Читать книгу Günahsız günahkar. Roman. Hissə – 1 - Fatma Axmed kızı Nabieva - Страница 2

Aylın əlindəki gül dəstəsini nənəsinin məzarı üstə qoydu, gözlərinin yaşını silib məzara baxıb öz – özünə: anam – atamın yoxluğundan sonra həyatda tutunaçaq tək dayağım sən qalmışdın, səndə məni tərk etdin bicarə qoydunuz, haqsızlıq etdiniz mənə qarşı. Ata – anasının məzarlarina yaxınlaşıb baş daşlarına əlini cəkib gözləri yaşlı baxaraq – olara: sizin ücün cox darıxıram mən sizsiz yaşaya bilmərəm belə tək – tənha, yanınıza gələcəyim o günümü səbirsizliklə gözləyəçəm. Dayısı dərindən nəfəs alaraq – Aylına: qızım belə demə sən tək deyilsən səninlə biz varıq, «Aylın bilirdi dayısi arvadının pis xasiyyətli olduğunu anasi dəfələrlə danışmışdı, özlərini sevmədiyini və köbut davrandığını deyərdi hər zaman». O səbəbdən hec buralardan dayısıyla getmək istəmirdi, anasının məzarına baxaraq – dayısına: anamın – atamın üstünə yük maşınını sürən o şərəfsizi hələdə tapa bilməmişlər polislər. Mənim əlimdən valideyinlərimi alanı tutuqlayaraq haq çəzasına catdığını görmədən neçə gedim buralardan? sizin məzarlarınızı hər gün ziyarət edərək buranı ikinçi evimiz kimi sevməyə başadım mən, bir vijdansız səbəb olaraq əlimdən sevdiklərimi aldı apardı qara torpağa. Mənim ürəyim rahat olmaz o alcaqı tapmayinça, dayisi carəsiz baxışlarla baxaraq yazıği gəlirdi Aylın elə dedikçə cox üzülürdü, arvadınında xasyətıni yaxşı bilirdi. Bunuda yaxşı bilirdi ki Aylını burdan aparmağıyla qıza orda xoş günlər yaşatmayaçaqdı, ançaq başqa carəsi yox idi qızı burda tək qoyub gedə bilməzdi. Evdən cıxdığında Aylının ardınça getdiyini bildiyində arvadı gətirməsinə mane olmağa calışamışdı, hətta təhtid edərək davalaşmışdı gətirməsin deyə. Dayısı – Aylına: qızım bir gün haq yerini tapaçaq inan mənə, o qacan qatil cəzasını cəkəçək mütləq, indi isə gedək ucağımıza az vaxt qalıb. Yaxınlaşıb Aylinin qolundan tutdu, son dəfə ürək açısıyla məzarlara nəzər salıb – Aylına: üzmə oların ruhlarını gedək mənimlə, Aylin carəsiz dayısıyla gedərkən dönüb arxaya baxırdı gözləri yaşlı. Dayısınında ürəyini göynədirdi qızın bu halına, Aylını ordan uzaqlaşdırmaq ücün məçbur qolundan tutub yanınça aparırdı arxaya baxmadan. Gəlib maşına əyləşdilər, dayısı – şoferə: vaxdımız azdır ucaqa catmalıyıq, şofer maşını işə salaraq güzgüdən baxıb – dayısına: narahat olmayın mən sizi catdıraçam vaxdında hava limanına, qaza basdı. Maşın uzaqlaşdıqça Aylın həyəçanlanırdı dayısıyla başqa şəhərə getmək istəmirdi, sanki anası gillərdən zorla alıb qoparırdılar yazığı, gözlərindən süzülən yaş üzünə damçılayırdı.

Ucaq hava limanına enmişdi, Aylın dayısyla əllərində cantalarla hava limanindan cıxdılar, dayısı ətrafa nəzər yetirib özlərini qarşılamaq ücün gələçəyinə söz vermiş oğlunu axtarırdı, Aylın o qədər fikirli idi ki dayısının kimi axtardığını belə soruşmurdi. Biraz vaxtdan çavan oğlan yaxinlaşdı gülümsəyərək, – olara: xoş gəldiniz, cantaları əllərindən götürüb yardım etmək istədıyində dayısı əsəbləşidi – oğlana: burax nə edirsən? cantaları əlindən geri cəkərək açıqıandı. Oğlan gülümsəyərək, Həsən dayı məni oğlunuz Ramiz göndərib sizi qarşilayım, narahat olmayın verin cantalarınızı baqaja qoyum. Dayısı oğlunun adını eşitdikdə anladı yad birisinin olmadığını, – oğlana: hardan biləydim səni yaramaz oğlum göndərmiş bizi qarşılmağa, burda bəzən taxsi şoferləri söz dinləmədən cantanı əlindən alıb aparıb baqaja qoyurlar. Məndə səni taxsi şoferi zənn etdim, oğlan gülümsəyərək – dayısına: artıq bildiniz taxsi şoferi olmadığımı, əllərindən cantalari götürüb maşına tərəf getdi. Maşının baqajını acıb cantaları qoyub baqajı örtüb baxdı, Ramizin söz verərək qarşılamağa gəlməməsindən əsəbi olduğu üzündən bəlli idi atasının, oğlan – olara: orda niyə dayanmısınız? artıq bildiniz kiməm buyurun gəlin əyləşin. Maşının qapılarını acaraq əyləşmələrini gözlədi, dayısı – Aylına: gəl qızım gəl, görünür oğlumun bizi qarşılamağa vaxtdı olmayıb, maşına yaxınlaşdılar. Aylin kecib arxada əyləşdi, dayısıda qabaqda oğlanın yanında əyləşdi, oğlan qapıları örtüb tez gedib sükan arxasına əyləşdi, əlini dayısına uzadaraq mehribanlıqla gülümsəyərək, Həsən dayı mən Ramizin ən yaxın dostuyam adım Kamildir. Dayısı əlini sıxaraq – Kamilə: cox gözəl Kamil sevindim tanışmamıza, mərəfətli oğlana bənzəyirsən, bizi qarşılamaq ücündə vaxt tapmışsan oğlumdan fərqli olaraq. Oğlumun yaxın dostusan dedin elə deyilmi? Kamil maşını işə salaraq qaza basdı, maşını idarə edərək – Həsənə: hə elədir yaxın dostuyam Həsən dayı. Həsən – Kamilə: bəs mən niyə səni görmədim indiyə qədər bizdə? Kamil gülumsəyərək, Həsən dayı mən gəldiyimdə siz işdə olursunuz. Siz evdə olanda mən gələ bilmirəm, məndə şirkətdə atamla calışıram o üzdən bu günə qədər rastlaşmadıq sizinlə, qismət bu günəymiş tanış olduq sonunda. Arxada kefsiz oturan Aylina baxdi maşının güzgüsündən, – Aylına: şəhərimizə xoş gəldiniz, ümid edirəm xoşunuza gələçək buralar. Aylın çavab vermədi Kamilə, hec ürəyindən deyildi bura gəlməyi icindən yanıb qovrulurdu, maşinin aynasından dışarı baxdı fikirli – üzgün, Kamil qızın kefsiz – üzgün olduğunu anladı üzünün ifadəsindən. Dayısı – Kamilə: Ramizin nə mühüm işi cıxdı ki səni göndərmiş qarşımıza? Kamil biraz şaşaraq dostunun yalanının üstünü neçə ört – basdır edəçəyini düşündü, – atasına: Həsən dayı demədi mənə nə işi olduğunu. Sadəçə məndən xayiş etdi ki sizi qarşılayım, məndə dedim baş üstə dostum narahat olma qarşılayaram. Hec pis olmadı baxın sonunda sizinlədə tanış olduq, atası narazı baxışlarla baxaraq – Kamilə: vardır onun qarışdırdıgı birşeyləri, yəqin həmişəki kimi icmiş mən görməyim deyə səni göndərmiş. Anası həmişə məndən gizlədir onun səhvlərini, hər dəfə ört – basdır edib mənim gözümü bağlamağa calışır ki mən oğlunu açılamayım. Səndə yaxın dostusan deyirsən, oğlumun xasyətini məndən dahada gözəl bilirsən elə demi Kamil? yenə təxmin etdiyim kimidir, icmiş və mən açılamayım deyə gəlməmiş. Kamil nə deyıçəyini bilmədi susdu, atası əsəblə öz – özünə: evə cataq mən onun dərsini verəçəm yaramaz uşaq. Oğlu böyümüş mənim boyda olmuş boyu bu hələ uşaq kimi başına dönür ərköyün öyrədir, atasına vaxt tapmamış oğlan cox məşğulmuş, göstərəçəm mən sənə bu dəfə vaxtını. Kamil çavab vermədi Ramizin içdiyini bilirdi, dostunun atasından alaçağı vardı bunuda yaxşı anlayırdı, gözü arxada fikirə dalaraq səssiz oturmuş Aylında idi. Maşının güzgüsündən baxırdı ara – sıra cox yorgun və dərtli görünürdü, Ramiz qızın başına gələnləri danışmışdı ona qısada olsa, atasının anasıyla davalaşaraq qızı gətirməyə getdiyinidə demişdi. Kamil bilirdi dostunun anasının bəzi pis xasiyyətlərini, qız orda dahada üzüləçəkdi, Kamil dərindən nəfəs alaraq – atasına: əsəbləşməyin Həsən dayı, Ramizdə bir gün calışaçaq və hər şeyi öz öftəsinə götürəçək görəçəksiniz. O hələ qarşıda siz varsınız deyə bəlkədə ərköynlük edir azaçıq, azaçıq dediyində atasının özünə tərs – tərs baxdığını görüb baxışların qacırtdı, maşının sürəətini artrdı.

Gəlib catdılar evin qarşısında Kamil maşını saxladı, dayısı maşından enib qapını örtdü, Aylın fikirli olduğundan catdıqlarını hiss etməmişdi, Kamil zarafatla – Aylına: catdıq qəşəng qız. Əgər dayın evinə getmək istəmirsənsə gedək bizə qonağım ol, Aylın catdıqlarını görüb çavab vermədən tez maşının qapısını acıb düşdü, Kamil gülümsəyərək sükan arxasından enib gəlib baqajı acib cantaları götürdü. Dayısı – Aylına: sən əvəllər hec gəlmədin bizə qısmət olmadı, gəl qızım xoş gəldin öz evindir bundan sonra burası, mehribanlıqla Aylının qolundan tutub apardı evə tərəf. Kamildə cantaları götürüb evə tərəf getdi ardlarınça, qapını həyətdə qulluq göstərən yaşlı bir kişi acdi, xoş gəldiniz Həsən bəy. Həsən – kişiyə: cox sağol Məlik xoş günün olsun, Məlik baxdı mehribanlıqla – Aylına: xoş gəldin qızım, Aylın kişiyə baxdı birinçi idi görürdü, Məlik nədən isə kövrəlmişdi Aylını gördüyündə. Aylın – Məliyə: cox sağolun xoş gününüz olsun sizində, Kamildə əlində cantalarla arxada dayanmışdı, dayısı səslədi – Aylına: gəl qızım orda niyə dayanmısınız? Məlik – Aylına: buyur qızım kecin icəri. Aylın cəkinə – cəkinə icəri getdi, ardınça Kamil gəlirdi Məliyin üzünün ifadəsəndən artıq anlamışdı evdə xoş şeylər gözləmirdi qızı, öndən gedən Aylının neçə cəkindiyini görürdü, yazıgı gəlirdi. Sənubər icəridə idi hazır dayanmışdı sançmağa, Aylını görüb tərs – tərs süzü başdan ayağa, ən azından Aylın bilirdi başına gələsiləri və artıq peşmanda olsa geri dönüş yox idi. Qarşısında dayanmış zəhər yağan sifətiylə özünə baxan – Sənubərə: salam Sənubər xala, arvad zorla çavab verdi – Aylına: salam, sənə xoş gəldin deməyəçəm. Arxadan gələn Kamil arvadın dediklərini eşitdi pərt oldu, şaşqın halda əlində tutmuş çantalarla – arvada: Sənubər xala hara qoyum çantaları? Sənubər – Kamilə: qoy bura oğlum. Niyə sən daşıyıb zəhmət cəkirsən? qız balaça uşaq deyil ki özü daşıya bilməsin cantalarını, maşallah böyük qızdır özü aparar lazım olan yerinə, Kamil cantaları yerə qoydu, gələn kimi arvadın qızı kobutlamasından hec xoşlanmadı kefi pozuldu. Sənubər Aylını göstərib – Kamilə: indi sən de oğlum mənə, bax valideyinlər öz evladına zor tərbiyə verirlər bu zamanda, dinləmirlər böyüklərinin sözünə qulaq asmirlar. Mənim sözümümü dinləyəçəkmi bu qız bura gəlib? dayısı eşitmədi məni gedib başıma bəla gətirdi, Aylın səssizçə baxa qalmışdı, anası haqliymış bunun üzünü kimsə görməsin deyərdi həmişə sağlığında. Allah bilir yazıq anasınada nə haqsız sozlər demişdi bura qonaq gəldiklərində, Aylın – Sənubərə: bağışlayın xala, dayım sizi dinləmədiyi kimi mənədə qulaq asmadı zorla gətirdi məni bura, inanın ki gəlib sizi narahat etmək istəməzdim, cox üzgünəm – peşmanam gəldiyimə. Sənubəri elə bil ilan vurdu, – Kamilə: bax indidən qabağıma söz qaytarir gördünmü oglum? haqlı olduğum sübut olundumu? al sənə Həsən bravo, bu vaxtdı paltarını dəyişib dayısı gəldi. Aylının ayaq üstə arvadıyla üz -üzə dayndığını görüb – Aylına: sən hələ burdasanmı qızım? kec yuxarı otagına üstünü dəyiş yol yorğunuyuq, cantalarını qaldırmağa Kamil yardım etsin. Otağına cantalarını qoy gəl bura gözləyirəm, Aylın – dayısına: xalamla salamlaşırdıq dayı, arxada dayanmış – Kamilə: cantalarımı mən apararam otağıma zəhmət cəkmə, cox sağol bura qədər əziyyət verdik sənə. Kamil – Aylina: nə zəhmətidir? mən apararam sən buyur kec, Aylin bilmirdi ki hansı otaqdı ona ayrılan və hara getməli idi? birinçi dəfə idi bu evdə olduğu. Sənubər – Kamilə: oğlum onun otağı Ramizin otağının yanındakıdır, sənə bir daha zəhmət olsada apar göstər xanıma hazırlatmışam otağını. Kamıl – Aylına: bu tərəfə buyurun, qarşıdan özü getdi ki ardınça Aylın gəlsin evi tanımadan cəkindiyi üzündən bəlli idi, Kamil Ramizin yanına gəlib – gedirdi tanıyırdı hansı otağı işarə edirdi arvad. Aylında kefsiz – yorğun bicarə ardınça getdi Kamilin, deyilən otağın qarşısına catıb cantaları yerə qoydu qapını acdı, cantaları götürüb otağa girdi – Aylına: bu da sənin otağın demək istəyirdi, sözü ağzında yarımcıq qaldı pərt oldu. Cantaları yerə qoyub baxdı otağa, Aylında gəldi ardınça dayandı yanında, otaqda bir yataq carpayısı vardı və paltarlarını asmaq ücün hecnə yox idi. Birdə balaça masa və sandalya vardı, Kamil öz – ozünə: anlamadım bu nə deməkdir? Aylın baxıb anladı arvad nəyə görə hecnə qoymamışdır otaqda, hec şaşırmadı buna. Kamil ətrafa baxıb – Aylına: paltarını hara asacaqsan bəs? Aylın kecib əyləşdi carpayıda yorğun idi cox, – Kamilə: narahat olamayın siz. Hər şeyə görə təşəkkür edirəm sizədə zəhmət oldu, Kamilin fikri hələdə otağın boş olmağında idi – Aylına: nə zəhməti? xoşdur deyərdim ançaq təssüflər olsun deyə baçarmıram, Sənubərin səsi gəldi – Aylına: bəyəndinmi otağını? Aylın ayağa qalxdı. Qapının acıq olduğundan gəldiyini duymamışdılar, Aylın özünü sındırmadan – arvada: hə cox sağolun bəyəndim, Sənubər göz – qaşını oynadaraq təhtidlə danışdı. Anlamadım bəyənməmək fikrində vardimı? Aylın yavaş səslə – arvada: yox hər şey cox gözəl olmuş, cox sağol zəhmət olmuş sizədə, Kamil nə deyəçəyini bilmirdi. Aylının cıxılmaz vəzyətdə qaldığına cox üzülürdü, Sənubər yenədə təhtidlə danışmağa başladı – Aylınla: qulaq as mənə diqqətə, mənimlə danışdıqda səsini uçaltmadan danış. Yan tərəfdəki oğlumun otağıdır, səs etmirsən anladınmı? oğlum geç oyanır yuxudan, onu narahat edəçək bir şey etmirsən buralarda səs edərək, duydunmu məni? beləçədə əlini – qolunu sallayaraq boş durmaq yoxdur burda. Ev işlərində xadimələrə kömək edəçəksən, anladınmı dediklərimi? Aylın yavaş səslə – arvada: anladım xala, dərindən nəfəs alıb kənara baxıb düşündü, dayısına hardan bu ilan uçah olmuşdur. Kamil daha dözə bilmədı arvadın qızı acılamasına, – arvada: mən gedim Sənubər xala, arvad o saniyədə zəhər daman dilini dəyişərək şirin – şirin – Kamilə: hara gedirsən oğlum? dayan sənə qəşəng cay hazırladım. Aylın baxıb düşünürdü, «insanlar bir anda neçə yüz sifət – dil dəyişə bilirlər?» Kamil – arvada: başqa vaxtda qalsın cox təşəkkür edirəm Sənubər xala. Sənubərdə Kamillə cıxdı otaqdan, – Kamilə: gəl oğlum görürsənmi mənim başıma gələnləri? deyinə – deyinə arvad otaqdan cıxdı, Kamildə ardınça otaqdan cıxarkən dönüb baxdığında bi ixtiyar ürəyi sızladı. Aylın elə peşman görünürdü ki sözlə ifadəsi qeyri mümkün idi, arvad gözlədi Kamil cıxan kimi otağın qapisni bərkdən cırpdı açıqla, Aylın dərindən nəfəs alaraq carpayıya əyləşdi. Əlləri ilə başını tutub öz – özünə: mən niyə gəldim bura? Allahım sən mənə səbir ver, dərdinin üstünə dərt gəlirdi düşündükçə, arvadın belə kobut rəfdarı dahada gününü qara edəçəkdi bunu yaxşı bilirdi.

