Upadek wielkich imperiów

Отрывок из книги

Spis treści

Karta tytułowa

.....

„W roku 1200 ludzkość była [nadal] podzielona na kilka cywilizacyjnych wysepek, które żyły pod swoimi kloszami albo raczej utrzymywały ze sobą jedynie sąsiedzkie stosunki, przy czym niektóre były całkowicie odcięte od innych”[23].

Tak więc Europa narodziła się z rozkładu rzymskiego świata śródziemnomorskiego i – można powiedzieć – z podwójnego odosobnienia. Pomiędzy VIII i XI stuleciem obszar zebrany kiedyś w całość w imperium rzymskim rozpadł się na trzy części – tę ściśle europejską, gdzie monarchie barbarzyńskie przejmowały spadek po Rzymie, oraz dwie inne, z których jedna została zdominowana przez cesarstwo bizantyjskie, a druga – przez nową religię muzułmańską. O ile wyprawy krzyżowe długo utrzymywały uniwersalistyczną mrzonkę o odbudowie jedności politycznej świata zjednoczonego przez chrześcijaństwo, o tyle śmiertelny cios idei monarchii uniwersalnej zadał kilka wieków później renesans muzułmańskiej ekspansji w połowie XV wieku, następnie odkrycia geograficzne z końca tego samego stulecia i wreszcie protestancka reformacja, która podzieliła Europę kilka lat później. O ile pierwotna ekspansja muzułmańska została zatrzymana, to zajęcie Konstantynopola przez Turków w roku 1453, późniejsze ich wtargnięcie na Bałkany aż po Węgry, nieco tylko zrekompensowane przez odzyskanie Andaluzji w roku 1492, przyczyniły się do jeszcze większego zamknięcia się Europy, której polityczne rozdrobnienie, już wtedy szeroko potwierdzone, musiało stanowić przeszkodę dla jakiegokolwiek wspólnego zaangażowania na rzecz wypędzenia – jak mówił Tasso – „ohydnego Turka”. Czyż Franciszek I nie zawarł kilka lat później sojuszu z Wysoką Portą, przedkładając tym samym interesy strategiczne i handlowe swojego królestwa nad dobro wiary? Było wręcz odwrotnie – zagrożenie tureckie przyczyniło się do dalszej partykularyzacji Europy, a za sprawą tego niedającego się przezwyciężyć rozdrobnienia dało dowód na oryginalność i wyjątkowość jej cywilizacji.

.....