsusi dərslər almağa başlamışdı ki, bu da orduda fəaliyyət göstərən zabitlər üçün könüllü xarakter daşıyırdı. Əslində isə o, hərbiyə və orduya nifrət edirdi. Ola bilsin ki, onun çalışqan-lığının səbəbi də məhz bu nifrətin hikkəsindən idi. Pyelesd döyüşündə əsir götürülən NATO əsgərlərindən dördünü işgəncə verərək öldürmüşdü.

Bütün bu əlamətlərdən sonra, düşünə bilərsiniz ki, öz-özü ilə danışmağı və

dəli adlandırılmağı onun keçmişdən qalma travmalarının mübhəm əsəridir, lakin xeyr, o da hamı kimi ağıllı davranmağı bacaran və sosial çevrə-sinin genişlənməsi qayğısında olan adi bir adam idi. Ürəyi sıxılanda digər zabitlərlə söhbət etməyə, onlarla deyib-gülməyə can atırdı. Lefterisin bacarıqları sırasına şahmat da daxil idi. Şahmatı elə məharətlə oynayırdı ki, hətta ən ağlasığmaz mərclərə belə razı olurdu və adəti üzrə, sonda özü qalib olurdu. Uşaq vaxtı təhsil aldığı özəl məktəbdən də ancaq bunu öyrənmişdi, başqa heç nə.

Onun haqqında gəzən söz-söhbətlərin fərqində idi, lakin buna ciddi bir məsələ kimi yanaşmırdı. Əksinə ona qarşı yönələn ittihamların qarşılığında, – “hamınız axmaqsınız!” – deyə, zarafatyana cavab verirdi. Hərdən də özü barəsində elə vəcdlə danışırdı ki, ətrafdakılar az qala ona inanırdılar. Bu söhbətlərin isə effektiv təsiri o yerdə öz gücünü itirirdi ki, o, gecələr səmada gördüyü ovçu haqqında danışmağa başlayırdı. Bu ovçunun hətta adı da var idi və bu ad, “51” idi. Kapitan Vlohasın iddiasına görə, 51 onunla elə şeylər haqqında söhbətlər edir ki, həmin söhbətləri bu vaxta qə-dər hələ heç bir insan övladı bilməyib. Ancaq dostları bu şeylərin nə olduğu barəsində adicə bir sual verəndə, Lefterisin dili dərhal topuq vur-mağa başlayır və həmişəki kimi gülünc vəziyyətə düşürdü. Doğrusu, dost-larına bu yerdə haqq vermək lazımdır, çünki o, doğrudan da heç vaxt, hə-min şeylər barəsində bircə kəlmə də olsa düzgün nəsə deyə bilmirdi. Bir gün o, ovçunun ona, “Veronikanın saçları” bürcü haqqında danışdığı barəsində söhbət açanda, dostları bu dəfə xeyli müddət özlərini güclə

saxlamış, sonda uzun-uzadı qəh-qəhələrlə gülüb, ona təcili qadın lazım olduğunu demişdilər. Ən yaxın dostu, leytnant Nikolaydis isə bütün bu söhbətlərdən narahat olurdu. O, dostunu bu cür, lağ-lağı hədəfi kimi gör-12

mək istəmirdi. Bir dəfə ona ehtiyatla izah etməyə çalışmışdı ki, onun psixoloji vəziyyəti yerində deyil, yuxularına diqqət etməli, az içki içməlidir.

Lakin hər bir yunan zabiti kimi Lefterisin də sevimli içkisi uzo idi. O, bu məqamda dostunun bütün narahatlıqlarına görə təşəkkür edib, ayağa qalxmış və gedib soyuducudan uzo şüşəsini gətirib, düz masanın ortasına qoymuş və “az çərənlə, gəl içək.” demişdi.

Bir dəfə leytnant Nikolaydis, “Ola bilməzmi ki, 51, həyatının hansısa anından qalma, unudulmaz və simvolik bir rəqəmdir?” – deyə, dostundan soruşdu.

– Nə demək istəyirsən?

– Ananı, yaxud atanı neçə yaşlarında itirmisən?

Lefterisin atası əlli dörd, anası isə əlli bir yaşında olarkən həyatlarını itirmişdilər. Bu fikir bir anlıq Lefterisi elə təəccübləndirmişdi ki, o az qala gördüklərini, məhz bununla əlaqəli olan psixoloji travmanın nəticəsi kimi başa düşəcəkdi. Lakin az sonra zəhmli sıçrayışla ayağa qalxıb, dostunu pəncərənin qarşısına çəkdi. Siqaret tüstüsündən saralan ağ, tül pərdəni kənara çəkib, pəncərəni açdı və ona səmanı işarə edərək, “diqqətlə bax!” –

deyə, amiranə tərzdə, lakin astadan dedi.

– Sadəcə, ulduzları görürəm, bundan başqa da heç nə. – deyə, leytnant Nikolaydas ehtiyyatla dedi.

– Bu da bir uğurdur, nəzərə alsaq ki, buradakıların heç biri onları görmür. Çünki görmək üçün baxmaq lazımdır, lakin sən də indi baxıb, heç nə görmürsənsə, demək, əslində, heç baxmış da sayılmırsan.

– Lefteris, başa düşə biləcəyim dildə danış. Bəlkə, görmək üçün göstərmək lazımdır? Haradadır, de görüm.

– Əşi, yadından çıxar getsin… – deyib, pəncərənin qarşısından aralanmaq üzrə olan Lefteris, birdən dostunun pıçıltılı səsinə ayaq saxlamalı oldu.

– Onu deyirsən?! Lənət şeytana, onu gördüm deyəsən!

– Bu ki, Orion bürcüdür, hə, hə, özüdür ki, var! Dostum sənin ovçu dediyin, 51 adlı bürcə, astonomlar bir əsr bundan qabaq Orion adı veriblər!

Lefteris dostunun sarsaqladığını düşünürdü.

– Nənəm hər gecə yatanda, bizə Orionun nağılını danışardı. Daha bezmişdim hər gecə eyni nağılı eşitməkdən, təsəvvür edirsən? Axı mən 13

niyə ehtimal kimi bunu düşünməmişəm heç, sən həmin ovçu haqqında danışanda!

– Deyirsən ki, onun adı Oriondur?

– Tam əmin olmasam da, deyəsən yanılmıram. – dedi, leytnant.

Lefteris asta addımlarla keçib masanın arxasında oturdu və uzodan qədəhə

boşaldıb, başına çəkdi.

– Nənəm deyirdi ki, Orionu, Artemis öldürüb. Artemis Oriona aşiq imiş, lakin bir gün Orion, onun əlindən tutur deyə bundan əsəbləşən Artemis, Orionu ehtiyatsızlıqdan öldürür. Bu hadisədən sonra tutduğu əməldən peşman olan Artemis, atası Zevsə yalvarır ki, Orionu ölümsüz-ləşdirsin. Zevs bununla razılaşmasa da, onu əbədi bir bürc kimi səmaya yerləşdirəcəyinə söz verir və beləcə, Orion, həmişəlik bax o gördüyün yerdəcə qalır.

– Bu nə sarsaq nağıldır belə! Dostum, mən nədən danışıram, sən nədən! Sənə deyirəm ki, o, Orion adlandırdığın şey, mənimlə söhbət edir!

Sarışın, hündürboy və saqqallı kişidir. Bax, ulduzlarının düzülüşü 51 rəqəminə oxşayır deyə, onu elə 51 də çağırıram.

– Məncə sənin nağılın, nənəmin nağılından daha ecazkardı. – deyib, qımışan leytnant, az sonra özünü toxtayıb, Lefterisin qarşısında oturdu.

– Yaxşı, de görək, o sənə nə deyir?

– Xatırlamıram.

– Paho, bu necə işdir düşmüşük?!

– Bəlkə də, bu onun sehridir. Özü belə edir ki, danışdıqlarını yadımda saxlaya bilməyim.

– Səni inandırım, Huvanı bu nağıla qulaq asmağa vadar etsən, kə-dərdən zingildəyər.

– Yaxşı, daha cəhənnəm ol, sənə bir də bunun barəsində nəsə deyən axmaqdır.

– Özün bilərsən, amma yenə də, nə vaxt lazım olsa qulaq asaram, axı ən azından, maraqlıdır. – deyib, ayağa qalxdı və şinelini asılqandan götürüb kürəyinə atdıqdan sonra otaqdan çıxdı.