Sənubər Aylının ardınça deyinə – deyinə gəldi, – Kimilə: oğlum mən indi sənə qəşəng bir cay hazırlayım getmə, Kamil kefsiz idi Aylını belə sifətlə qarşılamasından – arvada: Sənubər xala mən gedim işə catmalıyam başqa vaxt icərik. Həsən gəldi – Kamilə: işinmi var oğlum? Kamil – dayısına: yeni iş üzərində calışmalıyam atam məni gözləyir getməliyəm. Həsən – Kamilə: o zaman söz ver ki başqa günü gələçəksən vaxt tapıb, səninlə oturub yaxından tanış olarıq danışdıqmı? görnüşündən hiss olunur mədəni ailədə böyümüsən. Mən xoşlayıram sənin kimi hörmət sevən uşaqları, Kamil yaxınlaşıb əl tutub sağollaşdı – dayısına: söz verirəm sizində evdə olduğunuz bir günü gələrəm oturarıq Həsən dayı, mənədə cox xoş oldu sizinlə tanışmağım. Kamil – arvada: sağolun Sənubər xala getdi, arvad Kamilin ardınça baxıb öz – özünə: bax əvvəlindən tərbiyə almış uşaq bilinir, əri – arvadına: nə demək istəyirsən? oğlunun tərbiyəsi ilə məşğul olan sənsən mən deyiləm. Əlbətddə indi başqalarının uşaqlarına baxıb həsrət aparaçaqsan, oğlun demişgən oğlun hardadır? kecib divanda əyləşdi baxdı arvadına sual dolu baxışla, sən bilməmiş olmassan harda olduğunu elə deyilmi? arvad – ərinə: evində otursaydın – maraqlansaydın bilərdin hardadir oğlun. Sən gedib başqalarının dərdini cək öz evladını unudub, sonrada məndən soruş hardadır deyə, əri əsəbəşdi – arvadına: bəsdir dedim sənə yum ağzını, oğlanın yanında demədim indi isə qulaqlarını ac məni yaxşı dinlə. O qız bundan sonra bu evin evladıdır, axlına sox bunu birdəfəlik təkrarlamğa məçbur qoyma məni, sən qəbul etsəndə – etməsəndə o qız burda qalaçaq anladınmı? anladın mənçədə. Catan kimi sənin qıza etdiyin dır – dırını duymadım sanma, o ağzına yiyəlik etdə bir daha qulaqlarım duymasın açı sözlərini, oğlunlada axşam eve gəldiyimdə cox çiddi danışaçam. Bundan sonra qacış yoxdur nə sənə, nədə oğluna anladınmı? sən boş buraxıb qudurtmusan onu bu qədər. Sən pozursan onun tərbiyəsini uşaqdır toxunma deyərək, zəng gədi ev telefonuna arvad tez gedib telefona çavab verdi, alo salam Rəşid sənsənmi? biraz qulaq asıb, bəli gəlib evədədir tamam catdıraram sağol. Əsəblə telefonu yerinə qoyub gəldi ərinin qarşısında dayandı, Rəşid səni soruşdu iş yerində önəmli imzalanası dokumentlər var dedi, neçə günlərdi evdən çıxdığın iş yerindən səni axtarırlar – soruşurlar, sən məndən oğlunu soruşunça işinlə evində oturub maraqlanardın. Əri ayağa qalxdı, əsəblə – arvadına: sənin dilindən zəhər yağır zəhər, biraz o dilinə sahib cıxsan yaxşı olar mərəfətsiz, əsəblə getdi Aylının otağına.

Qapıya catıb qapını döydü, Aylın gəlib qapını acdığında dayısını görüb icərini görməsin əsəbləşməsin deyə qapının ortasında dayandı. Dayısı – Aylına: yatırdınmı qızım? Aylın yalandan gözünü ovdu, yuxuya getmişdim yol yorğunuqdandır yəqin, bağışla qızım oyatdım səni – dayısına: eybi yox dayı narahat olma sən. Qızım məni iş yerindən cagırdılar getməliyəm indi işə, işdən döndüyümdə səninlə söhbət edərik danışdıqmı? nə lazım olsa mənə zəng et, yada Məliyə de. Mənim arvadımın dili cox zəhərlidir ona fikir vermə, danışdıqmı? – dayısına: danışdıq dayı, ürəyın məndə qalmasın rahat get işine uğurlar olsun. Dayısı üzündən öpüb – Aylına: axşama görüşərik qızım getdi, Aylın dərindən nəfəs alıb öz – özünə: görüşərik dayı, qapını örtüb gəlib yatağında əyləşib üzgün baxışlarla baxdı.

Əri cantasını götürüb evdən cıxırdı arvadi deyindi ardınça, – ərinə: mənim dilimi sən belə açı – zəhərli etmisən öz dediyini edərək ömrün boyunça, əri çavab vermədən getdi, bu birinçi deyildi arvadı açılayırdı onu. «Bəzi qadınlar ərlərinin qədirlərini bilmirlər, nə qədər işləyib hər şeyləri ilə təmin etsələrdə yenədə az olur elələri ücün, buda olardan biridir və olardan fərqli olaraq gərcəkdən qəddarlığının həddi – hüdudu yox idi arvadının». Sənubər ilan vurmuş kimi əsəblə kecib əyləşdi divanda, Aylının gəlməsinə dahada əsəb olmuşdu öz – özünə: sən məni bu evdə saymırsan Həsən, sayma görərik kim deyən olaçaq, sonunda min peşman edəçəm sənidə o ölüb dərinə getmiş baçın kimi.

Hesən iş yerinə gəldi, katibəsi Leyla yaxınlaşıb Həsən bəy xoş gəldiniz – Leylaya: xoş günün olsun Leyla xanım, işlər mənsiz biraz yüklənmiş deyəsən. Leyla əlindəki kağizlara baxıb – Həsənə: bəli Həsən bəy işlərimizdə bəzi cətinliklər yaranmış siz olmayan günlərdə. Həsən – Leylaya: sən Rəşidə bildir gəldiyimi gəlsin iş otağıma, – Həsənə: bu dəqiqə Həsən bəy getdi. Həsən iş otağına gəlib cantasını masaya qoyub yerinə kecib əyləşdi, arvadının hərəkətləri cox sıxırdı onu, qapı döyüldü icəri dostu Rəşid girdi gülümsəyərək, – Həsənə: xoş gəldin mənim əziz dostum. Həsən ayağa qalxdıb dostuyla quçaqlaşıb görüşdülər, – Rəşidə: xoş günün olsun dostum, neçəsən? bilirəm mənsiz İşlər qalmış başında, – Həsənə: sən işləri boş ver, de görüm qızı gətirə bildinmi? Həsənın yaralı yerinə toxundu dostu soruşmağı ilə. Əyləş anlataçam hər şeyi, dostu kecib əyləşdi anladı bir tərslik olduğunu üzündən, Həsəndə yerinə əyləşib telefonun düyməsini basaraq – katibəsinə: bizə iki qəhvə gətir Leyla xanım, dərindən nəfəs alıb dostuna baxdı. Gətirdim dostum gətirməyinə, sağolsun qizim mənim sözümdən çıxmadı, ançaq arvadımın xasiyyətinidə bilirsən ağzı dayanan deyil, getdiyimdə qızı gətirmə deyə mənimlə cox dava etdi. İndi isə başladı qızı acılamağa catan kimi, duymadım nə dediyini ançaq ilan kimi sançdığını hiss etdim, mən baçımın birçəçik yadigarını orda tək qoya bilmərəm o istəməsədə. Dostu dərındən nəfəs alıb – Həsənə: əsas odur ki gəldi qız bura yanındadır artıq gözünün önündə olaçaq üzülmə sən, qalanı yavaş – yavaş düzələçək inşallah. Yazıq qız düşmən deyil ki yoldaşına, sonunda anlayarçaq qəbul edib sevəçək öz qızı kimi görçəksən, – Rəşidə: bilmirəm Rəşid bilmirəm, qızı dəli etməsə yaxşıdi evdə mən olmadıqda. Qapı döyüldü, icəri əlində sinidə iki qəhvə finçanları ilə Leyla girdi, qəhvələri masanın üstə qoyub – Həsənə: başqa əmriniz varmı Həsən bəy. Həsən – katibəyə: təşkkür edirəm yoxdur hələki cıxa bilərsiz, Leyla – olara: nuş olsun otaqdan cixib getdi, Rəşidlə qəhvələrini götürüb söhbətə davam etdilər, – Rəşidə: bu gün mənim oğlumun məni qarşılamağa vaxtı olmamış. Atasının qarşısına dostunu göndərmiş ki qarşılasın bizi, sağ olsun oğlan gəldi qarşıladı, başqa uşaqların neçə mərəfətli – qanaçaqlı olduğunu gördüyümdə paxıllığım tutur bi ixtiyar. Hansından danışım? dərt bir deyil dostum bilmirəm, dönə – dönə tapşırmışdım gəlsin qarşılasın bizi, düşünürdüm bəlkə qızında ürəyi acılardı qarşısına dayısı oglunun gəldiyin görsəydi, tanış olardılar bir yaşıtdırlar. Dayısı arvadından xoş kəlmə eşıtmədi yazıq qız catan kimi, o evdə olsaydı anasına içazə verməzdi qızı sançsın, oğlum avara olsada ürəyi yumşaqdır anasına bənzəməyib o çəhətddən cox şükür. Arvadım oğlanı pis tərbiyələndirib, elə düşünür mən bilmirəm o icib gəldiyində gizlıtdiyini, bəzi qarışdırdıqlarının üstünü ört – basdır etdiyindəndə guya bi xəbərəm, elə düşünür öz aləmində. Rəşid güldü, – Həsənə: ay dostum bizdə çavan olmuşuq, unutdunmu etdiklərimizi? bizim analarımızda bizi qoruyardılar atalarımızdan. Həsən gülümsəyərək, hə yadımdadır bir dəfə səninlə dışarda yatmışdıq hec unutmaram. Rəşid güldü ürəkdən xatırlayıb, – Həsənə: havada neçə soyuq idi o geçə, bir – birimizə qısılıb yatmışdıq pişik balaları kimi, səhəri cox cətin acdıq ən uzun geçəmiz olmuşdu. Bax üzülmə deyirsən oğlunun gözəl xasiyyəti var, inanıram qızla mehriban olaçaqlar tək xanımın onu istəməsədə, qızı cox inçidərsə gəlsin bizdə yaşasın, mənim qızımda evdə təkdir bilirsən. Həsən – Rəşidə: çox sağol dostum, mən hələ ölməmişəm o evdə mənim sözüm kecir arvad xoşlamasada, xoşu deyil getsin başqa yerdə yaşasın özü. Qız bizimlə yaşayaçaq vəssəlam, telefonuna zeng gəldi götürüb baxdı, – dostuna: adını cək dostum zəngi gəlsin, dostu anladı arvadı idi zəng edən, qəhvəsini içərək gülümsədi. Həsən telefona çavab verdi alo buyur xanım, hec axlıma gəlməzdı belə tez darıxaçaqsan mənim ücün, biraz qulaq asıb nə ad günü? evə qızı gətirmişəm beş dəqiqə vaxt tapmadım sohbət etməyə indi durum ad günlərimi gəzim səninlə? arvadının telefondan bağıran səsi eşidildi. Həsən telefonu qulağından kənara tutub baxdı dostuna, Rəşid işare etdi ki getməyə razı olsun, əkis halda evdə qızın üstünə tökəçək azarını, Həsən əsəblə baxaraq telefonu qulağına yaxınlaşdırıb çavab verdi. Tamam bağırma gələçəm birlikdə gederik möhtərəm qiymətli rəfiqənin ad gununə, başqaları çandır sənin ücün özünkünü düşmən görsəndə, telefonu söndürüb masanın üstünə əsəblə qoydub başını narazılıqla sirkələdi. Kimin əlində qalmışam mən? heyif deyildimi o soyuq geçədə dışarda yatdığımız günlər – geçələr? bilsəydim gələçəyim ömrüm beləsiylə cürüyəçək hec evlənməzdim, Rəşid dostunun halını yaxşı anlayırdı, cox üzülürdü olanlara görə.

Kamil evə gəlib kefsiz öz otağına getdi, anası oğlunun gəldiyini görüb səslədi Kamil oğlum gəldinmi? Kamil otağına getmişdi anasını duymadı, anası gəlib qapını döyüb icəri girdi. Kamilin kefsiz olduğunu görüb, xeyirdi oğlum? nə olub üzgün görünürsən, Kamil demək istəmədi olanları anasına. Anası oğlunun xasiyyətini bilirdi, çiddi bir şey olmasaydı oğlu belə kefsiz olmazdı, Kamil carpayısında əyləşdi, anasıda gəlib oğlunun yanında əyləşdi. Oğlunun saçıarını sığalayıb mehribanlıqla, kim üzmüş mənim yaraşıqlı oğlumu? Kamil dərindən nəfəs alib – anasına: bu gün Ramiz məndən xayiş etdi ki atasıyla başqa şəhərdən gələçək bibisi qızını qarşılayım. Anası gülümsəyərək, unutdunmu oları qarşılamağa? ona görəmi üzgünsən oğlum? – anasına: yox unutmadım qarşıladım gəldilər evlərinə catdırdım. Ançaq anlaya bilmirəm o günahsız qızın günahı nə idi? catan kimi yazığı acıladı dayısı arvadı. Yazıq ata – anasını itirmiş yol qəzasında, indidə nənəsi rəhmətə getmiş tək qalmış orda artıq doğmalarından kimsəsi yoxmuş, Sənubər xala ürək – dirək vermək əvəzinə qızı elə açıladı ki qapıdan girər – girməz. Hələ bir ona hazırlayan otağı görsən, dəridnən nəfəs aldı danışmağada cətinlik cəkirdi, ana çarpayıdan başqa hec nə yoxdur otaqda anlayırsanmı? paltarını asmağa belə yer yoxdur bom – boş otaq hazırlamış vijdansız. O qız orda necə yaşayaçaq ana? anası oğlunun könlünü almağa çalışdı, üzülmə oğlum tək deyil qız orda dayısı var, inanıram ki qoymaz onun xətrinə dəysin kimsə. Bax Ramiz yaxşı oğlandır oda qıza göz – qulaq olar tək qoymazsınız, səndə qızın yanında olarsan vaxdın olanda şəhərə çıxararsan gəzməyə, bizədə gətirərsən baçınla bizimlə taniş olar başı qarışar. Sən üzülmə oğlum hər şey yaxşı olaçaq tamammı? hər şey bu həyatda birdən yoluna düşərək düzəlmir təssüflər olsun, bəzən uzun zaman gərəkir nələrəsə layiq olmağımız ücün. Allahımız səbir tələb edir bizlərdən, bir – birimizə dayaq olaraq insan olduğumuzu unutmamağımız ücün bəzəndə cətin sınaqlara cəkir bizləri. Kamil anasıni quçaqladı, hər kəsin anası sənin kimi anlayışlı olsaydı dünya çənnət olardı, anası oğlunun üzündən öpüb saclarını oxşadı, mənim kövrək ürəkli balam gözümün ağı – qarası yaraşıqlı oğlum. Bütün anaların evladlarıda sənın kimi qanaçaqlı – hörmətli olsaydılar dünya gərcəkdən çənnət olardı, təssüflər olsun ki insanlara başqa – başqa ürəklər verilmiş, sən üzülmə qalx yemək vaxtıdır oğlum. Kamil ayağa qalxdı və mehribanlıqla anasına ayağa qalxmağa yardım etdi qolundan tutub. Anası oğluna verdiyi tərbiyələrini düzgün qavrayaraq hörmətcil – qayğıkeş olduğunu gördüyündə qürur duyurdu gülümsədi, – anasına: yaxşı ki varsan çanım anam, – Kamilə: hər şey yaxşı olaçaq oğlum görəçəksən. Mən hər zaman yanındayam, indi isə gedək yeməyimizi yeyək, Kamil qolunu anasının boynuna salaraq otaqdan çıxdılar mehriban davranışla.

