Читать книгу Гьиссерин кимел - Седагет Керимова - Страница 1

ДАГЪ АВАНИ ЗАВ КЪВЕДАЙ?

Зи гуьгъуьна за авур кьван гъалатIар,

Зи гуьгъуьна юргъунвилер, галатар,

Зи гуьгъуьна дердер, гъамар – алатай,

Вуч аматIа зи вилериз ахквадай?

Зи гуьгъуьна зи гунагьрин пар – шеле,

Зи гуьгъуьна авунвай кьван кар – силе,

Зун са тар я – руьгь юзазвай гьар хиле,

Вуж аматIа захъ агъвадай, захъ кудай?

Вилерикай карагда зи шумуд кар,

Атай чIавуз жуван рикIяй тIалдин свар,

ЦIалцIамариз алахъда зун гана гъар,

Жагъида сад – къван кьуна и гъар хадай.

Вуч аматIа захъ зи амай уьмуьрда?

ГуьтIуь хьанва шегьре рекьер, уьмуьр – дар,

КIвачин я зун, гъиле кьуна шумуд кар,

Вуж ава заз и дуьньяда гуж гудай?

Руьгь квачирбур акваз зи рикI цIрада,

За алахъна къелемдив руьгь храда,

Зи хирерал кьел алахда парада,

Къекъведа зун са бендедихъ – гъил кьадай.

Инлай кьулухъ вуч жедатIа, хьурай мад,

Хажалатар марф хьана зал кьурай мад,

Заз кьисметди цIийи тIалар гурай мад,

Эхиз жедай дагъ авани зав къведай?

УЬМУЬР ЛАГЬАЙДИ

Са кьакьан дагъ я кьван уьмуьр лагьайди,

Садрани кукIушрив агакьдач хьи, гъил.

Рехъ куьтягь тежерди, рехъ галуддайди,

Бес вучиз адакай атIудачтIа вил?

Са яргъал дагъ я кьван уьмуьр лагьайди,

ДатIана саврухар ракъурда хьи, вал.

КIвенкIве рагъ къалуриз, вун алцурариз,

Ахпа харув ягъаз агудда вав тIал.

Са къариб дагъ я кьван уьмуьр лагьайди,

Циферив чилериз гъамар чукIурдай.

Яргъариз тухвана вун синтIер ягъаз,

Ахпа рехъ алатай шив хьиз чукурдай.

Са секин дагъ я кьван уьмуьр лагьайди,

Низ чидай хура цIуд вулкан авай чIал?

Садбуру пархъунда бере атайла,

Садбуруз жагъидач юзадай мажал.

Са ялгъуз дагъ я кьван уьмуьр лагьайди,

Са куьлуь къван я кьван чун адан синел.

Ялгъуздиз хъфида дуьньядлай вири,

Ялгъуздиз атайвал дуьньядин гъенел.

29.12.2016

ДУЬНЬЯ НАЧАГЪ Я

Цавар гзаф ава ракъинин кIаник,

Накьварни тIимил туш и чIехи чилел.

Бес вучиз инсанрин атIузвач нефсер,

Мадни вуч къвезматIа дуьньядин кьилел?

Сад начагъ хьанва къе гзаф тIуьникай,

Сада каш чIугвазва абур хуьникай,

Муькуьд куз-хъукъузва ажуз хьуникай,

Гзаф я инсанар – нагъв алай вилел.

Садбурун темягьдин тини къатанва,

Садбуру инсафдин багъар атIанва,

Садбур кесибвили бегьем гатанва,

Сад къизил тахтунал, сад кьуру чилел.

Садбур хьанватIани пурарин къалтах,

Алахъна чIурзава дуьньядин салагь,

СакIани жезвач хьи, кьиникьдин чIалахъ,

Уьмуьр са къуш я кьван, хуьз жедай гъилел?

Къе дуьнья начагъ я, вирусди кьунва,

Инсанар азардин ракьара тунва,

ЯцIар гзаф хьана, чун рекьел тунва,

Яраб вуч къвезматIа дуьньядин кьилел?

24.06.2020

ЧИР ХЬАНАЙТIА

Зун рапунин къекъуьмдайни экъечIдай,

ЦIаярикай, ялаврикай хкечIдай.

Махарик квай аждагьанрив эгечIдай,

Чир хьанайтIа, кьулухъ жуван эл гала.

Гзаф хьанва гафар гвайбур хкIадай,

Вилик-кьилик квазва гила акатайд.

За залумриз кIевелай акI гьад кьадай,

Чир хьанайтIа, къуьнел мягькем гъил ала.

Гьар бармакдин кIаник туькIвей кьил жедач,

Гьар пул гвайдаз захавалдай гъил жедач,

Дуьньяд малда садрани зи вил жедач,

Тек инсанрин кьегьалвилик вил гала.

Зун датIана цаварава – хиял хьиз,

Вирибурун чIалахъ жеда аял хьиз,

Уьмуьр физва гара гьатай са ял хьиз,

Бегьер кIватIдай сад аматIа зи салай?

03.02.2020

ГЬАЖИ ДАВУД

Cа чIав авай, чи цавара

Са рагъ авай Давуд лугьур.

Са чIав авай, чи чилерал

Са дагъ алай Давуд лугьур.

Тур гъилевай са кьвал тир ам,

Садавайни тежедай рам.

Са эл хуьзвай кIватIал тир ам,

Чи дагълар хьиз – тагудай чам.

Гьа чIавалай гьар лезгидин

РикIин къене са сир ава.