Masaya dirsəklənib, içkisini qurtumlayan Lefterisin bu yerdə ağlına bir fikir gəldi. Bu fikir 51-in səsini səsyazma qurğusuna köçürməkdən ibarət idi. O, həmişəki kimi 51-in “ürəyində” yerləşən ulduza bir neçə saniyə

baxmağa başladı. Bundan sonra isə əvvəlcə onun sarı, şumal saqqalı, daha sonra isə bütün bədəni göründü. Səsyazma qurğusu işlək vəziyyətdə idi.

– Ho Le Sen! – deyə, səsləndi 51.

Lefteris səsyazan alətin qırmızı işığına gözucu nəzər yetirib, 51-in salamına eyni sözlərlə cavab verdi.

– Anlar necə keçib? – deyə, səslənən 51-in bədəni tam göründü.

– Bu gün yenə dostlarımla mübahisəm düşdü. Onları heç cürə

inandıra bilmirəm sənin varlığına.

– Bu ki, əzəli insan fitrətinin xüsusiyyətidir. Onlar ya inanmaq, ya da inanmamağı seçirlər, lakin heç kim orta mövqeyi sorğulamır.

– Bəs sən həqiqətən də, varsanmı?

– Həqiqətən yox, amma ki, varam, Vholas. – deyib, oxunu və yayını yerə qoyduqdan sonra bardaş qurdu.

– Elə isə mən niyə bizim söhbətimiz boyunca danışılan heç bir şeyi sonradan xatırlamıram?

– Yəqin, bu sənin unutqanlığındandır.

– Amma yalan danışdığını hiss edirəm.

– Bu yaxınlarda hər şeyi ətraflı biləcəksən. – deyə, 51 başını ağır-ağır yellədib dedi.

– Hansı hər şeyi və necə?

– Dünyanızı xilas edəndə biləcəksən.

– Məgər dünyamız xilas olunmayıb? Axı Hellenas bütün despotluğun divarını uçurub.

– Amma hələ də ac və səfil adamlar yaşayırlar.

– Onlar da doyacaq, varlanacaq.

– Sizin dünyanızın zamanı ilə desək, beş gündən sonra səni öz evi-mizə qonaq aparacağıq.

– Eviniz haradır?

– Elə mən.

Bu vaxt, birdən, 51 yavaş-yavaş gözdən itdi. Lefteris təəccüblə səmadakı həmin nöqtəyə zillənib qalmışdı. Onun təəccübünə səbəb olan amil bu idi ki, 51 ilk dəfə idi ki, bu qədər tez bir zamanda yoxa çıxmışdı. Düşündü ki, o mütləq səsyazma qurğusundan xəbərdar olub. Buna görə də, xəcalətlə

əlini masanın altında gizlətdiyi səsyazma qurğusuna sarı uzadıb, onu götürdü və dərhal otaqdan çıxıb, zabitlərin yığışdığı yemək salonuna yollandı.

İçəri həmişəki kimi siqaret qoxusundan nəfəs alına bilinməyəcək qədər dumanlı idi. Bundan başqa uzo və balıq konservasının kəsif qoxusu da 15

adamın başını gicəlləndirirdi. Çörək ovuntularının üzərinə səpələnən kart-lar bir tərəfdən o biri tərəfə uçuşurdu. Lefteris də içmişdi, lakin buradakılar kimi sərxoş deyildi. Bu vaxt onun ağlından çox qəribə bir fikir keçdi.

Yemək salonundakı zabitlərə baxıb, düşündü ki, görən indi şimaldan hər hansısa bir hücum olsa, buradakıların aqibəti necə olar. Qapının asta-nasından nəhayət ki, irəli addım atıb, salonun mərkəzinə gəldi və səsyazma qurğusunu şinelinin cibindən çıxarıb havaya qaldırdı. “İndi dəlinin kim olduğunu biləcəksiniz!” – deyə, yüksək səslə bağırıb, qəh-qəhə ilə güldü.

Bir neçə dəqiqədən sonra zabitlərdən kimisi qəş çəkib gülür, kimisi də

mənasız nəzərlərlə gözünü döyürdü. Səsyazma qurğusunda eşidilən səs, yalnız Lefterisin səsi idi. O, belə bir gülünc vəziyyətə düşməyindən acıq-lanıb, həndəvərindəki bütün masaları bir-bir təpikləməyə başladı. Bunu edərkən dayanmadan, – “Sizə sübut edəcəm mən! Görəcəksiniz! Beş gün sonra məni heç biriniz tapmayacaqsınız!” – deyə, qışqırırdı. Artıq ən sadə-lövh zabit belə, kapitan Vlohasın ağlını itirdiyinə şübhə etmirdi. O, yemək salonunu tərk etdikdən sonra, burada xeyli müddət sakitlik hökm sürdü.

Bu sükutu pozan kim isə belə deyirdi:

– Müharibə hər kəsə bir cür zərbə vurub, amma yalnız kapitan Vlohasın ürəyi kimi ürəyə sahib olan adamlar üçün bu zərbələr dəliliklə nəticə-lənib. Hansı birimiz dəli deyilik ki? Baxın, o, bunu nümayiş etdirmək cəsarətini qeyri-iradi səbəblərdən dolayı əldə edə bilib, lakin bəs biz? Biz ondan daha çox dəliyik…

Bu hadisədən sonra kapitan Vlohas, iki gün bundan əvvəl, sadəcə, dörd saatlıq xidmət üçün yollandığı məntəqədən hələ də geri gəlmirdi. Zabitlər, ən çox da leytnant Nikolaydas ona görə narahat olsa da, digər tərəfdən də, heç biri onu narahat etmək istəmirdi. Öz aralarındakı söhbətlərin birində leytnant Nikolaydas demişdi: “O indi mənəvi paklaşmaq mərhələsindədir, qoyun Kovagnosun təbiəti ona dərman olsun!”

Kapitan Vlohas dörd saatlıq gündüz xidmətini başa vurduqdan sonra yerləşdiyi təknəfərlik yataq otağından heç çölə çıxmamışdı. Onun qaldığı otaqda pəncərə əvəzinə, balaca bir arakəsmə var idi və bu da, o demək idi ki, o 51 ilə iki gün idi ki, görüşmürdü. Həm də, sanki onun özü də, bi-lərəkdən bu görüşün baş tutmağını istəmirdi. Nəhayət, üç gün tamam olanda, Kapitan Vlohas və onun əsgərinin olduğu maşın, dolanbac yollu yüksəklikdə göründü. Onlar İstehkamın qarşısından sürətlə ötüb, yan tərəfə keçdilər. Bu vaxt İstehkam rəisi onu öz otağında təmkinlə gözləyirdi.

Qapını üç dəfə döyəclədikdən sonra Lefteris hərbi salam verib içəri keçdi.

Taqmatarxes – Mayor Mitaras ona ciddi nəzərlə göz qoyur, hər hərəkətini izləyirdi.

– Özünüzü necə hiss edirsiniz, kapitan Vlohas?

– Sağ olun.

– Bəs xidmətinizi niyə düzgün şəkildə aparmırsınız? Bundan əlavə, niyə özünüzü normal apara bilmirsiniz?

Lefteris bu yerdə susub gözləyirdi. Lakin əlində saxladığı papağını elə

sıxırdı ki, sanki onu bu dəqiqə kənara tolazlayacaqdı.

– Sizinləyəm, sualıma cavab verin!

– Aydındır! – deyib, köksünü ötürən mayor Mitaras, başını yellə-dikdən sonra ona qapını göstərdi.

Lefteris bilirdi ki, artıq bütün limitləri doldurub və indi buradan, Kovagnosdan çıxıb getmək qaçılmazdır. Onun içərisində 51-ə nifrət daha da böyüyürdü, hətta o da, artıq dostları kimi inanırdı ki, bütün bunlar sadəcə psixi pozğunluğun fəsadlarıdır və buna görə də, özünü sadəcə olaraq, başqalarına axmaq kimi tanıdıb.

Uzun dəhlizi keçib, yataq otağına qalxdı və otağın qapısını arxadan kilidlədi ki, heç kim içəri girməsin. Çünki bu otaqda ondan əlavə üç zabit də qalırdı. Yatağına uzanıb yuxulamağa çalışırdısa da, yata bilmirdi. Nəhayət, ayağa qalxıb, pəncərəyə tərəf getdi və pərdəni aralayıb, ürkək baxışlarla səmaya baxdı. Yağış yağırdı, hava buludlu və çiskinli idi. Saatına baxdı və 51-in yerini qiyabi ehtimalla müəyyənləşdirdi. Bu vaxt gözünü qərar-laşdırdığı nöqtədə heyrətamiz parıltılar görürdü. 51 buludların arxasında idi. Bu hadisə onun ürəyini elə incitdi ki, onun hətta gözləri də yaşardı. İri yumruğunu divara sıxıb, pəncərəni örtdü və gedib, qapının kilidini açdı.