Məlik içəri gəldi əlində məktubla, – arvada: xanım sizə məktub var, arvad divanda oturmuşdu zündən zəhər yağırdı, kobut davranışla danışıqla – Məliyə: gətir nə durursan orada? Məlik gətirib məktubu arvada verib getmək istəyirdi, arvad səsldi. Cıx yuxarı təzə gələn başımın bəlasını bura çagır, Məlık anladı kimi deyirdi tez getdi, piləkənlərlə yuxarı çıxaraq tələsik addımlarla çatıb qapını döydü, Aylin gəlib qapını açdı. Bağışla qızım narahat etdim səni xanım yanına çagırır, Məlik əlini uzatdı – Aylına: bağışla bayaq imkan olmadı qızım səninlə görüşməyə, adım Məlikdir bir daha xoş gəldin səni gördüyümə cox sevindim. Uzun illərdir bu evdə çalışiram dayına və ailəsinə sadiq biriyəm, Aylin Məliyin əlini sıxaraq məndə şad oldum sizi görməyimə Məlik dayı, sağlığında anam sizdən bəhs edərdi və cox hörmətcil insan olduğunuzu deyərdi. Kişinin gözləri doldu – Aylına: sənin adını demışdı mənə rəhmətlik anan unutmadım, qızıma Aylın adı verdim, adının mənası kimi həyatını işıqlı – parlaqlıqlı yaşamasını arzu etdim demişdi. Səni cox istəyirdi anan, məkanları çənnətlik olsun qəbirləri nurla dolsun inşallah, bir namərd səbəb olub həyatdan tez getdilər yazıqlar. Aylin ağlamamaq ücün zorla saxlayırdı özünü, Allah olardan kəsən ömürlərini sənin ömrünə çalasın qızım, – Məliyə: mənə oların ömürləri lazım deyil Məlik dayı, hər kəs verilən ömrünü yaşasaydı haqsızlıq olmazdı dünyada bu qədər. Məlik gözlərinin yaşını sildi, – Aylına: düz deyirsən qızım səninlə bu fikirdə razıyam, cox haqsızlıqlar edir bəzən bizlərə qarşı zalım fələk, qismətimizdir qacılmazdır deyib vaxtsız dözülməz dərtlərlə dücar edir. Aylın qarşısında yaşlı insanın ağlamasını istəmirdi, – Məliyə: anam yanılmadı mənə Aylın adını qoymasında, bir bilsə həyatım neçə işıqlı – parlaqlı oldu oların ölümündən sonra, dərindən nəfəs alıb baxdı Məliyə. Aylın gördü kişinin əlləri əsir tez söhbəti dəyişdi, bilmirsənmi xanım nə üçün çağırır məni? hec onunla üzləşmək istəmirəm. Məlik əsən əlləriylə gözlərinin yaşını silib – Aylına: bilmirəm qızım demədi səbəbini, sənə kobutluqmu etdi gələn kimi? dayının xətrınə döz bir təhər yola ver qızım, mən uzun illərdi burda calışıram və tək məni bu evə bağlayan Ramizin varlığıdır. Əlbəddə sözsüz birdə dayının mənə qarşı insan davranışıdır, Aylın dərindən nəfəs alaraq – Məliyə: indi burda olmağımın səbəbi elə dayıma görədir Məlik dayı, oğlunu tanımıram görmədim hec, yəqin xanım kimi oda üstən aşağı baxandı bizim kimilərinə. Məlik – Aylına: yox – yox qızım Ramiz başqadır gördüyündə sevəçəksən onun gözəl ürəyni, – Məliyə: o hələ kəsilməmiş qarpızdır gördüyümüzdə qiymətləndirərik, ançaq bunu deyim mən səni çox sevdim Məlik dayı. Məlik – Aylına: sağol qızım mənim ücündə evlad sayılırsan bundan sonra, nə lazım olsa mənə de cəkinmə tamammı? arvadın səsi gəldi bağıran, nə oldu Məlik hansı çəhənnəmdəsiniz? harda qaldınız. Aylın – Məliyə: gedək Məlik dayı mən səbəb olub xanım sənidə açılmasın, aşağı gəldilər arvadın qarşısına catıb dayanıb gözlədilər nə deyəçəyini. Arvad əlindəki məktubu kənara qoyub üzünü Məliyə tutdub kobutça, bunu evdə görüləçək işlərlə tanış et, həyətdə sənə kömək etsin nə iş görsən yanında olsun, indidən işə başını qatsın ki sonra ipini çəkməyə rahat olsun. Aylın baxıb düşünürdü, “ bu qadın insan üzündə dünyaya gəlmiş şeytan idi sanki, özündən başqasını adam yerinə qoymurdu, mərhəmət yoxdu ürəyində». Bura istirahətə gəlmədiyini anlasın vaxtında, Məlik başını aşağı salaraq yavaş səslə – arvada: xanım bunu Həsən bəy görsə – duysa mənə açıqlanar, arvad kişinin üstunə yüksək səslə bağırdı, sənə dediyimi et çəhənnəmə açıqlansın anladınmı? sənə nə deyirəm qabağıma söz qaytarmadan yerinə yetir. Anlamıram yoxsa səndə məni öyrətməyəmi calışırsan? kişi yavaş səslə – arvada: yox xanım əstəfrüllah. Arvad bağırdı kişinin üstünə, o zaman dediklərimi et çavab qaytarmadan, Aylın gördü ki arvad özünə görə yazıq kişini açılayır böyük – kicik qanmır mədəniyyət yoxdur, özünü zor tutdu arvada çavab qaytarmamaq ücün. Aylın – kişiyə: Məlik dayi sən məni görüləçək işlərlə tanış et, mən sevirəm iş görməyi narahat olma dayım hec bir söz deməz sənə, birdə sənin kimi gözəl ürəkli insanın yanında calışmağımla qürur duyaram. İnana vaxtımızda gözəl kecər gedək tanış et işlərlə məni, yazıq kişinin kövrəldiyini görüb mehribanlıqla qolundan tutdu, gedək Məlik dayı baxcanı göstər mənə, kişi könülsüz halda – Aylına: buyur qızım. Aylın gedərkən arvada tərs – tərs baxaraq Məliklə getdi həyətə, oturduğu yerdən ardlarınça deyindi öz -özünə: yüksək səslə bağıraraq, bunun dayısı istəməzmiş açılayarmış, mən dayısınıda o gətirdiyinidə peşman etməssəm adım Sənubər olmasın. Masanın üstə məktubu atıb əsəblə ayağa qalxıb bağırdı! – xadiməyə: hansı çəhənnəmdəsən otağıma qəhvə gətir, üzünü turşudub getdi ilan calmış kimi otağına.

Kamil atasınada danışmışdı olanlar haqda, anası cayları gətirib masaya qoydu, atası cox sağol Solmaz xanım əllərinə sağlıq. Arvadı ərinin zarafatcıl və özünə qarşı cox hörmətcil olduğunu bilirdi, – ərinə zarafatla: nuş olsun Nadir bəy, qızı anasına cayları paylamağa kömək etdi. Anası cox sağol qızım əyləş, Nərgiz yaxında olaçaq imtahanlarına hazırlaşırdı, qardaşından özünə kömək etməsini xayiş etdi – Kamilə: qardaşım mənə kömək edərsənmi? – Nərgizə: edəçəm ançaq sonra indi yox, biraz işim var həll edim yardım edəçəm söz. Nərgiz uşaq kimi şıltaq idi, – qardaşına: sən demişdin imtahanlarımı yüksək balla qazansam məni istədiyim yerə aparaçaqsan, elə deyilmi? Kamil fikirli idi – baçısına: hə aparaçam, sən hələ qazan yüksək balını. Nərgiz gülümsəyərək, ana bax sizdə eşitdiniz qardaşım aparaçam dedi, – qızına: ay mənim hələdə böyüməyən kicik qalmış gözəl qızım, yaxşı bilirsən ki qardaşın sənə verdiyi sözünü tutandır. Səndə dərslərinin üstüdə çiddi duraraq calış ki yüksək bal qazana bilərsən, sonrada qardaşın səni gəzməyə aparsın dediyin yerlərə, – anasına: görəçəksiniz mən sözümü tutaçam və ən yüksək bal toplayaçam. Atası qızının şıltaqlığına baxaraq gülümsədi, – inanıram mən qızıma inşallah toplayaçaqsan yüksək bal, caylarını götürüb icdilər. Kamilin axlı qalmışdı Aylının yanında, bunu ata – anası artıq anlamışdılar biri – birilərinə baxdılar. Əri arvadına işarə etdi ki hər şey yaxşı olaçaq, anası istəmirdi oğlu üzülsün dərt cəksin, dərindən nəfəs alıb oğluna baxaraq cayını icdi.

Aylın Məliklə həyətə gəlmişdilər, Məlik əli ilə həyətı göstərib – Aylına: buraların işinə mən baxıram qızım, sən xanımın dediyinə baxma hər işin öfdəsindən gəlirəm mən, – kişiyə: Məlik dayı məndə sizə kömək edəçəm narazılıq istəmirəm. Dayım mənə görə üzülməsin xalamın dır – dırını eşidib, xanımın gözü önündə olmaqdansa sənin yanında olmaq xoş olar mənə, kişi gülümsədi Aylının sözünə. Qızım sənin ananda cox mərəfətli qadındı idi, hər gəldiyində mənimlə söhbət edərdi hal – əhvalımı soruşardı. İnan oda sənin kimi deyərdi coxu vaxdını bizimlə kecirdərdi, arvadımla söhbət edərdi bizimlə bir masada cörək yeyərdi, cox saf ürəkli biriydi rəhmətlik, səndə anana cox bənzəyirsən qızım xasyyətindən, bəxtin oxşamasın. Dayın səslədiyində getmək istəməzdi, sevməzdi xanımın yanında qalmağı bilirdi söz – söhbət edərək gününə açılıq qataçaqdı qardaşının. Mənə deyərdi, səninlə vaxt kecirmək mənə xoşdur Məlik dayı o yad planetlinin yanında qalmaqdansa, zarafatlaşıb gülümsəyərdi, xanım bu planetdəkiləri sevmir o başqa planetdən gəlmiş deyərdi. Aylın anasının dediyi zarafata ürək açısıyla gülümsədi, – kişiyə: Məlik dayı sizin ailəniz yaxındamı yaşayır? kişinin gözləri doldu yaşla bir anda, aravadımı bir – necə il qabağa itirdim qızım. Aylın pis oldu duyduğunda, – kişiyə: Allah rəhmət etsin bilmirdim cox üzüldüm, kişi göz yaşını silib – Aylına: ölənlərinə rəhmət olsun qızım. Bizim gözümüzün ağı – qarası bir oğlumuz vardı, başqa şəhərdə təhsil alırdı və cox savadli idi. Həmişə deyərdi, ata mən təhsilimi bitirdikdən sonra artıq nə sən, nədə anam calışmayacaqsınız, bilmirəm nə oldu hansı səbəbdən oğlumu öldürdülər. Kişi göz yaşlarını saxlaya bilmirdi sel kimi üzünə axırdı, Aylında cox pis təsir etdi oğlunuda itirdiyini duyduğunda, yaxşı anlayırdı qarşısındakı gözü yaşlı carəsız insanın yaşadıqlarını. Kişi gözlərinin yaşını uşaq kimi qoluna silib əsən əllərini bir – birinə sıxıb tutdu, neçədə ürək açıdıçı bir mənzərə idi, bir atanın qrşında əlaçsız qaldığını görmək. Aanası xəstə düşdü oğlumun ölümündən sonra, yazıq dözə bilmədi oğlumuzun yoxluğuna, geçə – gündüz dediyi tək söz oğluma istəyirəm deməsi idi, cox yaşamadı sonunda onuda oğlumun yanında dəfin etdim. Məndə anasının son istədiyini yerinə yetirdim, mənidə oların yanında dəfn et deyə Ramizə vəsiyyət etmişəm, başqa deyəçəyim kimsəm yoxdur qızım, artıq buralarda başımı qataraq oların yanına gedəçəyim günümü səbirsizliklə gözləyirəm. Ramiz mənim gözümün önündə böyüyüb, oğlumla bir yerdə böyüyüblər bu həyətdə qaca – oynaya, oğlum bura yanımıza gələrdi dərslərini bitirdikdən sonra orta məktəbdə oxuduğunda. Ramizlə oynayardılar vaxtlarını gözəl kecirərdilər, oğluma olan həsrətimi, istəyimi, ürəyimin yanğısını indi Ramizə baxaraq onun varlığıyla birazda olsa təsəlli tapıram. Aylının gözlərindən yaş süzüldü bi ixtiyar, analayırdı sevdklərini itirməyin neçə ağır bir dərt olduğunu başına gəlməyənlər bilə – bilməzdilər, hiss belə etməzdilər neçə ağr dərt olduğunu. Oğlumun kim tərəfindən öldürüldüyünü bilməməyim mənim ürəyimi daha cox açıtır, Aylın bir söz deyə bilmirdi, sağolsun xanıma oxşamayıb Ramiz mənə qarşı cox mərərfətlidir qızım, evdə olduğunda yanımdan ayrılmır məni tək qoymur. Yazıq hər zaman calışır yanımda dəstək olsun mənə, oğlumun yoxluğunu unutdura bilməsədə ürəyimə güc – qüvvət gəlir o yanımda olanda. Aylın gözlərinin yaşini silib – Məliyə: ançaq cox təssüflər olsun ki sevdiklərinin qədər kimsə – kiminsə əvəzini verə bilməz, bəzən yaxşı olan birilərində ümid yeri tapmağa calişir insan carəsizliyindən. Bizim yaramızın ustünə incə pərdə cəkilmiş sadəçə, dəyməmişdən – toxunmamışdan qanayıb ürəyimizə axır qanımıza işləyir açısı – ağrısı, ürəyimizi sızladır – göynədir. Məlik əlini Aylinin ciyninə qoyub mehribanlıqla, sən cavansan qızım möhkəm olaçaqsan bu zalım həyatda, dizini hec vaxtdı yerə qoymayacaqsan, yıxılmadan ayaqda qala biləçəksən və güçlü olaraq hər kəsin önündə enməyəçəksən. Ananın – atanın yarımcıq qalmış işlərini başa vuraçaqsan, Allah sənin yolunu acaçaq yardım edəçək, oların bitirə bilməyən işlərinə sən nöqtə qoyaçaqsan, inşallah mən inanıram sən baçaraçaqsan. Aylin anlamadı Məlik nə yarımciq qalan işdən danışır deyə, soruşmaq istirdi ki nədir yarımcıq qalan işləri? bu vaxdı qapıdan kimsə icəri girdi cağırdı, Məlik dayı hardasan? Məlik dərindən nəfəs alıb, of oğlum yenə icmisənmi sən. Məlik – Aylına: dayın görsə hec yaxşı olmayaçaq, tez oğlanın qabağına qacdı, Aylin anladı ki gələn Ramiz idi, Məlik tez qolunu öz ciyninə salıb mehribanlıqla – Ramizə: gedək oğlum gəl. Yardım edərək evə tərəf aparırdı, Ramiz kişinin üzündən öpərək, Məlik dayı mən səni cox istirəm, kişidə Ramizin sacini siğallayıb ciyninə əlini vuraraq – Ramizə: məndə səni cox istirəm oglum. Ramiz dayanıb baxdı üzünə, – kişiyə: Məlik dayı sən ağlamısanmmı? kişi gizlətdi Ramizdən, yox oğlum ağlamadım gəl gedək dinlən, anası oğlunun ickili gəldyini görüb qabağına yüyürdü, ah oğlum ah, yenə nə gündəsən sən. Kimdi mənə qulaq asan sözümü dinləyən bu evdə? dedim bu gün atan gəlir icmə, oduee başıma bəla gətirib gəlib bəladır – bəla, Aylını göstərdi əli ilə, Ramiz dodaqlarına barmağnı tutaraq anasına suss deyə işarə etdi. Anası – Məliyə: atası gəlir birazdan nə baxırsan? kişiyə açıqlandı haqsız yerdə, Ramiz açıqlandı – anasına: bağırma Məlik dayıma, səsini qaldırma onun üstünə anladınmı? anası oğluna məhəl qoymadan o bir qolunu ciyninə salıb eve tərəf apardılar. Aylın aravadın bu hala düşməsinə sevindi biraz baxıb, dayısının qorxusu vardı azda olsa çanında, dərindən nəfəs alıb ətrafa baxdı və bunuda yaxşı anladı ki arvad aktiyorluq rolunu gözəl oyna baçarırdı.

Ramizi anasıyla Məlik gətirib yatağına uzatdılar, – Məlyə: birazdan gedəçəyik evdən duydunmu məni? biz dəvətliyik ad gününə, bax gözün oğlumun üstən əksik olmasın anladınmı? soyundur paltarını rahat yatsın. Kişi – arvada: narahat olmayın xanım mən həll edərəm siz gedin, – bura bax o beykərə xeyirsizlə dır – dır edib dalımça vaxdını itirmə, anladınmı? gözüm üstünüzdədir ikinizində unutmayın, elə bilmə görmürəm – duymuram sizi, kişini təhtid edərək kobutladı. Sən oğlumun yanında qal burda otağında, mən təzə gəlmiş baş bəlasına deyim dayısının yanında agzından qacırmasın gördüyünü, işim dərdim yoxdu gəl haranın yetimcəsinə anlat evinin qanun – qaydarını sirrini, əsəblə otaqdan cıxıb getidi. Məlik Ramizin çorablarını cıxardı, başını narazılıqla sirkələyərək arvadın nə qədər kobut və özündən razı olmasına özü öyrəşsədə, Aylına yetimcə deməyindən cox üzüldü.

