Читать книгу Wyzwolenie Filipin - Samuel Eliot Morison - Страница 1

Bitwa o Zatokę Leyte i zajęcie wyspy Leyte, opisane m.in. w „Nowa Gwinea i Mariany, marzec 1944 – sierpień 1944” [tego samego autora], były koniecznym wstępem do operacji opisanej w tej książce, dotyczącej wyzwolenia reszty Archipelagu Filipińskiego.

Zaczęliśmy od zajęcia Mindoro, jako kamienia milowego w drodze na Luzon. Później nastąpiło wielkie lądowanie w zatoce Linga- yen, gdzie Specjalny Korpus Uderzeniowy Kamikaze po raz pierwszy pokazał, czego rzeczywiście potrafi dokonać. Osłaniające operacje III Floty admirała Halseya, również podczas tajfunu 18grudnia 1944 i rajdu na Morzu Południowochińskim, są powiązane, podobnie jak wszystkie aspekty operacji morskich, z marszem na Manilę. Następnie zajęliśmy się wyzwoleniem Palawan, Panay, Negros, Cebu, Bohol i Mindanao. W części IV przedstawiliśmy wszystkie operacje desantu morskiego, które wyzwoliły Borneo z rąk Japończyków, patrole okrętów podwodnych VII Floty w 1945 roku oraz uboczne, choć malownicze działania Grupy Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych w Chinach kontradmirała Milesa. Z wyjątkiem tych ostatnich oraz działań sił szybkich lotniskowców, wszystkie operacje morskie opisane w tej książce rozgrywały się w teatrze działań wojennych generała armii Douglasa MacArthura i pod bezpośrednimi rozkazami dowódcy VII Floty, admirała Thomasa C. Kinkaida.

Badania nad tą książką trwały od 1945 roku. Wcześniej, komandor porucznik Henry Salomon, USNR, uczestniczący w desancie w Zatoce Lingayen jako członek sztabu admirała Wilkinsona, dostarczył zarówno własne spostrzeżenia jak i dokumenty, które zostały wykorzystane w pierwszych dwóch częściach książki. Materiały ze strony japońskiej uzyskałem od komandora Salomona z Tokio tuż po kapitulacji, od pana Rogera Pineau oraz z własnych źródeł, a także od kapitana Toshikazu Ohmae w różnych odstępach czasu. Z pomocą kontradmirała Berna Andersona, USN (wówczas w stanie spoczynku), pracującego w Kolegium Wojny Morskiej w Newport oraz doktora Jacka Bauera, pracującego w Waszyngtonie, dokonałem ich streszczenia w tej książce, zanim ukończyłem wcześniejszą. Pan Donald R. Martin, dzisiaj po 17 latach współpracy ze mną i pracy dla historii marynarki wojennej, przygotował organizację zadań i przeprowadził wiele badań. Podoficer kancelaryjny 2 klasy, Edward Ledford i szef kancelarii Henry W. Surphin podzielili się przepisywaniem na maszynie. Mapy zostały wykonane przez podoficera kancelaryjnego 3 klasy, Alexandra D. Hendersona i specjalistkę 1 klasy, Jane M. Donnelly tuż po wojnie oraz później, w Instytucie Wojny Morskiej, przez Jamesa A. Clarksona, pod nadzorem pana Johna Lawtona.

Kontradmirał Ernest M. Eller, dyrektor działu historii marynarki wojennej, jego zastępca, komandor F. Kent Loomis oraz wiceadmirał Stuart H. Ingersoll, przewodniczący Kolegium Wojny Morskiej w Newport, udzielili tej książce poparcia i pomocy. Dziękuję również panu Johnowi F. di Napoli, dyrektorowi bibliotek Kolegium Wojny Morskiej i panu Deanowi C. Allardowi, kierującemu oddziałem zapisów historycznych działu historii morskiej w Waszyngtonie. Moja ukochana żona, Priscilla Barton Morison, cierpliwie słuchała wielu rozdziałów i pomogła, dzięki swemu krytycyzmowi, uczynić je łatwiejszymi w czytaniu. Drukowane i powielane materiały, używane tak często w trakcie przygotowania tej książki, że rzadko cytowano je w przypisach, to: Robert R. Smith „Zwycięstwo na Filipinach”, tom z serii o armii Stanów Zjednoczonych w II wojnie światowej, uprzejmie udostępniony mi w formie kserokopii przed opublikowaniem. Szereg książek i broszur wydanych przez kwaterę główną generała MacArthura w Tokio; niezastąpione ponieważ opracowane na podstawie japońskich źródeł przez grono japońskich ekspertów. Przygotowana przez tę samą kwaterę główną seria 180 „Japońskich monografii” o wszystkich fazach wojny na Pacyfiku, z których tuzin lub więcej było przydatnych do tej książki.

Oparty na tych i innych źródłach ”Raport historyczny” generała, t. II (1951), przedstawiający stronę japońską i „Cesarka japońska Marynarka Wojenna podczas II wojny światowej” (1952), informator i tabele. JANAC (Joint Army-Navy Assessment Committee – Wspólny Komitet Szacunkowy Armii i Marynarki Wojennej) „Straty japońskiej Marynarki Wojennej i floty handlowej podczas II wojny światowej” (1947), kolejna dobra publikacja informacyjna, nie zastępująca w pełni wcześniej wskazanej książki. Różnice w moich obliczeniach liczby zatopionych statków i okrętów przygotowanych z tych 2 źródeł są wynikiem powtórnego sprawdzenia przez dra Bauera w oparciu o raport Navy’s Submarine Operations Research Group (grupy badawczej operacji okrętów podwodnych Marynarki Wojennej) „Ataki okrętów podwodnych według dowódców i miesięcy ataku” (1945) oraz lista ataków przeciw okrętom podwodnym przygotowana przez biuro szefa operacji morskich w 1946 roku.

