Читать книгу Van den Vos Reynaerde - Anoniem - Страница 6
Оглавление740Hi spranc vp, so dat hem scorde
Van sinen aensichte al die huut.
Al brochte Brune dat hoeft huut
Met aerbeide ende met pinen,
Nochtan liet hi daer van den zinen
745Eene oere ende beede sine lier.
Nye maecte God so leelic dier.
Hoe mochte hi zeerre sijn mesrocht?
Al haddi thoeft hute brocht,
Eer hi die voete conde ghewinnen,
750Bleuer alle die claeuwen binnen
Ende sine twee anscoen beede.
Dus gherochte hi huut met leede.
Hoe mochte hi zijn ontheert meer?
Die voete waren hem so zeer,
755Dat hi tloepen niet conste ghedoghen.
Dat bloet liep hem ouer die hoghen,
Dat hi niet wel conste ghesien.
Hine dorste bliuen no vlien.
Hi sach suut onder die zonne
760Lamfroyt commen gheronnen,
Daer na die priester, die heere,
Hi quam gheloepen vele zeere,
Daer na die coster metter vane,
Daer na alle die prochiane,
765Die houde lieden metten ionghen.
Daer na quam vp haren stap ghespronghen
Sulke quene, die van houden
Cume eenen tant hadde behouden.
Wie so wille wachte hem dies:
770Die scade heuet of verlies
Ende groet ongheual,
Ouer hem so willet al.
Dit sceen arem man Brunen wel:
Sulc dreechdem nu an sijn vel,
775Die des ghesweghen hadde stille,
Hadde Bruun ghestaen tsinen wille.
Dit was beneden eere riuiere (fo. 197b)
Dat Brune, onsalichst alre diere,16
Van meneghen dorper was beringhet.
780Doe was daer lettel ghedinghet.
Hem naecte groet onghemac.
Die een slouch, die ander stac.
Die een slouch, die ander warp.
Lamfroyt was hem alte scaerp.17
785Een, hiet Lottram Lanc-voet,
Hi drouch eenen verhoernden18 cloet,
Ende stacken emmer na dat hoghe.
Vrauwe Vulmaerte scerpe loghe
Ghinckene koken met eenen staue.
790Abelquac ende mijn vrauwe Baue
Laghen beede onder die voete
Ende streden beede om eene cloete.
Ludmoer metter langher nese
Drouch eenen loedwapper an een pese
795Ende ghincker met al omme zwinghen.
Ludolf metten crommen vingheren
Dede hem alles te voren.
Want hi was best gheboren,
Sonder Lamfroy alleene:
800Hughelijn metten crommen beene
Was zijn vader, dat weet men wale,
Ende was gheboren van Abstale,19
Ende was sone vrauwe Ogernen,
Eene20 hout-makigghe van lanternen.
805Ander wijf ende ander man,
Meer dan ic ghenomen can,
Daden Brunen groet onghemac,
So dat hem zijn bloet huut lac.
Brune ontfinc al sulc payment
810Als hem elc gaf daer omtrent.
Die pape liet den cruus-staf
Ghedichte21 slaen slach in slach
Ende die coster metter vane
Ghinc hem vastelike ane.
815Lamfroyt quam ter seluer wijlen
Met eere scerper bijlen
Ende slouchene tusschen hals ende hoeft,
Dat Brune wart zeere verdoeft,
Dat hi verspranc van den slaghe (fo. 197c)
820Tusschen der riuiere enter haghe
In eenen trop van houden wiuen
Ende warper een ghetal van viuen
In die riuiere die daer liep,
Die wel wijt was ende diep.
825Des papen wijf wasser eene,
Des was spapen bliscap cleene,
Doe hi zijn wijf sach in die vliet,
Doene luste hem langher niet
Bruun te stekene no te slane.
830Hi riep: ‘siet, edele prochiane,
Ghindre vloot vrauwe Julocke
Beede met spillen ende met rocke.
Nu toe, die haer helpen mach!