Səhərisi gün xidmətə hazırlıq gördüyü vaxt, təsadüfən dostu leytnant Nikolaydasla qarşılaşdıqda, onunla ötəri salamlaşıb, silahını kürəyinə keçirdi. Bu gün leytnant Nikoladaysla eyni məntəqədə xidmət aparmalı idi.

Hər ikisi də əsgərlərinə təlimat verib, yola düşdülər. Hava dumanlı və rütubətli idi. Qonşu məntəqələr də, bu səbəbdən, günəşli günlərdəkindən fərqli olaraq, indi görünməz olmuşdular. Təkcə qatar-qatar uçan quşların qaraltısını görmək olurdu, dumanlıq arasında. Axşamçağı, xidmətlərinin sonuna az qalmış, nəhayət, Lefterisin susqunluğundan təngə gələn, leyte-nant ona yaxınlaşıb dedi:

– Bilirsən, əslində, indi düşünürəm ki, birdən doğrudan da dediyin kimi, sabah yoxa çıxarsan. Yəqin, xatırlayırsan, sabah dediyin beş günün sonuncu günüdür.

– Başqa söhbət elə. – deyə, kapitan Vlohas kəskin ifadə ilə dedi.

– Bilirsən, Lefteris, əslində, bilmirəm niyə, amma sənə cuzi də olsa inanmağa başlamışam.

– Nənəni xatırlayandan sonra bu qənaətə gəlmisən yəqin!

– Eh, qurtar görək, zarafat etmirəm. Baxmayaraq ki, mən özümü materialist adam kimi tanıyıram, lakin niyəsə içimdən sənə inanmaq keçir.

– Dedim, axı danışma bu mövzuda.

– Düşünürəm ki, sən həqiqi Tanrı ilə görüşmüsən.

– Birinci dəfədir ki, sənin kimi materialist görürəm.

– Lənət şeytana bilirəm, paradoks var ifadələrimdə, lakin bunu da hiss edirəm ki, heç nə mütləq mənaya sahib deyil. Materializmin içərisində bir az metafizika da olmalıdır.

– Bunun əksini düşünə bilirsən? Yəqin ki, yox. Ona görə də, boş-boş

danışmaqdansa əsgəri göndər, gedib maşının mühərrikini işə salsın.

– Niyə də olmasın?!

– Yaxşı, Kostas, ikicə dəqiqə vaxt verirəm sənə, izah elə fikrini, amma ondan sonra söz ver ki, ağzını bir dəfəlik yumacaqsan.

– Bax, mən deyirəm ki, mütləq məna yoxdur, hər şeydə bir istisna var.

Hətta ən kəskin məntiqlə inandığımız şeylərin özündə belə istisna məqamlar var. Üçbucaqları, pramidaları götürək, məsələn. Onlar bir fiqur kimi ağlımızda canlanır. Müəyyən həndəsi bucaqlara, tərəflərə malik ol-maqları, bizə onların mütləq fiqur olduqları qənaətinə gəlməyimiz barəsində rasional inanc aşılayır, lakin kim sübut edə bilər ki, piramidaların out-racaq çoxbucaqları yalnız bir təpəyə birləşir, yaxud da üçbucağın sadəcə üç tərəfi var? Mən desəm pramidaların iki təpəsi, üçbucaqların beş tərəfi var, buna yalnız elmi arqumentlər, aksiomlarla qarşı çıxıb, məni məğlub etmiş

ola bilərsən, amma mən sənə sübut edə bilmədiyim, üçbucaqdakı beşinci tərəfin sübutsuzluğu onun mövcud olmadığı mənasına gəlmir. Deterministlər ha özlərini həlak eləsinlər ki, bir şeyin yazılı sübutu olmalıdır ki, o şey var olsun, yaxud da özünü var edə bilsin, lakin məncə, bu fikir heç nəyi dəyişmir.

– İndi bu dediklərindən nə nəticə çıxarmalıyam? – deyə, kapitan Vlohas bezgin tərzdə dedi.

– Aydın ağıl yoxdur, dəqiq heç nə yoxdur, Lefteris. Bir şey dəqiqdirsə, ona skeptik yanaşmaq lazımdır.

– Fəlsəfi mühazirələrin bitdisə, artıq çıxıb gedək – deyə, Lefteris fikirli-fikirli qarşılıq verdi.

Əslində, üzə vurmasa da, Kostasın dedikləri onu son anda təsirləndirə

bilmişdi. O, indi elə dərin düşüncələrə dalmışdı ki, bütün yolu əli çənəsində, ancaq torpaqlı yola baxmaqla keçirmişdi. Ağlına müdhiş, digər tərəf-dən də, dəhşətli fikir gəlmişdi. Səma buludsuz idi və indi Lefteris, içəri-sindəki “köhnə” Tanrıya dua edirdi ki, bircə yağış yağmasın..

İstehkamın ətrafında yenə də, əsgərlərə təlimlər keçirilirdi. Zabitlərin qışqırıq səsləri, əsgərlərin çəkmələrinin səsi adəti üzrə ətrafı bürümüşdü.

İstehkam rəisi əlini gerisində çarpazlayıb, ciddiyyətlə ətrafı süzürdü. Kapitan və leytnantın olduğu maşın, həyətə daxil olan ilk andan, binanın sağ

hissəsinə dönüb, görünməz olana qədər rəisin tutqun və şübhəli nəzərləri altında qaldı.

– Bunun da, bu füsünkar baxışlarından olmaya da! – deyə, Kostas geridə qalan rəisə baxaraq, rişxəndlə dedi.

Xidməti təsdiq üçün yenidən rəis otağına baş çəkməli olan Lefteris, otağa daxil olan kimi dedi:

– Bilirəm, istefam barədə sənədə qol çəkməyim haqqında danışacaq-sınız.

Mayor Mitaras çaşqın nəzərlərini gizlədə bilməyib, şübhəli-şübhəli soruşdu:

– Sizə kim dedi ki, ordudan azad edilirsiniz?

– Kiminsə deməyinə ehtiyac yoxdur, bunu dünəndən hiss etmişdim və görürəm ki, düz təxmin etmişəm.

– Onda buyurun, bu sənədə imzanızı çəkin. – deyə, rəis qətiyyətlə de-di.

Lefteris imzasını çəkməzdən qabaq, vərəqi gözdən keçirib, “hərbi xidmətə yararsız” yazısını oxuyanda, biixtiyar qəhərlənsə də, bunu maksimum dərəcədə biruzə verməməyə çalışaraq, əlini rəisə sarı uzatdı.

– Ümid edirəm, özünüzə yaxşı həkim tapıb, tezliklə sağalacaqsınız. –

deyə, mayor Mitaras amiranə tərzdə cavab verib, onun əlini zəhmlə sıxdı.

Otaqdan çıxandan sonra qapıda, içəri keçmək üçün növbə gözləyən Leytenant Nikolaydosla toqquşdu və yataqxana istiqamətində iri addımlarla addımladı. Bacısı Sofianı xatırlayırdı. Onu narahat edən, başqa məsələ

də, elə bu idi ki, işindən qovulduğuna görə bacısından xeyli məzəmmət görəcəkdi. Bununla belə, özünü nikbin tutmağa çalışır, qəribə, əcaib tərzdə

gülümsəyirdi.

Otaqda tək oturub, uzo şüşəsini qarşısına qoymuş və pəncərəni açıq saxlamışdı. Buradan çölə baxır, içəri dolan şaxtalı küləyi iliyinə qədər hiss edirdi. Hətta titrəyirdi də. Siqaret yandırıb, taxta oturacağına yayxandı.

Kürəyini söykədiyi dəmir silah, daha da üşüməyinə səbəb oludu. Səma aydın və qüsursuz idi.

Az sonra içəri yöndəmsiz addımlarla daxil olan Kostas, heç bir şey deyib – etmədən, çeviş hərəkətlərlə gedib, pəncərəni bağladı. Sonra:

– Bizim bəzi ağıllılar özünə təzə lətifə tapıblar. Deyirlər ki, kapitan Vlohasın falı düz çıxıb. Axı sən demişdin, beş günə burada olmayacaqsan…

Onlar, bax bunu nəzərdə tuturlar.. – deyə, sözünü bitirdikdən sonra, Lefterisin qarşısında əyləşdi.

– Onların nə danışdığı vecimə də deyil. Mən indi düşünürəm ki, İrakliona hansı üzlə qayıdacağam.

– Əvvəldən səhv etdin də.. Axı mən sənə deyirdim ki, belə şeyləri onların yanında danışmaq olmaz.

– Bu gün çıxacağam onun qarşısına. – deyə, nifrət saçan gözlərini Kostasın gözlərinə zillədi.

