Очурга оҕустарыы, кыайыыга кынаттаныы

Оглавление

Вячеслав Карпов. Очурга оҕустарыы, кыайыыга кынаттаныы

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

Холобур буолуоҕа

ТУСТУУК ДЬЫЛҔАТА

Отрывок из книги

Мин төрөөбүт-үөскээбит Чакырбын биир дойдулаах убайбыт, саха классик суруйааччыта Семен Степанович Яковлев-Эрилик Эристиин бэргэнник этэн кэбиспитинии Дьаҕа Баһа диэн ааттыыллара. Чахчы да, биһиги аччыгый эрдэхпитинэ, ылбычча киһи тиийбэт ыраах сирэ, соҕуруунан Амма улууһун кытта быысаһар, «ырааһыран ыла-ыла ыбыллаҕастаммыт, ыллыга-аартыга бүөлэммит» үрэх баһа дойду этэ. Ол иһин массыына тоҕута сүүрбэтэх сирдээх-уоттаах, уматык ыыра-дьаара тунуйбатах күөх сирэм дойдубар, өлбөт мэҥэ уутуттан итэҕэһэ суох угуттуур мүөттээх салгыннаах Дьаҕам Баһын алаастарынан, хатыҥ, тиит былаастаах тыаларынан оонньоон-көрүлээн, көтөн-мөҕөн оҕо сааһым ааспыта. Оччотооҕу кэмтэн өйдөбүлүм – күн манна Толооҥҥо (Чакыр диэн нэһилиэгин, оттон Толоон диэн дэриэбинэтин ааттара) ордук чугаска, сир-дойду быдан ырааска, чаҕылхайга дылыта, миигин, эрдэ аҕата суох хаалбыт уолчааны, дэриэбинэҕэ билэр-билбэт дьонум-сэргэм өрүүтүн таптаан-атаахтатан тахсаллара.

Кэлин дьон ахтыытыттан биллэххэ, түөрт хостоох дьиэни Тураҥнаах диэн сиртэн көһөрөн аҕалбыттарыгар Эрилик Эристиин иккис кэргэнэ, биэлсэр буолан бу дьиэттэн үс хоһун ылан өлүөр диэри олорбут. Билигин бу дьиэ музей буолан турар. Дьиэ соҕурууҥҥу киэҥ хоһо дьахтар оҕолонор палаатата эбит. Мин манна 1947 сыллаахха кырыа кыһын кыйданан, сааскы таммах чоллурҕаччы түһэн эрдэҕинэ, чыычаах уйа туттубат, киһи үлэлиэ суохтаах ытык күнүгэр – Былаҕасыанньайап таҥаратын чэчиэринньигэр, ол аата ыаллар алаадьы астаан бырааһынньыктыыр кэмнэригэр – муус устар 6 күнүгэр төрөөбүппүн.

.....

Чурапчыга кэлэн, биир томтор аннынан тэлиэгэбит талыгыратан эрдэҕинэ, эмискэ үрдүбэр бөдөҥ баҕайы саҥалаах киһи соҕотохто тоҕо барбытыгар, куттанан тэлиэгэ түгэҕэр умса түһэ оҕустум. Саҥа тохтообокко биир күрүс эҥээрэриттэн дьиктиргээн, өндөйөн тулабын көрбүтүм – остуолбаҕа ыйаммыт тэллэҕэр тэрил иһиттэн кэпсээн-ипсээн аан дойдуну толорон доргута аҕай турар эбит. Кэлин билбитим – ол военкомат томторо диэн эбит.

Хайа эрэ ыал олбуоругар киирдибит, дьиэлээх-тэр «һуу-һаа» буолан тахсан, биһигини эргийэн кэбистилэр, көрөн-истэн айманан, ону-маны ыйы-талаһан бардылар. Дьэ, ити курдук ырыаҕа ыллам-мыт, хоһооҥҥо холбоммут, киэргэттэхтэринэ «тоҕус томтордоох иккис Москва» диэн ааттыыр Чурапчы сэлиэнньэтин дьоно буоллубут.

.....