Читать книгу Ibong Adarna - Unknown - Страница 1

Virgeng Ináng mariquit

Emperadora sa Langit,

tulungan po yaring isip

matutong macapagsulit.

Sa aua mo po't, talaga

Vírgeng ualang macapára,

acong hamac na oveja

hulugan nang iyong gracia.

Dila co'i iyóng talasan

pauiin ang cagarilán,

at nang mangyaring maturan

ang munting ipagsasaysay.

At sa tanang nangarito

nalilimping auditorio,

sumandaling dinguin ninyo

ang sasabihing corrido.

Na ang sabi sa historia

nang panahong una-una,

sa mundo'i nabubuhay pa

yaong daquilang monarca.

At ang caniyang esposa

yaong mariquit, na reina,

ang pangala't bansag niya

ay si doña Valeriana.

Itong hari cong tinuran

si don Fernando ang ngalan

ang caniyang tinubuan

ang Berbaniang caharian.

Ang haring sinabi co na

ay may tatlóng anác sila,

tuturan co't ibabadyá

nang inyo ngang maquilala.

Si don Pedro ang panganay

na anác nang haring mahal,

at ang icalaua naman

si don Diego ang pangalan.

Ang icatlo'i, si don Juan

ito'i siyang bunsong tunay,

parang Arao na sumilang

sa Berbaniang caharian.

Ito'i, lalong mahal baga

sa capatid na dalaua,

salang malingat sa mata

nang caniyang haring amá.

Para-parang nag-aaral

ang manga anác na mahal,

malaqui ang catouaan

nang hari nilang magulang.

Ay ano'i, nang matuto na

yaong tatlóng anác niya,

ay tinauag capagdaca

nitong daquilang monarca.

Lumapit na capagcuan

ang tatlóng príncipeng mahal,

cordero'i, siyang cabagay

nag-aantay pag-utusan.

Anáng hari ay ganitó

caya co tinauag cayó,

dito sa itatanong co

ay sabihin ang totoó.

Linoob nang Dios Amá

na cayo'i, nangatuto na,

mili cayó sa dalaua

magpare ó magcorona.

Ang sagót nila at saysay

sa hari nilang magulang,

capua ibig magtangan

nang corona't, cetrong mahal.

Nang itó ay maringig na

nang haring canilang amá,

pinaturuan na sila

na humauac nang espada.

Sa Dios na calooban

sa canilang pag-aaral,

di nalao'i, natutuhan

ang sa armas ay pagtangan.

Ito'i, lisanin co muna

yaong pagcatuto nila,

at ang aquing ipagbadyá

itong daquilang monarca.

Nang isang gabing tahimic

itong hari'i, na-iidlip,

capagdaca'i, nanaguinip

sa hihigán niyang banig.

At ang bungang panaguimpan

nitong hari cong tinuran,

ang anác na si don Juan

pinag lilo at pinatay.

Ang dalauang tampalasang

sa caniya ay pumatáy,

inihulog at iniuan

sa balón na calaliman.

Sa pananaguinip bagá

nitong mahal na monarca,

nagbangon capagcaraca

sa hihigán niyang cama.

At hindi nanga na-idlip

sa malaqui niyang hapis,

sa hirap na masasapit

niyong bunsong ini-ibig.

Ito ang niyang dahilán

nang sa bungang panaguimpan

tuloy ipinagcaramdam

at sa banig ay naratay.

Nagpatauag nanga rito

marurunong na médico,

dili masabi cun anó

ang saquit nang haring itó.

Sa gayong carami bagá

medicong tinauag nila,

ay ualang macapagbadyá

sa saquít na dinadalá.

Ay mayroon namang isá

na bagong cararating pa,

siyang nagpahayag bagá

saquit nang bunying alteza.

Ang damdam mo haring mahal

ay galing sa panaguimpán,

sa iyo'i, aquing tuturan

ang iyo pong cagamutan.

May isang ibong maganda

ang pangalan ay Adarna,

cun marinig mong magcantá

ang saquít mo'i, guiguinhaua.

Sa Tabor na cabunducan

ang siyang quinalalaguian,

cahoy na hinahapunan

Piedras Platas ang pangalan.

Cun arao ay uala roon

itong encantadang ibon,

sa iba sumasalilong

at nagpapaui nang gutom.

Cun gabing catahimican

ualang malay ang sino man,

ay siyang pag-oui lamang

sa Tabor na cabunducan.

Cayá mahal na monarca

yao'i, siyang ipacuha,

gagaling pong ualang sala

ang saquít mong dinadalá.