– Çıxıb nə edəcəksən ki? – Leytnant vecsizliklə soruşdu.

– Söhbət edəcəcəm.

– Tanrıların söhbət etməklə arası yoxdur, məncə

– Ona tanrı deməkdən əl çək, Kostas!

– Dostum, bu şey ya Tanrıdı, ya da ki, xülya. Sən xülya olmadığını sonuna qədər müdafiə edə bilirsənsə, demək tək ehtimal qalır ki, bu ehtimal da onun Tanrı olmağı ehtimalıdır.

– Bu gün, biləcəyik bunu. – deyə, Lefteris növbəti siqaretini yandırdı.

Lefteris aldadıldığını zənn edirdi. Düşünürdü ki, 51-in səsinin səsyazma qurğusuna düşməməyindən onun özünün xəbəri vardı, lakin bunu ona deməmişdi. İcazə vermişdi ki, o öz cılız məntiqlə qurduğu hiyləsini sona qədər davam etdirsin. Lefterisin nəzərində, 51 o zaman müdrik, yaxud da 20

müqəddəs varlıq, yaxud da Tanrı olardı ki, onu bu vəziyyətə düşməyə

icazə verməzdi.

– Düşünürəm ki, haqlısan. Onun əlamətləri monoteist dinlərin Tanrı-larındakı kimidir. Sınaqlar və sınaqlar. Son məqamda isə bariz həqiqətlər qalır. Həmin o həqiqət ki, o çeynənilib, əzik-büzük kökə düşüb və heç bir əhəmiyyət kəsb etmir. Heysiyyətlər istismar edildikcə, həqiqətin yükü də

bir o qədər ağırlaşır. Bizim Dionisimiz yenə şərabdan içirdib, aldadırdı, amma bunlar bəşəri, sözün gücüylə aldatmağa cəhd edirlər və hələ də

buna davam edirlər. – deyib, qədəhi başına çəkdi.

Lefteris leytnantdan xahiş etdi ki, qalxıb pəncərəni açsın. Kostas pəncərəni açdıqdan sonra, səmaya baxıb, heyranlıq bildirən ifadə ilə fit çaldı.

– Dostum bu gün, bəxtin gətirib ki, bulud yoxdur. Nə deyirsən, çıxım-mı otaqdan?

Bu təklifə nə müsbət, nə də mənfi cavab almadığını görən, Kostas, şinelini əyninə keçirib, çölə çıxdı.

Lefteris yerində dikəlib, qamətini düz saxlamağa çalışdı. Daha sonra bütün cəsarətini toplayıb, oturacağı yerindən götürüb düz pəncərənin qarşısına qoydu və səmaya köklənməyə çalışdı. İlk dəfə idi ki, Lefteris “ovçu”

ilə oturub, danışacaqdı. Ulduzlar sayrışır və sayrışırdı…

“Əgər edəcəyim şeydən xəbərdardısa, o Tanrıdır. Tanrıdırsa demək üzə çıxmayacaq, sırf, mənə xəcalət hissi verməmək üçün.” – deyə, ağlının dərinliklərində düşünməkdə idi, Lefteris.

Lakin 51-in ilk parıltıları göründü və elə bu vaxtda da, gənc kapitanı gərginlik hissi bürüdü.

51-in sarı saqqallı, sarı bənizi və oxu-kamanı aydınca göründü.

Nədənsə Lefterisə elə gəldi ki, sanki o, əsəbidir.

– Ho Le Sen! – deyə, amiranə səs eşidildi və Lefteris hələ ağzını açmağa macal tapmamışdı ki, 51 yenidən səsləndi:

– Mən Tanrı deyiləm! Ona görə də mənimlə oturub danışmağı özünə

vicdan əzabı bilmə.

Bu sözdən sonra mat-məətəl qalan Lefteris, əlini böyrünə atıb, silahı qapdı və ona tərəf tuşlayıb, nə az, nə çox ard-arda düz on iki dəfə atəş açdı.

– Sənə dedim, axı Tanrı deyiləm. Məni öldürə bilmərsən.

– Elə isə səsin niyə eşidilmədi!? Niyə mənə vaxtında xəbərdarlıq edib, səsyazma qurğusundan xəbərin olduğunu demədin?! Səninlə oturub danış-21

dığım üçün vicdan əzabı çəkdiyimi bilirdinsə, deməli, səsyazma qurğusundan da xəbərdar idin! Niyə məni bu qədər axmağın yanında gülünc vəziyyətə saldın?! Axı mən sənin üzündən işimdən məhrum oldum! Tipik Tanrı əlamətlərini özündə cəmləmisən, amma bunu etiraf etmirsən!

Otağa doluşan bir neçə zabit və əsgərlər məyus və ciddi nəzərlərlə

Lefterisə baxmaqda idilər. Bunun fərqinə varanda, onsuzda bayaqdan bəri qışqırmaqdan ahəngini itirən səs tellərini daha da gücə salıb, bağırdı:

– Onu görmədiniz?! O ki, elə indicə burada idi!

Qayıdış

Sübh tezdəndən, İstehkamdan Hellanasın payataxtı Afrenimosa gedən ilk maşınla yola düşən Lefteris, uzun illərdən bəri ilk dəfə idi ki, hərbi uni-formasız idi. Qara şalvar, qolsuz, ağ yun jaket, qara köynək və

qara, uzun palto ona İstehkam rəisi tərəfindən “hədiyyə” edilmişdi. Bu paltarlar ame-rikan sivillərinin paltarları idi və həmin insanlar artıq həyatda yox idilər. İraklionda ilk dəfə aşiq olduğu qızla görüşdüyü vaxtı xatırlayırdı indi. Hə-min gün də əynində təxminən bu çeşid paltarlar var idi. On yeddi yaş üçün olduqca uyğunsuz olan həmin paltarlar, mərhum atasının paltarları oldu-ğundan əynində gen qalırdı.

Kovagnosdan İrakliona təxminən yüz əlli kilometrlik bir məsafə var idi. İrakliona çatmaq üçün Musiksos əyalətini tərk etdikdən sonra hələ beş

şəhərin içərisindən də keçmək lazım idi. Torpaqlı, kələ-kötür yolda Lefterisin sinə cibinə qoyduğu topa açarlar dəsti yırğalanırdı. Bu açarlar bolqar partizanların İraklionu talan etdiyi və Vlahos ailəsini əsir götürdüyü gün, yanmaqda olan evlərindən xilas edə bildiyi yeganə şey idi. Atasının əlyaz-maları, anasının tikdiyi paltarlar, İraklionun bir küncünə sığdırılmış balaca, ikimərtəbəli evlərində yandırılmışdı. Bacısı Sofia isə həmişə onu etdiyi han-sısa yanlış şeyə görə danlayanda, ona deyirdi ki, o, tərbiyəsini də

yanıb, külə çevrilən həmin evdə unudub. Ümumiyyətlə, Sofia barəsində

onu de-mək lazımdır ki, onu heç vaxt mehriban görmək olmazdı. Ən xırda yanlış barəsində günlərlə danışar, insanı hövsələdən çıxarana qədər də

dayan-mazdı. Lefterisin on doqquz yaşına qədər himayədarı Demitri idi.

Əslində, bacısı ona bacılıq yox, analıq edirdi.

Sofianın Demitridən bir qızı, iki oğlu vardı, lakin yenə də, ailədə, üzərində ən çox məsuliyyətlə dayanılan Lefteris idi. Lefterisin hər nə qədər də, Demitridən xoşu gəlməsə də, bəzi vacib məsələlərdə onun köməyinə, elə

Demitri gəlirdi. Bu kömək, əsasən maddiyyatla bağlı olurdu. Lefteris tez-23

tez ciddi borclara girir, ya da hansısa ictimai yerlərdə davalar salır və bununla da kifayətlənməyib, dava etdiyi kəslərə ciddi xəsarətlər yetirirdi. Bu-na görə dəfələrlə Demitri tərəfindən tənbehlənsə də, xeyiri olmurdu ki, olmurdu. Bir sözlə, Lefteris öz bildiyini edirdi. Bacısının mütəmadi olaraq, ona “kitab oxu” deməyindən əsəbləşən Lefteris, bir dəfə kiçik bir yük maşını tutub, onu kitabla doldurmuşdu. Daha sonra bacısına zəng etmişdi ki, 3000 yenni (yenni – Hellenasın pul vahidi idi) hazırlasın. Bu hərəkətindən olduqca hiddətlənən bacısı, sonda Lefterisin aldığı bütün kitabları oxuya-cağı ilə bağlı vədlər verəndə, Sofia son anda pulu ödəməyə razı olmuşdu.