„Nadzór Stanów Zjednoczonych nad strategicznymi bombardowaniami, Pacyfik, dział analiz Marynarki Wojennej. Przesłuchanie przedstawicieli władz japońskich”, 2 tomy (1946), to bardzo ważne źródło; istnieją inne dokumenty z przesłuchań przygotowane w formie powielaczowej przez USSBS1, nie uwzględnione w tej książce.

„Raport VI Armii” wydrukowany w Japonii wkrótce po jej poddaniu się, w 4 częściach: I. operacyjny; II. mapy; III. ogólny i szczegółowy; IV. wojsk inżynieryjnych. „Wojska inżynieryjne na południowo-zachodnim Pacyfiku 1941 – 45”, tom I „Wojska inżynieryjne na teatrze działań operacyjnych” (1947), cenna publikacja biura szefa wojsk inżynieryjnych, GHQ, siły armii Stanów Zjednoczonych, Pacyfik, uzupełniona książką pułkownika Roberta Amory „Fale i piasek: saga 533 Pułku Wojsk Inżynieryjnych i Pontonowych” (1947), przydatna historia pułku.

Wesley F. Craven & James L. Cate „Pacyfik: od Matterborn do Nagasaki”, tom V w serii „Siły powietrzne armii podczas II wojny światowej”; materiały do lotnictwa Korpusu Piechoty Morskiej uzupełnione są przez „Lotnictwo morskie na Filipinach” (1951) majora Charlesa W. Boggsa i „Historię lotnictwa Korpusu Piechoty Morskiej w II wojnie światowej” Roberta Sherroda (1952).

Dwie ważne prace napisane przez dowodzących generałów: generała Waltera Kruegera „Od upadku do Japonii” (1953) i generała Roberta L. Eichelbergera „Nasza droga przez dżunglę do Tokio” (1950). Należy zrozumieć, że dzienniki wojenne i raporty z akcji okrętów, dywizjonów, eskadr, sił zadaniowych i flot były stale używane i są głównym źródłem informacji do tej i innych książek z tej serii. Kiedy pisałem o motorowych kutrach torpedowych, polegałem głównie na pracy komandora Roberta J. Bulkley’a, USNR: „PT: historia motorowych kutrów torpedowych w Marynarce Wojennej Stanów Zjednoczonych” (1946), rękopis przygotowany w dziale historii morskiej.

Daty operacji przedstawionych w tej książce są według długości wschodniej, czas lokalny (Zona) (Greenwich minus 9 godzin).

Kontradmirał Theodore E. Chandler, którego pamięci poświęcona jest ta książka, urodził się w Annapolis w 1894 roku, jako syn kontradmirała Lloyda H. Chandlera, USN. Jego dziadek, William Eaton Chandler, był sekretarzem marynarki wojennej, działającym pod przewodnictwem Arthura, a następnie senatorem Stanów Zjednoczonych z New Hampshire. „Ted” Chandler, jak nazywali go koledzy, ukończył Akademię Morską z wysoką lokatą w roczniku 1915, który kończyli tak zasłużeni w przyszłości oficerowie, jak: późniejsi kontradmirałowie Lynde D. McCormick, Arthur D. Struble, Richard W. Bates, Forrest B. Royal, John L. McCrea i Allan E. Smith oraz generał major Ralph J. Mitchell, USMC. Theodore Chandler specjalizował się w artylerii; służył podczas I wojny światowej a następnie jako oficer artylerii w różnych sztabach i jako dowódca niszczycieli Pope i Buchanan. W chwili wybuchu II wojny światowej, jako dowódca lekkiego krążownika Omaha, był pomocny w schwytaniu niemieckiego okrętu przełamującego blokadę. Awansowany w 1942 roku do stopnia kontradmirała, przez rok dowodził morskimi siłami aliantów w sektorze Morza Karaibskiego Aruba-Curaçao. Podczas operacji „Dragon”, inwazji w południowej Francji, prowadził uderzenie sił „Sitka-Romeo”, zbioru dzielnych, ale niezdyscyplinowanych komandosów francuskich, amerykańskich i kanadyjskich, z powodu których jego dobry humor i umiejętności dowodzenia były poddane trudnej próbie. W bitwie w cieśninie Surigao dowodził Batdiv 2 (okręt flagowy Tennessee), a wkrótce po tym otrzymał dowództwo Crudiv 4. Podczas ataku kamikaze 6 stycznia 1945 r., w Zatoce Lingayen, na swoim okręcie flagowym (Louisville) został oblany palącą się benzyną, heroicznie starał się utrzymać na nogach, ale przewrócił się i zmarł następnego dnia.

Admirał Chandler był cichym oficerem, zawsze kompetentnym na kolejnych stanowiskach, wiedzącym co powinno być zrobione i jak tego dokonać, kochanym zarówno przez podwładnych, jak i przełożonych.

Samuel E. Morison

Kolegium Wojny Morskiej

Stanów Zjednoczonych,

Newport, Rhode Island

1 czerwca 1959 r.

——

1 USSBS (United States Strategic Bombing Survey) – nadzór Stanów Zjednoczonych nad strategicznymi bombardowaniami. [przyp. tłumacza]