Гьа чIавалай мурадра чи

Азадвилин са цIир ава.

Чун агудун патал женгер

ЧIугур кас тир Гьажи Давуд.

Чи рикIера чIехи умуд

Кутур кас тир Гьажи Давуд.

Халкь шад авур, халкь сад авур

Айгьал кас тир Гьажи Давуд.

Ватан хвейи такабурдив,

Кьегьал кас тир Гьажи Давуд.

КIАНЗАВА

И куьруь уьмуьрда, кIири уьмуьрда,

И къуьруь уьмуьрда, кири уьмуьрда,

Аллагьди чаз ганвай вири уьмуьрда

Гьар са югъ сувардай кьуна кIанзава.

Накьанан фикиррин, гъамарин парар

Накьанан варарихъ туна кIанзава.

ТахьайтIа эхиз жеч дуьньядин крар,

ТахьайтIа кьатI жеда бахтунин гурар.

Пакагьан йикъарихъ дад кутун патал,

Гъиле кьур кар кьилиз акъудун патал,

ЦIириз тур мефтIедив къени фикирар,

Агудмир на пехил гьиссер – ничхирар.

ТахьайтIа абуру къеняй неда вун,

Масдакай хъел аваз, куз, ишеда вун.

Агудмир на жував гьахъсуз рахунар,

Агалдиз тахьурай хъел кваз ругунар.

Чидан ваз вуч ятIа дуьньяда гьунар?

Рангарин арадай экуьд жагъурун!

Бахт тушни дарвили чуькьвейла ви рикI,

Аллагьди ваз марф хьиз умуд ракъурун?!

Гьар садахъ са къилих, са тIул авайд я,

Гьар садахъ са кьисмет, са къул авайд я,

Гьар садахъ вичиз кьван акьул авайд я,

Куьз я, лагь, рехнеяр, куьз я тегьнеяр?

Ваз басрух гайила пехил гьиссери,

Михьа эчIелрикай рикIин дегьнеяр.

КьечIейтIа кIвалахар вуна шаз хьайи,

ТупIалай авуртIа крар – тIал гъайи,

Къвердавай инсанар жеда ваз къайи.

Масадан эцигун кьабул туштIа ваз,

Акурла а касдин крар цаз алаз,

Вуч гьатда ви гъиле ам чукIурайла?

Жува цаз алачир крарихъ яла.

И куьруь уьмуьрда вуна садрани,

Агудиз тахьурай дявеяр, къалар.

Хъсан гаф ван хьайла, аквада хьи ваз,

Цуьк хьиз ахъа хьана ви рикIин гьалар,

Ви рикIел хкведач дакIунар, ялар,

Элекьда са ялце ви чандин тIалар.

И куьруь уьмуьрда, кIири уьмуьрда,

И къуьруь уьмуьрда, кири уьмуьрда,

Аллагьди чаз ганвай вири уьмуьрда

Гьар са югъ сувардай кьуна кIанзава.

Накьанан фикиррин, гъамарин парар

Накьанан варарихъ туна кIанзава.

ТахьайтIа эхиз жеч дуьньядин крар,

ТахьайтIа кьатI жеда бахтунин гурар.

14.08.2015

ГЕЛ ТАДА

И дуьньядал гьарада са гел тада,

Ава гьардахъ гекъиг тежер вичин рехъ.

Садбуру ваз ракъини хьиз чим гуда,

Садбуруни бахш ийида къайи мекь.

Акьуллуда циферикай кьадач дерт,

Ада вичин варарив гъам агуддач.

ВикIегь касди бахт туькIуьрда алахъна,

ТуькIуьрнавай чараданди къакъуддач.

Тади къачур гьар вацI гьуьлуьв агакьдач,

Кьвал хуьзватIа, хъуьтуьл женни адан къван?

КуькIвей чирагъ яргъалайни чир жеда,

ЧIуру лампад фад туьтуьниз гъида чан.

ЧIулав цифер какахьайла къвада марф,

Хваларикай, кIамарикай вацI жеда.

Гьар са кардик рехне кутаз алахъмир,

Гьар са цIалцIам чархунални кьацI жеда.

Фад атIуда агъуз хилен майваяр,

Виниз хилев гьармадан гъил агакьдач.

Бязибуру гуьгьуьл чIурда пер хана,

РикI шадарун гьар садалай алакьдач.

Гзаф тIуьрла виртни туькьуьл аквада,

Артух хьайла бегьердини хада хел.

Гьар инсандихъ ава вичин туькIвей рехъ,

Гьар инсанди атIуз жеда кьадай гел.

ВикIегьвал бурж къачуз жедач масдавай,

Кьел гьарадан рикIин къене кIанда икI.

Кьегьал касди зегьмет чIугваз датIана,

Дуьнья рамда, аваз хьайтIа чанда рикI.

БУБАДИЗ ЧАР

Геж хьана ваз кхьей чар,

Гила ам вав агакьдач.

Вун авай къар уьмуьрдиз

Хкун залай алакьдач.

За ваз шиир кхьенач.

За ваз мани туькIуьрнач.

Садра ви гардан кьуна,

РикIе эквер куькIуьрнач.

Агатна вав, тухдалди,

Заз рахадай вахт хьанач.

А вахъ авай заха рикI

Вучиз, буба, захъ хьанач?

Эхна вуна зун патал

Шумудни са тIал, буба.

Къе ви тIварни бес я заз

Дамахун патал, буба.

Такабурдин дагъ буба,

Зи уьмуьрдин рагъ буба.