Nang sa haring mapaquingan

ang caniyang cagamutan,

capagdaca'i, inutusan

ang anác niyang panganay.

Si D. Pedro'i, tumalima

sa utos nang haring amá,

iguinayác capagdaca

cabayong sasac-yán niya.

Yao nanga't, lumacad na

cabunducan ang pinuntá,

at hahanaping talagá,

mahal na ibong Adarna.

Mahiguit na tatlong buan

paglacad niya sa párang,

at hindi nga maalaman

ang Tabor na cabunducan.

May dinatnang landás siya

mataas na pasalungá,

tumahan capagcaraca

itong príncipeng masiglá.

Sa masamáng capalaran

sa Dios na calooban,

nang dumating sa ibabao

cabayo niya'i, namatáy.

Di anong magagaua pa

uala nang masac-yán siya,

ang bastimento'i, quinuha

at lumacad capagdaca.

Sa Dios na calooban

na sa tanong bininyagan,

dumating siyang mahusay

sa Tabor na cabunducan.

May cahoy siyang naquita

na tantong caaya-aya,

sa caagapay na ibá

siyang tangi sa lahat na.

Ang daho'i, sacdal nang inam

para-parang cumiquinang,

diamante'i, siyang cabagay

sa mata'i, nacasisilao.

Ang naisipan nga niya

sa loob at ala-ala,

doon na tumiguil bagá

itong príncipeng masiglá.

Ang nasoc sa calooban

ang cahoy na ito'i, siyang

marahil hinahapunan

nang ibong cong pinag-lacbay.

Ay ano'i, nang gagabi na

ang Arao ay lulubóg na,

madláng ibo'i, narito na

at manga cauan ang ibá.

Sa gayóng daming nagdaan

ualang dumápo isa man,

naguló ang gunam-gunam

nitong príncipeng timtiman.

Ganitong diquit na cahoy

ualáng ibong humahapon,

aco'i, dito nalingatong

paghihintay cong malaon.

Ang nasoc sa ala-ala

sa loob niyang mag-isá,

ang siya ay magpahingá

at búcas lumacad siya.

Humilig nanga't, sumandal

doon sa cahoy na mahal,

sa malaquing capaguran

siya'i, tambing nagulaylay.

Ay ano'i, nang tahimic na

ang gabí ay lumalim na,

siya nangang pagdating na

niyong ibong encantada.

Dumapo na siyang agad

sa cahoy na Piedras Platás,

balahibo ay nangulág

pinalitán niyang agad.

At capagdaca'i, nagcantá

itong ibong encantada,

ang tinig ay sabihin pa

tantong caliga-ligaya.

Ang príncipe ay hindi na

nacaringig nang pagcantá,

pagtúlog ay sabihin pa

himbing na ualang capara.

Ang sa ibong ugali na

cun matapos na magcantá,

ay siyang pag-táe niya

at matutulog pagdaca.

Sa masamáng capalaran

ang príncipe'i, natai-an,

ay naguing bató ngang tunay

ang catauan niyang mahal.

Di anong magágaua pa

nang siya'i, maguing bató na,

paghihintay sabihin pa

nang haring caniyang amá.

At nang maguing isang-taon na

hindi dumarating bagá,

inutusan capagdaca

si don Diegong pangalauá.

Sumunód at di sumuay

sa hari niyang magulang,

iguinayác capagcuan

cabayo niyang sasac-yán.

Pagca-handa'i, lumacad na

cabunducan ang tinumpá,

at hahanapin nga niya

ang bunying ibong Adarna.

Mahiguit sa limang buan

nag-lacad niya sa párang,

hindi naman maalaman

ang Tabor na cabunducan.

Nang siya ay dumating na,

sa daan na pasalunga,

nagtuloy at umahon na

itong príncipeng masiglá.

Sa masamáng capalaran

nang dumating sa ibabao,

nabual nanga't, namatay

ang cabayong sinasac-yán.

Di anong magagaua pa

sa cabayong namatay na,

ang báon niya'i, quinuha

at lumacad capagdaca.

Nang siya'i, dumating naman

sa Tabor na cabunducan,

may cahoy siyang dinatnan

diquít ay di ano lamang.

Nang caniyang mapagmalas

ang cahoy Piedras Platas,

ang dahon ay cumiquintáb

diquít ay ualang catulad.

Ang nasoc sa ala-ala

nitong príncipeng magandá,

cahoy na caaya-aya

hapunán niyong Adarna.

Sa puno nang cahoy baga

may bató siyang naquita,

cristal ang siyang capara

nacauiuili sa matá.