Arvad aşağı endiyində Aylının dayısıyla söhbət edə – edə icəri gəldiyini görüb öz – özünə: eyvahh bu heyvan gördüklərini dedisə dayısına yandıq. Aylın arvadın həyacanlı özünə baxdığını görüb anladı fikrini, yalandan gülümsəyərək – dayısına: dayı siz gedin narahat olma mənə görə hər şey yaxşıdır, Məlik dayıyla biz tanışdıq və əl zəhməti az olmayan gözəl həyətinizlədə tanış etdi, cox gözəl saxlamış çənnətə bənzətmiş ətrafı. Dayısı – Aylına: hə qızım Məlik buraları beş barmağı kimi tanıyır, və ürəkdən qulluq edir həyətdə güllərə ağaçlara, cox yaxşı insandır mən ondan bir ömür boyu razıyam bəzilərində fərqli olaraq, arvadını işarə etdi. Şad oldum bir – birinizlə dil tapdığınıza görə, Aylın dərindən nəfəs allaraq – dayısına: yaxşı insanlardan gözəl sözlər duymaq insana güç verir hər zaman, arvada qandırdı işarə etdi bu sözüylə. Arvad gəldi qarşılarına, – ərinə: get əynini dəyiş geç oluruq gedək vaxdında, dayısı – Aylına: Ramiz gəlməyibmi hələ? arvad tez yalan danışdı özünü soxaraq ortaya, – ərinə: zəng etmişdi birazdan gələcək yoldaymış. Ərinin əlindən portvelini götürüb – sən get hazırlan geç olmayaq bir dəfədə olsun getdiyimiz yerə, dayısı dərindən nəfəs alıb – arvadına: bu gedəçək yerlərimiz bir bitsəydi məndə xarabamda rahat oturub qızla söhbət edərdim, əsəblə getdi. Məlik gəldi, arvad pıcıltıli səslə əsəbləşdi – Məliyə: demədimmi sənə yanında qal? Məlik yavaş səslə – arvada: xanım Ramiz sərin su istəyir aparım yanındayam narahat olmayın. Arvad əlini yelləyib get apar tez deyə işarə etdi, Məlik – Aylına: sənədə cay süzümü qızım? arvad kişiyə açıqlandı dişlərini bir – birinə sıxaraq, nə münasibətlə? mən sənə deyirəm işə öyrət bunu sən başıma cıxarmağa calışırsan? get rədd ol su apar oğluma gözüm görməsin səni. Kişi başını aşağı salaraq küskün üzlə getdi mətbəxtdə, Aylın dayısının xətrinə dilini dişinə sıxıb zorla dayanırdı arvadın həyasızlığına, bu vaxdı yuxardan dayısı gəldi köynəyinin qul düymələrini bağlaya – bağlaya, – Aylına: de qızım mənə sıxılmırsan ki burda? Aylın arvada o qədər əsəbi idi ki özünü zor tuturdu. Yox dayı sağolsun xalam darıxmağa qoymur kimsəni cox hörmətcildir, böyüklə böyük kimi, kiciklə kicik kimi rəftar edir, Məlikdə əlində su bakali ilə gəldi Həsəni gorüb pərt oldu. Əlində su ilə yuxarı cıxsaydı o dəqiqə biləcəkdi Ramizin icib gəldiyini, Aylın kişinin əlindən suyu götürüb təşəkkür etdi, sizə zəhmət verdim Məlik dayı ayıb oldu mənə, sudan istəməsədə bir qurtum icdi. Dayısı baxıb – olara: nə gözəl şad oldum qızım artıq bir – birinizə alışmışsınız, həmişə belə mehriban olun, – Aylına: bizim xanımın dəvətləri hec bitməz qızım. Getməyə məcburuqmuş başqalarının yanında özümüzü göstərməsək ayıb olarmış, bağışla qızım sənə vaxt ayıra bilmədim bu gün. Aylın arvada açıga dayısına mehribanlıqla, siz gedin dayı narahat olma mənə görə, biz Məlik dayıyıa qəşəng cay hazırlayıb söhbət edə – edə oturaraq gözəl vaxt kecirəçəyik, avadı elə bil ilan sançdı, ançaq ərinin yanında daha söz deməyə cəkindi ki birdən Aylın deyər oğlunun icdiyini. Arvad – ərinə: gedək boş – boş danışıb vaxt itirməyək, – arvadına: boş – boş danışan sənsən danışığına fikir ver demişəm sənə yüz dəfə, deyibdə sənə nə xeyri var ki? dərindən nəfəs alıb yaxınlaşıb Aylının alnından öpdü. Hələlik qızım axşam görüşərik sizədə gözəl söhbətlər, Məlik qızıma qulluq et darıxmasın yanında ol tamammı? – Həsənə: baş üstə Həsən bəy sən rahat olma, dayısı arvadına evdən cıxarkən açıqlandı, – arvadına: bu sonunçu olsun sənin ad günlərin filan bil, sonra demədi demə. Arvatda məçbur ağzını yumub tərs – tərs baxaraq getdi yanınçı, dayısı arvadını hələdə qapıdan cıxdıqdada danlayırdı, sənsən gedib rəfiqələrinlə orda burda boş – boş danışan mərəfətsiz, davalaşa – davalaşa getdilər. Aylın dərindən nəfəs alib kişiyə baxıb gülümsədi, – Aylıa: qızım xanım sənə açıqlanaçaq gəldiyində, sən Allah basma onun quyruğunu xayiş edirəm, Aylın əlindəki su bakalına baxıb – Məliyə: o bizi elə belədə sancacaq Məlik dayı. Onun quyruğunu basmağa gərək yox ki? sən get bax onun oğluna məndə otağıma gedim, buralar sıxır məni sanki ev deyil acıq zindandır. Məlik dərindən nəfəs alıb üzgün baxışlarla baxaraq – Aylına: məndə su aparım Ramizə, səndə dinçəl qızım.

Kamil Ramizə zəng edirdi telefona cavab vermirdi, öz – ozünə: sənə dedim axı vaxdında qalx masadan eşitmədin məni, telofonunu masanın üstünə qoyub düşündü, fikri Aylında qalmışdı. Ramizdə ickili olduğuna görə bəhanə edib gedədə bilmirdi ki birdən atası bilərdi icdiyini davalaşardı oğluyla özü səbəb olub, qapı döyüldü. Kamil gəl, icəri bacısı girdi əlində dəftər kitab vardı, Kamil anladı baçısına kömək lazımdır imtahanlara hazırlaşmağa, – baçısına: gəl baxım nədir anlamadığın yardım edim, baçısı gılib qardaşının yanında oturdu, dəftər kitabı acıb barmağıyla işarə edərək göstərməyə başladı. Bax bunu anlamıram, sonra bunu anlamıram, bir – bir göstərdi, Kamil başını qaşıyaraq baxdı – baçısına: anladığın burda bir şey varmı? baçısı küskün baxışlarla baxdı qardaşına. Kamil gülümsəyib, – baçısına: indi həll edərik bilikdə, cox mehribandı baçısına qarşı, baçısıda o an sevindi uşaq kimi.

Aylın otağında carpayısında uzandı gəlib, qulağına yan otaqda yatmış Ramizin ziyaranan səsi gəlirdi ara – sıra, arvad tapşırmışdı girmə narahat etmə filan deyə baxmırdı, cantasından ata – anasının rəsimini cıxarıb baxdı. Mən nə edəçəm sizsiz? Məlik dayı sənin xətrini cox istəyirmiş bilirsənmi ana? bu gün səndən danışdıq, sənin kimi dedi oda mənə. Həyatda güçlü olmaq gərəkirmiş, səndə həmişə belə deyərdin yadındadırmı? rəsimlərini öpüb sinəsi üstə qoyub öz – özünə: mən sizsiz neçə güçlü olaram ki? sözlə demək rahatdır əlbətdə. Gözlərini yumdu biraz vaxlıq, gözlərini acıb dərindən nəfəsa aldı, Məlik dayı dedi ki mən sizin yarımcıq qalmış işinizi davam etməliyəm, sizin həyatınıza vaxtsız nöqtəni qoymağa səbəb oldu şərəfsiz, Allah ən pisindən versin ona həyatı boyunça. Görəsən sizin bitirə bilmədiyiniz yarımcıq qalmış nə işnizdir ki mənim nöqtəsini qoymağım gərəkirmiş, bəs niyə bundan mən xəbərsizəm? hiss etdim ki təkçə Məlik dayı bilir bu haqda, dərindən nəfəs alıb düşündü. Yenədə yan otaqdan Ramizin ziyaranan səsi gəldi, nə dediyi aydın eşidilmirdi ançaq hiss olunurdu ona yaxşı deyildi, Aylln biraz qulaq asıb öz – özünə: Məlik dayı yanında demi bunun? ayağa qalxıb otaqdan cıxıb gəlib qapının önündə dayanıb qulaq asdı. Su, su, deyə ziyaranırdı Ramiz icərdə, əliylə qapının sapından tutub acıb baxmaq istədikdə arvadın sözlərini xatırladı, oglumu narahat etmirsən səs etmirsən, əlini qapıdan cəkdi getmək istəyirdi yenə ziyarandı su deyə. Aylın Məliyin sözlırini xatırladı, Ramiz yaxşıdır mənim xətrimi cox istəyir xanıma bənzəmir xasiyyətindən, dözmədi qapını acıb icəri baxdı Məlik yox idi. Ramiz su, su, deyib ziyaranırdı yatağında, Aylın baxdı masada su vardı dolu bakalda, gəlib bakalı götürüb uzatdıb Ramiz bəy acın gözlərinizi icin suyunuzu. Ramiz gözlərini zorla acıb baxdı Aylına hlsız – halzsız, Aylını tanımadı hec yadınada gəlmədi ki bu gün bibisi qızı gələçəkdi özlərinə, sən kimsən? Aylının əli uzanılı qalmışdı su bakalıyla Ramizə tərəf. Hec vaxtdı qarşılaşmadıqlarından biri – birilərini tanımırdılar, Aylın zarafatla – Ramzə: mən mələyəm, duydum su istəyirsənmiş sənə su gətirmişəm al ic. Ramiz yerində oturdu gözlərini ovub baxdı, yuxumu görürdü? bir anlıq şaşırdı. Nə mələk, mən ölmüşəmmi yoxsa yuxudayammı? başını tutub bagırdı qorxub! Məlik dayııı, səsə kişi gəldi qacıb nə oldu oğlum pis yuxumu gördün? sakit ol oğlum yanındayam qorxama burdayam. Aylın su bakalını masaya qoyub otaqdan cıxdı, Ramiz bərk – bərk kişinin boynunu qucaqlayıb – kişiyə: burda kimsə vardı gördüm, mənimlə danışırdı. Məlik anladı Aylından qorxmuşdu Ramiz, birdən anası duyar deyə ehtiyat edirdi yazıq kişi qalmışdı ortalıqda susaraq, bilirdi ki anası bilsə ağzından qurtarmazdılar açıqlanardı Aylına. Ramizi sakitləşdirib yerını uzandırdı, yat oğlum mən yanındayam qorxama, Ramizi sakitləşdirib yanında oturub söz dinləmədən bu qədər cox icməsinə narazı – üzgün baxışlarla baxdı.

Aylın otağına gəlib yerinə uzandı, öz-özünə: adamı ruh görə biləcəyin qədər icməsən olmazmı? Allahım sən kömək ol belələrinə axıl ver, yastığını qucaqlayıb anası gilin rəsimlərinə baxaraq – anasına: qardaşının oğlu zarafatımdan qorxdu anaçan, gülümsədi.

Geçən saat 10 olurdu, Ramız yuxudan oyanıb gelib divanda əyləşdi başı yaman ağrıyırdı, Məlik əlində su bakalıyla gəldı, əlındəki ilaçı suya salıb – Ramizə: al ic oğlum başının ağrısı azalsın. Ramiz ilaçlı suyu götürüb icdi, bakalı qaytarıb sağol Məlik dayı sən olmasan işim ctin olardı, – Ramizə: oğlum sənə yemək hazırlayım ye biraz. Ramiz başını tutub, yox hecnə istəmirəm başım cox ağrıyır ofuldayıb ziyarandı, anam hanı? – Ramizə: atanla ad gününə gediblər, Ramizi elə bil tok vurdu bir anlıq baş ağrısını unutdu, atamlamı? Offf – offf bu gün gəlirdilər axı qarşılamağa unutdum. Kişi – Ramizə: sən unutmamısan oğlum, dostun Kamildən xaiş etmisən oları qarşılaşın, oda sağolsun qarşılayıb evə kimi gətirdi narahat olma. Ançaq atan cox əsəbləşdi sən qarşılamadığına görə, icdiyinidə bilmədi səni həmişəki kimi gizlətdik ondan, atam təkmi gəlib? gəlmədimi bibim qızı bizə? kişi külümsədi Ramizin sözünə. Oğlum sən hələ ayılmamısanmı? sənə su verən kimiydi otağına gəlib? Aylın idi bibin qızı, səndə qızdan qorxub bagırdın. Ramiz pərt oldu duyduğunda, burdadı indi? kişi başını narazılıqla sirkələyib güldü, burdadı oğlum harda olaçaq artıq? yuxarıda otağındadır. Ramiz tez ayağa qalxdı, mən gedib görüşüm yaxşı olmadı hec başını qaşıyıb baxdı, tələsərək gedib piləkənlərlə yuxarı qalxırdı Məlik zarafatla – Ramizə: qorxsan məni cağır oğlum burdayam, Ramiz arxaya baxaraq – kişiyə: sən gül Məlik dayı eybi yox.

Qapı döyüldü yavaşdan, Aylın yastığını quçaqlayıb yatmışdı anası gilin rəsiminə baxan yerində, qapının döyülən səsinə oyandı tez ayağa qalxıb gəlib qapını acdı, Ramizi görüb əlini üzünə cəkib gözlərini ovub baxdı. Zarafala – Ramizə: oyandınmı Ramiz bəy? bağışla səni qorxuzduğuma görə üzür istəyirəm, bilmədim mələklər filan gözünüzə görsənirmiş icdiyinizdə, istəmədən qorxutdum səni. Ramiz başını qaşıyaraq Aylına baxdı, hec belə qorxmamışdım ömrümdə yaxşı olmadı belə tanışmamız utandım düzü sizdən məndə, mən gəlməliydim sizi qarşılamağa alınmadı. Atamdan önçə məni qorxuzaraq yaxşıça çəzalandırdın gülümsədi, qarşınıza gəlsəydim tanıyardım belə olmazdı əlbətddə. Neçə demişlər yerində və haq oldu mənə, bagışlayın dost – tanışla başım qarışıb dostum Kamildən xayiş etmişəmmiş sizi qarşılamağı. Aylına əlini uzatdı gülümsəyərək, xoş gəldin səni görməyimə şadam bibimin qızı, Aylında Ramizin əlini sıxıb məndə şadam səni görməyimə Ramiz bəy, dayım oğlunu görməyə bu günə qismətmiş. Ramiz – Aylına: Ramiz bəy nədir? Ramiz de yad deyilik biz səninlə, dəridnən nəfəs alıb – Aylına: başın sagolsun olanlara görə cox üzüldüm. Mehribanlıqla Aylının boynunu qucaqladı, bağışla əslində gəlməliydim yanında olmalıydım, ançaq nə edim mən beləyəm gördüyün kimi icki düşgünü və avara. Atam danlasada düzəlmirəm, Aylında Ramizin boynunu qucaqlayaraq kövrəldi – Ramizə: səndən inçimirəm eybi yox üzür istəmə, gəlsəndə geri qaytara bilməyəçəkdin öldüklərimi, Ramizin boynundan buraxıb üzgün baxışlarla baxdı. Mən sizə yuk olmaq istəməzdim, əslində bura gəlmək fikrim yox idi dayım zor etdi, əl cəkmədi gəlməlisən sənsiz getmərəm deyib tutdurdu. Ramiz üzünə baxaraq – Aylına: bir dəqiqə mənə bax, səni burda üzən xətrinə dəyənmi oldu? de mənə düzünü cəkinmə. Aylının yaşlı gözlərini mehribanlıqla əliylə silərək, bilirəm anamın agzı dinç durmaz sançmış yəqin səni, o atamlada düzgün yola gemir evdə. Bax burda mən varam, bir daha eşitməyim bizə yük filan olursan sözlərini danışdıqmı? Aylın gözlırinin yaşını silib – Ramizə: yox anan hecnə deməyib narahat olma, sadəçə olaraq mən narahat hiss edirəm özümü burda, evdən hec uzaqlaşmadım bu günə qədər. Ramiz Aylının könlünü almaq ücün otaga baxıb yəqin hər şeyini yerləşdirmisən, sözü agzında yarımcıq qaldı bir anlıq, eyni Kamilin kimi şoka düşdü gördüyündə otaqda carpayıdan başqa hecnə yox idi. Ramiz otağa girdi nəzər salıb əsəblə baxdı, Aylin istəmirdi Ramiz otağı görsün söz – söhbət olsun, Ramiz otağa baxıb üzünün ifadəsi dəyişdi. Dərindən nəfəs alıb öz – özünə: haqlısan belə mərəfətlə qarşılansam məndə hec istımızdim burda qalmağa, Aylının canını dərt bürüdü – Ramizə: Allahını sevirsənsə bax hec kimə bir şey deməyəçəksən söz ver. Ramiz dönüb baxdi, – Aylına: orasını unut, mən kimsəyə tuta bilməyəçəyim sözü vermirəm bu həyatda. Aylının kefinin qalanıda getdi Ramiz belə dediyində, – Aylına: gedək aşağı mənimlə biraz söbet edək, burda havam catmır boğulmağa başlayıram, Aylin getmək istəmədi cəkindi anası gələr yenə açılayar özünü. Ramizin eyni dayısı kimi hörmətcil olduğunu anlamışdı, bilirdi yanında tərs bir söz desə anasını açılayaçaqdı. Ramiz gərcəkdən oxşamırdı anasına xasiyyətindən, haqsızlığı qəbul etmədiyi otağa girdiyində gördüklərini neçə qarşıladığından bilindi, Ramiz hiss etmişdi Aylının anasından cəkindiyini. Aylının qolundan tutaraq, gəl gedək cekinmə söhbət edək yaxından tanış olaq, dedim axı mən burdayam cəkinmə kimsədən. Aylın dərindən nəfəs alaraq – Ramizə: bir şərtlə, az vaxlığa tamammı? – Aylına: tamam az vaxlığa gedək. Aylınla otaqdan cıxarkən Ramiz əli ilə işarə edərək xanım öndən buyursun, Aylin anladı nə dediyini otaqdan birinçi cıxdı, Ramiz otaqdan cıxarkən qapını əsəbindən bərk cirparaq örtdü. Aylın səsdən səksənsədə dönüb baxmadı, Ramizin üzünü nifrət dolu bir ifadə almışdı, ardınaç addımladı.