За дуьньяяр гудай хьи,

Вун хьанайтIа сагъ буба.

ЛАЦУ ГИМИ

Хайи КцIар – ксарин чил,

АтIудач гьич вакай зи вил.

Диде ватан – рикIиз чими,

Зи хиялрин лацу гими.

Эхиз жедач такурла вун,

КIан жез рикIе акьурла вун,

Гатун юкъуз хар къвайи хьиз,

Дуьнья жеда дар зи вилиз.

Зи уьмуьрдин квахь тийир дад!

Вун тахьайтIа, рикI жеда пад.

ДатIана икI алаз рикIел,

Садахъни зун жедач цIигел.

Ви лекьери ахъайна лув,

Мукьваларна чаз Шагьдин сув.

Ви гьар са пIипI – тарихдин гел,

Ви хураллайд – зи лезги эл.

Ви веледар – кьегьал ксар,

Рекье туна агъзур йисар,

Уьмуьр гьалда къуьн-къуьневаз,

Хуьда ви тIвар кьил виневаз.

Хайи КцIар – ксарин чил,

АтIудач гьич вакай зи вил.

Диде ватан – рикIиз чими,

Зи хиялрин лацу гими.

ГЬА САКIА

Дуьньядиз гьа сакIа къведа инсанар,

Гьа сакIа ишеда вири аялар.

Бахтлувал паталди тушни, лагь куьне,

Инсанрин виридан рикIин хиялар?

Жегьилрин кIанивал гьа сад хьтинд я,

Теменри гьиссерал звал гъида иер.

Ашкъидив туькIуьррай кIвал-югъ вирида,

Тахьурай садални чаравилин хер.

Шад чIавуз инсанар ухшар жеда гьикI,

РикIе кьацI ийида фикирди фаддиз.

Тlалариз, гъамариз миллет авани,

Халкьар бахтлу жечни хъуьрейла шаддиз?

Вахт хьана, уьмуьрар кьатI жедай чIавуз,

Аллагьди къахчуда чанарни сад хьиз.

РикIелни къведач, вуж гьи миллет ятIа,

Дуьньяди вуж хвена, лагь, вилин хад хьиз?

Алаз хьуй дуьньядал, аваз хьуй чпиз,

Гьи халкьдиз гьи кьисмет кхьенватIани.

Муьгьуьббат паталди халкьнаватIа чун,

Рикlера такIанвал ни тунватIа, ни?

Дуьньядиз гьа сакIа атуй инсанар,

Тахьурай садазни фикирар, тIалар.

Ислягьвал паталди хьурай дуьньяда

Халкьарин виридан рикIин хиялар…

08.10.2019

ГУРАР

Са дили ишелди бамишзава зун,

Са тIалди чуькьуьзва зи туьд кIевидиз.

АцIана, дакIвана, бархун хьанва рикI,

Акьалтиз кIанзава винел ивидиз.

Вучда? Къув ягъадан жанавурди хьиз?

Кьуна юзурдани дагъ чкадилай?

Са чукIул гьалтнава зи чандал хци,

Къакъудиз кIанзавай тан чкалдивай.

Зи рикIин дегьнеда ргазва иви,

Са пехъи тIал къекъвез ава мефтIеда.

Заз жаваб кIанзава тек са суалдин:

Яраб гьикI гьатнатIа зи халкь чефтеда?

ГьикI хьана усалвал кьабулна чна?

Гьи рекьел квадарна акьулдин яракь?

Махари элцифар хъийизмач вахтар,

Гузвай сад авани пакагьан суракь?..

Кьакьанриз акъудда инсан гурари,

Куьз герек я гурар – кIарар амачир?

Хуьзвайди дуьньядал чун – хиялар я,

Вучда уьмуьрдикай умуд кумачир?

20.04.2019

ДИДЕД ШАЛ

Заз дидедлай аманат

Са цIилерин шал ама.

А шалда зи дидедин

Нефес ама, ял ама.

Диде рикIе акьурла

Кьада за а шал гъилел.

Куьз ятIани сугъул жез,

Нагъв акьалтда зи вилел.

Шумудни са йисар я,

Хуьзва вилин нине хьиз.

Илифарда ада зун

Диде авай дуьньядиз.

Начагъ хьун кумазни жув,

Зи рикIел шал хкведа.

ТIал-квал кьезил жеривал,

Ам къуьнерик вегьеда.

Фикирри кукIварайла,

Дерт ахъайда за адаз.

Дидед верцIи хиялар

Алахъда зи гевил кьаз.

Хуькуьрайла веледри,

Зи шадвилер ацахьда.

Шал агудда за рикIив,

Пашманвилер алахьда.

Агатайла хайибур,

Мукьва-кьили атайла,

Шал алукIда за кьилел,

РикI шадвилив ацIайла.

Дидедин гьуьм хвенвай шал

Багьа я заз, масан я.

Гьар веледди дидед руьгь

ХвейитIа вуч хъсан я!

18.02.2021

НИЗ ЧИДА?

Нотайралди туькlуьрнава чи дуьнья,

Макьамар хьиз верцlи я ам, иер я.

Вичин гьар пlипl, гьар кlам рикlиз чими тир

Чи тlебиат кьиляй-кьилиз шиир я.

Гьар са инсан маничи хьиз халкьнава,

Аваз рикlе хуш хиялрин хараяр.

Гьар са уьмуьр са мани я кхьенвай,

Садан шадвал, садан гъамар пара я.