Doon niya napagmalas

ang cahoy na Piedras Platas

ang balát ay guintóng uagás

anaqui'i, may piedrerías.

Sa toua niya't, ligaya

sa cahoy niyang naquita,

oras nang á las cinco na

madlang ibo'i, nagdaan na.

Sa gayong daming nagdaan

manga ibong cauan-cauan,

ualang dumapo isa man

sa cahoy niyang namasdan.

Ganitong diquit na cahoy

ualang ibong humahapon,

ito'i, di co mapagnoynoy

cahalimbaua co'i, ulól.

Ang cahoy na caagapay

mayroong ibong nagdaan,

ito'i, siyang tangi lamang

bucód na hindi dapuan.

Cahit anong casapitan

ay hindi co tutugutan,

na cun anong cabagayán

sa cahoy na gaua't, laláng.

Ay ano'i, nang lumalim na

ang gabí ay tahimic na,

doon sa batóng naquita

ay nangublí capagdaca.

Ay ano'i, caalam-alam

sa caniyang paghihintay,

siya na nganing pagdatál

nang ibong Adarnang mahal.

Dumapo na nganing agád

sa cahoy na Piedras Platas,

at naghusay nangang caguiat

balahibong sadyang dilág.

Sa príncipeng napagmasdan

ang sa ibong cariquitan,

icao ngayo'i, pasasaan

na di sa aquin nang camay.

Ay nang macapaghusay na

itong ibong encantada,

ay siya nangang pagcantá

tantong caliga-ligaya.

Sa príncipenapaquingan

ang voces na sadyang inam,

capagdaca'i, nagulay-lay

sa caniyang pagcasandal.

Sino cayang di maidlip

sa gayong tinig nang voces,

cun marinig nang may saquít

ay gagaling siyang pilit.

Macapitong hintó bagá,

ang caniyang pagcacantá,

pitó naman ang hichura

balahibong maquiquita.

Nang matapos nganing lahat

yaong pitóng pagcocoplas,

ay tumáe namang agad

itong ibong sadyang dilág.

Sa casam-ang capalaran

si don Diego ay natai-an,

ay naguing bató rin naman

cay don Pedro'i, naagapay.

Di anong magagaua pa

nang siya'i, maguing bató na,

paghihintay sabihin pa

nang haring caniyang amá.

Hindi niya mautusan

ang anác na si don Juan,

at di ibig mahiualay

cahit susumandalí man.

Si don Jua'i, naghihintay

na siya ay pag-utusan,

aayao tauaguin naman

nang hari niyang magulang.

Siya nanga'i, nagcusa na

dumulog sa haring amá,

nag-uica capagcaraca

nang ganitong parirala,

Aco po'i, pahintulutan

nang haring aquing magulang,

aco ang quiquita naman

nang iyo pong cagamutan.

Ngayon ay tatlóng taón na

hindi dumarating bagá,

ang capatid cong dalaua

saquít mo po'i, malubha na.

Ang sagót nang haring mahal

bunsóng anác co don Juan

cun icao ay mahiualay

lalo co pang camatayan.

Mapait sa puso't, dibdib

iyang gayác mo't, pag-alís,

hininga co'i, mapapatid

cun icao'i, di co masilip.

Isinagót ni don Juan

ó haring aquing magulang,

sa loob co po'i, masucal

mamasdan quitang may damdam.

Cundi mo pahintulutan

ang aquing pagpapaalam,

ay di mo mamamalayan

ang pag-alis co't, pagpanao.

Sa uinicang ito naman

ang hari ay natiguilan,

at segurong magtatanan

ang príncipeng si don Juan.

Lumuhod na capagdaca

sa haráp nang haring amá,

bendición po'i, igauad na

siya cong maguing sandata.

Capagdaca'i, guinauaran

at siya'i, binendicionan,

at sa reinang iná naman

ay lumuhód capagcuan.

Ay ano'i, nang matapos na

na mabendicionan siya,

ay nagtindig capagdaca

itong príncipeng masiglá.

Ang despensa ay binucsán

nuha nang limang tinapay,

siyang babaunin lamang

sa talagang parurunan.

Di sumacay sa cabayo

nag-lacad nangang totoo,

ang príncipe nganing itó

cabunducan ang tinungo.

Doon sa paglacad niya

ualang tauong naquiquita,

paratí sa ala-ala

ang Vírgen Santa María.

Cung mahustong isang buan

paglacad niya sa parang,

ay siyang pagcain lamang

nang isang baong tinapay.

Sa isang buan ang isa

nang pagcaing muli niya,

parang nagpepenitencia

nang sa ibon ay pagquita.