Sənubər ad günündə varlı – karlı tanışlarıyla söhbət edərək gülürdü, başqaları ilə özünü mülayim – mehriban göstərməsinə əri qıraqda dayanıb baxırdı əsəblə, tez – tez qolundaki saata baxırdı sıxılırdı evə getmək istəyirdi. Sonunda dözmədi arvadına yaxinlaşıb yavaş səslə, vaxtdı artıq biz gedək yorğunam mən. Arvadı üzünü turşudub – ərinə: nə olub evdə körpə uşağınmı qalıb? hara tələsirsən nə xəbərdi, yavaş səslə – arvadına: yorğunam başa düş bütün günü yolda – izdə olmuşam. Arvadı saymadan – ərinə: gəzməyəydin lazımsız yerlərdi kim idi səni vadar edən? yalandan gülümsəyərək, yenə tanışlarıyla söhbətinə davam etdi. Əri dərindən nəfəs alaraq ətrafa baxdı, kimsə arxadan səsləndi baxın mən kimi görürəm, Həsən dönüb baxdığında coxdan rastlaşmadığı kecmiş tanışını gördü. Vayyy mən kimi görürəm qucaqlaşıb görüştülər, hec qocalmamısan maşallah Həsən, tanışıyla zarafatlaşdılar, səndə hec dəyişilməmisən mənim qədər çavan qalmısan, zarafatlaşıb gülüşdülər.

Ramiz – Aylına: başın sağolsun bir daha, cox dərt cəkdin bu aralar sən məndə üzüldüm olanlara, atamla səni bura coxdan gətirmək istəyirdik, nənənə görə gətirmirdik bilirdik ki tək qoyub gəlməyə razı olmayacaqsan, gəldiyinə sevindim. Bilməyini istəyirəm dərdinə şərikəm və bu dəqiqədən yanındayam söz verirəm, nə istəyin olarsa mütləq mənə deyəcəksən danışdıqmı? Aylın əli ilə alnını ovaraq – Ramizə: cox sağol hörmətinə görə, deyərəm lazım nə isə olarsa, varlığınız yetir mənə. Mən orda böyüdüm, pis anlama mənə orda rahat idi, dayım dinləmədi məni xətrinə dəyə bilmədim gəldim, burda sıxılacam mən hec olmadım buralarda tanış yerlər deyil mənə, orda mən itib batmazdım ən azından doğma şəhərim idi. Burası tanımadığım şəhərdir, öz şəhərimdə iş tapıb calışa bilərdim rahatça, ançaq burda dayım içazə verməyəçək calışmağıma bilirəm, cox təşəkkür edirəm hörmətinə anlayışına görə. Bir şey lazım olsa deyərəm sənə, ançaq özünü bir anlıq mənim yerimdə hiss et, cətindir mənə başa düşürsənmi məni? cox cətin olaçağınıda hiss edirəm. Qarşıda məni yaxşı hecnə gözləmir, həyatım alt – üst oldu anam gili itirdiyim gündən, məhv oldum mən. Ramiz – Aylına: anama görə cəkinirsənsə narahat olma mən onunla danışaçam, Aylın başıyla narazılığını bildirdi – Ramizə: dedim axı xayiş etdim səndən, nə olar rahat qoy ananı. Bax deyirəm indidən, əgər bu evdə kimsə xalamla mənə görə dava edib onun xətrinə dəyərsə burda bir dəqiqə belə dayanmaram, mənə görə kimsənin rahatsız olmağını istımirəm. Bu gün bura gəldiyimdə Məlik dayıyla tanışdiq, cox dəstək oldu mənə catan kimi sağolsun, yazığında başı az bəlalar cəkmiş ailəsini vaxtsız itirmiş mənim kimi. Ramizdə cox yanmışdı oğlu arvadı rəhmətə getdiyində, dərindən nəfəs alıb – Aylına: hə oğlunu itirdi sonrada həyat yoldaşıni. Aylın – Ramizə: Məlik dayı səni cox istəyir bilirsənmi? Ramiz gülümsədi, bilirəm məndə onu cox istəyirəm, balacalığımdan Məlık dayının yanında böyüdüm mən həyətdə yanında oynaya gəzə. Hər icdiyimdə məni gizlədir istəmir atam acilasın danlasın xətrimə dəysin, – Ramizə: bu gün gözlərimin şahidi oldum, səni nə qədər cox istəyir deyə gördüm. Ramiz divana söykənib baxdı dərindən nəfəs alıb üzülürdü olanlara, vaxtsız Məliyin oğlunu – arvadını itirməsinə üzündən bəlli olurdu. Ramiz qollarını bir – birinə dolayıb – Aylına: təssüflər olsun ona doğma oglunu əvəz edə bilmərəm nə etsəmdə, hər gün yanında olsamda. Aylın əlını ovaraq – Ramizə: səninlə razıyam, kimsə – kiminsə doğmasını və sevdiklərini sağ olduqları kimi əvəz edə bilməz, ançaq yenədə ümid edir insan carəsiz tək qaldığında kimdənsə anlayış – mərhəmət gözləyir bi ixtiyar. Ramiz zarafatla – Aylına: mənim hər dediklərimlə razı olaçaqsan elə deyilmi? Aylın Ramizin nə haqda dediyini anladı, bax birdənəm çanım dayım oğlu, – Aylına: birdənənmi? – Ramizə: Ramiz bəy deyirəm qəbul etmirsən. Ramiz deməyim biraz yad göstərir bizi bir – birimizə, bayaq demədinmi mən səninləyəm? – Aylına: hə dedim, əlbətddə yanındayam şüphən belə olmasın. Aylın – Ramizə: o zaman birdənəm deyilsənmi? səndən başqa dayım oğlu varmı mən bilməyən? Ramiz güldü Aylının sözünə, hələlik yoxdur çanım onu dəqiq bilirəm. Cox zarafatcilsan, mən biləni hələki təkəm cətin atam anamın şiddətindən kiməsə meyil salsın, ançaq sonrasını deyə bilmərəm, siz qadınlar demiş kişilərə etibar yoxdur bəlkədə oldu qardaşım ya baçım. Aylın – Ramizə: çanımda nədir? – Aylına: bəs mənim bilmədiyim başqa bibim qızı varmı? – Ramizə: yoxdur mən birdənəyəm, Ramiz gülümsəyərək – Aylına: artıq birdənəm sözü mənə ayit olduğuna görə qalır çanım sözü, bizdə döğma olduğumuz ücün sən mənim çanım sayılırsan. Artıq sənə çanım deməyimidə qəbul et birdənən tərəfindən, Aylın dərindən nəfəs alıb – Ramizə: mənim sizdən artıq kimim var ki başqa? əlbətddə bundan sonra bir çan – sirdaş olaçağıq, düz deyirsən dayım oğlu. Aylının kefi qacdı üzüldü yetim qalmasından sarsıldı, Ramiz Aylının üzüldüyünü görürdü hiss edirdi, başını qatmaq ücün zarafatla – Aylına: səndə deyə bilərsən çanım mənə. Aylın baxdı – Ramizə: çanınmı? Ramız gülümsəyib, – Aylına: o zaman çanım sözünün üstündən xətt cəkdik oluram birdənən, səndə mənim gözəl bibimdən yadigar qalmış canımsan. Aylın kefsiz – üzgün, -Ramizə: kaşki qalmayaydım olardan yadigar mən belə tək, olan mənə olaydı bu günlərə düşməyəydim, gözləri yaşardı. Ramiz yerindən qalxıb gəlib yanında əyəşdi, – Aylına: elə demə çanım günahdır Allaha xoş getməz, kimsə alnına yazılan qismətini poza bilmir təssüflər olsun. Aylıni mehrinbanlıqla özünə sixib quçaqlayaraq təsəlli verməyə calişdı, bax artıq mən varam atam var sən tək deyilsən, mən yaxşı bilirəm anama görə sıxılırsan burda. Ançaq oda öyrənəçək sonunda qəbul edəçək, azaçıq səbir et mənim xətrimə atamın xətrinə getmə qal burda bizimlə, məndə təkəm bax hec kimim yoxdur nə qardaşım, nədə baçım var. Anaçaq sən olsan bəlkə evdə oturaram darıxmaram – sıxılmaram, əyyaşlıq etmərəm dayında az danlayar məni, arxadan atasının səsi eşidildi – oğluna: bax bunu düz dedin oğlum, əyyaşlıq etməssən.

Ramiz atasına tərəf baxdı dodaqlarını dişlədi, indi danlayaçaq özünü düşündü, yavaş səslə – Aylına: vayy çanım mən batddım, Aylın tez ayağa qalxdı dayısının gəldiyini görüb. Ramizdə qalxıb atasının qarşısına gəldi cəkinə – cəkinə ki alaçaq payı vardı atasından, bilirdi qarşısında hər zaman olduğu kimi günahkar idi. Açılanaçaq balaça uşaq kimi başını qaşıyaraq üzünə baxmadan yavaş səslə – atasına: xoş gəldin ata, oğlunun Aylına dediklərini eşitmişdi və Ramizin Aylına olan mehribanlığından – dəstəyindən fərəh hiss kecirdi. Oğlunun qıza qarşı bu insan davranışı ürəyinə ümid təsəlli vermişdi, birdən oğlunu quçaqlayıb saclarını qarışdırıb başından dişlədi öpdü, Ramizin başı açıdı – atasına: of ata başımı açıtdın. Atası zarafatla – Ramizə: səndə xoş gəldin evinə oğlum, eşitdim mühüm işin cixmış gələ bilməmişsən bizi qarşılamağa, Ramzin bir anlıq atasından yaşadığı sevinçi məhv oldu qarşılamadın sözünü duyduğunda. Həmişəki kimi o arada yalan danışmağa nəsə düşününçə atası imkan vermədi, bilirdi nə yalan danışaraq cıxış yolu axtardığını, zarafatla üzunə yavaşça şillə vurub alnını oğlunun alnına dayadı. Atası kövrək səslə – Ramizə: sağol oğlum, gördüklərim – duyduqlarım mənə ümit verdi, qızı tək qoyma səndən tək istədiyim budur bundan sonra. Hec istəmirəm gəlmə qarşılama məni, birçə bilim artıq tək deyil baçımın mənə qalmış yadigarı. Atasının gözləri yaşla doldu, mənim bu həyatda tək ümid etdiyim sənsən oğlum, eşidirsənmi? Ramiz atasının içkili olduğunu hiss etdi, yazıq üzgün – yorğun görsənirdi. Ramiz – atasına: söz verirəm ata narahat olma sən hər şey yaxşı olaçaq tək qoymaram inan mənə, atasına təsəlli verdi dayaq oldu, dayısı ayaq üstə dayanıb özlərinə baxan Aylına əlini uzadıb yanına gəl deyə işarə etdi. Aylının gözləri yaşardı dayısını yorğun üzgün kövrək görüb, yaxınlaşıb gəlib balaça uşaq kimi quçaqladı sarıldı. Dayısı Ramizidə, Aylınıda, qollarına sarıb bağrına basıb saclarından öpdü ikisinində, siz mənim çanlarımsınız çanlarımmm. Ramiz – atasına: gedək ata biraz yat yol – iz yordu sənidə, – Ramizə: mən qiziımla bu gün hec söhbət etməyə imkan tapmadım oğlum, ananın ad günləri dəvətləri nə vaxt bitəçək bilmirəm. Aylın – dayısına: dayı yorğunsan get dinçəl sabah söhbət edərik narahat olma mən yaxşıyam, arxadan arvadın səsi eşidildi kobutça yenədə sançdı – Aylına: nə söhbət edəçəksinizmiş? Ramiz dönüb anasına baxdı. Anası yaxınlaşdı üzündən zəhər yağırdı sanki düşmən vardı evində, – olara: oturub boş – boş söhbət edinçə xadimələrə kömək edəçək baçın qızı bu evdə, deyim bilin. Dayısıri acıqlandı arvadına, sən nə pis alcaq adamsan? mən sənə qızı nökərmi gətirmişəm ay vijdansız, sən get özünkülərə əmir ver anladınmı? evində yetdik qədər xadimələr saxlayırsan, əlin ağdan – qaraya dəyməyib bu günə qədər azıb qudurmusan. Təqsir səndə deyil ee məndədir məndə, insan sayaraq səhvə yol vermişəm səni qudurtmuşam başıma cıxarmışam, belə boş qaldıqça son zamanlar cənəndə boşaldı sahib cıxa bilmirsən qurumuş ağzına. Dayısı cox əsəbləşdi arvadının sözünə, arvad yenə susmadı – ərinə: eşitmədin məni getdin gətirdin bura bunu, qarışmayaçaqsan bu gündən işimə, onu mən tərbiyələndirəçəm nə deyirəm onuda edəçək. Ramiz anasına acıqlandı, sən nə danışırsan axlınımı itirmisən? nə deməkdir sən tərbiyələndirəçəksən, o cox tərbiyəlidir insan kimi oturub söhbət etsən şüphən olmazdı tərbiyəsindəndə, icini açıdan dərdindəndə. Sən istərsən zəhmət cəkmə bibim cox gözəl tərbiyələndirmiş böyütmüş qızını, arvad nifrətlə baxdı – Aylına: bu gün gəlib məni oğlumadamı tərs qoydun? Aylın nə deyəçəyini bilmədi, qalmışdı ortada baxa. Arvadın kobut sözləri elə təsir etmişdi ki yazığa, dayısını dahada üzməmək ücün susurdu məçbur bir söz demədən, – dayısına: geçəniz xeyirə, tez yuxarı cıxıb otağına getdi. Dayısı nifrətlə baxaraq – arvadına: imansız mərıfətsiz, insan deyilsən sən o yetimin ürəyini qırmaqdan həzzmi alırsan? vijdansız qadın, qalanınıda sən qir məhv et vijdandan bi xəbər, sözlərini titrək səslə dedi gözləri yaşardı bi ixtiyar. Gözlrinin yaşı üzünə süzüldü – arvadına: nə etdi o yazıq sənə? yerin bu qədər böyük evdə darmı oldu? əgər sənə dar gəlirsə bu ev rədd ol get istədiyin yerdə yaşa qızı rahat qoy anladınmı? arvadının üstünə bağırdı. Ramiz atasının ürəyının xəstə oldugunu bilirdi qorxdu əsəbləşsə yıxılaçaq deyə, gəl ata gəl gedək biraz dinçəl, qolunu boynuna salıb zorla otağına aparırdı. Atası gedə – gedə səsləndi arvadına, rədd ol get duydunmu? rədd ol get hara istəyirsənsə, gözüm görməsin səni mərəfəsiz. Aravadı ardınça gözlərini qıyaraq nifrətlə baxaraq öz – özünə: o dediyin yerə baçın kimi qızıda gedəçək hec şüphən olmasın, mən sənə göstərəçəm lənətə gəlmiş yetimcə, baxarıq kim rədd olaçaq bu evdən həyatdan.

Aylın carpayıda oturub gözlərinin yaşını silib öz – özünə: yox mən sabah gedəçəm burdan bu belə olamyaçaq, qapı döyüldü. Aylın tez göz yaşlarını silib gəl deyə səsləndi, qapını Ramiz acdi gələ bilərəmmi? buyur əlbətdə özünü toparlamağa calışdı üzünü – gözünü sildi, Ramiz qapını örtüb gəlib yanında əyləşib üzünə baxdı üzgün baxışlarla. Aylının agladığı hiss olunurdu, Ramiz dərindən nəfəs alıb – Aylına: bax çanım sənə nə deyəçəm qulaq as mənə xayiş edirəm, Aylın Ramizin sözünü yarımcıq kəsdi, hecnə demə birdənəm tamammı? cox xayiş edirəm demə. Ramiz başa düşürdü haqlıydıda kim olsa inçıyərdi qəbul etməzdi belə haqsızlığı, Ramiz yavaş səslə – Aylına: tamam deməyəçəm, sadəçə bilməni istəyirəm atamın ürəyi xəstədir. Anam onun ürəyini xəstə etdi belə mərəfətsiz hərəkətləri ilə, Ramiz ayağa qalxıb – Aylına: indi axlında olanı bilirəm, ançaq dedim ki bilərsən dayının ürəyinin çiddi xəstə olduğunu. Geçən xeyirə deyərdim belə geçınin mən sözünün ardını gətirmədi, əsəblə otaqdan cıxıb getdi. Aylının gözləri yaşardı dayısının xəstə olmasını duyduğunda cox pis oldu, ümidlərinin qalanıda alt – üst oldu bir anda, dayısının xəstə olması getməsini əngəlləyirdi, iki əlləri ilə başını tutub öz – özünə: Allahım mən nə günah işlədim bu günlərə düşdüm? nə etdim mən axı bu qədər zülüm cəkirəm. Carəsiz oturduğu yerdə gözlərindən yaş yanaqlarına süzüldü, sən mənə yol göstər məni carəsiz buraxma anaçan nə olar, baxın mən artıq sizsiz nə günlərə qaldım, sakit – sakit ağladı içinə səsini salaraq.

