Читать книгу Groen soos die hemel daarbo - Eben Venter - Страница 4

Dr. Spiteri se nuwe kliënt arriveer tienuur. Sy kry meeste van haar kliënte op aanbeveling, wat haar met ’n gevoel van genoegdoening laat. In die geval van die kliënt vermoed sy Colm het iets daarmee te make. Colm is ’n goeie vriend en so oneerbiedig met sy tong as wat kan kom. Sy wonder nou of sy iets soortgelyks by die nuwe kliënt gaan kry. Hy’t haar deeglik uitgevra oor die foon: weet sy genoeg oor seks? Praat hy nou van die daad of terapie met seks as onderwerp? Toe sê sy maar: “Ek is ’n mens, jy weet,” en dit skyn hom gerus te stel. Die afspraak is gemaak.

Sy het ’n vyftiger-styl rok gekies, saliegroen met ingegorde middel. Kort voor die kliënt kom, raak sy daarvan bewus dat sy op die kombuistoonbank trommel. Sy is, hoe sal sy dit stel, benieud. Die dag is alreeds taaierig. Sy verstel haar bra deur die bandjies op te lig en terug te laat skiet.

Simon Avend is mooi fiks, sy kan dit sien. Sterk ken. Vroeë dertigs, raai sy. Sy’t niks gemis nie. Sy het haar nuwe kliënte goed deurgekyk, hulle vibe opgetel soos hulle hier in Noord-Nieu-Suid-Wallis sê, dan seker gemaak sy laat staan dele van of die hele observasie as dit enigsins die teiken mis.

“Koffie, Simon?” Dit vat hom ’n ruk om te antwoord. Die kliënt is skaam, byna kil.

Hy loop in haar sitkamer rond. Sy hou hom dop terwyl sy die koffiemoer in die mandjie van haar espressomasjien gooi. Hy let die leste ding op, selfs haar klassieke Bialetti.

Dr. Spiteri se sitkamer het twee sit-areas, beide geskik vir konsultasie. Agtertoe maak die sitkamer oop op ’n ruim veranda wat noord op die Wilsonrivier front. Die sit-area naaste aan die veranda is uitgerus met ’n chaise longue in die Chesterfield-styl. Die geronde rug- en armleuning is met fluweel gestoffeer. Nagklubpers, noem sy dit graag.

Simon se keuse val op die chaise longue. Hy sit ’n ruk en gaan lê dan met sy arms oor sy bors gevou. Oukei, dink sy, dis hoe hy dit wil hê, en maak die melkverwarmer vol.

“Ek wil graag hierso sit as ons praat,” sê hy, en staan op van die chaise longue.

“Doodreg, Simon. Dis sy werk daardie.” Met sy strepies-Polo-hemp en al is daar iets ouderwets aan hom. Hy loop uit stoep toe.

“Mal oor hulle,” sê hy.

“O ja, die rivierkoggelmanders. Te oulik.” Simon kyk af op die oopte langs die rivier waar rivierkoggelmanders soggens in die son sit en bak.

Sy laat hom begaan op die veranda, so lank soos hy wil, en plaas sy koffie op die sytafeltjie langs die chaise longue. Sy het haar Japannese koppies uitgehaal, slank en regop in ryppruim met ’n goue rand.

“As jy klaar is, Simon.” Sy het ’n tweede afspraak daardie dag, maar eers ’n hele ruk na middagete. Anders as meeste terapeute waarvan sy weet, stel sy nie ’n streng tydslimiet aan haar konsultasies nie. Sy verkies dat die saak tussen haar en die kliënt sy eie loop in die sessie neem, en dan op sy eie en sonder druk eindig.

Hy gaan sit weer op die chaise longue, neem ’n enkele suikerblokkie uit die kristalhouer wat sy langs sy koffie geplaas het.

