Читать книгу Zamachy stanu w Polsce w XX wieku - Andrzej Skrzypek - Страница 5

Homo homini lupus est – człowiek człowiekowi wilkiem, głosiło starożytne porzekadło. W tej kategorii zabiegający o władzę jest lupissimusem.

Od czasów najdawniejszych dziejopisarstwo zajmowało się opisywaniem zjawisk politycznych, czasem ku pamięci, czasem ku przestrodze. Historia polityczna to dzieje walki o władzę pomiędzy ludami, narodami, a zwłaszcza pomiędzy ludźmi; pomiędzy tymi ludźmi, którzy władzę mieli i tymi, którzy pragnęli ją zdobyć. Podzielając makiawelistyczne opinie, że cel uświęca środki, ambitne jednostki od zawsze dążyły do usunięcia tych, którzy zasiadali na tronach czy republikańskich fotelach, by zająć ich miejsca. Gdy czyniły to w sposób niezgodny z prawem, czasem pisanym, częściej zwyczajowym, określano ich zamachowcami.

Zamachy bywały różne. Najprostszy to pozbawienie życia rywala, zwłaszcza gdy uczyni to jedna osoba. Władca mógł być również wygnany. Częściej jednak zamach był dziełem grupy spiskowców. Ci odnosili sukces, gdy w dobrze skalkulowanym działaniu i we właściwie wybranym momencie obalali istniejącą władzę i sami zajmowali jej miejsce.

Zamach może mieć różne formy: kameralną (gabinetową, pałacową), gdy dokonuje się – by użyć modnego ostatnio określenia – wewnątrz grupy trzymającej władzę, a społeczeństwu nic do tego i pełzającą, gdy stojąca na szczycie jednostka ograniczana jest powoli w sprawowaniu władzy. Walka na szczytach przenosi się czasem w dół, znajdując swój wyraz w zamieszkach lub nawet w powstaniu.

Opisując takie wydarzenia, historycy często informują o kryzysach politycznych, zwrotach lub przełomach, używając eufemizmów i uogólnień z krzywdą dla bohaterów (i antybohaterów) wydarzeń. Zamierzeniem niniejszej książki jest przyjrzenie się dziejom dwudziestowiecznej Polski na przykładzie wybranych wydarzeń z perspektywy zdobywania i utrzymywania władzy przez jednostki i wąskie, wspierające je koterie.