Ic gheue hem iaer ende dach
835Vul pardoen ende aflaet
Van alre sondeliker daet.’
Beede man ende wijf
Lieten den aermen keytijf
Brune ligghen ouer doot
840Ende ghinghen daer die pape gheboot
Beede met stringhen ende met haken.
Die wijle datsi die vrauwe huut traken,
So quam Brune in die riuiere
Ende ontswam hem allen sciere.
845Die dorperen waren alle gram:
Si saghen dat hem Brune ontswam,
Datsi hem niet mochten volghen.
Vpt touuer stonden si verbolghen
Ende ghinghen na hem rampineren.
850Bruun die lach in die ryuiere
Daer hi vant den meesten stroem.
Al dryuende bat hi dat God den boem
Moeste verdrouuen ende verwaten,
Daer hi zijn hoere in hadde ghelaten
855Ende beede sine lier.
Voert vloucte hi dat felle dier,
Den boesen vos Reynaerde,
Diene met sinen brunen baerde
So diepe in die eecke dede crupen,
860Daer na Lamfroyt van der stupen,
Daer hi hem so leede dede. (fo. 197d)
In aldustanen ghebede
Lach Brune also langhe wijle,
Dat hi wel een halue mile
865Van der stede was ghedreuen
Daer die dorpers waren bleuen.
Hi was verpijnet ende moede
Ende onder-commen van den bloede,
So dat hi hadde crancke vaert.
870Doe zwam hi te lande waert
Ende croep ligghen in dat hoeuer.
Ghine saghet noint droeuer
Gheen dier no gheenen man.
Hi lach jammerlic ende stan
875Ende slouch met beede sinen lancken.
Des mochte hi al Reynaerde dancken.
Nv hoert wat Reynaert heeft ghedaen.
Hi hadde een vet hoen gheuaen
Bi Lamfroyts an der heyden,
880Eer hi danen was versceiden.
Hi hadt vp eenen berch ghedreghen
Verre huut allen weghen,
Daer het eenlic was ghenouch.
Dat was wel zijn gheuouch,
885Dor dat daer was niemens ganc
Ende hi dor niemens bedwanc
Sine proye dorste rumen.
Doe hi dat hoen toten plumen
Hadde gheleit in sine male,
890Doe ghinc hi neder te dale
Eenen verholenliken pat.
Hi was vtermaten zat.
Dat weder was scone ende heet
Hi hadde gheloepen dat hem dat zweet
895Neder liep neuen die liere.
Daer omme liep hi ter riuiere,
Dor dat hi hem vercoelen soude.
In bliscap arde menichfoude
Was sijn herte doe beuaen.
900Hi hopede wel al sonder waen
Dat Lamfroyt hadde den beere versleghen
Ende hine thuus-waert hadde ghedreghen.
Doe sprac hi: ‘hets mi wel gheuaren. (fo. 198a)
Die mi te houe meest soude daren,
905Die hebbic doot in desen daghe.
Nochtan wanic sonder claghe
Ende sonder wanconst bliuen.
Ic mach te rechte bliscap driuen.’
Doe Reynaert was in dese tale,
910Sach hi neder-waert te dale
Ende vernam Bruun daer hi lach.
Enten eersten als hine sach,
Hadde hijs rauwe ende toren
(Daer die bliscap was te voren,
915Daer lach nu22 thoren ende nijt)
Ende sprac: ‘vermalendijt,
Lamfroyt, moet dijn herte sijn!
Du best dulre dan een zwijn,
Lamfroyt, ergher puten sone!
920Lettel eeren bestu ghewone.
Hoe es di dese beere ontgaen,
Die di te voren was gheuaen?
Hoe menich morseel leghet der-an,
Dat gherne hetet menich man.
925O wy, Lamfroyt, verscrouen druut,
Hoe rikelike een beere-huut
Heefstu heden verloren,
Die di ghewonnen was te voren!’
Dit scelden heuet Reynaert ghelaten
930Ende ghinc neder bi der straten
Dor te siene hoet Bruun stoet.