Hy vermy haar blik meeste van die tyd, wat haar glad nie skeel nie, sy sou dit nie anders wou hê nie. Hy sluk sy koffie in twee, drie slukke weg. Nee, niks meer nie, dankie. Sy let op sy arms, sy ken, weer, want dit lyk bietjie soos Bennie s’n. Sy’t syne so in haar hand gehou wanneer sy vir hom gaan kuier op sy skaapplaas in Parkes, diep in die binneland van Nieu-Suid-Wallis. Dr. Spiteri ruk haarself reg. Dwalende gedagtes in die teenwoordigheid van ’n kliënt is beswaarlik hoe sy haar konsultasies wou inrig.

Intussen het Simon gaan lê. Oë geslote en bors oorkruis met die arms. Hitte het die vertrek stil gemaak. Sy self, stokstil. Sy maak selfs seker dat hy nie haar asemhaling hoor nie. Gee hom sy spasie. Dit werk.

Sonder aansporing begin hy haar vertel van sy ervaring met ’n jong Balinese man. Toe hy by die sousige dele kom, maak hy seker dat hy niks uitlaat nie. Die openheid verras haar ietwat en maak dat sy haar profiel van hom aanpas. Tydens die vertel van dié dele, gaan sy oë ook oop. Hy weet duidelik wat hy wil oordra.

Nee wat, daar was niks onbetaamliks aan die insident nie. Lieflik, en ’n raps eksoties. Lieflik nie in die sin van liefde nie, eerder verrykend. Dr. Spiteri wil presies wees wat betref die gebruik van woorde. Sy sal hom ook nie vra of hy veilige seks beoefen het nie. Slegs as ’n kliënt veilige seks deel van die gesprek maak en dit ’n kwessie word, sal sy dit opvolg.

Sy skink vir hom ’n glas gefiltreerde water met ’n skyfie suurlemoen uit haar tuin. Hy ledig die glas.

“Gebruik jy patsjoelie, dr. Spiteri?” vra hy uit die bloute.

“Noem my asseblief Jo, Simon.”

“Jo?” Hy lag skelm. “Ek sou nie kon nie,” sê hy.

Op daardie oomblik besluit sy sy wil hom as kliënt behou. Sy hou van die man hier voor haar. “Nee, dis ’n velolie van jojoba en druiwepitolie. Hoekom?”

Hy sak terug in ’n lêposisie sonder om haar te antwoord. Toe vertel hy die deel van die storie oor sy vader. Dr. Spiteri besef toe dis waarom dit gaan. Daar mag ander redes ook wees, maar dis vir seker waarom hy gekom het.

“Ek wil nie slegpraat van my pa nie. Hy’s lankal dood. Ek dink baie aan hom. Wat snaaks is, is dat ek aan sy oorskot dink, die graf waar hy begrawe lê. Hy was so ’n vasberade mens, dit moet jy verstaan om hom te verstaan. Hy sou nie nalaat om ook ’n plek vir sy graf aan te dui nie. Aan die voet van ’n koppie in die Oos-Kaap; niemand nêrens om daarna te kyk nie. Is maar net daar. Partymaal dink ek daaraan om terug te gaan Suid-Afrika toe net om die graf weer te gaan besoek. Dit sal nou toegegroei wees met bitterbos, daai taai, bitter bossie wat jy daar kry. Skaap eet dit nie. Daai graf, ai tog.”

“Die graf van jou vader. Waarom dié graf?”

“Maak my melancholies, sou ek sê. Oor ’n paar jaar sal daar g’n spoor van daardie graf oorbly nie. My pa sal versmelt met die veld. Dis darem ’n troos. Dis wat hy was: uit die aarde. Die veld. Maak nie saak wat enigiemand sê oor hom of oor die verhoudinge op die plaas tussen hom, tussen almal van ons, en die swart plaaswerkers nie. Al daardie goed. Álles. Ek wil nie slegte goed oor hom dink nie.”

“Maar dit gebeur wel?”

