Реклама. ООО «ЛитРес», ИНН: 7719571260.
ХАМНЫҢ ЧАЯАНЫ
ҮШ КЕЗЕКТИГ РОМАН. Бирги ном
ДОПЧУЗУ
ДОПЧУ БИОГРАФИЯ
1. КАРА ДЭЭР
2. КАРА ӨЛҮМ
3. ЧАЖЫТ-КУЙ
4. ИЕНИ БОЖУТКАНЫ
5. ШАГАА
6. ШЫДЫРАА
7. КААҢДААШКЫН
8. БОЙДУС ДЫЛЫ
9. ТАРБАГАННАР
10. ЭЛИК
11. БӨРҮЛЕР
12. БАРЛЫКТЫ КЕШКЕНИ
13. ХОЙЛАК
14. БОДУН ТИИЛЭЭРИ
15. ОЙТУЛААШ
16. КУДА
17. САЛГАКЧЫ
ЭТНОГРАФТЫГ СЛОВАРЬ
ҮНЕЛЕЛДЕР «ХАМНЫҢ САЛЫМ-ЧАЯАНЫ» НОМГА ҮНЕЛЕЛ
ЗОЯ ДОНГАКТЫҢ «ХАМНЫҢ ЧАЯАНЫ» НОМ ЫЛАП ЧОННУУ
ЗОЯ ДОНГАКТЫҢ «ХАМНЫҢ ЧАЯАНЫ» НОМУНГА ҮНЕЛЕЛ
МӨҢГҮН ДАГЛАРНЫҢ ХӨӨНҮНДЕ ЧАА ЧҮҮЛ
ӨӨРҮП ЧЕТТИРИИШКИН
БИБЛИОТЕКА Академии «Русский Слог» (БАРС)
Зоя Доңгактың «Хамның чаяаны» үш кезектиг романының бирги номунда 1860 чылдан 1912 чылга чедир Тываның амыдыралын, онзагай бүдүштүг культуразын бир төрел бөлүктү дамчыштыр көргүскен. Чараш бойдустуг чурт-девискээр Мөңге-Деңгер-Хайыраканга (сөөлзүредир Тываның Мөңгүн-Тайга кожууну) маадырлыг чоннуң байларга, дошкун бойдуска удур демиселин, тыва чонга улуг дузаны хамнар чедирип чораанын чырыткан.
Эң чугула чүүл – чогаалда буруңгу ёзу-чаңчылдарга үндезилээн кижизидилге темазы. Хамнаар чорукка чаяалгадан аңгыда, кижилерге боттуг дуза чедирерин Коңгур оглунга чагып, сүмелеп, угаадып чоруур. Ынчангаш бо чогаалды ылаңгыя аныяк-өскенниң номчууру чугула. Тыва улустуң Шагаа байырлалын, ойтулаашты, куданы, Холурааштың хам болу бээрин көргүскени солун. Чиңгине тыва дылга чогаал бижиттингенинден номну чаңгыс туткаш, төндүр номчуптар аргазы-биле база сагыш-сеткилге дээптер дээштии-биле онзагай.
.....
Дедир чанып ора, Коңгур төрели Серен сугга кире дүшкеш, айтырган:
– Кандыг-ла бир халдавыр өргелер дамчыштыр кижилерже халдап эгелээн. «Кара-өлүм, бужар-думаа» деп халдавырлыг аарыглардан аймак-аймак чоннар кырлы бээрге, оларның өглерин өрттедиптер турганын кырган-авамдан дыңнаан мен. Ам ол аарыглар бисте чедип келбээн бе?
.....