Doe hine sach ligghen al een bloet
Ende ziec ende onghesont,
Den aermen beere, te dier stont,
935Dat sach Reynaert arde gherne,
Doe bescalt hine te sinen scherne:
‘Siere priester, dieu vo saut!
Kendi Reynaert, den rybaut?
Wildine scauwen, so siettene hier,
940Den roden scalc, den fellen ghier!
Seght mi, priester, soete vrient,
Bi den heere dien ghi dient,
In wat ordinen wildi hu doen,
Dat ghi draghet23 roeden capproen?
945So weder sidi abd so pryhore? (fo. 198b)
Hi ghinc hu arde na den hore
Die hu dese crune heuet bescoren.
Ghi hebt huwen top verloren,
Ghi hebt hu anscoen af ghedaen:
950Ic wane, ghi wilt zinghen gaen
Van huwen complete dat ghetijde.’
Dit hoerde Brune ende wart omblijde,
Want hine const doe niet ghewreken.
Hem so dochte sijn herte breken,
955Ende slouch weder in die riuiere:
Hine wilde van den fellen diere
Nemmeer hoeren die tale.
Hi liet hem neder daer te dale
Metten strome dryuen te hant
960Ende ghinc ligghen vp dat zant.
Hoe sal nu Brune te houe comen?
Al mocht hem al de weerelt vromen,
Hine ghinghe niet ouer sine voete.
Hi was ghenoopt so onsoete
965In die eecke, daer hi te voren
Van tween voeten hadde verloren
Alle die claeuwen ende dat vel,
Hine conste niet ghepeinsen wel
Hoe hi best ten coninc gaet.
970Nu hoert hoe hi die vaert bestaet.
Hi zat ouer sine hamen
Ende began met groter scamen
Rutsen ouer sinen staert,
Ende als hi dus moede waert
975So wentelde hi dan eene wile.
Dus dreef hi meer dan eene mile,
Eer hi tes coninx houe quam.
Doemen Brune vernam
In derre wijs van verren comen,
980Wart ghetwifelt van hem zomen
Wat daer quam ghewentelt zoe.
Dien coninc wart de herte onvroe,
Die Brune bekende te hant,
Ende seide: ‘dit es mijn seriant
985Brune, hem es dat hoeft so roet:
Hi es ghewont toter doot.
Ay God, wie heeftene so mesmaect?’ (fo. 198c)
Binnen desen so was Brune ghenaect,
Dat hi den coninc claghen mochte.
990Hi stan ende versuchte onzochte
Ende sprac: ‘coninc, edel heere,
Wreket mi dor hu selues eere
Ouer Reynaerde, dat felle dier,24
Die mi mine scone lier
995Met ziere lust verliesen dede
Ende daer toe mine hoere25 mede,
Ende heuet mi ghemaect als ghi siet.’
Die coninc sprac: ‘of ic dit niet
Ne wreke, so moetic zijn verdoomt!’
1000Ende hier na so heuet hi ghenoomt
Alle die hoechste bi namen,
Ende ontboet datsi quamen
Alle gader an sinen raet.
Doe rieden si hoe dese daet
1005Best werde gherecht tes conincs eere.
Doe rieden die meeste heeren
Dat menne twee weruen daghen soude,
Reynaerde, of die coninc woude,
Ende horen tale ende weder-tale.
1010Oec seiden si, si wilden wale
Dat Tybeert die cater van desen
Tote Reynaerde bode soude wesen:
Al ware hi cranc, hi ware vroet.
Dese raet dinct den coninc goet.
1015Doe sprac die coninc: ‘heere Tybeert,
Gaet wech, eer ghi weder keert
Besiet dat Reynaert met hu come.
Dese heeren segghen some,
Al es Reynaert andren dieren fel,
1020Hi gheloeuet hu so wel
Dat hi gherne doet huwen raet.
Ne comt hi niet, hets hem quaet:
Men salne drie weruen daghen,
Te lachtre alle sinen maghen.
1025Gaet Tybeert, dit secht hem.’