Lefteris çox vaxt bacısının gözlərinin zəif görməyindən də istifadə edib, ona tapşırılan nələrisə aldıqdan sonra, bazarlıqdan qalan pulun qalığını düzgün qaytarmırdı. Lakin bütün bu özbaşınalıqlar, nəhayət ki, bir gün sona çatdı. Onu heç cürə yola gətirə bilməyən Sofia, çıxış yolu kimi onu orduya göndərməyi düşündü.

Başqa bir səbəb isə İraklionda onun haqqında gəzən dəhşətli və inanılmaz söz-söhbətlər idi. Lefterisi bir qətl hadisəsində günahlandırırdılar, lakin ortada heç bir sübut olmadığından, heç kim irəli çıxıb, yekdilliklə onu mühakimə edə bilmirdi. Polis idarəsinə dəfələrlə dəvət olunsa və dəfələrlə

sorğu-suala tutulsa da, ondan heç bir sübhəli əlamət aşkarlana bilinməmiş-di. İttihamların dəhşəti, Lefterisin on doqquz yaşına qədər, yəni hərbiyə

yollanana qədər düz bir il ərzində Demitri və bacısı Sofianın güzəranını korlamışdı.

İspaniyadan olan Rodriges ailəsi, üç il idi ki, İrakliona köçmüşdü. Ailə

başçıları Hellinasın dövlət işlərində çalışırdılar. Fernand Rodriges, Hellinasın tanınmış həkimlərindən, anası Katarina Rodriges isə müəllim idi. Onlar da, bir vaxtlar Fransadan mühacirət edən ailələrdən idilər. Amerikan hava qüvvəlləri İspaniyanın Madrid, Bilbao, Valensiya kimi iri şəhərlərini bombardman edəndə, Fernand və Katarina ailə üzvlərinin xeyli hissəsini itirmişdilər. Bu itkilər arasında istirahət üçün nənəsigilə tətilə göndərilən, oğulları, on yaşlı Joze də vardı. Andrea onların tək ümid yeri və təskinlik səbəbi idi.

Hellenasa köçdükləri tarixin üçüncü ilində, İraklion polis idarəsinə

da-xil olan bir məlumat, bütün şəhəri lərzəyə gətirmişdi. Bu məlumat, mütəmadi olaraq Saint Johannes çayında balıqçılıqla məşğul olan Vasilis Papadopuolos tərəfindən verilmişdi. Balıqçılıqla məşğul olarkən, qəfil suyun üzərində asta-asta üzən meyiti görüb, soyuqqanlığını itirməyən Vasilis, ça-24

ya tullanıb onu quruya çıxarmışdı. Gənc Andreanın meyitini çiyninə qaldırıb, piyada, düz polis məntəqəsinin həyətinə gətirmişdi.

Hadisəni araşdıran İstintaq bölməsi, ilkin olaraq, elə Vasilisin özündən şübhələnmişdilər. Çünki o, doğrudan da ilk nəzərdən şübhələniləcək xarakterdə və görünüşdə olan bir adam idi. Ən başlıcası, bu şübhələrin əsasını, onun filosof həyatı yaşamağına yozurdular.

Vasilis, Saint Johannes çayının yaxınlığında yerləşən bir təpənin həyətində özünə balaca bir ev tikmişdi. Həyətində arı yeşikləri, iki atı, bir neçə

keçisi və bir buğası vardı. Deyilənə görə, onun evində hər hansısa bir otaq əşyası yox idi. Yataq əvəzinə üst-üstə yığdığı köhnə kitablardan istifadə

edirdi. Bir qəzetə müsahibəsində bunu belə açıqlamışdı ki, köhnə, ələlxüsus unudulan kitablar həmişə, oxunulmasa belə, yenə də lazımlı və dəyərli saxlanılmalıdır və elə buna görə də, onlardan yataq əvəzi istifafə edir. Ən inanılmaz qəribəlik isə bütün İrakliona daha əvvəlcədən də məlum olan bir məqam idi. Vasilis əslində balıqçılıqla məşğul olmurdu, tilovu suya qarmaqsız tullayırdı. Bunun səbəbi də hamıya məlum idi ki, o balıq tuturmuş

kimi etməklə, həm öz ruhunu dincəldir, həm də qəliblərə salınmış şüurunu bu üsulla paradoksal vəziyyətə salaraq, məşq etdirir. O, günlərlə, hətta həf-tlərlə evini tərk edir, İraklionun ucqar yerlərinə gedir, oralarda özü ilə götürdüyü kitablarını oxuyur, özünə yemək hazırlayır və səhərlər erkən saat-larda yuxudan qalxıb, çayda çimirdi. Bu, bir növ onun meditasiyası idi.

Onun düşüncəsinə görə, insan özünü sığdırdığı, adına ev dediyi məkanı və

oradakı yaşayışını vaxtaşırı tərk etməli, ruhunun dərinliyində bu hissin sonsuz mənalarının həzzinə varmalıdır. Vasilislə söhbət edərkən, düşünmək olardı ki, o sənin üzünə gülür. Tam ciddiyyətlə dayansa belə, yenə də

düşünərdin ki, o sənə gülür. Elə meyiti polislərin qarşısında yerə qoyanda da, üzü bu cür bir ifadə də idi. Bəlkə, sadəcə, bu amilə görə başı xeyli ağrı-mışdı. Üç həftə polis nəzarətində qaldıqdan sonra yerli sakinlər tərəfindən edilən ciddi narazılıqlar sayəsində onu sərbəst buraxmışdılar. Andreanın boğazında elə də dərin olmayan bir kəsik də vardı və bu məqam qətlin nə

dərəcədə dəhşətlə törədildiyindən xəbər verirdi. Bundan başqa onun omba və çanaq nahiyyəsində, habelə qarın boşluğunda və qıçlarında da xırda yaralar var idi.

Lefterisin polis bölməsinə çağrılmağının səbəbi, onun Andrea ilə ikili münasibətdə olmağı idi. Rodriges ailəsi, həmçinin bütün şəhər, təkidlə

qatilin Lefterisin olduğunu bildirsələr də, məhkəmə şöbəsi heç cürə bunu 25

qəbul etmək istəmirdi. Bütün bunlardan sonra hamı düşünürdü ki, bu cür etinasızlığa səbəb nüfuzlu Demitridir. Bununla belə, məhkəmənin son qərarında Vasilis Papadopuolosun həbsinə xitam verildi. Qırx yeddi yaşlı bu zavallı adam, nahaq yerə ittiham olunmuşdu və bunu da şəhərdəki hər kəs bilirdi. Çoxları düşünürdü ki, qərarın bu istiqamətdə verilməsinin ayrı səbəbi vardı. Onlar düşünürdülər ki, yeni yaradılan Hellenasın məmur icmasına qarşı utancverici, xoşagəlməz fikir formalaşdırmamaq üçün adi, fağır bir adamı, qatil deyib həbs etmək işi ört-basdır etmək üçün tək çıxış

yolu olmalı idi.

Demitrigillə qonşuluqda yaşayan insanlar, hətta iddia edirdilər ki, bu hadisədən sonra Sofia ilə Demitri boşanmağa belə hazırlaşırmışlar. Lakin bir müddətdən sonra məhkəmənin Lefterisi günahsız kimi qələmə verməyi ilə də narazılıqlar və bütün qərəzli ittihamlar, əvvəlki təsirini itirməyə başlamışdı. Lefteris hərbiyə göndərildiyi gün isə ara yenidən qarışdı. Hər kəs düşünürdü ki, Demitri bu addımla əsl günahkarı gözdən uzaq saxlamağa çalışır.

Bu hadisələrdən səkkiz il ötməyinə baxmayaraq, Lefterisi yenidən narahatlıq hissi bürümüşdü. Həqiqət bu idi ki, Andreanın qatili, həqiqətən də, elə onun özü idi. Lakin ona görə qatil özü olsa da, günahkar özü yox, atasının “Oyuncağın sevgisi” adlı romanı idi. Maraqlısı isə bu idi ki, atası Adnos Vlahosun sağlığında oxunulmayan bu kitab, sonradan, xeyli müddət Hellenas gənclərinin ən çox araşdırdığı kitab olmuşdu. Lefteris bu romanı, kitab kimi yox, hələ əlyazma halında olarkən, on yaşında ikən oxumuşdu. Roman kiçik həcmli olmağı ilə bərabər, həm də uşaqlarrın müta-liəsi üçün uyğun deyildi. Romanda bir qızın oyuncağa qarşı olan sadist sevgisindən bəhs olunur. Bu qız böyüyüb, ailə həyatı qurduqdan sonra çox möhkəm hislərlə sevdiyi həyat yoldaşının bədəninə, uşaqkən oyuncağına etdiyi hərəkətləri tətbiq edir və sonda, bir gün onu işgəncəylə öldürür. Bir növ Freyd psixoanalitik fəlsəfəsindən təzahür edən bu roman, bir vaxtlar məşhurlaşmışdısa da, bir müddətdən sonra Hellanasın yazarlar birliyi tərəfindən sərt tənqid olunmuş və qısa vaxtda bütün kitabxana və kitab mağa-zalarından yığışdırılmışdı.