“Nee. Ek dink nie so nie. Nee. Ek sou sê, nee. Hy was ’n man van sy tyd. Ek wil nie nou gaan sleg dink van hom nie. Een van die sterk beelde wat ek van hom oorhou, was toe ek een slag ingepak het ná ’n vakansie. Om terug te kom Australië toe. Hy was so aarselend, glad nie hoe hy is nie. Hy loop in terwyl ek besig is om in te pak. Hy’t iets op die hart, sê hy. Ná ’n lang tyd terwyl ek nou my hemde en baadjie vou en in die koffer pak, slaag hy daarin om te sê dat hy dink ek moet bietjie meer stort. Dit was al teen die einde van sy lewe, sy mooi gesig het al so begin wegval. Hy was naby die einde. Dit was dus ook in ’n laat stadium van ons verhouding wat hy dit aan my kom sê het. Teen daai tyd was ek gemaklik met myself, oor hoe ek is, en met genoeg selfvertroue. Bedoel Pa ek stink? vra ek toe. Dit was snaaks. Jy kan ’n bietjie meer stort, wat, sê hy. Dis vandag se sweet wat jy ruik, maar ek sal deodorant gebruik. Meer. Party dae gebruik ek niks, maar ek sal van nou af. Ek kon sien hy was so verlig. Dit was so mooi vir my dat hy nou dit aan my wou kom sê. Hy het altyd omgegee oor my. En met dit ook.”

Simon bly vir ’n lang ruk stil. In die verte het kookaburras hulle gekek-kek sag, hard en harder gemaak. Die kras klank het soos ’n koeël op en af oor die rivier gespeel en die stilte van die vertrek binnegekom.

Sy is nie ongemaklik by hom nie. Sy staan op en herrangskik ’n datura-stingel in die vaas. Dis haar manier: in stede daarvan om so in stilte oorkant ’n kliënt te bly sit, verrig sy sulke takies. Verskuiwing van energie, noem sy dit. Of sy hom as kliënt gaan behou, hang af van wat hier tussen haar en Simon uitgelê word, en nie net oor sy vader nie. Dis eerder die stories oor die pa as oor seks wat haar kliënt laat toemaak. Ongewoon. Sy wil hom regtig behou, sy is nie seker presies waarom nie.

Simon kyk nie een keer op nie. Uiteindelik gryp hy die armleuning vas en hys homself op om na die stoep toe te kyk.

“Gee jy om om die stoepdeure toe te maak?”

“Geen probleem, Simon. Ek skakel die waaier ook aan. Nog iets oor jou vader?”

“Ek sien hom meestal op die plaas rondloop. Meestal. Ek sien hom daar op sy grond. Besig met goed om sy plaas glad te laat verloop, en winsgewend. Daar loop hy, heen en weer op sy grond.”

“Watter soort man was hy?”

Hy antwoord nie. Sluit weer sy oë.

“Sou jy sê hy was ’n man met sterk seksuele drifte?”

Sy oë gaan oop. Die dromerigheid aan sy blik verander, verskerp.

“My pa wou hê alles moet werk. Nou. Dadelik. Behalwe as hy oor die ou dae vertel het. Oor sy pa en sy aanhou en uithou reg deur die Groot Droogte en die Groot Depressie van 1933. My pa het gesê sy pa het vrouens maar sleg behandel, soos kak. My oupa. Dit was pynlik vir hom om dit te sê oor ’n man wat hy bewonder het.

“Elk geval, my pa het sin vir die onmiddellike gehad. Jare en jare was ons nie deel van dorpselektrisiteit nie. Ons het een van daardie Lister-opwekkers gehad en as daai ding gaan staan, selfs al was dit koud en donker, dan’s my pa daar uit met die toorts en hy gaan sukkel met daai enjin totdat hy hom weer aan die gang kry. Hy was ’n man van aksie, hy’t nie veel gesê nie. Buierig. Daardie woord wat ons het: omgekrap. Asof hy in ’n stadium mee gepeuter was. Nie opgefok nie, jammer vir die woord. Dit was nie asof hy opgefok was nie. Net ’n difficult customer. Altyd onvergenoegd. Jy kon nooit by hom uitkom nie, sy kern. Ek weet nie of hy self kon nie. Die een ding wat my bybly van daardie middag, was sy helderheid, sy sekerheid: menseseks is maar net soos dié van ’n bul en ’n koei. Dit was dit. Dis waarmee hy my gelaat het.”

“Blameer jy hom daarvoor?”

“Nee, ek wil nie.”