‘Ay heere,’ sprac Tybeert: ‘ic bem
Een arem wicht, een cleene dier.
Heere Brune, die staerc was ende fier,
Ne conste Reynaert niet ghewinnen: (fo. 198d)
1030In welker wijs salics beghinnen?’
Doe sprac die coninc: ‘heere Tybeert,
Ghi zijt wijs ende wel gheleert,
Al sidi niet groet, nochtan
Hets menich die met luste can
1035Dat werken ende met goeden rade,
Dat hi met crachte niet ne dade.
Gaet, doet sciere mijn ghebod.’
Tybeert sprac: ‘nu helpe mi God
Dat het mi moete wel vergaen.
1040Ic sal eene vaert bestaen
Die mi doet zwaer in minen moet.
God gheuere mi af al goet!’
Nv moet Tybeert doen die vaert,
Die zeere es drouue ende veruaert.
1046Ende als hi vp den wech quam,
Sach hi van verren ende vernam
Sente Martins voghel, ende quam gheuloghen.
Doe wart Tybeert vroe ende in hoghen
Ende riep an sente Martins voghel:
1050‘Kere haerwaert dinen vloghel.26
Nu vliech te miere rechter hant.’
Die voghel vloech daer hi vant
Een haghe, daer hi in wilde lijden,
Ende vloech Tybeert ter luchter zijden.
1055Dit teekin ende dit ghemoet
Dochte Tybeert niet wesen goet.
Hadde hi ghesien den voghel lijden
Scone ter rechter zijden,
So waende hi hebben goet gheual.
1060Nu was hi dies onthopet al.
Nochtan maecte hi hem seluen moet,
Ende gheliet hem, als menich doet,
Bet dan hem te moede was:
Dus liep hi henen sinen pas,
1065Tes hi quam te Manpertus
Ende vant Reynaerde in zijn huus
Alleene staen verweendelike.
Tybeert sprac: ‘God die rike
Moete hu goeden auont gheuen.
1070Die coninc dreecht hu an hu leuen,
Ne comdi niet te houe met mi.’
Reynaert sprac: ‘Tybeert, helet vry, (fo. 199a)
Neue, ghi zijt mi willecome.
God gheue hu eere ende vrome.
1075Bi Gode, dat jan ic hu wale!’
Wat coste Reynaerde scone tale?
Al seghet sine tonghe wale,
Sine herte die es binnen fel.
Dit wert Tybeerde ghetoghet wel,
1080Eer die lijne wert ghelesen
Ten hende. Ende met desen27
Sprac Reynaert: ‘neve, ic wille dat ghi
Tauont herberghe hebt met mi,
Ende morghen willen wi metten daghe
1085Te houe waert sonder saghe.
In hebbe oec onder alle mine maghe
Niement, Tybeert, daer ic mi nu
Bet vp verlate dan vp hu.
Hier was commen Bruun de vraet.28
1090Hi toechde mi so fel ghelaet
Ende dochte mi so ouer-staerc,
Dat ic omme dusent maerc
Den wech met hem niet hadde bestaen.
Dat sal ic met hu, al sonder waen,
1095Maerghin metter dagheraet.’
Tybeert sprac: ‘hets beteren raet
Ende het dinct mi beter ghedaen,
Dat wi nochtauont te houe gaen
Dan wi tote morghin beiden.
1100Die mane scijnet an der heiden
Also claer alse die dach.
Ic wane niemen ne sach
Beter tijt tote onser vaert.’
‘Neen, lieue neve,’ sprac Reynaert,
1105‘Sulc mochte ons daer ghemoeten,
Hi soude ons quedden ende groeten,
Die ons nemmermee dade goet,
Quame hi snachts in ons ghemoet.
Ghi moet herberghen tauont met mi’.
1110Tybeert sprac: ‘wat souden wy
Eten, Reynaert, of ic hier bleue?’
‘Daer omme zorghe ic, lieue neve,
Hier es der spijsen quaden tijt.