Сад пьяно – секиндаказ цlразвай,

Сад форте я – авахьзавай вацlар хьиз.

Сад ргада гьарай галаз, гьай галаз,

Сада ялдач вичихъ къайи нацlар хьиз.

Аялар хьиз хкведа мад дуьньядиз,

Чаз тийижир гьикьван верцӀи манияр.

Кlанивилин гьиссерикай хранвай,

Гьар са мани рикlиз сакlа кlани я.

Иридакай тек сад кими хьайила,

Туькlуьр жедач вавай мани садрани,

Рикl нотайрин ихтиярда гьатайла,

Маса крар вири санихъ гадра на.

Кьил акъатдач гьавайрикай рикlерин,

Гьи жуьреда кутан абур нотайра?

Шумуд мурад къатканватlа низ чида,

Чи гьиссерин яргъа, дегьне къатара?

19.03.2019

КВАДАР ТИЙИН

Ракъурна чал фикиррин луж,

АвуртIани девранди гуж,

Чал гьалтзавай гьар легьзе – бурж,

Чи такабур – чи чил, чи накьв.

Дердер тахьуй тан кукIвардай,

Кьан тийирвал жув таквардай.

Тахьайла сад рикI авхардай,

Акьалтдачни вилерал нагъв?!

КӀанивилер – рикӀяй къведай.

Хвешивилер – сувар гъидай,

Къенивилер – бахтар хуьдай,

Чи уьмуьрдин бегьердин багъ.

Хуш я рикӀиз лезги эллер,

Чи бубайрин хуьзвай гелер,

Квадар тийин хайи чилер –

Ватан лугьур мукьвални яргъ!

РАМАЗАН ВАРЗ

Са варз ганва Аллагьди чаз,

Амукьдай жув-жувахъ галаз.

Ажеб хъсан вяде тушни

Килигдайвал рикIин чIалаз?

Са варз ава варцарикай,

Вичин тIварни Рамазан варз.

Мубаракдиз алатда ам,

Кьилел Аллагьдин ярж алаз.

Хабар кьадай мусурманди

Вичин рикIин дегьнейрикай.

Яргъалардай чилинвийрин

Ахмуррикай, тегьнейрикай.

А са вацра шумуд рикIе

КуькIуьрзава гьикьван эквер.

Хъсанвилихъ ялайбурун

Сувабрини гъида цуьквер.

Са варз ава сиягьатдай –

Патанбурун ватанра ваъ,

Недай-хъвадай маканра ваъ,

Чи дагъларин кьакьанра ваъ,

Жуван рикIин дегь къатара.

А хъуьтIера, а гатара,

Гьиссерин ацIай гатIара,

Вуч аватIа а патара?

Хук рикIелай алудда чи,

Руьгь ахварай авудда чи.

Нефсинин муьрхъ михьда бегьем,

Яргъаларда табдин зегьем.

Хъсанвилихъ ялда рикIи,

Лугьун тийиз вучин, гьикIин.

Алатайла Рамазан варз,

Яргъал жеда Аллагьдин арз.

Алцурарда гунагьри мад,

ШтIумарда темягьри мад.

Виликанбур хъжеда чун,

Гуда чIуру гьиссери чIун

Мад Рамазан алукьдалди,

Имандин ял галукьдалди…

14.04.2020

КИЧIЕ Я

Вахт бес жезвач сакIани

Гуьнгуьна тваз кIвалахар.

Яралай рагъдандалди

АвуртIани чалухар.

Гьикьван чIав я цIигел яз

Зун тухдалди ксуник.

Крар туькIуьн тавунмаз

Чими месик ксун гьикI?

РикIи гъалаб къачуда

Зи хура икI датIана.

Агь, секинвал кIандай заз,

Крар вири атIана.

Вири туьквен-базарра,

Зун – хиялра, махара.

Къелемдив рахада жув,

Эл хьайила ахвара.

Зи кат-калтуг акурла,

ЧIалал къведа хайибур,

Къекъвез женни регьятдиз,

Крар амаз хиве кьур?

Физва уьмуьр гьай галаз,

Тефирай ам туракь яз.

КичIе я заз амукьиз

Зи шиирар зуракI яз.

13.02.2021

ЛЕЗГИЯР

Ассаламалейкум, чан зи жуванбур!

Дуьньядин гьар пипIен, гьар са патанбур!

ГьикI я куь кIвалер-къар, гьикI я хизанар?

Ватандихъ цIигел яз, хьанвани ялар?

ГьикI я куь рикIин гьал, хъсанзавани?

Квез халкьдин адетар масанзамани?

Лагь, куь руьгь, кIанибур, кьакьанзамани?

Лезги чIал диде хьиз квез кIанзамани?

Ассаламалейкум, чан зи лезгияр!

Дидед чIал лезгидин кьилин ризкьи я!

НегьайтIа квахьда чи гел дуьньядилай,

Феначни шумуд са эл дуьньядилай?

Мурадрихъ гелкъвен чун – рикIе хъверзавай,

Бубайрин руьгьери чаз эверзава.

ЧIал хвена дуьньядал тIвар тан, лезгияр!

Дидед чIал ватан я, ватан, лезгияр!

ЧИГЕД СТIАЛ

Элкъвена и дуьньядиз

Чун садра хтайтIани,

Авунвай кьван гъалатIар

РикIивай кьатIайтIани,

Абур туьхкIуьрун патал

Гьикьван алахъайтIани,

Жуван чIуру кьилихрин

Багъар фад атIайтIани,

Хкатиз жедач чавай

Буржарикай дидедин.