“Maar jy doen dit tog?”

“Nee.”

“Maar wat is dit dan oor die stelling wat jou vader gemaak het? Hoekom bly dit ’n raaisel vir jou?”

“Dit is so. Dit bly ’n raaisel. Ek dink ek probeer hom verstaan. Ek probeer agterkom hoe hy so iets kon sê.”

“Jy weet die klassieke Grieke het dit nie oor seks gehad soos ons dit deesdae doen nie. Hulle het die woord aphrodisia gebruik en vir hulle het dit drie dinge beteken: die handeling, die genot wat uit die handeling spruit en die krag van begeerte wat op die plesierervaring volg. Ek weet nie wat jou vader van begeerte gemaak het nie. Ek dink dis billik om aan te neem dat hy hom as Christen binne die Protestantse tradisie gehou het, soos jy vertel het, en dat hy homself en sy begeertes ingehou het. Hy sou homself ingeperk het.”

Simon leun terug. Die kyk wat hy haar gee. Die belangeloosheid van daardie blik. Sy is nie seker of sy moet aangaan nie.

“Ek sou sê dis wat jou vader geweet het, dis waarvan hy seker was: die deel van seks wat die handeling insluit. Die doen van die daad. Maar die plesier wat voortvloei uit die daad; wie van ons kan dit bewoord?” Sy wil hom graag heelhuids betrek.

“Dit kom voor of jy daartoe in staat is, Simon?” sê sy. Daarvan hou hy. Hy glimlag weer. Sy oë skreef en toe hy opkyk, lyk hulle waterig. Haar kliënt het iets onthou. Sy’t g’n twyfel daaraan nie. Van die man met die netjiese Polo-hemp tot by hierdie loslittige, warm kreatuur. Sy moet toegee: hy prikkel haar.

“Gaan aan,” sê hy.

“Ek twyfel of jou vader oor seks wou praat, of daartoe in staat was. En dan was daar die begeertes; hy wou dit waarskynlik ook aan jou oorlaat. G’n kommentaar daaroor waag nie. Miskien het die kapasiteit daartoe ontbreek. Die woorde.”

“My pa het nooit baie gesê nie. Sy blote teenwoordigheid het jou laat weet hoe en hoe nie. Behalwe as hy uit die skat van stories gehaal het: sien jy daardie karretjie daar? Net ’n dom onderwyseres koop ’n Opel. Almal was erg oor hom. Sy taal, sy gebare. Hy’t net geweet hoe om ritme aan sy stories te gee. Dan sit hy terug en staar teen die lig wat die groot venster van ons sitkamer binnegelaat het. Hy wou graag die liefde van God oraloor sien. In der waarheid was daar min getuienis daarvan. Dit het hom melancholies gestem. Hy kon sien hoe ’n era binne sy eie lewensjare besig was om verby te gaan. En onmoontlik om dit te keer.”

Sy laat hom terugkeer na die kern van die saak. “Miskien wou jou vader hê jy moes self jou seks uitsorteer. Dis so ’n komplekse area. Die Grieke het dit toegegee selfs al het hulle nie al die beperkinge gestel wat later met die Christendom gekom het nie. Daar kan nooit sprake wees van begeerte sonder ontbering nie, sonder ’n mate van lyding nie. Dit was belangrik vir hulle. Maar die handeling, die moontlikheid van die handeling, so eie aan ons natuur, om dit vas te vat, om nie passief te wees nie – dit is krag, dit is waarvan krag gekom het. Ek sou sê jou vader wou hê jy moes dit weet. Hy het die belangrikheid van die handeling goed begryp daar op sy plaas. Voor sy oë, omring deur diere.

“Nou, wat betref die reëlmaat, en die vorm wat die handeling aangeneem het, daaroor het die Grieke min of niks te sê gehad nie. Weens fatsoenlikheid, meen ek. Dus geen konneksie tussen die vorm van aphrodisia en die doggy style van die bul met die koei nie.” Hier het sy iets verwag van haar kliënt. Maar niks. Niks.