Ghi mocht heten, begheerdijt, (fo. 199b)
1115Een stic van eere honich-raten
Die bequamelic es vtermaten.
Wat sechdi, moochdi shonichs yet.’
Tybeert sprac: ‘mine roukes niet.
Reynaert, hebdi niet in huus?
1120Gauedi mi eene vette muus,
Daer mede lietic hu ghewaert.’
‘Eene vette muus?’ sprac Reynaert,
‘Soete Tybeert, wat secht-di?
Hier woent noch een pape bi,
1125Een scuere staet noch an sijn huus,
Daer in es meneghe vette muus:
Ic waense niet ghedroughe een waghen.
So dicken hoere ic den pape claghen
Dat sine dryuen huten huuse.’
1130‘Reynaert, zijn daer so vette muse?
Verghaue God, waer ic nu daer!’
‘Tybeert’, seit hi, ‘sechdi waer?
Wildi muse?’ ‘Of icse wille?
Reynaert, doet dies een ghestille:
1135Ic minne muse voer alle saken.
Weetti niet dat muse smaken
Bet dan eenich venisoen?
Wildi minen wille doen,
Dat ghi mi leet daer si zijn,
1140Daer mede mochti die hulde mijn
Hebben, al haddi minen vadre
Doot ende mijn gheslachte al gadre.’
Reynaert sprac: ‘neve, houddi hu spot?’
‘Neenic, Reynaert, also helpe mi God!’
1145‘Weet God, Tybeert, wistic dat,
Ghi soutter sijn nochtauont sat.’
‘Sat, Reynaert, dat ware vele.’
‘Tybeert, dat sechdi thuwen spele.’
‘In doe, Reynaert, bi miere wet.
1150Haddic een muus ende waer so vet,
In gaefse niet omme eenen busant.’
‘Tybeert, gaet met mi te hant.
Ic leede hu daer ter seluer stat,
Daer icker hu sal maken zat,
1155Eer ic nemmermeer van hu sceede.’
‘Ia ic, Reynaert, vp die gheleede (fo. 199c)
Ghinghe ic met hu te Mompelier.’
‘So gaen wi dan, wi sijn hier
Al te langhe,’ sprac Reynaert.
1160Doe so namen si vp die vaert,
Tybeert ende sijn oem Reynaert,
Ende liepen daer si loepen wilden,
Datsi nye toghel vp hilden,
Eer si quamen tes papen scuere,
1165Die met eenen erdinen muere
Al omme ende omme was beloken,
Daer Reynaert in was te-broken
Des ander daghes daer te voren,
Doe die pape hadde verloren
1170Eenen hane, die hi hem nam.
Hier omme was tornich ende gram
Des papen sone Martinet,
Ende hadde voer dat gat gheset
Een strec den vos mede te vane:
1175Dus gherne wrake hi den hane.
Dit wiste Reynaert, dat felle dier,
Ende sprac: ‘neue Tybeert, hier
Crupet in dit selue gat.
Ne weset trage no lat.
1180Gaet al omme ende omme gripen.
Hoert hoe die muse pipen.
Keert weder huut als ghi zijt sat.
Ic sal hier bliuen voer dit gat
Ende sal hu hier buten beiden:
1185Wine moghen niet tauont sceiden,
Morghin gaen wi te houe waert.
Tybeert, siet dat ghi niet en spaert.
Gaet heten, ende laet ons keeren
Te miere herberghen met eeren.
1190Mijn wijf sal ons wel ontfaen.’
‘Willic te desen gate in gaen?
Wat sechdi, Reynaert, eist hu raet?
Die papen connen vele baraet:
Ic besteecse arde noode.’
1195‘O wy, Tybeert, twi sidi bloode?
Wanen quam huwer herten desen wanc?’
Tybeert scaemde hem ende spranc
Daer hi vant groet ongherec: (fo. 199d)
Want eer hijt wiste, was hem een strec
1200Omme sinen hals arde vast.
Dus hoende Reynaert sinen gast.
Alse Tybeert gheware wart
Des strecs, wart hi veruaert
Ende spranc voert: dat strec liep toe.