Илифайла кагьулвал,

Агатайла сугъулвал,

Хажалатрин рагъулвал

Хизандилай алуддай,

Адав шадвал агуддай,

Чун кIеверай акъуддай

Ам кIвачерин йигинвал,

Ам рикIерин секинвал,

Ам къилихрин хъуьтуьлвал,

Ам гьиссерин суьтуьлвал,

Юкьван тар я дигедин.

Ам тIвар, ам ван, абур я,

Куьтягь тежер сабур я,

Гьунар я, такабур я,

Ухшар авай лекьерин,

Галудайла рекьери,

Гатадайла мекьери,

Вичин рехи мекери

Атир гуда цуькведин.

ГьикI ятIани уьмуьрди

АкъудайтIа чун рекьяй,

АкъатайтIа ам рикIяй,

Чун дуьньядин а кьиле

ХьайитIани хиял хьиз,

Алахъда чун чIалал гъиз,

Хурук галай аял хьиз,

Ахгудда мад некIеди.

Чи мурадрин къацу ник!

Чи уьмуьрдин гатун цIиг!

Хаз жедани дидед рикI?

Хайивилин цIар алай,

КIанивилин зар алай,

Михьи, экуь тIвар алай

Ам стIал я чигедин.

05.08.2020

ВУЧ ЦАЙИТIА

Вуна къени крар ая жезмай кьван,

Садбуру гуда ваз вучайтIани къван.

Жив эвел дагъларал къвадайд я кьакьан,

Ахпа кIамар къведа, аскIанар къведа.

Агъу хуьз тахьайла чпин рикIевай,

Аси яз инсанар жеда рекьивай.

Акъудиз женни цуьк хъуьтIуьн цикIивай,

А хару мугьманар гатфари гъида.

Нагьахъ гаф гуьгьуьлдихъ галукьдайди я,

Кьегьални дуьз рекьел алукьдайди я,

Дуьньядал хъсанвал амукьдайди я,

Гьар касди вичелай тIвар туна фида.

ВикIегьдиз акъваза хура гарарин,

КIватI жеч зул татанмаз бегьер тарарин.

Эхир авайди туш чIуру крарин,

Гьида вуч цайитIа, гьамани гуьда.

19.10.2017

ЧИ ИВИРАР

Вахъ руьгь хьана кIан ятIа,

На бубадиз дагъ я лагь.

Бахтунихъ гелкъвезватIа,

На дидедиз рагъ я лагь.

И дуьньядин женнет чаз

Ракъурнава Аллагьди.

Ам нагагьдай негьайди,

Кьурурдачни гунагьди?

Дуьньядин гекъиг тежер

ВерцIи дад я дидед чIал.

Хуьн тавуртIа чна ам,

Масадбур хъуьреда чал.

АлахъайтIа чалай икI,

Хуьз чи руьгьдин ивирар,

ЧIалахъ я зун, садрани

Гьатдач чи халкь кIевера!

12.02.2016

ДУЬНЬЯ Я

Кьару жемир жуван гьалдал вун икьван,

Фагьум ая, лугьуз тахьуй гаф гьакIан,

Садлагьана рам ийидай руьгь кьакьан,

Им сед авай, им гьад авай дуьнья я,

Им са вацIухъ виш банд авай дуьнья я.

Садра гуьгьуьл хайидан рикI къадра на,

Хуш гафарив хъуьтуьлдаказ шадра на.

Усалвилер, ажузвилер гадра на,

Лугьумир, агь-шуван авай дуьнья я,

Им гьахъ авай, дуван авай дуьнья я.

ЯцIу цлар хуьда мягькем кьевери,

Жанавурар гьикI кукIваррай кIелери?

Кьегьал касдиз кагьалвал гъич кIевери,

Им хъуьтIерни зулар авай дуьнья я,

Гьар жуьредин гьалар авай дуьнья я.

Кар ийиз жеч кIандай жуьре кефиниз,

Маса чара авач рекье тефиниз,

Уьмуьр гьала тербет гана нефсиниз,

Им атунни хъфин авай дуьнья я,

Им тIал алай, ифин алай дуьнья я.

02.10.2001

ГЬИКI ДЕГИШДА?

Вуна дуьнья гьикI дегишда,

Бинедилай какурнавай?

Вуна кьисмет гьикI дегишда,

Аллагьди ваз ракъурнавай?

Ялгъуз тадач эчIелди цуьк,

Геле жеда чIалитIдин нуькI.

Рагъул жечни булахдин цик,

Вич селлери эхъуьрнавай?

Къарагъайла са дили гар,

Хилер жеда тарариз пар,

Нагагь къвайтIа гатфариз хар,

Бегьер квахьда чIагурнавай.

Гьар бендедихъ вичин рекьер –

Гатуз чимер, хъуьтIуьз мекьер.

Дегиш женни вавай рикIер,

Чпин эквер туьхуьрнавай?

Тийижирдаз суваб, игьсан,

Чир жедай туш писни хъсан.

Акунани ваз са инсан,

Кьисмет кьулухъ элкъуьрнавай?

Къенивилин пай хара я,

КIанивилин цIай пара я,

Дуьньядиз инсан чара я,

Бахтлувилиз дугурнавай.

РЕХИ ДАГЪ

Веледди хьиз дидедин

Гуьгьуьл тӀардач садани.

Адавай икӀ чарадан

РикӀик хкӀур жедани?

