Trzylecie

Отрывок из книги

Wydawnictwo, które rozpoczynam, ma na celu powtarzanie dokumentów, ustalanie faktów i wypowiadanie o nich niezależnego sądu, nieprzepuszczanego przez miechy i trąby hymnów pochwalnych i zachwytów na rozkaz. Układ polsko-sowiecki z 30 lipca uważam za błąd, za narodową i państwową klęskę. Z polityką wypływającą z tego układu chciałbym przystąpić do walki.

Poniżej czytelnik znajdzie zestawienie znanych mu faktów. Wynika z nich jasno, że 1) układ polsko-sowiecki zawarty w dniu 30 lipca 1941 roku nie ziścił tego, co nam obiecał premier Sikorski w swojej mowie. Żądania w stosunku do Sowietów, które w tej mowie wypowiedział, nie zostały uwzględnione. 2) Że układ został potępiony przez wielu Polaków, niezależnie myślących, przez ministrów, którzy się podali do dymisji, przez całe stronnictwa, jak np. Stronnictwo Narodowe. 3) Żeśmy przystąpili do rokowań o układ niezgrabnie, w najgorszej dla nas koniunkturze, w nieodpowiedniej chwili. 4) Że oswobodzenie jeńców polskich na terenie Rosji sowieckiej – wydarzenie samo w sobie nader szczęśliwe – mogło być osiągnięte bez układu z naszej strony, jako wynik po prostu tego faktu, że Hitler napadł na Sowiety, że Sowiety znalazły się w sytuacji sojusznika Anglii i że nie mogły dalej więzić obywateli sojusznika swojego sojusznika. 5) Że armia polska w Rosji, rzecz pożądana, szczęśliwa, dobra – temu nie mam zamiaru zaprzeczać – mogła być tak samo uzyskana drogą zupełnie innego układu, niż ten, który został podpisany. 6) Że Sowiety zobowiązały się wobec nas tylko w stosunku do „hitlerowskich” Niemiec, a nie Niemiec w ogóle.

.....

Z drugiej strony nie zamierzamy uznać zmian terytorialnych, które nastąpią w ciągu wojny, chyba że to ma miejsce za wolną zgodą i dobrą wolą stron zainteresowanych.

Do pewnego stopnia ta deklaracja Churchilla miała charakter rewizjonistyczny. Uznawał on pretensje węgierskie. Ale z drugiej strony stwierdzał zasadę, że zmiany terytorialne muszą nastąpić za zgodą państw zainteresowanych.

.....