1205Tybeert moeste roupen doe
Ende wroughede hem seluen dor den noot.
Hi makede een gheroup so groot
Met eenen iammerliken ghelate,
Dat Reynaert hoerde vp der strate
1210Buten, daer hi alleene stoet,
Ende riep: ‘vindise goet
Die muse, Tybeert, ende vet?
Wiste nu dat Martinet
Dat ghi ter taflen satet
1215Ende dit wiltbraet dus hatet,
Dat ghi verteert, in weet hoe,
Hi sauder hu saeuse maken toe:
So houesch een cnape es Martinet.
Tybeert, ghi singhet in lanc so bet.
1220Pleecht men tes coninx houe des?
Verghaue God, die gheweldich es,
Dat, Tybeert, daer met hu ware
Ysingrijn, die mordenare,
In sulker bliscap als ghi zijt!’
1225Dus heeft Reynaert groot delijt
Dor Tybeerts ongheual.
Ende Tybeert stont ende ghal
So lude, dat Martinet ontspranc.
Martinet riep: ‘ha ha, God danc!
1230Ter goeder tijt heeft nu ghestaen
Mijn strec: ic hebber met gheuaen
Den hoenre-dief, na minen wane,
Nu toe! ghelden wi hem den hane!’
Met desen wart hi toten viere
1235Ende ontstac eenen stroe-wisch sciere
Ende wecte moedre ende vadre
Ende die kindre alle gadre,
Ende riep: ‘nu toe! hi es gheuaen.’
Doe mochtemen sien porren saen
1240Alle die in dien huus waren. (fo. 200a)
Selue die pape ne wilde niet sparen,
Quam hute sinen bedde moeder-naect.
Martinet hi was gheraect
Tote Tybeert ende riep: ‘hijs hier.’
1245Die pape spranc an dat vier
Ende ghegreep zijns wijfs rocke.
Een offer-keersse nam vrauwe Iulocke
Ende ontstacse metter haest.
Die pape liep Tybeert naest
1250Ende ghincken metten rocke slaen.
Doe moeste Tybeert daer ontfaen
Wel meneghen slach al in een.
Die pape stont, als hem wel sceen,
Al naect, ende slouch slach in slach
1255Vp Tybeert, die voer hem lach.
Daer ne spaerdene haer ne gheen.
Martinet ghegreep eenen steen
Ende warp Tybeert een hoghe huut.
Die pape stont al bloeter huut
1260Ende hief vp eenen groeten slach.
Alse Tybeert dat ghesach,
Dat hi emmer steruen soude,
Doe dedi een deel als die boude,
Dat dien pape verghinc te scanden.
1265Beede met claeuwen ende met tanden
Dedi hem pant, alsoet wel scheen,
Ende spranc dien pape tusschen die been,
In die burse al sonder naet,
Daermen dien beyaert mede slaet.
1270Dat dinc viel neder vp den vloer.
Die vrauwe was zeerich ende zwoer
Bi der zielen van haren vader,
Sine wilde wel om al gader
Die offerande van eenen jare,
1275Dat niet den pape gheuallen ware
Dit vernoy ende dese scame.
So sprac: ‘int-sleets duuels name
Moete dit strec sijn gheset!
Siet, lieue neve Martinet,
1280Dit was van huwes vader ghewande,
Siet hier mijn scade ende mijn scande,
Emmermeer voert in allen stonden, (fo. 200b)
Al ghenase hi van der wonden,
Hi bliuet den soeten spele mat.’
1285Reynaert stont noch doe voer tgat.
Doe hi dese tale hoerde,
Hi louch dat hem bachten scorde
Ende hem crakede die tauerne.
Doe sprac hi te sinen scherne:
1290‘Swijghet, Iulocke, soete vrauwe,
Ende laet zijncken desen rauwe
Ende laet bliuen huwen toren.
Wattan? al heuet hu heere verloren
Eenen van den clippelen zinen,
1295Al te meer29 so sal hi pinen.