Madai't, salita naman

at di co na pahabaan,

ay naguing apat na buan

pag-lacad niya sa parang.

Sa aua nang Vírgen Iná

cay don Juan de Berbania,

ay dumating capagdaca

sa daan na pasalunga.

Nang sa príncipeng matignan

taas niyong cabunducan,

lumuhód siya't, nagdasál

sa Vírgeng Ináng marangal.

Aco'i, iyong caauaan

Vírgeng calinis-linisan,

at aquin ding matagalán

itong mataas na daan.

Nang siya'i, matapos naman

pagtauag sa Vírgeng mahal,

nuha nang isang tinapay

at cumain capagcuan.

Sa limang tinapay bagá

na baon niyang talaga,

iisa na ang natira

na pangpauing gutom niya.

Nang matapos nang pagcain

sumalunga siyang tambing,

sa aua nang Ináng Vírgeng

ualang hirap na dinating.

Nang dumating sa ibabao

ang príncipeng si don Juan,

doo'i, caniyang dinatnán

isang leprosong sugatán.

Anitong leproso't, badyá

maguinoó po aniya,

na cun may baon cang dalá

aco po'i, limosán mo na.

Sa Dios po alang-alang

aco'i, iyong cahabagán,

cun gumaling ang catauan

ay aquin ding babayaran.

Isinagot ni don Juan

aco nga'i, mayroong taglay,

natirang isang tinapay

na aquing baon sa daan.

Dinucot na capagdaca

yaong tinapay na isa,

caniyang ibinigay na

sa leproso na naquita.

Anitong matanda't, saysay

pasasaan ca don Juan,

sabihin mo't, iyong turan

ang layon mo't, iyong pacay.

Anang príncipe at badyá

ganito po'i, maquinig ca,

sasabihin cong lahat na

ang sadya cong quiniquita.

Ang ama co'i, may damdam

sa banig ay nararatay,

ang ibong Adarna lamang

ang caniyang cagamutan.

Bucód dito ang isa pa

ngayon ay tatlóng taón na,

na hindi co naquiquita

ang capatid cong dalauá.

Anitong leproso bagá

don Juan maghihirap ca,

at sa pagca't, encantada

yaon ngang ibong Adarna.

Nguni't, ngayon ang bilin co

ay itanim sa pusó mo.

at nang hindi sapitin mo

na icáo ay maguing bató.

Sa iyong paglalacad diyan

ay may cahoy na daratnan,

diquít ay di ano lamang

cauili-uiling titigan.

Doo', huag tumiguil ca

na sa cariquitan niya,

totoong ualang pagsala

don Jua'i, mamamatay ca.

Sa ibaba'i, tumanao ca

may bahay cang maquiquita

ang magtuturo ay siya

doon sa ibong Adarna.

Yaring limos mong tinapay

ay cunin mo na don Juan,

nang may canin ca sa daan

sa láyo nang paroroonan.

Anitong príncipe't, badyá

ugali pagcabata na,

na cun mailimos co na

ay di co na quinucuha.

Pinipilit na ibigay

ang limos niyang tinapay,

umalis na si don Juan

siya'i, hindi pinaquingan.

Sa mahusay na pag-lacad

nitóng príncipeng marilág,

sumapit siyang liualas

sa cahoy na Piedras Platas.

Nang maquita ni don Juan

yaong cahoy na malabay,

loob niya'i, natiguilan

sa gayon ngang cariquitan.

Naualá sa ala-ala

yaóng bilin sa caniya,

parang naencanto siya

sa cahoy niyang naquita.

Sa caniyang pagmamalas

sa dahong nagsisiquintáb,

gayon din naman ang lahat

na anaqui'i, guintóng uagás.

Ay ano'i, caguinsa-guinsá

na sa panonoód niya,

ay parang pinucao bagá

ang caniyang ala-ala.

Tinutóp nanga ang noó

at nag uica nang ganito,

abá at nalimutan co

yaóng bilin nang leproso.

Sa ibabá'i, tumingin siya

ay may bahay ngang naquita,

lumacad na capagdaca

itóng príncipeng masiglá.

Nang dumating sa hagdanan

napatano capagconan,

capagdaca ay dumungao

isang ermitañong mahal.

Pinapanhic na sa bahay

ang príncipeng si don Juan,

at ang ermitaño naman

ang pagcai'i, inilagay.

Umupo na sa lamesa

nagsalo silang dalaua,

ay sa príncipeng naquita

tinapay na limos niya.