İraklion şəhəri uzaqdan ecazkar görüntüsü ilə diqqət çəkirdi. On iki mərtəbəli binaları çevrələyən, geniş ərazini zəbt edən həyət evlərinin qırmızı damları, Lefterisin ürəyində qəribə hislər yaratmışdı. Ölgün baxışlarla maşının şüşəsindən çölə baxır, siqaretinin külünü hiss etməsə də maşının 26

içərisinə dağıdırdı. Şəhərə yaxınlaşdıqca, birbaşa evə gedib, Sofia ilə qar-şılaşmaqdansa, Demitriyə zəng edib, onu bir kafeyə dəvət etmək haqqında düşünür, baş verənləri əvvəlcə ona danışmaq haqqında göt-qoy edirdi.

Problem burasında idi ki, Lefteris onun telefon nömrəsini bilmirdi və onu xeyli vaxt idi ki, itirmişdi. Beləliklə, maşını onların evlərinə tərəf sürdür-məli oldu.

Vişnəyi rəngli çamadanını yerə qoydu və onu buraya qədər gətirən sürücüyə təşəkkür edib, paltosunun yaxalığını yuxarı qaldırdı. Küçələr nədənsə boş görünürdü və əslində, bu onun üçün daha yaxşı amil sayılırdı.

Bəyaz qapını döyəcləyib gözlədi. Qısa vaxtda Demitrinin laqeyd üzü qapının astanasında peyda oldu. O bir az dayandıqdan sonra, qəfil gözlərini bərəldib, təəccüblü ifadə ilə “Lənət şeytana! Sən burada nə gəzirsən?!” –

deyə, ikrahdoğurucu tərzdə dişlərini qıcayıb, astadan qışqırdı.

– Sizinlə danışmalıyıq. – deyə, Lefteris ehtiyyatla dedi.

Bu sözdən sonra qapını ötrüb içəri keçən Demitri, az sonra evin böy-ründən onu fitlə səslədi. Lefteris düşündü ki, onun qapıdan çıxmamağına səbəb, Sofianın diqqətini çəkməmək üçündür.

– Nə olub? – deyə, qətiyyətlə soruşdu.

– Bir yerdə oturub, çay içə bilərik? Xeyli vaxtdır susuzam, dilim-damağım quruyub.

– Böyük kişi olmusan daha, yəqin yenə çay adıyla aparıb, içki istəmər-sən. – deyə, Demitri kinayə ilə dedi.

– Gəl bir gedək hələ.

Demitri əlləri cibində, qayğılı düşüncələrlə qabağda, Lefteris isə ağır çamadananı yelləyə-yelləyə onun arxasınca gedirdi.

Gəlib, kiçik bir şəhər kafesinə çatdılar. Bu yerdə onun təəccübünə

səbəb olan bir şey də vardı ki, o da Demitrinin həddindən artıq qırışmış

üzü idi. O, onu heç vaxt belə görəcəyini düşünməzdi.

Küncdə bir masanın arxasında əyləşdikdən sonra xidmətçini çağırıb, iki fincan çay sifariş etdilər. Qarson gənc, qırmızı saçlı və ortaboylu, qarabuğdayı bir qız idi.

– Danış görək, di nə olub, ay yaramaz!

Lefteris çamadanından eşələyib çıxardığı istefa sənədini onun qarşına qoyub, arxaya yayxandı. Şübhəli baxışlarla kağıza baxan Demitri, eynəyini taxıb, kağızı titrək əlləri ilə gözünə yaxınlaşdırdı.

– Səni görüm ölüb, yerə girəsən! Bu nə hoqqadır?! – deyə, Demitri əsəbdən az qala qışqıracaqdı, lakin güclə səsini qısıb yavaşdan pıçıldadı.

– Mənə həkim, ya da psixoloq lazımdır.

– Nə sarsaqlayırsan? Sual verdim ki, bu nə biabırçılıqdı?

– Qulaq as, Demitri, əlbəttə sənə böyük məmnuniyyətlə hər şeyi izah edə bilərəm, lakin söz ver ki, məni axmaq adlandırıb, çıxıb getməyəcəksən.

Demitrinin əsəbdən əlləri titrəyirdi. Bir qədər fikrə gedib, nəhayət, təmkinlə dilləndi:

– Eşidirəm.

– Demitri, mənim əsəblərim təmiz pozulub. Gözümə qəribə şeylər, daha doğrusu şey görünür. Yaşlı bir kişi, gecələr səmada peyda olur və

mənimlə söhbət edir. Mənə elə şeylər haqqında danışır ki, onu heç bir insan övladından eşidə bilmərsən. O şey ki, hər nədir, bilmirəm, amma çox müdrik bir şeydir. Onu hətta Tanrı da adlandıra bilərəm, ancaq onu Orion deyə çağırıram. İstefaya səbəb olan da məhz bu şeydir.

– Sən doğrudan da, havalanmısan! Mənə nağıl danışma! Deyirəm ki, danış görüm niyə qovdular səni?!

– Gecələr gözümə yaşlı kişi görünürdü. Bunu oradakılara danışdım və

axırı da bu oldu. Mənə dedilər ki, həkimə müraciət etməliyəm.

– Bağışla, amma daha bu qədər bəsdir! Nə vaxta qədər sənin zir-zibillərini mən təmizləyəcəm? O qədər murdarlıqdan sonra, indi də pey-ğəmbərlik eşqinə düşmüsən?! Bəlkə, bu sənin məndən pul qoparmaq üçün növbəti hiyləndir?

İndi mənə qulaq as, məbada gedib, Sofiaya bu nağılı danışasan, inan ki, səni bu şəhərdən rədd etdirərəm.

– Axı niyə? – deyə, Lefteris ümidsiz şəkildə soruşdu.

– Hələ bir niyə də deyirsən? A kişi, sən nə qanmaz adam imişsən!

Necə üzsüz, necə alçaq adamsan ki, hələ bir durub yenidən bura qayıt-mısan. Bu şəhərdə hamı sənin kim olduğunu bilir, bunu elə bilirsən ki, unudublar? O qızın valdeynləri, hələ də məhkəmələrlə mübarizə aparırlar.

– Onların nə düşündüyü və nə etdiyi mənə maraqlı deyil. Bu, sadəcə, mənim gənclik vaxtlarımdakı axmaqlığım idi.

Bu vaxt hiddətlənən Demitri ayağa qalxdı və onun paltosunun yaxasından yapışıb, qışqırdı:

– Əclaf, mən nə dildə danışıram, qanmırsan?! Deyirəm ki, boşboğazlıq eləmə, başa düşdün?!

Bu sözləri o elə hərarətlə qışqırırdı ki, onun ağız suyu Lefterisin bütün sifətini yumuşdu. İri addımlarla qapıya yaxınlaşıb, çıxmazdan qabaq barmağını Lefterisə tuşlayaraq:

– Bir də qarşıma çıxma, çıxsan, indiki kimi olmayacaq! – dedi və qapını möhkəmcə çırpıb getdi.

Lefteris sakit-sakit onun küçədə görünən yerişini izləyib, dodağını gəmirdi. Qarsonu çağırıb, uzo sifariş etdi. Qarson şübhəli-şübhəli onu süzüb, sakitcə çay fincanlarını masadan götürdü. Sonra da yavaş addımlarla barın arxa hissəsində görünməz oldu.

Az sonra əlində padnis masaya yaxınlaşan xidmətçi, şübhəli gözlərini hələ də, Lefterisin üzərində sabitləmişdi. Uzo şüşəsini masanın üzərinə

qoyub, onu ehtiyyatla sabitlədi. Əllərini şüşədən çəkəndə, Lefteris biixtiyar şüşənin üzərindəki, “Coma Berencies” yazısını oxudu. Şüşənin etiket kağızı gecə səması və “Veronikanın Saçları” bürcü ilə dizayn edilmişdi.

Bundan sonra astaca, iri addımlarla keçib, Lefterisin qarşısında oturan xidmətçi, ona ciddi nəzərlərlə baxmaqda idi.

– Necəsən, Lefteris? – deyə, qız soruşdu.

Bu hərəkətdən, bu sualdan narahat olmağa başlayan Lefteris, qəribə

çaşqınlıqla qarşılıq verib, dedi ki, onu tanımır.