Веледди фагьум тийиз

Дидеда хьел акӀурда.

Вичин харчи хъилерив

Адал тӀурфан ракъурда.

Мили гафар лугьудач,

Ам пер хадай устӀар я.

Куьз ятӀани, хайидаз

ТӀал гун адан къастар я.

Фагьумдач, вич дидеди

ГьикӀ хвенатӀа гъилерал.

Гьар са диде хъен хьана,

Ава балад гелера.

Хабар кьадач рикӀикай

Ада вичин хайидан.

Садра къайгъу чӀугвадач

Вичиз уьмуьур гайидан.

КьуртӀа вучда веледри

Диде чпиз буржлудай?

Вердиш хьанва абур икӀ,

Хайибур кьаз гужлудай.

КьатӀудач хьи веледри,

Диде лугьур чилин Рагъ

Кстахвилер эхзавай

ЧIехи дагъ я, рехи дагъ.

03.02.2020

ЭЛЕГИЯ

ЯхцIур юкъуз вичин чан алачир тан есирда хьайи Азербайжандин Милли къагьриман Чингиз Къурбанован руьгьдиз бахшзава

Хайи чил, вав аламат гва,

Ватан лугьуз са кьегьал хва

Хтанва къе ви накьвадал,

Эхъуьра ам на накъвада.

Ахъая ви чими къужах,

Яхъ баладин къайи къундах.

ЯхцIур юкъуз тIал чIугур тан,

Агуд жував лагьана чан.

ЯцIарай геж акъатнавай,

А юргъун руьгь – галатнавай,

ЯхцIур юкъуз жагъурайд гьахъ,

Чан-рикI ийиз на хурал яхъ.

Шехьа диде, эха буба,

Тазиятдиз ша, эл-уба.

Тахт такур и чам рекье тур,

Эхиз тежер гъам рекье тур.

Кьегьал хва тир пурар акур,

Гарар акур, харар акур.

Мад такурай чаз ихьтин дерт,

КьатӀ тахьурай рухвайрин жерг.

ЧIАЛАР ГЬЕЙ

Дуьньяда чIалар гзаф,

Садбур харчи, садбур саф,

Гьар аямди кьуна саф,

КьечIеда хьи, чIалар гьей.

ЧIални аял – вилин хад,

Диде сад я, велед – сад,

КвахьайтIа сад, квахьда дад,

Ялар жеда, ялар гьей.

Аваз чIалан къайгъуда,

Садан адахъ рикI куда.

Сада сивиз къай гуда,

Дегишариз валар гьей.

Кьери тахьуй чIалар икI,

ТIар тежервал жуван рикI,

И кардиз гьикI эхин, гьикI,

КIар жез рикIин гъалар гьей.

Девирдинди гьад я, гьад,

КукIварзава чIалар мад,

Гьар халкьдин чIал сад я, сад,

ЧIур тахьурай гьалар гьей.

ЗИ ДУСТАР

Зи рикI алай кIани дустар,

Яргъаравай, мукьваллайбур!

Зи уьмуьрдиз нехиш хьайи,

Зи гьиссерин кукIваллайбур!

Захъ галаз дердияр гьалай,

Захъ галаз рехъ фейи ксар.

Гьахъни нагьахъ чара ийиз

Алакьдайбур, тийиз кьасар!

Дегиш женни санал тIуьр фу

И дуьньядин мал-такьатрихъ?

Агь, зун гьикьван цIигел я къе

А куь верцIи ихтилатрихъ.

Чун сад-садаз ухшар я гьикI,

Са вахтунив гатIумнавай.

Чакай хабар кьадайд аван,

Хажалатри штIумнавай?

Куьн акурла заз акI жеда,

Чи жегьилвал хтайди хьиз.

А шадвилер, а садвилер

Аллагьди чав вахкайди хьиз.

Куьн – мекериз рех ягъанвай,

Гатар фенвай, зулунбур я.

ТIалар-квалар кваз такьазвай,

Къилихар гьа умунбур я.

Гьахъ амачир и дуьньяда

Вуч хъсан я куьн ава захъ.

Четинвилер эхиз тадай

Зи дустарин къуьн ава захъ!

Зи рикI алай кIани дустар,

Яргъаравай, мукьваллайбур!

Зи уьмуьрдиз нехиш хьайи,

Зи гьиссерин кукIваллайбур!

09.02.2021

ЧЕТИН БЕРЕ

Зун къарсурдай четин бере,

Шиирдивай яргъа чIав я.

Илгьам квахьай са шаирдин

Гьарай гьакIан кьуру чав я.

Са масадан дуьнда аваз

Аквада заз а чIавуз жув.

Ягьанатдив килигда заз

Зи рекьеллай гьар легъв, гьар рув.

Къелемдивай чара хьайла,

Квахьда завай, квахьда кьарай.

Ялар хьана ацIуда зун,

Акъуд тежез рикIин гьарай.

Илгьам я къе зун хуьзвайди,

Мад вуж ава рак гатадай?

Шиир я зи рикI алайди,

Зи кIаниди – рикIе гьатай.

Уьмуьрди заз кьурла дуван

Вичин залан параралди,

За жуван рикI аладарда

Ифин алай цIараралди.

01.07.2020

СА ЛЕКЬ АЯ

Яргъал рекьяй хтанвайд хьиз юргъун я зун,

Вахъ са секин, са регьят пIипI аван, дуьнья?

Зал тахсирар, зал гунагьар пара ала,

Ша силиса, ша ая зи дуван, дуьнья.