At nag-uica capagdaca

sa loob niyang mag-isa,

itong tinapay cong dalá

ay baquit narito baga.

Yaóng aquing linimosán

leprosong gagapang-gapang,

sacá dito'i, ibá naman

ermitaño ang may tangan.

Ngayo'i, hindi maisip co

sa Dios itong secreto,

anaqui'i, si Jesucristo

ang mahal na ermitaño.

Nang matapos ang pagcain

ermitaño ay nagturing,

don Jua'i, iyong sabihin

cun anong sadyá sa aquin.

Isinagot ni don Juan

sa ermitañong marangal,

gayon po'i, iyong paquingan

at aquing ipagsasaysay.

Ang sadyá co po aniya

dahil sa ibong Adarna,

igagamót na talagá

sa hari pong aquing amá.

Ang sagot nang ermitaño

don Juan iyang hanap mo,

maghihirap cang totoo

at ang ibo'i, encantado.

Isinagót niya naman

cahit aquing icamatáy,

ituro mo po ang lugar

at aquing paroroonan.

Ang sagot nang ermitaño

don Jua'i, maquiquita co,

na cun bagá nga totoó

ang pagsunód sa amá mo.

Ang cahoy mong naraanan

cauili-uiling pagmasdan,

yaon ang siyang hapunán

nang ibon mong pinapacay.

Na cun siya'i, dumating na

sa cahoy ay magcacantá,

at ang gabi'i, malalim na

ualang malay cahit isá.

At cun yao'i, matapos na

nang caniyang pagcacantá,

pitó naman ang hichura

balahibong maquiquita.

Ay nang iyong matagalán

pitóng cantang maiinam,

quita ngayon ay bibiguian

nang maguiguing cagamutan.

Naito at iyong cuha

pitóng dayap at navaja,

ito'i, siyang gamót bagá

na sa ibong encantada.

Balang isang cantá naman

ang catauan mo'i, sugatan,

at sa dayap iyong pigán

nang di mo macatulugan.

At cun ito'i, matapos na

nang macapitóng pagcantá,

ay siyang pagtáe niya

don Juan ay umilag ca.

Capag icao'i, tinamaan

nang táe nang ibong hirang,

maguiguing bató cang tunay

doon ca na mamamatáy.

Naito'i, cunin mo naman

ang cintas na guintong lantay,

pagca-hauac ay talian

at gapusin mong matibay.

Caya bunsó hayo ca na

at ang gabi'i, malalim na,

at malapit nanga bagá

dumating yaóng Adarna.

Yáo nanga si don Juan

sa Tabor na cabunducan,

at caniyang aabangan

ang ibong pinag-lalacbay.

Nang siya'i, dumating na

sa puno nang cahoy bagá

doon na hinintay niya

yaon ngang ibong Adarna.

Ay ano'i, caalam-alam

sa caniyang ipaghihintay,

ay siyang pagdating naman

niyaong ibong sadyang mahal.

Capagdaca ay naghusay

balahibo sa catauan,

ang cantá'i, pinag-iinam

cauili-uiling paquingan.

Naghusay namang mulí pa

itong ibong encantada,

umulit siyang nagcantá

tantong caliga-ligaya.

Nang sa príncipeng marinig

yaóng matinig na voces,

ay doon sa pagca-tindig

tila siya'i, maiidlip.

Quinuha na capagdaca

ang dala niyang navaja,

at caniyang hiniua na

ang caliuang camay niya.

Saca pinigán nang dáyap

nitong príncipeng marilág,

cun ang ibon ay magcoplas

ay nauaualá ang antác.

Di co na ipagsasaysay

pitóng cantáng maiinam,

at ang aquin namang turan

sa príncipeng cahirapan.

Pitóng cantá'i, nang mautás

nitong ibong sacdal dilág,

pitó rin naman ang hilas

cay don Juang naguing sugat.

Ay ano'i, nang matapos na

ang caniyang pagcacantá,

ay tumáe capagdaca

ito ngang ibong Adarna.

Ang príncipeng si don Juan

inailag ang catauán,

hindí siya tinamaan

para nang unang nagdaan.

Siya nangang pagtúlog na

nitong ibong encantada,

ang pacpac ay nacabucá

dilát ang dalauang matá.

Nang sa príncipeng matátap

nagtahan nang pagcocoplas,

umac-yat na siyang agad

sa cahoy na Piedras Platas.

Nang caniya ngang maquita

ang pacpac ay nacabucá,

dilát ang dalauang mata

nilapitang capagdaca.

Agad niyang sinungabán

sa paa'i, agad tinangnan,

guinapos niyang matibay

nang cintas na guintong lantáy.