– Adım, Veronikadır.

Bu yerdə düşüncələrini sabitləməyə çalışan Lefteris, qəribə həyəcan keçirməyə başlamışdı. Lakin bu həyəcanın nədən qaynaqlandığından əmin deyildi. Uzun müddətdir ki, bir qadınla ünsiyyət qurmadığına görə ola bilərdimi? Bəs əgər, daha ağılasığmaz olan məqam, əgər o, həmin o halisunasiyalardan biri idisə?

– Gözləriniz niyə qırmızıdır? Olmaya gecələri yatmırsınız?

– Mən.. Əslində, hə, çox yatmaqla aram yoxdur.

– Bəlkə, probleminiz elə bundan qaynaqlanıb? – Veronika sözləri uzada-uzada dedi.

– Hansı problemim? – Lefteris astaca yerində dikəldi.

– Gözünüzə görünənlər, qəribə şeylər..

– Hə, əslində, heç bilmirəm…

Masanın üzərindəki şüşəni göstərib, “içməyəcəksiniz?” – deyə, Veronika soruşdu.

– İstəyirsinizsə, bir yerdə içək. – Lefteris təklifindən bir qədər utanıb, dayandı.

– Hellenasın ideal bir dövlət olduğunu düşünürsünüz?

– Anlamadım sizi.

– O zaman cavab üçün bir qədər fikirləşin.

– Əslində, hə, ideal bir dövlət saymaq olar.

Xidmətçinin bu cür bir sual verməyi Lefterisi çaşdırmışdı. Ya da düşünürdü ki, bu sual yersiz sualdır.

– Mən belə düşünmürəm. İdeal dövləti həmişə ordusuz dövlət kimi xəyal etmişəm. Lakin bir ölkəmizə bax, guya kapitalizmi rədd etdik, nə

dəyişdi? Bu yalnız sözdə baş vermiş bir şeydir. Həqiqətdə isə sistem elə

həminki sistemdir. Aclar və şikəstlər, Yorinin o tayından həsrətlə bizə baxıb, burada yaşamağın şirin xəyalını qururlar. Həmin o yaşamaq ki, buranın vətəndaşlarının özləri heç bu şirinliyi duymurlar. Hələ də sosial bərabərlik şüarının kölgəsində dincələn burjuaziyanın qarnını doyururuq. Hamımız ayrı-ayrılıqda köləyik…

Lefterisin çaşqınlığı ciddiyyətə çevrilmişdi. O, qarşısında oturan bu gənc qızın, niyə bu şeylər barəsində danışdığına bir məna verə bilmirdi.

Nəhayət, cavab verməli olduğunu hiss edib dedi:

– Bilirsinizmi, bütün bunlar sizin və mənim yox, siyasətçilərin söhbət mövzusu olmalıdır.

– Üçüncü dünya müharibəsi, bəşəriyyəti yeni çağa keçirmədi, onu əksinə barbarlığın ən pik həddinə yetişdirdi. Hellenasda ancaq zabitlər və

məmurlar yaxşı yaşayırlar. Həkimlər, müəllimlər və polislər isə yorulublar.

Onlara qalsa, bütün səlahiyyətlərindən və məsuliyyətlərndən imtina edib, özlərini Hentasın sularına atarlar. Məncə, bütün bunlardan danışmaq üçün siyasətçi olmağa gərək yoxdur. Müharibə bizə onu da sübut etdi ki, gərək ən aşağı təbəqənin insanı belə siyasətçi olsun…

– Düşünürəm ki, Hellenas heç də sizin sadaladığınız kimi bir yer deyil. Ən bəsit örnək, artıq ABŞ, Çin, Rusiya deyilən ölkələr mövcud deyillər. Ərəblər isə layiq olduqları yoxsulluğu çəkməlidirlər. Neft ehtiyyatları onları yer üzündə yaşayan ən ləyaqətsiz adamlara çevirmişdi, lakin yenə

də, nə də olmasa balansı saxlaya bilirdilər. Hələ ibadət evlərindən əldə etdikləri turistik gəlirləri demirəm. Sizin xəbəriniz varmı, Finlandiyada bir kənd var ki, valdeynlər öz uşaqları ilə qidalanırlar?

– Hellenası ayaqda saxlayan, düşünürsünüz ki, Avropa kultudur? Bu gün əsgərlər olmasa, nə kult qalar, nə də ki, etnik təfəkkür, elə bura da dönüb olar Şimal ölkələri kimi. Düşünürəm ki, əsl intibahı keçən də, məhz 30

elə həmin xalqlardır. Müharibədən qalib çıxan da biz yox, əslində, həmin ac fransız, ingilis, rus, ərəb və amerikanlardır. Biz isə kapitalizmin çökü-şündən doğan, mahiyyətcə elə kapitalist prinsipləri tərəmmüm edən yeni ideyaların yaranmağına zəmin yaratdıq. Bədbəxtlik isə burasındadır ki, öl-kə olaraq bunu dərk etmirik. Adnos Vlahosun “Kapitalizmə haradan hücum etməli?”, kitabını oxumusunuz? Orada bir cümlə var, çox xoşum gəlir.

Deyir: “Kapitalizm özünə düşmən olan bütün sistemlər və onların ideyala-rından qorxmaq əvəzinə, onları pul sayəsində əks arqumentlər və ittihamlarla zənginləşdirir, çeşidə salır, daha sonra isə solçuların və kommunist-lərin bazarına çıxarırdı”.

Bununla ikinci dəfə Lefterisin təəccübünə səbəb olan növbəti hadisə

baş vermişdi. Atasının adını bu yerdə eşitmək ona elə təsir bağışlamışdı ki, heyrətdən az qala ağlını itirəcəkdi.

– Artıq düşünməyə başlayıram ki, siz də onlardansınız. – deyə, Lefteris qeyri-ixtiyari cavab verdi.

– Kimlərdən danışırsınız?

Bu suala cavab verməyən Lefteris, qayğılı tərzdə başını aşağı salıb fikirə getdi. Daha sonra, Uzo şüşəsini götürüb qapağını açdı və qədəhinə

boşaltdı. Təklif üçün şüşəni yenidən Veronikaya uzatsa da, o, bu dəfə də

bundan imtina etdi.

– Adınızın Veronika olmağı da maraqlıdır, Adnos Vlahosdan sitat gətirməyiniz də. Belə başa düşürəm ki, siz məni yaxşı tanıyırsınız. – Lefteris acı gülümsəmə ilə qarşılıq verdi.

– Adnos Vlahos, atamın yaxın dostlarından olub. Bədbəxt adam idi.

Əsərləri ölümündən sonra məşhurlaşdı.

– Veronika barəsində heç bir bəhanəniz yoxdur, amma görürəm.

– Adımın içki adı ilə nə əlaqəsi ola bilər, axı başa düşmürəm. – dedi və

gülümsədi.

– 51! – deyə, qəfil qışqırdı Lefteris.

Xidmətçi qız çaşqın halda dayanıb, qarşısındakı adama baxırdı. Qəfil d

illəndi:

– Bu qədər tez sərxoş olacağınız maraq doğurucudur.

– Bilirsinizmi, mən onunla söhbət edəndə, o mənə, “Veronikanın Saçları”-nı göstərmişdi. Bundan başqa, kiçik it (cannis minor) və Buğa (Taurus) ilə də tanış edib məni.

– Çox gözəl. Mənim ən sevdiyim bürc isə Oriondur. Uşaq vaxtı ona baxmasam, onunla sağollaşmasam yatmazdım.

– Orion, hə, Orion, bəli!

– Ovçu…

– Hə, onun oxu da var, kamanı da. Hətta məncə, qılıncı da var!

– Elədir. Kaş o öz oxuyla dünyanın ədalətsizliyini nişan alardı.

– Lənət şeytana, siz axı nə boş-boş çərənləyirsiniz?! Gedin buradan!

Veronika soyuqqanlı tərzdə ayağa qalxıb, masadan uzaqlaşdı.

Lefteris titrək dodaqlarını əsəbdən bir yerdə saxlaya bilmirdi.

“Fahişə!” – deyə bağırdı arxasıyca və ayağa qalxıb, onun getdiyi tərəfə, barın arxasına keçdi. Onu burada tapmayıb, mətbəxə girdi, lakin o, burada da yox idi. Lefteris bu vaxt ikrahdoğurucu qəh-qəhə ilə gülüb qışqırdı:

“hara gizləndin?!”