Səhər acılmışdı Aylın tezdən yerindın qalxıb həyətə cixdı, elə sakitcilik idi, dərindən nəfəs alıb cox zor üzünə acılan səhərin təmiz havasından ciyərlərinə aldı. Sanki axşamdan bu yana aldığı nəfəsidə zəhər olmuşdu çanına, həyıtin qapısına tərəf gedirdi arxadan səs eşitdi, xeyir ola? dayandı, qızım xeyir ola belə tezdən? Aylın bir anlıq dönmədən səsin kimı ayid olduğunu anlamağa calışdı. Səsin Məlik kişiyə ayid olduğunu anladığında dönüb baxdı üzgün baxışlarla, sabahın xeyir Məlik dayı, balaçalığımdan vərdişimdir səhər tezdən qalxıb təmiz hava alaraq dolaşmaq. Məlik yaxınlaşıb – Aylına: sabahın xeyir qızım, məndən nə qədər gizlətməyə calışsada üzündən bəllidir qızım kefsizliyin – üzgünlüyün, axşam olanları eşitdim. Xanımın açı sözlərini duydum sənə dediyində, bu qədər günüh işlədir sabahını düşünmədən, Aylın – kişiyə: siz nədən tez qalxmısız Məlik dayı? kişi anladı Aylın özünün üzülməməsi ücün söhbəti başqa tərəfə dəyişdi. Dərindən nəfəs alıb ah cəkdi, – Aylına: özüm tək yanaram deyirsən qızım eləmi? anladım yaşının az olmasına baxmayaraq dərdini bölüşmədən tək cəkənlərdənsən. Aylın dərindən nəfəs alıb baxışlarını kişidən qacıraraq sualını çavablandırmadan susaraq ətrafa nəzər salıb baxdı üzgün – peşman. Məlik – Aylına: sən indi qacırsan hər kəsdən, başqalarına yük olmamaq ücün tək götürmək istəyirsən bütün yükü ciyinlərinə, başqalarını üzməmək ücün bütün güçunlə dişinə sıxıb dözməyə calışırsan haqsızlıqlara. Hər kəsdən qıraqda qalaraq zalım dünyada sakit yaşamaq ücün yol axtarırsan, belələrinə tək yananlar, tək cəkənlər deyillər qızım eyni sənin kimi, məni soruşursansa niyə belə tez oyanmışam? mən yuxu nədir unutdum oğlumu – arvadımı itirdikdən sonra. Hər gün geçənin tez ötüb kecməsini oturub gözləyirəm səbirsizliklə, sübh tezdən oğlumun və anasının ziyarətınə gedirəm. Olarla salamlaşıram və olarsız üzümə daha bir mənasız səhərimin acıldığını deyirəm.

Bilirsən artıq xasiyyətini, xanım oyandıqdan sonra burdan ayrılmağım biraz cətin olur, o üzdəndə tez gedib – gəlirəm ki söz – söhbət etməsin, axşam xanımın sənə dediklərini duydum cox üzüldüm qızım. Ürəyimə azaçıqda olsa rahatlıq gəldi, bilirsənmi niyə? Aylın susaraq baxdı, dayınla Ramizi sənin tərəfində olduqlarını görməyim bu yaralı ürəyimi azaçıqda olsa sakitləşdirir, məsəl var haqsızlığa coxluq həmişə qalib gəlmiş demişlər. Haq olanlar burda yanında səninləyik, Aylın yavaş səslə – Məliyə: mən ana evladın və ya əriylə aralarında dava olmasını istəmərəm, Ramiz cox yaxşıdır axşam danışdıq tanış olduq, anasına gərcəkdən bənzəmir pis xasiyyətindən. Mənimdə eyni sənin kimi yaralı ürəyimə azaçıqda olsa məlhəm oldu Ramizin ona bənzəməməsi, əks halda dayım cox yazıq olardı əllərində qalardı, bu ailənin mənə görə dağılmasını və davalaşaraq bir – birinə girməsinə razı ola bilmərəm. Mən səninlə doğmalarını ziyarətə gələ bilərəmmi? kişinin gözləri yaşardı Aylının sözlərini duyunça, əlbəttə qızım bilərsən, yol yoldaşı olarıq bir – birimizə, birazda söhbət edərik dərtləşərik səninlə. Xanım oyanınça qayıdarıq, – Məliyə: o zaman gedək yubanmayaq bizim əjdaha oyanınça, Aylınla həyətdən cıxıb getdilər.

Kamildə tezdən yerindən qalxıb sportivni paltarını geyinib idman etmək ücün yola cıxıb qacmaga başladı, xeyli qacdıqdan sonra dayanıb saatına baxdı, saat 6:20 – ni göstərirdi, yenə qacmağa davam etsədə fikrindın hec cıxmirdı Aylının dərtli üzü. Cox qaca bilmədi dayanıb əllərini dizlərinə tutub əyilib başqa bir şey haqda düşünməyə calışsada alınmırdı, axlından cıxara bilmirdi, dərindən – dərindən nəfəs alıb yenə qacmağa başladı.

Aylınla Məlik məzarlığa catmışdılar, Aylın məzar daşına əl cəkib yavaş səsələ, mənim anam – atamda sizin olduğunuz yerdədirlər, baxın mənim kimi Məlik dayıda tək qalmış həyatda bi carə, nədən sevdiklərinizi yarı yolda buraxıb getdiniz. Məlik oğlunun məzar daşiı öpüb ağladı, sabahın xeyir oğlum, sabahın xeyir hər zaman gözəl ürəyə sahib olmuş çan yoldaşım, yenə gəldim gördüyünüz kimi hec bir şey dəyişməmiş. Sizinlə hər sabah görüşüb salamlaşıb bu mənasız həyatda yaşamağa davam edirəm, əgər buna yaşamaq demək olarsa, Aylın göz yaşlarına hakim ola bilmirdi süzülüb yanaqlarından axırdı sel kimi, neçə ici yandığını anlayırdı, alın yazıları cox oxşardı. İkisidə sevdiklərini ərkən itirmişdilər, eyni dərtdən alışıb yanirdılar məzarlara baxıb, Məlik göz yaşlarını silib – Aylına: qızım bəzən bu həyat cox qəddardir deyirik, ançaq başqa tərəfindən baxarsaq insanlarıda açımasız – imansızdırlar və cox qəddardırlar. Bax sevdiklərimizi əlimizdən gözlərini qırpmadan aldılar apardılar o dünyaya, qızım söz ver mənə ananın ruhunun xətrinə and et ki kimsınin qarşısında sınmayaçaqsan – yixılmayaçaqsan. Oları sənə, sənidə olara həsrət qoyan şərəfsizi taparaq layiqi çavabını verəçəksən, mənim güçüm yetmədi oğlumun qatilini tapım yaşlı olduğum ücün baçarmadım, ançaq o kimdirsə hiss edirəm cox imkanlılardan biri məndən aldı oğlumu vaxtsız. Mən onu Allahıma tapşırdım bildiyi kimi etsin inşallah, ançaq sən o şərəfsizi tapıb çəzalandırılmasını tələb edəçəksən qanundan. Günahsız valideyinlərinin qanı yerdə qalmayaçaq, söz ver dediklərimdən güç alaraq həyata küsüb enilmədən hər cətinliklərə sinə gələçəksən, bəzən bizə təsəlli vermək ücün bu imtahandır deyillər. Həyatda alnımıza yazılan qismətimizdir deyillər, cox inanmaq istəyirəm sənə, məndən fərqli olaraq sən yazılmış səhv və haqsız qismətlərin üstlərindən xətt cəkərək haqq olana doğru addımlayaçaqsan.

Həyat imtahanı məktəb imtahanına bənzəməz cox cətindir kecilməsi bilirəm, ançaq bütün güçünü toplayıb inamla ayaqda qalmağı baçarasansan, bu dediklərimi bir böyüyün kimi məni dinləyərək qulağında sırğa edərsənsə, inan bir gün mütləq cataçaqsan haqq olana. Bax bizi nələrlə həyat sınaga cəkir, zalımla – zalım ol tək bir özünə qarşı zalim olma bu həyatda, əks halda mənim kimi yıxılarsan ümidlərin qarışıq məhv olarsan. Nə olar ümidlərini puca vermə sinə gəl qarşındakı hər pisliklərə, o ananın dediyi adının mənası olan parlaqlıqlığı – işığı gözlərində gərcəkdən görürəm mən sənin, hec vaxtdı baçarmaram demə, ananda demədi bu sözü sağlığında. Aylın yaşlı gözlərini silib – Məliyə: sən bacararsanmı sinə gəlməyə yerimdə olsan? ama sözlə demək cətin deyil elə deyilmi? ürəyimizin yerindəki daş olsaydı bəlkə baçarardıq. Kişi oğlunun məzarına baxıb – Aylına: evlad dərdi başqa dərtlərə bınzəmir qızım, onun yanğısı tam başqadır inan mənə. Xanımımla bir olduğumda güçlüydüm azda olsa o mənə həyatda qalmağıma güç verirdi, oda məni tərk etdikdən sonra qalan güçümüdə – ümidimidə aldı əlimdən apardı özüylə. Yəni təslim oldum yıxıldım məhv oldum mən, sən çavansan güclüsən, nə qədər göz yaşı axıtsanda mən o göz yaşlarının icindən sənin gözlərində olan çəsarətli, mərdliklərini tam aydın görürəm. Sənin görəçəyin yaxşı – pis günlərin qarşıdadır, sən o günlərinə doğru addımlayaçaqsan başını dik tutaraq qürurla, bu dediklərimi etmiş olsan bil ki mənimdə günahsız çavan həyatından getmiş oğlumun ruhunu şad etmiş olaçaqsan. Mənim edə baçarmadığımı sən edərək onunda nahaq tökülmüş qanını yerdə qoymayaçaqsan, Aylın anlamadı niyə kişi özünə belə deyirdi? kimdən almalı idi onun oğlunun nahaq tökülmüş qanını? fikirləri qarışdı. Aylın anlamadı, başıyla yox deyə işarı edib – kişiyə: sən mənim gözlərimin icindəki parlaqlıqlığı görə bilərsən Məlik dayı, ançaq icimdən xəbərin yoxdur coxdan param – parcadır ürəyim. Nahaqdan vurulmuş yaraların qanı icimə axır açıtır, – Aylına: qızım sənin anan güçlü bir qadın idi, bəlkədə bunu sən mənim qədər bilməssən, yazığın həyatında tək arzusu yetim uşaqlara yardım etmək idi. Hər zaman haq olanları önə yürüdərək carəsiz yavruları hər tərəfli qorumağa calmaqdı, yaşadığı sürəçə kimsəsiz uşaqlar evlərinə yardım edirdi. Yuxarılarda oturanlardan belə evlərə pul ayırsınlar deyə tələbləri olurdu, lazım olan dəstəkləri tələb edərək uşaqların dışarda qalıb diləndirilmələrinin əleyhinə idi. Həmişə məmurlarla dava edərdi ki vaxtında yardım ayırılmır, bəzi dırnaq arası bi qeyrət vijdansızlar belə halları görə – bilə göz yumurdular. Sözü güçünə cox uşaqların həyatlarını qurtara bilmişdi, mərd insanlardı sənin valideyinlərin, və səndə oların yolunu davam edəçəksən, oların bitirə bilmədiyi işlərinə nöqtə qoyaçaqsan mən inanıram sənə. Anan sonunçu dəfə bura gəldiyin mənə dedi ki az qalıb arzusuna yetişməsi ücün, bu dəfə özüdə borç alıb yardım edəçəkdi yeni acılaçaq uşaq evinə. Ançaq onun dediyi az qalıb sözündə başqa bir şeydə vardı hiss etmişdim, soruşmağa imkan vermədi dediyin o evdəki tək başlı əjdaha. Bilmirəm yazığı sıxan nə idi elə cox, o uşaqlar haqda danışdığında göz yaşlarına hakim ola bilmirdi hər dəfə ağlayırdı. Məlik gözlərini oğlunun məzarına dikib fikirə dalaraq – Aylına: bilirəm dünyamız haqsızlıqlarla doludur, ançaq onu sıxan tam başqa bir şey vardı, mən buna iki gözüm kimi əminəm. Aylın – Məliyə: nə idi, demədimi sizə? Məlik əlini üzünə cəkib gözlərini bir nöqtəyə zilləyib baxdı, – Aylına: yox demədi qızım, bəlkədə deyərdi imkan tapmadı. Hər dəfə o haqda söruşduqda tam deyəçəkdi dərdini sözü ağzında yarımcıq qaldı, o anda xanım peyda oldu imkan vermədi. Aylına cox maraqlı gəlmişdi nə idi anasının araşdırdığı və ya gizlin bildiyi sirri? bunu öyrənməsi artıq bəlkədə qeyri mümkün idi. Məlik – Aylına: biz bu dünyada müvəqqəti qonağıq qızım. geçi – tezi bir gün sevdiklərimizə bizdə qovuşaçağıq, artıq yazan – yazmış qismətimizi belə açılı – üzüçü. Ançaq bütün bu dediklərimi onların ruhlarının xətrinə sən edəçəksən, elə demi qızım? Aylın Məliyə baxdı şüphəli baxışlarla, sanki kişi bilirdi anasının sirrini demirdi özünə. Aylın yavaş səslə öz – özünə: qələmi qırılsın belə qismət yazanın, Məlik Aylının dediyini eşitdi – Aylına: qarğış etməyək qızım Allaha ağır gedər. Aylın – Məliyə: sənin günahın nə idi bu qədər cəkdirdi sənə? mənim günahım nə idi bütün sevdiklərimi aldı əlimdən, belə haqsız yazı olarmı sən de, bir insana bu qədəri yazılarmı – cəkdirilırmi? iman insaf yoxmuş bunu yazanda. Məlik yaxınlaşdı – Aylına: məndə razı deyiləm bütün bu haqsızlıqlarla, dərindən nəfəsini alaraq yuxarı göy üzünə baxıb, vardır bidiyi Allahımın ona qarşı hec bir söz deməyə haqqım yoxdur. Gedək qızım, mən artıq inanıram bəzlərinə qarşı olan nifrətinlə irəli addımlayaçaqsan, Aylın Məlikdən şüphələnməyə başladı, sanki bunları deyərək icində bilmədiyi şeylərə qarşı addımlamasını istəyirdi. Məlik Aylının qolundan tutub cox qaldıq geçikməyək gedək, əks halda xanım oyandıqda qataçaq hər şeyi bir – birinə. Aylın Məliklə yanaşı gedə – gedə ona şüphəli baxışlarla baxırdı, tam əmindi vardı kişinin bildikləri, cox üstü örtüü sözlər deyirdi anlamaq cəxtin idi.

Kamil evə gəlib duş alıb sacıni qurulaya – qurulaya gəlib divanda əyləşdi, anası gəldi – Kamilə: sabahın xeyir oğlum, – anasına: sabahın xeyir ana, anası mətbəxtdə getdi. Atasıda gəlib Kamilin yanında əyləşib sabahın xeyir oğlum, – atasına: sabahın xeyir ata sən artıq unutmusan səhər idmanında mənimlə qacmırsan, nə oldu sənə belə Nadir bəy? atasıyla zarafat etdi. Atası – oğluna: oğlum aramızda qalsın mən artıq yaşlaşmışam, arvadının səsi eşidildi mətbəxtdən – ərinə: axır ki boynuna aldın əzizim artıq yaşlandıgını. Kamil gülümsədi, atasının bu vəziyyətdən neçə cıxaçağını və anasına nə çavab deyəçəyini gözlədi, əri – arvadına: yox – yox çanım biz oğlumla başqa şey haqda danışırdıq səhv duydun, nə yaşlanmağıdır? arvadı əlində cay dolu sinini gətirib masaya qoyub gülümsədi. Hə çanım mən yaşlaşdım o zaman qulaqlarım səhv eşitməyə başlayır, Kamil özünə gülür deyə atası qoluyla dümsəklədi ki gülmə halıma, Nərgizdə gəlib hər kəsin sabahı xeyir olsun. Anası – atası, – qzına: sabahın xeyir qızım, Nərgiz qardaşının yanında əyıəşib – Kamilə: bu gün məni gəzməyə aparaçaqsanmı qardaşım? Kamil baçısına təçüblə baxıdı. İmtahanlarını verdikdən sonra aparaçam demədimmi, indi hardan cıxdı gəzmək? baçısı kefsiz oldu, anası – oğluna: Aylınıda dəvət et oğlum gedin gəzin birlikdə, özün dedin qız cox üzgündür biraz ürəyi acılar fikri dağılar yazığında. Yaxından tanış olarsıznız söhbət edərsiniz, baçınlada tanış olar cəkinməz buralar ona yad bir yerdir, Nərgiz anasının uzatdıgı cayı göturub, Aylın kimdir ana? qardaşımın sevgilisidirmi. Kimdir mən niyə tanımıram? Kamil baçısının qoluna vurdu ki sus deyə, baçısı ofuldayıb – qardaşına: nə dedim ki? niyə vurursan. Anası – qızına: axşam danışmışdıq qızım unutdunmu? Ramizin başqa şəhərdən yeni gəlmiş bibisi qızıdır Aylın, Nərgiz xatırladı, ayy cox yazığım gəldi mənimdə. Adı Aylındı eləmi? – qardaşına: aparaçaqsanmı qardaşım Aylınla bizi gəzməyə? Kamil öz – özünə fikirləşdi, dünəndən onu görməyə istəsədə qalmışdı nə bəhanə ilə gedib yaxından tanış olmalıydı? artıq bir ümid yeri oldu getmək ücün. Ançaq o andada xatırladı dünən Aylına arvadın dediklərini, tezdə kefi qacdı üzünün ifadəsi dəyişdi. Anası – oğluna: nə oldu oğlum fikrimi bəyənmədinmi? Kamil dərindən nəfəs alıb – anasına: Allah bilir qıza nə gün yaşadır Sənubər xanım, hec inanmıram belə tez içazə verər şəhərə cıxmağa ona. Atası – oğluna: sən get maraqlan oğlum qızın yanında olun yazıqdır, mən o qızı görmədim ançaq sən danışdıqdan sonra hələdə ürəyim göynəyir, yetim qalması bəs deyilmiş kimi dayısı arvadıda gün verməyəçək ona. Belə sayqısızlıqmı olar? insaf yoxmu o qadında? bizimlədə tanış et mütləq o qızı tamammı? anası əyləşdi sinidə qalan cayları uzatdı oğluna – ərinə. Dərindən nəfəs alıb – olara: inşallah yaxşı olar hər şey, bizdə yanında dəstək olarıq qıza artıq üzülmə mənim yaraşıqlı oğlum, hər şey yaxşı olaçaq Allahımın yardımı ilə. Kamil cayıni icərək üzgün baxışlarla baxaraq, – anasına: inşallah ana inşallah, ümid edirəm olar yəqin ki, Nərgiz sevindi uşaq kimi, urrraa qardaşımın sevgilisiylə gəzməyə gedəçəyik. Kamil baçısına tərs – tərs baxıb başını narazılıqla sirkələdi, Nərgiz cayını icib anasına baxdı gülümsəyərək, anası işarə etdi ki qardaşını inçitmə.

