Читать книгу Początki ludów. Europejczycy. Słowianie - Bogusław Dębek - Страница 7

Czytelnik niniejszego opracowania będzie zaskoczony wieloma stwierdzeniami, które zostały tutaj zawarte. Są one jednak oparte na współczesnych wynikach badań obejmujących szeroki krąg nauk pomocniczych historii.

Kolejna uwaga ma charakter wprowadzający do opowieści o dziejach naszego gatunku: Homo sapiens nie jest pierwszym hominidem, który opuścił swoją prakolebkę i znalazł się na innych niż kontynent afrykański obszarach[1]. Warto o tym pamiętać, zanim przejdziemy do przedstawienia sięgającej pradawnych czasów genezy ludów. Wniosek ten ma doniosłe znaczenie, ponieważ niezależnie od tego, w obrębie jakich społeczności określamy swoją przynależność, wszyscy mamy geny wspólne z pierwotnymi przodkami naszego gatunku oraz gatunkami, które przez pewien czas współistniały z Homo sapiens.

W ostatnich latach znaleziono liczne dowody na to, iż w trakcie rozprzestrzeniania człowiek rozumny spotykał na swej drodze inne gatunki Homo i krzyżował się z nimi. Potwierdzają to, np. dane genetyczne uzyskane ze szczątków neandertalczyka z Ałtaju, które dowodnie wskazują na krzyżowanie się tego gatunku z ludźmi współczesnymi. Doszło do tego wkrótce po oddzieleniu się neandertalczyków od ich bezpośrednich przodków.

Naukowcy odkryli, że przepływ genów odbywał się w obu kierunkach. Hipoteza poparta dowodami została opublikowana w studium zamieszczonym w lutym 2016 roku w czasopiśmie „Nature”.

Badacze oszacowali również, że około 4% DNA pozaafrykańskiego człowieka współczesnego pochodzi od neandertalczyka.

W tej sytuacji nie dziwi wynik analizy szczątków dziecka znalezionych w jaskini El Sidrón w Hiszpanii. Dowiedziono, że było ono hybrydą: jego matka była neandertalką, zaś ojciec należał do gatunku Homo sapiens[2].

Konsekwencją krzyżowania się neandertalczyków z Homo sapiens było przekazanie człowiekowi współczesnemu genów odpowiedzialnych, np. za grubsze włosy i skórę o jasnej karnacji ułatwiającą przeżycie w chłodnym klimacie. Wiadomo także, że przedstawiciele Homo sapiens z Azji wykazują domieszkę genetyczną tzw. denisowian[3].

Co więcej, krzyżowanie między naszymi przodkami a innymi przedstawicielami rodzaju Homo nie było czymś jednorazowym i działo się na wszystkich etapach ich wędrówek w poszukiwaniu swojego miejsca na Ziemi.

Na DNA Homo sapiens składają się też geny innych hominidów, nie tylko neandertalczyka czy denisowianina. Na pewno podstawową pulę genową człowiek rozumny odziedziczył po Homo erectus, od którego się wywodzi. Najnowsze badania wskazują, że w okresie między 100 tysięcy a 500 tysięcy lat temu na Ziemi obok siebie żyło nawet siedem różnych gatunków człowieka prymitywnego. Wielokrotnie ich drogi się przecinały. Naukowcy dowodzą, że inne gatunki niż Homo sapiens również się krzyżowały.

Rozprzestrzenianie przedstawicieli Homo odbywało się w określonych warunkach i było spowodowane nie tylko ciekawością świata, ale wynikało również, a może przede wszystkim z uwarunkowań klimatycznych, warunków przyrodniczych stwarzających lub też ograniczających albo wymuszających poszukiwanie nowych miejsc zasiedlenia.

Uwarunkowania te nie były dane raz na zawsze i w toku dziejów wielokrotnie się zmieniały. Na pewno wielkie znaczenie miały cyklicznie pojawiające się zlodowacenia, które powodowały rozliczne skutki w postaci zmieniających się średnich temperatur, wilgotności powietrza, dostępu do wody, kształtujących się stref roślinności i świata zwierzęcego.

Zdarzały się również gwałtowne i megamasywne zjawiska, które natychmiast przekładały się na zmianę wcześniej ukształtowanych uwarunkowań. Takie skutki niosły za sobą zjawiska geologiczne, a wśród nich supereksplozje wulkaniczne. W czasach istnienia gatunku Homo sapiens miały one miejsce co najmniej trzykrotnie, tj. około 74, 40 i 26 tysięcy lat temu. Powodowały skutki, które trudno porównać z jakimkolwiek wybuchem tzw. zwykłego wulkanu. Były od nich tysiące razy masywniejsze i praktycznie natychmiast rujnowały dotychczasowy stan warunków klimatyczno-przyrodniczych w skali globalnej. Implikowały one takie zmiany, z którymi trudno było poradzić sobie ówczesnym ludziom.

O tym w dalszej części opracowania.

Treść dostępna w pełnej wersji eBooka.

1 Katarzyna A. Kaszycka, Pochodzenie i ewolucja człowieka, [w:] „Problemy Nauk Biologicznych Kosmos Polskie Towarzystwo Przyrodników im. M. Kopernika”, t. 58, 2009, s. 559–570.

2 Ann Gibbons, Modern human females and male Neandertals had trouble making babies. Here’s why, [w:] „Science”, Apr. 7, 2016.

3 In Neanderthals’ DNA, Ancient Humans May Have Left Genetic Mark, [w:] „The New York Times”, 03.02.2016.