Hər yeri ələk-vələk edib, nəhayət, qan-tər içində yerində dayanmalı oldu. Elektrik qığılcımlarının səsini eşidib, başını yuxarıdakı tabloya tərəf qaldırdı. “Bellatriksdə görüşənədək!” – deyə, bir cümlə yazılmışdı qırmızı işıqlarla tabloda. Absurd gülümsəmə ilə gülüb, başını yellədi və mətbəxdən çıxıb, birbaşa qapıya tərəf yollanırdı ki, yadına düşdü ki, çamadanını yaddan çıxarıb. Masaya yaxınlaşıb, onu oradan götürdü və bu yerdə ağlına bir fikir də gəldi. Uzo şüşəsini də özü ilə aparacaqdı! Şüşəni götürüb, yenidən onun üzərindəki ada baxmaq istəyəndə, təəccübdən yerində qurudu.

Şüşənin adı “Coma Berenices” yox, “Uzo 51” idi. Bu yerdə o divanə hərəkətlərlə yerində vurnuxur, nəfəsini tez-tez alıb-verirdi. Şüşəni bara tərəf to-lazlayandan sonra, içəridən qaça-qaça, cavan bir oğlan gəlib, onun qarşısında dayandı.

– Ağlınızı itirmisiniz, ya nədir?! Dərhal çıxın çölə, nə qədər ki, polis çağırmamışam!

Heyrətdən çənəsi əyilən Lefteris, qəh-qəhə ilə güldüyü vaxt, birdən gerisində, digər masalarda oturan insanların narazı nəzərləri ilə qarşılaşanda, artıq təəccüblənməməli olduğunu dərk etdi. Bayaqdan bəri boş olan kafedə birdən-birə adamlar peyda olmuşdu. O, soyuqqanlı bir instonasiya ilə astadan dedi:

– Bilirəm ki, siz həqiqi adamlar deyilsiniz, amma ki, qoy olsun…

Bundan sonra əlindəki uzo şüşəsini qaldırıb başına çəkdi və masala-rın birində, cavan bir oğlanla qarşı-qarşıya əyləşən qıza yaxınlaşıb, onun çiyninə, daha sonra isə başına toxundu. Elə bundan sonra da içəridə səs-32

küy qopdu və qızın yanındakı oğlan onu elə oradaca vurub yerə sərdi.

Xidmətçi oğlan Lefterisi sürüyüb, kafedən bir qədər aralı, bir ağacın altına söykədi. Bayğın bir şəkildə yerdə uzanıqlı qalan Lefteris, uzun müddət özünə gələ bilmədi.

Demitri evə qayıtdıqdan sonra Sofianın ənənəvi suallarına cavab verməli olmuşdu. Yalandan demişdi ki, evdən ona görə gizlin çıxıb ki, onun bezdirici suallarına həmin vaxt yox, elə indi, yəni sonradan cavab verməli olsun. Ümumən götürsək, bu ailədə elə bir gün olmurdu ki, həmin gün söz-söhbətsiz ötüşsün.

Sofia dayanmadan deyinir, uşaqların ehtiyacları barəsində uzun-uzadı danışır, ərinin baxımsızlığından şikayət edirdi. Otuz dörd yaşı olmağına baxmayaraq, olduqca yaşlanmış görünürdü. Hətta üzündə cuzi qırışlar da görünürdü. Ailədəki uşaqlar məktəbə getmir, xüsusi müəllimlər tərəfindən öyrədilirdi. Demitrinin təqaüdə çıxmağına hələ dörd ildən bir qədər az vaxt qalmağına baxmayaraq, Sofia indidən ona yeni iş tapmağı tövsiyyə

edirdi. Onun bu qatı xarakteri, ərinin xarakterinə qismən, müsbət mənada təsir etmişdi. Məsələn, əvvəllər içki məclislərindən yığışmayan, danışığını bilməyən, zəhlətökən ədəbaz zabit, sonda dönüb olmuşdu üzüyola və fağır bir ata. Ailədəki uşaqların ikisi qüsurlu idi. Oğlanlarından biri anadan-gəlmə əlil və tək qızları isə lal idi. Uşaqlardan sağlam olan, ailənin son beşi-yinin isə mütəmadi diş ağrıları olurdu ki, bu da öz növbəsində

Demitri üçün əlavə xərc idi. O, Sofiaya başa sala bilmirdi ki, uşağın dişinin ağrı-mağı yaşla əlaqəlidir, buna görə addımbaşı həkimə getmək lazım deyil. Demitri Lefterislə görüşü haqqında təbii ki, Sofiaya heç nə

danışmazdı. Birincisi ona görə ki, Lefterisin gəlişi də əlavə xərclər demək idi. Digər mə-qam isə onun mübahisəli keçmişi idi. Demitri güclə bərpa etdiyi nüfuzunu yenidən itirmək istəmirdi. Lakin onu da hiss edirdi ki, bu adam əvvəl-axır gəlib, bu evə çıxacaq və Sofia onunla qarşılaşacaq. Buna görə də, hətta onun ağlına evə mühafizəçi tutmaq fikri də gəlmişdi.

Lakin bu fikri icra etməyə macal tapmamışdı ki, Lefteris elə hadisənin səhəri günü, sübh tezdən onların qapısını döydü. Qapını açan, evin qulluqçu xanımı idi. Lefteris ona Sofianın qardaşı olduğunu deməyi kifayət etmiş-di ki, o, qapını taybatay açsın. Demitri sonradan, qulluqçuları niyə

əvvəlcə-dən təlimatlandırmadığına görə başına döyəcəkdi.

Sofia Lefterisi ilk dəfə görəndə tanımamışdı. Qulluqçuya acıqlanmışdı ki, bu kimdir və o, nə həddlə yad adamı evə keçirib. Lakin sonradan başa 33

düşəndə ki, bu adam onun qardaşıdır, bir xeyli vaxt heyrətdən ağzı açıq qalmış və hərəkət edə bilməmişdi.

Lakin bu görüşdən də naümid ayrılan Lefteris, sonda İraklionu bir dəfəlik tərk etməli oldu. O, bacısından borca pul istəmək əvəzinə, ona De-mitriyə

danışdıqlarını danışsaydı, bəlkə də, Sofianın ona yazığı gələr və onu öz hesabına psixoloq yanına göndərərdi. Amma bu cür olmamışdı.

Şən inqilab

Lefteris bir bədbəxtlikdən də əziyyət çəkirdi ki, o, həyatı ilə bağlı sorğu-sual aparmazdı. Onun özü ilə söhbətləşmək, səhvlərindən dərs çıxarmaq, keçmişlə bu gün, bu gün ilə gələcək arasında bir körpü qurmaq kimi mənəvi bacarığı yox idi. Ona görə ağ, ağ idi, qarada ki qara. Onu əsəbləşdirən bir şey də, məsləhət verməkdən zövq alan adamlar idi. O, heç bir məsləhətə qulaq verməz, eləcə öz bildiyini, həmin o bildiyi şeyin yaxşı və ya pis olmağını sual altına almadan, edərdi. Məsələn, İrakliondan Lorensə gedən qatarda oturub, pəncərədən çölə baxmaq və baş verənlər barədə müəyyən mənada bir ölçü götürmək haqqında düşünmək əvəzinə, pəncərənin pərdəsinə örtüb, çölə kədərli-kədərli baxan sərnişinlərə tamaşa edirdi. Yolboyu eləcə bu adamlara baxmış, onların hərəkətlərini izləmişdi.

Onun Lorensə getməyinin bir səbəbi vardı. Uşaqlıq dostu Andreas, məhz bu şəhərdə yaşayırdı. Andeas rejissorluqla məşğul olurdu. İraklion şəhərin-də doğulsa da, ailə həyatı qurub Lorensə köçmüşdü. Onlar uşaq vaxtl skripka dərslərində tanış olmuşdular. Sofia Demitri ilə evləndikdən sonra, bir xeyli vaxt onu məktəbə qoymaq haqqında düşünsə də, bu baş

vermə-mişdi. Əslində, həmin vaxtlar Lefteris özü də məktəbə getmək istəmirdi. Bununla belə, təqribən bir il müddətində evə dəvət olunan müəllimlərdən dərs almışdı. Sonda öyrənmək marağı olmadığını əsas gətirərək, müəllim-lər onunla məşğul olmaqdan imtina etmişdilər. Bundan sonra isə müxtəlif dərnəklərə yönləndirilən Lefteris, bu dərnəklərdən də

heç nə öyrənməsə də, özünə Andreas kimi bir-iki dost tapa bilmişdi.

Yeniyetmə vaxtları bir-likdə, İraklionun ən tanınmış restoranlarında yemək yeyir, günlərini klub-larda, pablarda keçirirdilər. Andreas isə həmin vaxtlarda həvəskar rejissor-luqla məşğul olurdu və hətta qısa metrajlı,