РикIе хуьдай са чинебан сир тахьана,

Виридакай дуст кьуна за чир тахьана,

Кьил хвена за, масдан тараз кIир тахьана,

Тух къекъвена, фу тIуьртIани яван, дуьнья.

Заз гьар юкъуз са цIийи дерт мугьман къвезва,

Са рикIивай чIугваз тежер тIалар гъизва,

Къум хьиз гъапай авахьзава уьмуьр, физва,

Зунни вун хьиз мад хъжедач жаван, дуьнья.

Зун садрани ужуз хьанач, кьезил хьанач,

Зи пIир, иман девлет хьанач, къизил хьанач,

Жув паталди я кIар хьанач, я цIил хьанач,

«Жуванд» лугьуз авуна за шуван, дуьнья.

Чилел рикIиз рехъ авач зи, чил аскIан я,

Цавук гъилер агакьзавач, цав кьакьан я,

Чи лукIарни, лукIвилерни заз такIан я,

Са лекь ая закай вуна суван, дуьнья!

ЖЕНГ

Бакуда са рекьин къвалав,

Алатнаваз вичин патар,

Шумуд йис я асфальтдикай

Хкатзава са цIвелин тар.

Адан къацу хилерилай

Физва гьар къуз машинар гьикI,

ЦIвелин тарциз йифиз-юкъуз

Инадзава, тIал гузва икI.

Шумуд йисар а шулу тар

Эхиз тежез кьатI хьанатIа?

ТIалари ам къарсурайла,

Шумудра кьил кват хьанатIа?

Адал живер, марфар къвана,

Адал харар, юргъар къвана.

Гатана ам хъуьтIуь, зулу,

Хьана бегьем а тар шулу.

Алахъна тан галкIур хъийиз,

Женгиникай галатнач ам.

Къализ хьана а викIегь тар,

Гьанадилай аватнач ам.

ГьикI ятIани са ламатIди

Тар кIанелай атIана, пагь.

Ам акурла рикI тIар хьана,

Шумуд касди чIугуна агь.

ЯтIани рам хьанач а тар,

Къуват кIватIна кузни-хъукъуз.

Хкаж хьана чиликай мад,

ТIарам асфальт кьатIна са къуз.

Кьил цавузна экъечIнавай

А женгинин тар акуна,

Садлагьана пер хайи кас

И гьунарди рам авуна.

Ам гъавурда акьуна хьи,

Тан рекьидач руьгь аматIа.

Са чIавузни кьурадач тар,

КIеви дувул, пун куматIа.

Писвиликай галатна кас,

Фагьум ийиз алатна кас.

Азадвилин ял галукьна,

Тар са чIибни хкаж хьана.

Кьил цававай цIвелин тарцив

Гила гъилер агакьзамач.

Нажах кьуна адаз гьад кьан

Садалайни алакьзамач.

Бакуда са рекьин къвалав,

Алатнаваз ичин, патар,

Шумуд йис я асфальтдикай

Хкатзава са цIвелин тар…

ВАХТ Я ЖАЛ?

Вилик шурва, аш галаз,

Куьз инсанрихъ каш гала?

Фикирда за датӀана,

Дуьньяд крар кьатӀана.

Кьаз течирда кутӀа, кӀаш,

Киткиз вичихъ пулдин каш,

Ягъада вун кьуна лаш,

Вири багъар атӀана.

Вуч лугьуда кашатӀриз,

Кар ийидай кьашатӀриз?

Руфун чӀехи пажатӀриз

Кутугай чӀав атана.

ЧӀуру патахъ ягъаз цӀиртӀ,

Хузар хьтин – тагур вирт,

Акваз зуракӀ ксар гирт,

Жеда кьарай атӀана.

Гьиниз фейтӀа кукӀун, къал,

Нив рахайтӀа – рикӀин тӀал.

Яраб фидай вахт я жал,

Дуьньядикай гатӀана?

ЦУЬКВЕР ХЬИЗ

Авайвал нугъатра гьатдани чIалар?

Баянар жедани гафарин гьалар?

Сугъул яз атIуда зи рикIин гьалар,

Акурла лезги чIал гьатнавай саягъ.

Чи гьар са гафунин мана я дерин,

Ван хьайла, рикIериз жедачни ширин?

Дегьнейра къатканвай булахрин церин

Дад гала, тIям гала чи хайи чIалак.

Са чIала – са халкьдин мурадар, камар!

Гьар са гаф чешни я – туькIуьрдай гамар,

Алудда чи чIала рикIелай гъамар,

Винелай цуьквер хьиз алах жез, алах.

02.08.2011

МЕЛ КIАНДА ЧАЗ

Са чIехи мел кIанда чаз,

Са кьилин мел, лезги мел.

Агатдайвал ватандин

Кьиляй-кьилиз вири эл.

Чан лагьана, рикI алаз

Къуба, Куьре агуддай,

Шадвилерив, хъуьруьнрив

Хажалатар алуддай.

Къе гуьнгуьна амачир

Вири крар туьхкIуьрдай,

Нур хъичириз мичIериз,

Гурлу эквер куькIуьрдай,

Рехъ алатай харубур

Гьанадилай авуддай,

КIеве авай хайибур

Дарвиливай къакъуддай.

Са зурба мел кIанда чаз,

Кагьулбурухъ гелягъдай.

ГуьтIуьвилер, тIарвилер,

ЧIурувилер элягъдай.

Агатдай икI жуванбур,

Санал зун-вун талана.