Sy staan op en kom bietjie nader. Haar vingernaels druk teen haar handpalm asof sy hierdie woorde deel wil laat word van sy siel, dié idees wat sy as briljant beskou, ’n hedendaagse hervertelling van die Grieke se idees oor seks. Natuurlik sê sy dit nie. Sy durf ook nie nader aan hom kom nie en keer terug na haar stoel.

“Mag ek aangaan?”

“Jip. Ek moet sê ek hou daarvan dat jy my pa nie oordeel nie.”

“Nie in hierdie huis nie, Simon.”

Hy leun terug. Hy lyk goed vir haar. Uit een stuk.

“Jy sien, Simon.”

“Ek sien, ja.” Nou korswil hy met haar.

Sy laat nie toe dat dit haar skeel nie. Hulle het saam die eerste paar stappe geneem. Haar kliënt het homself oopgevou deur elke kontoer van haar chaise longue te gebruik. Die woord “loslê” kom by haar op. Sy is nog nie heeltemal klaar nie, maar voel dat sy eerder moet ophou. Die sessie is duidelik op ’n einde.

Hy kyk haar aan, mond halfoop, die wys- en middelvinger van sy linkerhand teen sy voortande. Dis hoe hy omswaai. Een oomblik aangenaam en skynbaar in ooreenstemming met haar uitsprake, die volgende oomblik skepties. Dit sou haar byna kon ontsenu.

“Ek dink dis genoeg vir vandag.”

Toe dui hy aan dat hy nog nie heeltemal klaar is nie, en gaan voort. Daar is die dinge waaroor hy begaan is, en dan is daar hare. Daar het nog nie ’n werklike uitwisseling tussen hulle plaasgevind nie. Ook dit ontsenu haar.

“Ek het al baie gedink aan die seksadvies wat my pa my daardie middag gegee het, want ek dink dis hoe dit bedoel was, as advies. Maar selfs daai tyd, in my prille jeug, ek meen, dis nie asof dit in my was om goed te bevraagteken nie, selfs toe het ek geweet ek gaan niks verder by hom hoor oor die saak nie. Nooit nie. Terselfdertyd het ek gewéét daar skort iets. Dis mos nie die hele storie daai nie. Natuurlik kon ek dit nie sê nie, ek sou nie weet hoe nie. Ek was te groen, te kwesbaar, ek het nog nie eers gemasturbeer nie. Draadtrek.” ’n Laggie volg, maar sonder dat hy na haar kyk. “En die ding wat ek wou sê, maar nie kon nie, het ongesê gebly, amper soos ’n sensasie wat agterna nog aanbly, ’n stertjie.

“Miskien is dit hoe dit gewerk het. Daar kom die stertjie toe weer terug, in Bali. Die Balinese mense wat aangaan met hulle besigheid so teen die laatmiddag, en skielik, my pa, ’n Afrikanerman besig om na sy beeste te kyk op ’n Oos-Kaapse plaas. Wat is die verband?”

“Daar hoef geen verband te wees nie, nie ten tyde van jou waarneming nie. Maar nou is daar een. Jy het pas die twee insidente saam opgeweeg, hier en nou.” Sy vat ’n sluk uit haar glas. Verlig.

“Ja.”

’n Bevestiging. Slegs die tweede een sover. As hy voortgaan by haar, en teen die tyd vermoed sy dat dit die geval gaan wees, gaan hy inderdaad ’n koppige kliënt wees.

“Weet jy wat my die meeste gefassineer het? Dat die brein die twee insidente verbind het. Vrye assosiasie. Dis wat my bowenal gefassineer het.”

“Regtig?”

“Ja.”

“Het jy dus tot ’n slotsom gekom oor jou vader se advies?”

“Ja.”

“’n Uitleg van jou vader se advies interesseer jou nie meer nie?”

“Ek dink nie so nie. Nee.”

“Jy is dus meer begaan oor hoe die brein werk? Die vermoë om lukraak gestoorde herinneringe op te haal, en dan op een of ander manier sulke herinneringe met die teenwoordige te verbind? Die verband tussen die twee insidente, het jy daarmee ’n probleem?”

“Glad nie. Dit fassineer my net hoe die brein werk.”