Laet bliuen dese tale achtre:
Gheneset de pape, en es gheen lachtre
Dat hi ludet met eere clocken.’
Dus troeste Reynaert vrauwe Iulocken,
1300Die haer arde zeere mesliet.
Die pape mochte langher niet
Ghestaen, hi viel in ommacht.
Doe hiefsene vp met haerre cracht
Ende drouchene recht te bedde waert.
1305Hier-binnen keerde Reynaert
Alleene ter herberghen waert,
Ende liet Tybeert zeere veruaert
Ende in zorghen van der doot.
Al was Tybeerts zorghe groet,
1310Doe hise alle onledich sach
Ouer dien pape, die daer lach
Ghewont, doe ghinc hi hem pinen,
So dat hi metten tanden zine
Die pese midden beet ontwee.
1315Doe ne wildi letten nemmee
Ende spranc weder hute ten gate
Ende dede hem vp die rechte strate,
Die tes conincx waert ghelach.
Eer hi daer quam so waest dach
1320Ende die zonne begonste rijsen.
In eens arems ziecs wijsen
Quam Tybeert in thof gheronnen,
Die tes papen hadde ghewonnen
Dat hi langhe claghen mach. (fo. 200c)
1325Alse die coninc dit versach
Dat hi hadde dat hoeghe verloren,
Doe mochtemen vreeselike horen
Den coninc dreeghen den dief Reynaert.
Die coninc doe niet langher ne spaert.
1330Hine riep sine baroene te rade
Ende vraechde wat hi best dade
Ieghen Reynaerts ouerdaet?
Doe wart ghindre menich raet
Hoemen Reynaert ter redenen brochte,
1335Die dese ouerdaet wrochte.
Doe sprac Grimbeert die das,
Die Reynaerts broeder sone was:
‘Ghi heeren, ghi hebt meneghen raet.
Al ware mijn oem noch also quaet,
1340Salmen vry recht voert draghen,
Men salne drie waeruen daghen,
Alsomen doet eenen vryen man.
Ende en comt hi niet dan,
So es hi sculdich alre dinc,
1345Daer hi af voer den coninc
Van desen heeren es beclaghet.’
‘Wie wildi, Grimbert, dattene daghet?’
Sprac de coninc, ‘wie es hier,
Die sijn hoeghe ofte sijn lier
1350Wille setten in auontueren
Omme eene felle creatuere?
Ic wane hier nimene en es so zot!’
Grimbert sprac: ‘so helpe mi God!
Siet mi hier, ic bem so coene
1355Dat ic wel dar bestaen te doene
Dese bodscap, ghebiedijt.’
‘Grimbeert, gaet wech ende zijt
Vroet ende wacht hu ieghen mesval.’
Grimbert sprac: ‘coninc heere, ic sal.’
1360Dvs gaet Grimbert te Manpertuus.
Als hire quam, vant hi in huus
Sinen oem ende vrauwe Ermelijnen,
Die bi haren welpekijnen
Laghen in die haghedochte.
1365Ende ten eersten dat Grimbeert mochte,
Groette hi sinen oem ende ziere moyen. (fo. 200d)
Hi sprac: ‘en sal hu niet vernoyen
Des onrechts, daer ghi in zijt?
Dincket hu noch niet wesen tijt
1370Dat ghi trect, oem Reynaert,
Tote des conincs houe waert,
Daer ghi wel zeere zijt beclaghet?
Ghi zijt .iij. waeruen ghedaghet.
Vermerrendi maerghin den dach,
1375So zorghic dat hu ne mach
Ne gheene ghenade me ghescien.
Ghi sult in den derden daghe sien
Huwen casteel bestormen, Manpertuus.
Ghi sult gherecht sien voer hu huus
1380Eene galghe ofte een rat.
Ouer waer segghic hu dat:
Beede hu kindre ende hu wijf
Sullen verliesen haer lijf
Lachterlike, al sonder waen.
1385Ghine moghet selue niet ontgaen.
Daer omme es hu de beste raet
Dat ghi met mi te houe gaet.