Yol gələrkən Aylın – Məliyə: Məlik dayı mən mağazaya gedib gəlirəm, varmı istədiyin bir şey? – Aylına: yox qızım sağol get al lazım olanı mən burda gözləyirəm səni, – Məliyə: mən tez qayıdıram, getdi yaxındakı magazaya. Biraz vaxtdan qayıtdı əlində yeyəçək bir şeylərlə, gedək Məlik dayı aldım, Məlik Aylının özünə yemek aldığını görüb pərt oldu – Aylına: qızım sən yeməkmi aldın özünə? Aylın əlindəki su şüşəsni kişiyə uzatdı. Məlik – Aylına: yox sagol icmirəm mən qazlı suları, sən niyə yemək aldın ki qızım? yoxsa gəldiyindən bir şey yemədinmi? birdən kişinin üzünün ifadəsi dəyişdi öz – özünə: Allah məni öldürsün necə anlamadım bunu. Hələ bir soruşuram əlbətddə ki yemədin, off qızım off, Aylın şüşəni acıb biraz su icdi, – kişiyə: narahat olma Məlik dayı elə demə inçiyərəm, sənin günahın yoxdur. Mən uşaq deyiləm mənidə yedirdərsən, Ramiz yetdik yük olur sənə icib gəldiyində başından ayrılmırsan, kişi başını narazılıqla sirkələdi. Gəldiyindən xanım səni açıladı, sonrada başım Ramizə qarışdı unutdum sənə göz – qulaq olmağı, sən gəldiyindən hecnə yeməmisən deməli, xəçalət oldu kişiyə, axx qızım axx. Aylın kişini sakitləşdirməyə calışdI, hər şey yaxşıdı Məlik dayı üzülmə sən, mənim o evdə boğazımdan hecnə kecməz qüsura baxama versəndə yeyə bilmərəm. Geçə səhərimi zor acdım, hecdə rahat olmaz onunla bir masada yemək yemək, yeməkdə bir kənara qalsın o əjdahayla üz – üzə oturmağımızı belə axlıma sığışdıra bilmirəm. Məlik – Aylına: indiçə evə catan kimi mənimlə yemək yeyəçəksən başqa söz eşitmək istəmirəm qızım, anladınmı? məni üzməyəçəksən, mənimlə kecər boğazından yemək elə deyilmi? mən öz qaldığım həyət evində yeyirəm yeməyimi. Dayın bunu bilsə yaxşı olmayaçaq, Aylın yavaş səslə – kişiyə: elə edərik dayım bilməz, o zaman mən səninlə yeyərəm Məlik dayı, gülümsədi. Həyətin qapısına catdılar, Aylını elə bil geri zindana qaytarırdılar evə deyil, Məlikdə anlayırdı üz ifadəsindən könlündən kecənləri, – Aylına: gəl qızım bu haqda artıq danışdıq mənimlə indiçə yeməyə gedirik. Aylın könülsuz kişinin ardınca girdi həyətə, gəldiyi bu az vaxtda artıq diksinməyə başlamışdı o evdən və arvadın murdan üzüdən.

Kamil yeməyini yeyib ayaga qalxdı, anası – Kamilə: zəng et bax Ramizdən soruş hal xəbər al, – nasına: yaxşı ana indi edərəm zəng, otagına getdi. Əri arvadına baxıb gülümsəyərək, oğlun deyəsən vurulub qıza hiss edirsənmi əzizim? arvadı ərinə baxıb, mənim oğlum kövrək ürəkdir eyni atası kimidir, gözəl ürəkli mərhəmətli. Sənubərin qızı açılamasına cox üzülmüş oğlumda, həqiqətən yazıqdır bütün ailəsini itirmiş qız, künah deyilmi belə edir açılayır? günahsız insanı açılamaq özü böyük günahdır. Allahdan qorxusu yoxmu bu qadının? oğluna baxsan neçə gözəl ürəkli uşaqdır, hec bənzəməmiş anasına. Nərgiz masanın üstündəki qabları toplayıb mətbəxtdə apardı, əri arvadının üzüldüyünü görüb mehribanlıqla, çanım tək deyil qız dayısı var, amizdə yaxşı oglandır dediyin kimi. Qoymazlar onu tək, bizimlədə yaxınada tanış olar bizdə dəstək olarıq qıza üzülmə sən, arvadı dərindən icini cəkərək – ərinə: eh çanım mən yaxşı bilirəm nahaqdan deyilən söz insanın ürəyinə ox kimi neçə batır, yaralayır. Unudulmur illər kecsədə, ananda məni həmişə nahaqdan açılayaraq günümü qara edərdi, ərı arvadının yanına yaxın oturub qolunu boynuna salıb özünə sıxdı. Kecdi çanım o vaxtları xatırlayıb üzülməyək, tamammı? arvadı ərinə baxıb, tamam çanım tamam, əri arvadının saclarından öpüb – arvadına: hər şey yaxşı olaçaq inşallah.

Her kəs oyanıb masa arxasında səhər yeməyini yeyirdilər, Aylının hələ yatdığını düşünüb oyatmaq istəməmişdilər, axaşam olanlardan sonra hec kimin kefi yerində deyildi. Ramizin telofonuna zəng gəldi, telefonunu cıxarıb baxdığında atası tərs – tərs baxdı ki hec yerə getməyəçəksən qızı bu ilanla tək qoyub anlamında, Ramiz – atasına: Kamildir, alo Kamil eşidirəm. Biraz qulaq asıb evdəyəm gəl, yox gedəçək yerim yoxdur, getsəmdə bibim qızıyla cıxaçam şəhərə gəzməyə evdə sıxılmasın cox, anasına baxdı tərs – tərs, axşam etdiklərindən hələ əsəbiydi ona qarşı. Atası oğlunun sözlərindən razı qaldı, Ramiz – Kamilə: tamam gəl gözləyirəm hələlik, telefonu söndürub masanın üstə qoydu. Anası oğlunu əsəblə süzdü, oğlunun Aylının tərəfində olmasından razı deyildi hec, sançmağa imkan axtarırdı ikisinidə. Atası – Ramizə: mənim işlərim coxdur bu aralar, evə sən göz – qulaq olaçaqsan anladınmı? Aylina telefon ver telefonsuzdur qız. Özüylə tez – tez əlaqə saxlaya bilim ki çanını sıxan olmasın, nömrəsinidə mənə mesajla atarsan, telefonlarımada çavab ver eşitdinmi? Ramiz – atasına: tamam verəçəm söz. Aylının dışardan gəldiyini görüb dayısı təçüblə baxdı, hardaydın qızım? Ramizdə dönüb baxdı Aylına. Dayısı – Aylına: biz sən yatırsan deyə düşünmüşdük oyatmaq istəmədik, Aylın nəsə demək istəyirdi arvad başladı dirildamağa, – olara: sizin hələ haranızdır? bugün baçın qızını yatmış bilirsən ama səhər tezdən dışardan gəlir evə. Sabahda geçə yarısı gələçək indidən deyim hec şaşaırmasın dayısı, sənində mənimdə başımızı aşağı edəçək xəbərin olsun, görəçək günlərin qabaqdadır Həsən bəy. Əri açıqlandı arvadına bir sus qadın, susmağıda öyrən dırıldamağa öyrəndiyin kimi, dilinə yiyəlik et bəsdi əsəbimi oynatma səhər – səhər, bəsdir dedim sənə. Aylın dayısının yemək üstə əsəbləşdiyinə görə xəçalət cəkdi, arvad susmadı Aylın tərəf dönüb, hansı çəhənnəmdəydin xanım əfəndi bilmək olarmı? nə durmusan gözlərini günahsız quzu kimi zilləyib üzümə. Çavab ver hardaydın tanımadığın – bilmədiyin yerdə səhər tezdən nə gəzirsən? bura bax məni yaxşı dinlə, mən başqasını bilmərəm maraqlıda deyil hec, mənim evimin rahatlığını pozmana imkan vermərəm qulaqlarından sırğa et bu sözümü. Ramiz əsəbləşdi – anasına: bəsdi bir sus imkan ver qıza danışsın, anası -Ramizə: mənə bax səndə əsəblərimlə oynama haa, sənidə elə bir susduraram ki özünü unudarsan. Sən dünən gələn yetimin qabağında mənimi susdurursan? Məlik gəldi – olara: sabahınız xeyir, Aylın mənimlə idi xanım. Arvad Məliyin üstünə bagırdı, rədd ol gözümdən bir sən qalmışdın məni susdurmağa, onun zibillərini gizlətməyəmi başladın? burda fədakar qəhrəmanları azmış kimi yuyulmamış qaşıq kimi ortadan cıxma. Məlik başını aşağı salıb susdu, Aylın – arvada: tezdən oyanmışdım vərdişimdir tezdən oyanmaq, həyətə cıxdım ki biraz nəfəs alım təmiz havadan. Aylın arvada o qədər əsəbi idi ki yazıq Məliyi kobutladığı ücün sözünü dişlərinə sıxıb zorla deyirdi, Məlik dayıda oyanmışdı ailəsini ziyarətə getdiyini dedi, məndə onunla getdim məzarlığa. Sizi oyadıb narahat etmək istəmədim gedəçəyimi demək ücün, birdə ki gəzməyə getmədik ziyarətə getdik ailəsini, dayısı – arvadına: sənin o dilin neçə qurumur bilmirəm yersiz – yersiz bu qədər danışırsan. Utan biraz mərəfətsiz, özündən böyük adamın üstünə neçə səsini yüksəldirsən? ay vijdansız sən insan deyilsənmi? dayısı – Aylına: gəl qızım əyləş səhər yeməyini ye, sən fikir vermə buna. Məliyin ailəsi bizim ailəmizin ən yaxın üzvülərindən sayılırdılar, Allah rəhmət eləsin hər birinə, yaxşı etmisən qızım savabın artıq olsun, hər kəs sənin kimi qanaçaqlı olsaydı dünya çənnətə dönərdi. Bizim xanım anlamaz elə şeylərdən, qüsura baxma bu özünün kimilərini insan sayır, ançaq yanılır belələri insanlıqdan nə anlarlar ki? başqalarına nə hörməti var, nədə imanı dini, əsəblə baxdı. Aylın – dayısına: sən demişdin Məlik dayıya etibar edə bilərəm, o üzdəndə səhər yeməyimizi birlikdə onunla yedim, ançaq dayısının sözündən cıxmadı kecib Ramizin yanında əyləşdi. Məlik getdi üzgün dışarı, arvad Aylın əyləşdiyində ayağa qalxıb – ərinə: bəli mən özümün səvyəsində olanlarla oturmağı daha üstün tuturam anladınmı? getdi quyruğu basılmış ilan kimi zəhərinidə yeməyin icinə töküb. Dayısıyla Ramizə, anasının dediyi bu düşünçəsiz söz cox pis təsir etdi, İkisidə utandılar Aylının qarşısında xəçalət cəkdilər, Aylın dayısı üzülməsin deyə söhbəti dəyişmək istədi. Dayı mən Məlik dayıyla gedə bilərəmmi ara – sıra məzarlığa? – Aylına: hə qızım bilərsən. Məliklə hara desən gedə bilərsən, ən güvəndiyim insandır o mənim, xadimə gəlib Aylına cay süzdü təşəkkür etdi, xadimə – Aylına: nuş olsun Aylın xanım, getdi. Ramiz Aylına cörəyə pasta sürtüb uzatdı, carəsiz üzmədi götürüb – Ramizə: cox sağol dayı oğlu yalandan gülümsədi, dayısının neçə üzüldüyünü görürdü dərdinin üstə dərt gəlirdi. Özünə baxdıqlarını gördüyündə carəsiz verdiyi cörəkdən dişlədi ki dayısıyla Ramiz coxda üzülməsinlər, Aylının yediyini gördüyündə dayısının ürəyi biraz rahat oldu. Oğlunun Aylına qarşı olan hörmətindən razı idi, Aylında carəsiz ceynədiyi tikəni cox zor uda bildi, o qədər arvadın sözləri təsir etmişdi ki bəlkədə əsəbindən yeyirdi dişinə dilni sıxıb susurdu. Dayısı – Aylına: Ramizlə şəhərə cıxın gəzin qızım, evdə cox vaxdınızı kecirməyin görürsən ilan quyruğu basıldı – basılmadı sançır adamı. Sənə telefon nomrə verəçək Ramiz, mənim zənglərimə çavab verin ikinizdə aydındırmı? Aylın yalandan gülümsəyə calışdı. – dayısına: tamam dayı aydındır. Ramiz – Aylına: birazdan Kamil gələçək gedərik birlikdə həm gəzərik, həmdə sənə telefon və nömrə alarıq, bizim şəhərlə tanış olarsan mənçə bəyənəçəksən. Atası – Ramizə: Kamilə təşəkkür edə bilmədim o günü bizi qarşıladığına görə, sənin mühüm işin cıxmışdı oğlum yadındadırmi? gələ bilməmişdin, Ramiz Aylına baxıb aydaa yenə söhbət döndü dolaşdı mənə gəldi. Atası – Ramizə: aydaa demə, üzünə vururam ki evimizin durumu əvəlki kimi deyil anla o səhvləri təkrarlama, xoşum gəldi mərəfətli oğlana oxşayır. Ramiz – atasına: tam əmin ola bilərsən ata cox mərəfətlidir, hətta məndəndə cox mərəfətlidir, – Ramizə: buna şuphəm yoxdur oğlum sübut etdi o günü bizi qarşılayaraq, deməyinə gərək yoxdur. Ramizin hər dəfə başına caxırdı qarşısına gəlmədiyinə görə, artıq gününü qara etmişdi hər defə deyərək, Aylın altdan – altdan baxdı atasının Ramizi danlamasına.