At bumabá nanga rito

ang príncipeng sinabi co,

itong ibong encantado

dinalá, sa ermitaño.

Sa ermitañong quinuha

mahal na ibong Adarna,

inilagay nanga niya

sa mariquit na jaula.

Ang uica nang ermitaño

itong bangá ay dalhin mo,

madalí ca at sundin mo

ang ipinag-úutos co.

Muha ca nang tubig naman

dalauang bató ay busan,

nang sila ay magsilitao

manga capatid mong hirang.

Si don Jua'i, lumacad na

ang banga'i, caniyang dala,

sumaloc nang tubig siya.

at ang bató'i, binusan na.

Si don Pedro'i, ang nauna

na siyang nabusan niya,

lumitao capagcaraca

at hindi namamatay pa.

Umuling sumaloc naman

si don Diego ang binusan,

nagquita silang mahusay

at hindi pa namamatay.

Malaquing pasasalamat

nang magcapatid na liyag,

ualá silang maibayad

cay don Juang manga hirap.

Sila'i, agad napatungo

sa bahay nang ermitaño,

at naghain nanga rito

pinacain silang tatló.

Ay ano'i, nang matapos na

nang pagcain sa lamesa,

capagdaca ay quinuha

garrafang may lamáng lana.

At caniyang pinahiran

yaong sugat ni don Juan,

gumalíng agad nabahao

at ualang bacás munti man.

Nag-uica ang ermitaño

mangagsi-ouí na cayó

magcasundó cayong tatló

at huag ding may mag-lilo.

Don Juan ay cunin mo na

iyang mariquit na jaula,

baca di datning buháy pa

ang monarcang iyong amá.

Bago umalis at nanao

ang príncipeng si don Juan,

ay lumuhód sa harapan

nang ermitañong marangal.

Napabendición nga muna

at saca sila'i, nalis na,

si don Pedro ay nagbadyá

cay don Diegong bunso niya.

Si don Juan ay magaling pa

hindí mahihiyá siya,

at siya ang nacacuha

nito ngang ibong Adarna.

Ang mabuti ngayon naman

ang gauin nating paraan,

patayin ta si don Juan,

sa guitna nang cabunducan.

Si don Diego ay nag-uica

iya'i, masamang acala,

ang búhay ay mauaualá

nang bunsóng caaua-aua.

Ani don Pedro at saysay

cun gayon ang carampatan,

umuguin ta ang catauan

at saca siya ay iuan.

Ito ang minagaling na

sa loob nilang dalaua,

ang cataua'i, inumog na

nang bunsong capatid nila.

Di anong casasapitan

nang pagtulungan sa daan,

ay di nanga macagaláo

ang príncipeng si don Juan.

Quinuha na capagdaca

ang dalá nga niyang jaula,

nang dalaua't, omoui na

doon so reinong Berbania.

Nang sila'i, dumating na

sa canilang haring amá

ang ibong canilang dalá

nangulugó capagdaca.

Itinanong si don Juan.

nang hari nilang magulang,

sagót nang dalauá naman

di po namin naalaman.

Nang ito'i, maringig na

ang sabi nilang dalauá,

ang saquít ay lumubhá pa

nitong daquilang monarca.

Saca ang ibong marilág

balahibo'i, nangu-ngulág,

di magpaquita nang dilág

sa haring quinacaharap.

Ang uica nang hari bagá

itó ang ibong Adarna,

anong samá nang hichura

sa ibong capua niyá.

Ang sinabi nang medico

na ito rao ibong itó,

ay may pitóng balahibo

na tantong maquiquita mo.

At cun ito ay magcantá

lubhang caliga-ligaya,

ngayo'i, nangasaan bagá,

at di niya ipaquita.

Hindi pa nga nagcacantá

itong ibong encantada,

at sapagca nga uala pa

ang cumuha sa caniya.

Ito'i, aquing pabayaan

ang di niya pagsasaysay,

at ang aquing pagbalicán

ang príncipeng si don Juan.

Ano ang casasapitan

nang umuguin ang catauan,

hindi naman macagapang

sa guitna nang cabunducan.

Di anong magagauá pa

nang di macaquilos siya,

ang nasoc sa ala-ala

tumauag sa Vírgeng Iná.

Aniya'i, ó Vírgeng mahal

anó cayang naisipan,

manga capatid cong hirang

at aco'i, pinag-liluhan.

Ang boo cong ala-ala

caming tatlo'i, tiuasáy na,

mahusay na maquiquita

mahal naming haring amá.