Hets messelic hoet gheuallen mach:
Hu es dicken vp eenen dach
1390Vremder auontueren gheuallen,
Dan ghi noch quite van hem allen
Met des conincx orloue
Maerghin sciet huten houe.’
Reynaert seide: ‘ghi secht waer.
1395Nochtan, Grimbeert, comme ic daer
Onder des conincs ghesinde,
Dat ic binnen den houe vinde
Es vp mi verbolghen al.
Quame ic danen, het ware gheual.
1400Nochtan dinct mi beter wesen
(Ghenese of ic mach ghenesen)
Dat ic met hu te houe vare
Dan het al verloren ware,
Casteel, kindre ende wijf,
1405Ende daer toe mijns selues lijf.
In mach den coninc niet ontgaen.
Alse ghi wilt, so willic gaen.
Hoert,’ seit hi, ‘vrauwe Hermelijne, (fo. 201a)
Ic beuele hu die kindre mine,
1410Dat ghire wale pleghet nu.
Voer alle dandre beuelic hu
Minen zone Reynaerdine.
Hem staen wel de gaerneline30
In zine muulkine ouer al.
1415Ic hope dat hi mi slachten sal.
Hier es Rossel, een31 scone dief!
Die hebbic nochtan harde lief,
Ja als yement sine kindre doet.
Al eist dat ic nu van hier moet,
1420Ic salt mi nemen arde na,
Vp dat ic mach, dat ic ontga.
Grimbeert neve, God moet hu lonen.’
Met hoofschen woorden ende met sconen
Nam Reynaert an de sine orlof
1425Ende ruumde sijns selues hof.
Ay hoe drouue bleef vrauwe Hermeline
Ende hare cleene welpekine.
Doe Reynaert sciet huut Manpertuus
Ende hi hof liet ende huus
1430Aldus omberaden staen:
Nu hoert wat Reynaert heeft ghedaen.
Teerst dat hi quam an der heyden,
Hi sprac te Grimbeerte ende zeide:
‘Grimbert, scone wel soete neve,
1435Van zorghen suchtic ende beue.
Lieue neve, ic wille gaen
(Nu hoert mine redene saen)
Te biechten hier te di:
Hier nes ander pape bi.
1440Hebbic mine biechte ghedaen,
Hoe so die saken sijn vergaen,
Mine ziele sal te claerre wesen.’
Grimbeert andwoerde na desen:
‘Oem, wildi te biechten gaen,
1445So moetti dan verlouen saen
Alle diefte ende allen roef,
Of en diet hu niet een loef.’
‘Dat weetic wel,’ sprac Reynaert:
‘Grimbeert, nu hoert haerwaert
1450Ende vandet mi gheraden.
Siet, ic comme hu te ghenaden (fo. 201b)
Van alle gader miere mesdaet.32
Nu hoert, Grimbeert, ende verstaet:
Confiteor pater mater,
1455Dat ic den otter ende den cater
Ende alle diere hebbe mesdaen,
Daer af willic mi in biechten dwaen.’
Grimbert sprac: ‘oem, walschedi?
Of ghi yet wilt, spreect ieghen mi
1460In dietsche, dat ict mach verstaen.’
Doe sprac Reynaert: “ic hebbe mesdaen
Jeghen alle diere die leuen.
Bidt Gode dat hijt mi moete vergheuen.
Ic dede minen oem Brune
1465Al bloedich maken sine crune.
Tybeert dede ic muse vaen,
Daer ickene zeere dede slaen,
Tes papen huus daer hi spranc int strec.33
Ic hebbe ghedaen groet ongherec
1470Canticleer ende sine kindre:
Waren si meerre ofte mindre,
Dicken makedicse los.
Dor recht beclaghet hi den vos.
Die coninc en es mi oec niet ontgaen:
1475Ic hebbe hem toren oec ghedaen
Ende mesprijs der coninghinne,
Datsi spade sullen verwinnen
Also vele eeren van mi.
Oec hebbic, dat segghic di,