Sy is oortuig, of liewer, sy wil haarself daarvan oortuig, dat dit die Grieke was wat hom tot hierdie insig gebring het, selfs al het hy nie daaraan erkenning gegee nie.

“Dis dan al. Ons is voorlopig eers klaar. Sien ons mekaar weer, Simon? Wil jy die gesprek voortsit?”

Hy sit sy donkerbril met die opstaan op. In haar ingangsportaal gaan staan hy voor die reusefoto wat hy blykbaar nie vroeër goed bekyk het nie. Die donkerbril word weer afgehaal.

Dr. Spiteri staan effens nader aan hom en verduidelik dat dit die werk is van ’n jong Russiese fotograaf, Slava Mogutin, wat nou in New York woon. Sy het die foto in Amsterdam bekom deur ’n ruiltransaksie. ’n Vriend van ’n vriend van haar was hoogs beswaard. Tien sessies met haar in sy hotelkamer is gereël, en in ruil kry sy toe die foto, nommer drie in ’n oplaag van tien. Sy onthou hoe die kliënt soms op die punt van sy bed gesit het in die hotel, hoe hy na haar gegryp het met naels wat in die vel van haar gewrig ingevreet het. By tye moes sy hom vashou. Sy kon, sy was in staat tot die soort fisieke steun. Hy was ’n fris man, maar sy kon die spiere teen sy vel voel bewe. O, sy het omgegee vir hom, en hy het dit op sy beurt aangevoel. Teen die laaste sessie het sy gesigspiere begin ontspan. Sy het hom laat weet hoe goed hy dan lyk. Mettertyd het sy gehoor dat hy weer agteruitgegaan het. Sy is nie gevra om die foto terug te gee nie. Dis nie asof daar ’n jaar waarborg op haar terapie is nie.

Op die foto is daar ’n jongman, die skinhead-tipe, wat op sy maag op ’n bank lê, bietjie soos die een hier in haar sitkamer, behalwe dat dié een met swart leer gestoffeer is. Behalwe vir ’n paar blink Doc Martens-stewels wat tot halfpad teen sy kuite kom, is die skinhead heeltemal kaal. Daar is tatoeëring op een van sy kuite, maar jy kan nie die skrif mooi uitmaak nie. Die penis van die skinhead is so geplaas, of het op natuurlike wyse so gaan lê, dat die agterkant daarvan tussen die V van sy bene uitsteek. Sy bene is so ver moontlik oopgesprei, met sy linkerbeen wat van die bank afhang. Om die bank lê ’n klomp los goed. Leë bierblikkies en gebruikte industriële kleefband, telefoondraad en ’n rooi gereedskapstrommel en so aan. Op ’n kelim lê ’n pitbull-terriër met geknipte ore en klinknaelhalsband. Die hond is vas aan die slaap, terwyl die skinhead sy kop oplig en ’n vuil kyk na die kamera gee.

Toe Simon uiteindelik klaar na die foto gekyk het, sê hy: “Ek sal graag terug wil kom na jou toe, dr. Spiteri. Volgende Maandag, selfde tyd?”

Sy kom skud sy hand. “Ek sien uit daarna.”

Hy is nou beleefd. Sy raai dat dit by sy ouerhuis aangeleer is.

Daardie aand bederf sy haarself met tiramisu. Haar dag was vol, erg by tye. Sy bel Colm, in versoeking om hom uit te vra oor die nuwe kliënt. Dis presies wat hy vermoed. Ja, dit was hy wat Simon na haar verwys het. “En?”

“Ek het nie gevra nie, en jy hoef my niks te gesê het nie.”

Colm respekteer haar professionalisme en verander die onderwerp. “Hoe gaan dit met daai sexy perdeman van jou?”

“Ha. Ek sien hom nie meer nie. Parkes is buitendien te ver.”

“Hoe ver?”

“Bennie se plaas lê diep in Nieu-Suid-Wallis. Vlaktewêreld. So ’n twaalf uur of wat van hier af.”

“That’s nothing for a good fuck.”

“Ek dink ek is gemaak vir myself.”

“Jammerte. Nie?”