Къенивилихъ гелкъведай,

Масадаз тIал тагана.

Къуьн-къуьневаз кIвалахдай

КIвал эцигиз, хуьр кутаз,

Кьил акахьдай виридан,

НикIер цана, юг гатаз.

Четинвилер рам ийиз,

ИкI уьмуьрдин яцIарин,

Мурадар сад хьайила,

Дагъ атIуда ксари.

КIвалер, гъенер, магьлеяр

Гьатай чIавуз рестеда,

Къенивили къени тир

ЦIир ийида мефтIеда.

Мел герек я дустар чаз,

ЗуракI крар агуддай.

Эл герек я, дустар, чаз,

Кагьулвилер алуддай.

Аквада чаз халкьдин гуж,

Кар авуртIа сад хьана.

КIубан жеда уьмуьр чи,

КIвалахайтIа рикI кана.

ЧIехи са мел кIанда чаз,

Гзаф ава кIвалахар!

ЭгечIин чун сад-садав

Дегишарна къилихар!

Алахъин чун патандан

Тийиз усал синихар.

Талудайвал садани

Чаз серкIедин силихар.

Ахпа михьи-михьелай

Дегишарна рикIин гьал,

ЭгечIин чун кIевелай

Гуьнгуьна тваз дидед чIал.

Алахъин чун чи чIалан

Хилер хана, кьатI тийиз.

Агатин чун чкIанвай

Хайи гафар кIватI хъийиз.

Шегьредиз акъудна чIал,

Бахтлу жервал рикIивай,

ХкIурунар, акьунар

Алудин ша рикIелай.

Са чIехи мел кIанда чаз,

Са кьилин мел, лезги мел!

Агатдайвал ватандин

Кьиляй-кьилиз вири эл!

Чан лагьана, рикI алаз

Къуба, Куьре агуддай.

Шадвилерив, хъуьруьнрив

Хажалатар алуддай.

15.01.2019

ЖИВ АЛАЙВАЛ

Гьар са халкьдихъ и дуьньяда

ава вичин гел,

Ам тар хьиз я – авай пунни,

танни, шумуд хел.

Аллагьди чун лезгияр хьиз

халкьнавайди я,

Чи рикIера чаз кутугай

шанкь авайди я.

Чун женгера лигим хьайи

легар, албанар,

Ягъийрикай чи чилер хуьн

хьана чи гьунар.

Лезгидин тIвар аваз хьурай

дуьньядин винел,

Жив алайвал Лезгистандин

дагъларин кьилел!

МУРАД

Начагъзаваз хизанда сад,

Ахквадани вилериз гад?

Уьмуьрди ваз кьада инад,

РикI шеда ам сагъ жедалди.

Гьатайла ви мукьвад дарда,

Фикирри ви рикIиз парда.

Лугьуз жедач: «яд кIаркIардай»,

Адан гьалар чагъ жедалди.

Ви хайиди аваз кIеве,

Шадвилиз гуз женни эвер?

Юзада ви кIвалин кьевер,

Бахтлу йикъар хъжедалди.

Зарул акваз къуншидин гьал,

АтIудачни ви рикIин гъал?

Рекьер, руьштер жеда ваз сал,

Адалай гъам элкъведалди.

Сугъул ятIа сад хуьре ви,

Адан ракIар ятIа кIеви,

ЧIулав жечни, лагь, ви иви,

А кIвализ рагъ хкведалди?

Къакъатун я дуьньядин мичI,

Авач маса атIудай ричI,

Садни ялгъуз тахьурай гьич,

Дуьньядлай куьч хъфидалди.

11.02.2021

ТIЕМ

Вердиш я чун дегьнеда

Хуьз дердерин хараяр.

Са гъвечIи хвеш атайла,

Хъиткьинда рикI хуравай.

Ялгъузвили кукIварда

Чун кIвале авайла тек,

Хайибур кIевевайла,

Аквадан вилиз пек-лек?

Гатфари тIебиатдин

Дегишдайвал сугъул ранг,

Гьар са верцIи гафуни

КIевирда дуствилин танг.

Санал тIуьр са кап фа хьиз,

Са куьнини гудач дад,

Садвилив фад кьаз жеда

Гьар са тIалдин вилик пад.

Чи уьмуьрдин кьилин тIем

Хайибурни мукьвабур!

Абур квачиз дуьньядихъ

Я дад жедач, я абур!

29.01.2021

ГЬИССЕРИН КИМЕЛ

Хъуьрен тийиз бахтунин рагъ,

Месевай зун хьана начагъ.

Авазвай мад чIичI ийиз йиф,

Чандиз тIалар жезвай илиф.

Рам тежез фикиррин кIеле,

Гьатнавай зун гъамдин меле.

Алахьайла мурадрин сел,

Алах жезвай зи хирел кьел.

Крар зуракI амаз жуван,

Зи рикIи ийизвай шуван:

«Агь, за крар гирт ийидай!

ЧIижери хьиз вирт ийидай!»

Алайла гьиссерин кимел,

Садлагьана квахьна чIимел,

Са умудди ифирна хур,

Кьезиларна рикIевай цIур.

Агакьна зав цаварай ван:

«Герек туш заз гьеле ви чан.

Гъиз жедач вун уьмуьрд цикIел,

Икьван къастар амаз рикIе».

Бахтуни къал хъувунач зав,

Гъамарикай михьна зи тав.

Чукурна зи кьилелай чIагъ,

КуьхкIуьрна зи шадвилин Рагъ.

11.10.2001