O bacá pa caya naman

ay sa ibon ang dahilan,

at caya pinahirapan

sila ang ibig magtangan.

Cun sinabi nila sana

ang maghauac na ay sila,

yao'i, gaano na bagá

di ibigay sa canila.

Cayo naua'i, pagpalain

nang Dios at Ináng Vírgen,

gaua ninyong di magaling

ang guinhaua'i, siyang datnin.

Nagpanibagong nangusap

ang príncipeng na sa hirap,

ó Vírgeng Ináng marilág

amponin mo di man dapat.

Aco'i, iyong calarahin

cay Jesús Anác mong guilio,

magdalita't, patauarin

sa manga gaua cong linsil.

At doon sa oras naman

cun aco ma'i, mama matáy,

caloloua co'i, hugasan

nang caniyang dugóng mahal,

Ay anó'i, caguinsa-guinsa

sa pananalangin niya,

isang matanda'i, eto na

at nag-uica capagdaca.

Don Juan ay pagtiisan

ang madla mong cahirapan,

di na malalaong arao

guinhaua'i, iyong cacamtan.

Ang cataua'i, hinipo na

at hinilot nanga siya,

gumaling na capagdaca

at siya'i, nacatindig na.

Hayo't, lacad na don Juan

moui ca sa caharian,

di pa gumagaling naman

ang haring iyong magulang.

Lumacad na at umalis

itong príncipeng mariquít,

lagay ay cahapis-hapis

damit pa ay punit-punit.

Nang dumating nga siya

sa palacio'i, nagtuloy na,

sa haráp nang haring amá

at lumuhód capagdaca.

Ang hari'i, di macagalao

sa catre niyang hihigan,

at di naquiquilalang tunay

ang anác na minamahal.

Ay sa uala ring magbadyá

na magsabi sa caniya,

ang ibong na sa jaula

ay nangusap capagdaca.

Namayagpág at naghusay

nag-linis na nang catauán,

balahibo'i, pinalitao

anaquin ay guintong tunay.

At nagcantá nang ganitó

abá haring don Fernando,

quilalanin mo ngang totoó

ang naninicluhod sa iyo.

Iyan ang bunsó mong anác

si don Juan ang pamagát,

na nagdalita nang hirap

sa utos mo ay tumupad.

Yaong anác mong dalaua

na inutusang nauna,

anoma'i, ualang nacuha

at sila'i, naguing bató pa.

Nang ito ay masabi na

tumaha't, nagbago muna,

balahibong icalauá

na mariquit sa nauna.

Saca muling nagpahayág

abá haring sacdal dilág,

paquingán di man dapat

yaong cay don Juang hirap.

Ang bunsóng anác monghirang

nagtiis nang cahirapan,

at siyang nag-alís naman

batóng balot sa catauan.

Nang masabi nanga itó

naghaliling panibago,

nang balahibong icatló

na capua esmaltado.

At nag-uica nang ganito

mahal na hari'i, dinguin mo,

nagsi-oui silang tatló

sa bahay nang ermitaño.

Sila nga ay piniguing pa

pinacain sa lamesa,

pinangaralan pa sila

anác ang siyang capara.

Nang ito'i, maipahayag

naghalili namang agád,

nang balahibong icaapat

diamante'i, siyang catulad.

Nang macacain na naman

itong ermitañong mahal,

madlang sugat ni don Juan

pinagaling niyang tanan.

Nang ito'i, masabi na

tumaha't, naghalili pa,

balahibong icalimá

cahalimbaua'i, tumbaga.

Nangsila'i lumacad naman

sa bundóc at caparangan,

si don Pedro ay nagsaysay

na patayin si don Juan.

Si don Diego'i, sumansala

yao'i, masamang acala,

sa búhay na mauauala

ni don Juang ating mutya.

Nang ito'i, maipagturing

nitong ibong nagniningning,

naghalili siyang tambing

balahibong icaanim.

Ito'i, lalong cariquitan

sa icalimang nagdaan,

mahal na hari paquingán

cay don Juang cahirapan.

Ay ang pinagcaisahan

nang dalauang tampalasan,

ay umuguin ang catauan

sa guitna nang caparangan.

Nang hindi macagalao

ang príncipeng si don Juan,

capagdaca ay iniuan

aco'i, canilang tinagláy.

Nang masabi nanga itó

naghaliling panibago

balahibong icapitó

na anaqui ay carbungco.

Ito'i, siyang catapusán

mahal na hari'i, paquingán,

pinagdaanang cahirapan

nang bunsó mong si don Juan.

Sa malaquing auang lubós

nang Vírgeng Iná nang Dios,

isang matanda'i, dumulóg

at siya'i, tambing guinamót.

Hinipo na ang catauán

at pinag-ayos ang lagay,

nacatindig na mahusay

itong príncipeng si don Juan.

Caya co di ipaquita

ang mariquit na hichura,

ay hindi dumarating pa

ang sa aquin ay cumuha.

Ang isa pa haring mahal

ang anác mong si don Juan,

siya mo pong pamanahan

nitong iyong caharian.

Nang ito'i, masabi na

nitóng ibong encantada,

tumahán na nang pagcantá

hindi na naringig niya.

Ang saquít na dinaramdam

nang haring aquing tinuran,

parang nagdahilán lamang

at gumaling ang catauán.

Ang haring si don Fernando

tinipon na ang consejo,

at pinaghuntahan dito

si don Pedro't, si don Diego.

Sa guinauang caliluhán

sa capatid nilang hirang,

cun ano ang catampatang

parusang dapat ibigay.

Ang sagot nang calahatán

destierro'i, ang carampatan,

nang huag silang mapisan

sa príncipeng cay don Juan.

Nang cay don Juang matatap

ang hatol na iguinauad,

siya ay nagdalang habág

sa capatid niyang liyág.

Lumapit capagcaraca

sa harap nang haring amá,

dinguin nang vuestra alteza

ang aquing ipagbabadyá.

Alang alang sa corona

at hauac na cetro niya,

huag nang biguiang parusa

ang capatid cong dalauá.

Cun sila'i, ipadalá man

sa malayong caharian,

di co mababatang tunay

na hindi paroroonan.

Caya haring aming amá

patauarin na po sila,

sa Dios ito'i, talagá

ang guinaua nilang sala.

Ang di magpatauad naman

sa guinauáng casalanan,

ay di rin naman cacamtán

ang gloria sa calangitán.

Nang sa haring maunaua

yaóng cay don Juang uica,

pinatauad alipala

yaóng dalauang cuhilá.

Nagsamang nuling mahusay

doon sa palacio real,

ang hari nag-uica naman

sa tatlóng anác na hirang.

Cayong tatló'i, halinhinan

sa ibong co'i, magbabantay,

ang magpaualáng sino man

macacapalit ang búhay.

Sa cahabaan nang arao

nang canilang pagbabantay,

di mauala sa gunam-gunam

cay don Pedrong cainguitan.

Ang guinaua nilang laláng

ang dalaua'i, magsasabáy,

saca hahalili naman

ang príncipeng si don Juan.

Ay nang isang gabí bagá

ang ora'i, á las doce na,

guinising na nang dalaua

ang bunsóng capatid nila.

Si don Juan ang nagbantay

niyaong gabing calaliman,

nang magmamadaling arao

siya'i, agad nagulaylay.

Ang cay don Pedrong nilaláng

linapitang dahan-dahan,

yaong jaula at binucsan

ang ibon ay pinaualán.

At saca nga umalis na

na nag-ualang quibó siya,

ay niyong mag uumaga

si don Jua'i, naguising na.

Ano'i, nang caniyang maquita

na ang ibon ay uala na,

sinidlán nang tacot siya

sa mahal na haring amá.

Ito'i, sucat na pagmasdan

nang anác na sino pa man,

sinong di matacot naman

sa castigo nang magulang.

Sa malaquing tacot niya

sa búhay na macucuha,

nagtaanan capagdaca

at siya'i, umalis na.

Nguni aquin munang lisan

ang pag-alis ni don Juan

at ang aquing ipagsaysay

ang hari niyang magulang.

Nang siya ay maguising na

nagtuloy nanga sa jaula,

ang pintó ay nacabucá

at ang ibon ay uala na.

Capagdaca ay tinauag

ang caniyang tatlóng anác,

ang dalauang lilo't, sucáb

siyang lumapit na agád.

Itinanong capagcuan

ang ibon cung napasaan,

sagót ni don Pedro't, saysay

si don Juan ang nagbantay.

Ang nagpauala po'i, siya

doon sa ibong Adarna,

at cun cami ngang dalauá

huag mo pong biguiang sála.

Ang uica nang haring mahal

ay hanapin si don Juan,

at nang aquing maalaman

cun sinong may casalanan.

Yáo nanga't, lumacad na

magcapatid na dalauá,

cabunducan ang pinunta

si don Jua'i, quiniquita.

Ito'i, aquing pabayaan

na pag-lalacad sa párang,

ang aquing ipagsaysay

ang principeng si don Juan.