Atası ayağa qalxdı, mən işə geç qalmayım işim coxdu bu aralar, gəlib Aylının üzündən öpüb – Aylına: sizə nuş olsun qızım, dediklərimi unutmayın tamammı? Aylın ayağa qalxıb – dayısına: işin günün ugurlu olsun dayı. Dayısı – Aylına: sağol qızım, sənin kimi başqalarıda bu evdən məni hər gün işə gözəl sözlərlə uğurlasaydılar dərdim olmazdı, axşama görüşərik getdi. Aylın dayısının getdiyi an masanı tərk etməyə calışırdı Ramiz qolundan tutub cəkib otuzdurdu yanında, – Aylına: hara gedirsən? atam getdi iş bitmədi, mən varam burda qacma yanımdan. Aylın hiss edirdi sıxılırdı, düşünürdü indi arvad gələçəkdi Ramizlə dava – şava edəçəkdi yenə, düşündükçədə az qalırdı hər şeyi buraxsın başını götürüb qacsın o evdən. Ramiz dərindən nəfəs alaraq – Aylına: bax çanım belə olmayaçaq, səni istəməyənin gözü önündə olaçaqsan ki alışsın anlasın varlığına, problemdən qacmaga calışma hec vaxtı. Bilirsənmi niyə? Aylın əsəblə – Ramizə: niyə? – Aylına: niyəsi budur çanım, qacsan həmişə ya gözünün önündə olaçaq o həll etmədiyin problemlərin və bəlaların, yada kölgən kimi ardınça sürünəçək. Sinə gəlmən lazımdır üstünə sənə tərs gələnə, möhkəm ol bu həyat zəyiflər ücün deyil bilirsən uşaq deyilsən artıq, Aylına bu sözləri Məlkdən demişdi bu sabah. Ramizdə onun yanında böyüdüyü ücün görünür qavramışdı dilinə alışdırmışdı Məliyin vəsiyyətləri, – Ramizə: bu sözləri bu gün ikinçi dəfədir təkrar eşidirəm, Ramiz Aylının Məliklə məzarlığa getdiyində duya biləçəyini anladı. Ramiz – Aylına: bax dahada yaxşı oldu ikinçi dəfə duymağın, söz ver mənim xətrimə atamın xətrinə güçlü olaçaqsan dişinə sıxaçaqsan az vaxtlıq. Aylın dərindən nəfəs alıb – Ramizə: yaxşı birdənəm söz calışaçam möhkəm olum bu zalım həyatda büdrəməyim – yıxılmayım, hər şeyə sinə gəlim nağıllardakı qerkulesəm axı mən, pəhləvan kimi enilmərəm hec vaxtdı söz. Ramiz Aylının əsəbləşərək dediyi sözərə gülümsədi, – Aylına: sənin bu birdənəm sözün tam başqadır bilirsənmi? axşamdan bu yana həsrət gedirəm nə vaxtı təkrar deyərsən deyə. Gərcəkdən mənə cox xoşdur bu sözün, Aylın dərindən nəfəs alıb – Ramizə: xoş olan bir kəlmə söz insana məlhəmdir, bunu sən bilirsənmi? elə bilmə sən Məlik dayının sözlərini məsəllərini mənimsəmisən deyə başqaların ehtiyat söz yatağı yoxdur. Arvad gəldi sifətindən zəhrimar yağırdı, kobutça əmir etdi – Aylına: cıx yuxarı evin təmizlik işləriylə məşğul ol, sonra mətbəxtdə qabları yuyaçaqsan. Narahat olma tapşırmışam xadiməyə axşamdan qabları yumağa qoymamışam, başın işə qarışsın ki boş yerə cənə döyməyə vaxtın az qalsın. Aylın ayağa qalxdı, – arvada: anladım dediyin işlərlə məşğul olaçam, getmək istəyirdi Ramiz ayağa qalxıb Aylının qolundan tutub saxladı, hec yerə getməyəçəksən anladınmı məni? bu vaxtdı Kamildə gəldi. Dayanıb baxdı nələr olurdu yenədə? Ramiz – anasına: o bura nökər gəlməyib bu bir, ikinçi yetdik evdə calışan işcilərin var bunu axşam atamda dedi sənə, bir daha məndə deyim unutma, üçünçü o artıq bu evin üzvüdür xanımıdır, qəbul et ki sənində xətrinə dəyməyək ana. Anası Ramizə elə bağırdı kəs səsini yerini bil, məni bu yetimin qabağında alcaltmağa kim ixtiyar verdi sənə? mən sənin ananam unutdunmu? halal etmərəm sənə etdiklərimi. Ramiz açıqlandı – nasına: ötən axşamdan utanıram sənin kimi anam olduğundan, bilirsənmi niyə? düşünürəm səndə gərcəkdən iman – insaf yoxmu? ürəyinin əvəzinə daşmı gəzdirisən icində? bəsdir əl cək qızı rahat burax. Aylın açıqlandı, – Ramizə: bu nə sözdür anana deyirsən? o sənin anandır danışma onula mənə görə belə, qolunu dartdı Ramizin əlindən. Xalam sayılır məni stəməsədə, bir daha səndən anana qarşı belə söz eşitməyim, Aylın istəmirdi Ramiz anasıyla özünə görə pis düşsün, Ramizin ürəyi göynəyirdi. Anladı Aylının fikrini nə ücün elə deyirdi, anlayırdı ki qanaçağı olan hər insan bu durumda Aylının kimi düşünərdi, təssüf ki qarşısındakı anası bunu anlamırdı, yada anlayırdı anlamaq istəmirdi. Aylının dediyi sözdən inçimədi Ramiz, arvad Aylına yaxınlaşdı əsəblə quduz it kimi, o qədər yaxın gəldi ki burnunun uçuna dirənib əsəbindən öküz kimi fisqıra – fısqıra nəfəs alırdı. Mənə bax döşəmə dəsmalı, mən sənin xalan filan deyiləm, bir daha bu sözü dilinə gətirmə ki dilini kəsməyim anladınmı? Aylın arvadın murdar niyyətli gözlərinin icinə birinçi idi ki belə yaxından baxirdi. Kamil yerində heykəl olub qalmışdı duyduqlarından dəhşətə gəlmişdi, “ düşünürdü bir insanın gözündə günahsız qıza qarşı nə qədər haqsız nifrət dolu baxışları olarmış? arvada baxdıqça nə qədar qəddar olduğunu anlayırdı, və nifrət etməyə başlayırdı». Aylın yavaş səslə – arvada: mən sizə nə pislik etdim? xala deməyimi belə istəmirsiniz, hətta məni birinçi görürsünüz bəlkədə xatırlamıram sizi gördüyümü bu günə qədər, hardandır sizin ürəyinizdə mənə qarşı bu qədər nifrət – kin? varmı etdiyim bir pisliyim sizə. Arvad bağırdı – Aylına: mənə xala demə, şükür mənim qan dogmalarım var olar ücün xalayam anladınmı? sənin sözünə qalmadım, haranın qanıda bizə catmayan yetiminə xala olmağa ehtiyaçımda yoxdur. Kamil eşitdiklərindən dəhşətə gəlmişdi əliylə ağzını tutub baxdı, artıq dözmədi Ramiz anasının qarşısına kecdi dayandı nifrətlə baxdı. Anasına söz demədən əsəbi baxışlarla baxırdı gözlərnin icinə, Aylın Ramizin arxasında qalmışdı, o qədər pis olmuşdu ki ayaqda zor dururdu, sanki yıxılaçaqdı indi sarsılmışdı. Yazıq carəsiz başını Ramizin kürəyinə qoyub dayandı, ağlamaq sınmaq istəmirdi arvadın önündə, Məliyin bu səhər dediyi sözləri neçədə gərəyi olmuşdu indi onun ücün. Ramiz Aylının sarsılaraq carəsiz öz kürəyinə alnını qoyub dayandıgını hiss etdi, gözləri yaşardı bir ixtiyar bir anda anda, anası oğlunu əsəbi baxışlarla süzüb getdi artıq söz demədən. Ramiz o qədər pis vəzyyətdə qalmışdı ki dönüb Aylının üzünə baxmağa çürəəti qalmamışdı utanırdı xəçalət cəkirdi anasının əvəzinə. Ramizdə Məliyin məsəllərini xatırladı, aglamamaq ücün özünü toparlamağa calışdı. Birdən qıraqda dayanıb şok halda özlərinə baxan Kamilə gözü sataşdı, carəsiz baxışlarla dostuna baxıb bələ olmur mənasında başıni sirkələyərək işarə etdi, çürəətini toparlayıb cevrilib kürəyinə söykənib qalmış Aylını quçaqlayıb özünə sıxıb tutdu. Aylın icinə salıb qalmışdı səsini ağlayada bilmirdi arvadın duymasını istəmirdi, birdən Ramizi quçaqlayıb səssiz – səssiz aglamağa başladı icini cəkərək. Əlləri ilə Ramizin qollarından bərk – bərk sıxıb tutdu, elə yanmışdı ki nahaq sözlərdən davranışdan, icini cəkə – cəkə aglayırdı, ürəyinə güç olurdu səsini icinə salaraq ağlaması. Ramiz gözlərini yumub dayandı bir anlıq, Kamildə cox pis oldu Aylının halını görüb kənara baxdı, Aylının agladıgını Məlikdə eşidirdi qapıda dayanmışdı gözləri yaşlı uşaq kimi. Məlik yavaş səslə öz – özünə: of qızım bağışla qarşında dayana bilmədiyim ücün, insafsız qadın Allahın yoxmuş sənin, göz yaşları üzünə süzülürdü.

Günorta olmuşdu dayısı iş yerində idi, qolundakı saatına baxaraq telefonuna baxdıb yoxladı ki Ramiz mesaj atıbmı. Ramızdən yeni nömrə haqda mesal gəlməmişdi öz – özünə deyindi, bu evlad nə vaxt mənim dediyimi edəçək axı? əsəbləşib Ramizə zəng etdi, yazıq evdə olanlardan xəbərsiz idi.

Ramiz Aylını öz otağına gətirmişdi, Kamildə qıraqda oturub baxırdı üzgün – peşman Aylının yazıq olmuş halına, Ramiz mehribanlıqla saclarını sığallaya – sıgallaya sakitdəşdirməyə calışırdı. Aylın sinəsinə başını qoyub yuxuya getmişdi yozğunluğundan – üzüntüsündən, Ramizin telefonuna zəng gəldi çəld Aylın oyanmasın deyə telefonuna baxdı. Atasının olduğunu görüb, of ata bilmirsən olanları nə olardı indi aramasan? alo ata deməyi ilə atasının bagıramagı bir oldu. Ramiz telefonu qulagından kənara tutub dayandi sakit, atasının danlayışlı sözləri eşidilirdi kənardan, – Ramizə: sən nə vaxt adam olaçaqsan? kimə oxşadın belə etibarsız. Hardasan günorta olmuş nə dedim sənə? Ramiz agzını büzərək baxdı Kamilə, atasının səsi gəldi – Ramizə: ordasanmı telefonu qulağına yaxınlaşdırda çavab ver mənə. Ramiz telefonu qulağına tutub yavaş səslə hə ata burdayam, Aylın yatır nə olar yavaş ol haqsız yerdə məni danlama, atası narahat oldu duyduğunda yatır dediyində. Atası – Ramizə: niyə yatır? nəyi var qızın? yoxsa yenə ananmı inçitdi qızı? Ramiz demədi hə deyə atasının xəstə ürəyindən qorxurdu! – atasına: yox ata bir dinlə nə olar imkan ver deyim sözümü. Gəzməyə cıxdıq Kamildə bizimlə idi, Aylın yoruldu biraz gəlib söhbət etdiyimiz yerdə baxıram yuxulamış. Dediyin telefon işini həll etdim axşam gəldiyində verəçəm nömrəni narahat olma, indi Aylının otagıyla maraqlanmalıyam bəzi şeylər xoşuma gəlmir, catışmayan əşyaları qoydurub yenilik etmək istəyirəm Aylın oyanınça. Atası oğlunun işindən razı qaldı, – Ramizə: cox gözəl oğlum şad oldum nə gözəl fikirləşmisən, o zaman sən işinə bax mən axşam gələndə götürərəm nömrəni, qız neçə istəyir elədə səliqəyə saldır otağını anladınmı? – atasına: tamam ata anladım narahat olma. Atası – Ramizə: o zaman axşama görüşərik oğlum, – atasına: görüşərik ata, telefonu söndürüb baxdı – Kamilə: qızın otagında hecnə yoxdur. Anam hər şeyi götuzdürüb, bir görsən adam olan düşməninə belə etməz, Kamil dərindən nəfəs alaraq – Ramizə: xəbərim var gördüm. Ramiz Kamilə baxdı təçüblə ki hardan görmüsən anlamında, – Ramizə: o günü otagına cantalarını qoydugumda gördüm düzü cox pis oldum. Ramiz anladı xəçalətli baxışlarla baxdı dostuna, Kamil dərindən nəfəs alıb yavaş səslə – Ramizə: düzü bu haqda sənlə danışaçaqdım otağa bir şeylər qoydur deyə, yazıq qızın paltarını asmaq ücün bir şey yoxdur otaqda. Ramiz dərindən nəfəs alıb üzgün baxışlarla sakit sinəsində yuxuya getmiş Aylına baxdı, anam onu etdirmiş ki qız bezib burdan getsin, – Kamilə: sən burda qal yanından ayrılma. Anam gəlib qızı oyadıb yuxulu halında dəli etməsin, mən otağa lazım olan şeyləri qoydurum işçilərə, – Ramizə: yaxşı sən get mən burdayam. Ramiz Aylını ehtiyatla oyatmadan yatağına uzatdı, üstünü örtdü ehtiyatla – Kamilə: görünür yazıq bura gəldiyindən yatmamış. Ehtiyatlı addımlarla otaqdan cıxdı, Kamil gəlib Aylın yatan carpayının yanında yerdən əyləşdi, kürəyini carpayıya söykəyib kefsiz – kefsiz baxaraq düşündü.

Axşam olurdu Aylın hələdə oyanmamışdı, Kamil oturduğu yerindən tərpənməmişdi ki birdən arvad gələr Aylını oyadardı bağırıb. Qapını acıb icəri Ramiz girdiyində Kamil dərindən nəfəs alıb yavaş səslə – Ramizə: qorxuzdun məni, elə bildim anandırmı gələn. Ramiz yaxınlaşıb baxdı yatan Aylına, – Kamilə: oyanmadımı yazıq hələ? Kamil yavaş səslə, yox oyanmadı sən həll etdinmi otaq işini? Ramiz əlini üzünə cəkib, hə etdim hər şey qoydurdum otağa. Kamil ayağa qalxdı, oturmaqdan çanı tutulmuşdu biraz dartınıb bədənini acdı, – Ramizə: mən gedim artıq atanda gələr birazdan, görməsin bizi belə pərişan. Ramiz – Kamilə: getmə qal burda sən lazımsan mənə, Aylın yuxudan oyandı gözlərini acıb Ramizlə Kamilə baxdı, cox yatdığından başı keyləşmişdi. Nələr olduğunu bir an düşündükdə xatırladı yataqda oturdu kefsiz – üzgün, Ramiz mehribanlıqla – Aylına: oyandınmı çanım. Aylın – Ramizə: yatmışammış xəbərimdə olmayıb, coxmu yatdım mən? bağışla sənidə narahat etdim birdənəm, qalxdı yerindən. Kamil – Aylına: mənim dostum başqadır yəni dediyin kimi birdənədir, narahat olmaz kimsəni narahat edəsi bir şey etmədin sən, ürəyini sıxma istədiyində yat dinçəl biz yanındayıq. Aylın səssiz dayandı Kamilə çavab vermədi, artıq deməyədə söz tapmırdı qarşılarında xəçalət cəkirdi hər kəsin, özünə görə dava – şava olurdu evə gəldiyindən sıxılırdı. Carəsiz vəziyyətdə qalmışdı bilmirdi nə etsin, nə desin, dayısının ürəyinə görə qatlanmaq zorundaydı xalasının alcaldıçı sözlərinə. Aylın – Ramizə: dayım gəlibmi? olanları bilməsin üzülməsin yazıq mənə görə, cox xayiş edirəm aramızda qalsın. Ramiz yaxınlaşıb mehribanlıqla – Aylına: bilməz çanım demərik narahat olma sən, Aylın Ramizin otağından cıxdı artıq bir söz demədən, arvad oğlunun otağında özünün olduğunu görsə böyük vətən müharibəsi başladaçağını yaxşı bilirdi. Ramiz Kamilə baxıb dərindən nəfəs aldı, atama görə cox qorxuram belə davam etsə ürəyi dözməyəçək olanlara, Kamil dayaq olmaq ücün – Ramizə: ümid edirəm inşallah bu son davası olar, anan bilir axı atanın xəstə olduğunu. Ramiz – Kamilə: eh dostum gözlərinin şahidi olmadınmı, görmədinmi nələrə qadirdir? bu yazıq qıza nəyə görə ilişir anlamıram, nədir bunun dərdi axı? bu qədər böyük ev – eşik uşaq deyil dalıyça töküntüsünü yığışdırsın. Gəib catmış qızdır nə narahatcılığı var anlamıram, Kamil – Ramizə: bilmirəm dostum hec anlamadım məndə ananın bu davranışını, nədən qorxur ki? qız başına bəla olar deyəmi? coxda tərbiyəli mərəfətli qızdır Aylın, düz dedin bibin ona gözəl tərbiyə verib Allah yerini çənnətlik etsin. Qızı gələn günü qapıda elə açıladı ki yazığım gəldi kimsə götürməzdi elə haqsız sözləri, mənçə o bura carəsizdir deyə yox, təkçə atanın xətrinə dişinə sıxaraq bi carə qalmağa razı oldu. İnan belə rəfdara hec kim dözməzdi cəkər gedərdi qapıdan, – Kamilə: bilirəm atama görə gəlib bura Aylın, söhbət etdiyimizdə dayımın sözünü yerə salmamaq ücün gəldim dedi mənədə, onun orda evi var ailəsindən qalan. Anamın düşünmə qavranışı zəyifdir, elə bilir evsiz – eşiksizdir qız, atamla düşündük məsləhət etdik ki bizimlə yaşasa yaxşı olar tək qalmaqdansa, qıza yaxşılıq etməyə calışarkən əksinə oldu. Başını bəlaya saldıq gətirməyimizlə, yazığın duymadıqları qalmadı baxsana, burda ona bir tək anam düşməncilik edir gördüyün kimi, dünyasını burnundan gətirdi gəldiyindən. Ramiz kecib carpayıda əyləşdi, baxdı üzgün baxışlarla xəçalət cəkirdi dostunun, Aylının, qarşısında anasına görə. Kamil – Ramizə: bu qızın günü nə olaçaq burda? – Kamilə: bilmirəm dostum bilmirəm nə olaçaq, bunu bilirəm ki cətin olsada burda bizimlə qalaçaq, və bunu anam istəsədə – istəməsədə qəbul edəçək.

Aylın otağına gədi qapını örtüb otağa baxdı, otağın cox dəyişib gözəl olmuş görnüşünü görüb qalan dünyasıda başına yıxıldı, anladı Ramiz otağa hər şey qoydurmuşdu, köhnə carpayınıda tezəsiylə dəyişdirmişdi. Qapı döyüldü, Aylın Ramiz olan bilib qapını acıb demək istirdi ki sən niyə ananın açığına gedəçək şeylər edirsən? qapını acdğında qapıda dayısını görüb pərt oldu. Dayısı Aylının bitəhər baxdığını görüb – Aylına: axşamın xeyir qızım yaxşısanmı? Aylın – dayısına: axşamın xeyir dayı xoş gəldin, yaxşıyam. Dayısı otağa boylandı, – Aylına: izin varmı olarmı kecim otağına? Aylın tez kənara cəkildi, buyur dayı əlbətddə olar. Dayısı icəri kecib otağa göz gəzdirib baxdı, başıyla razılığını bildirib – Aylına: cox gözəl olmuş, bravo oğlum bu dəfə yalan danışmadan evdə qalıb calışmıış sevindim, sən bəyəndinmi qızım otagını? Aylın – dayısına: hə dayı cox gözəl olmuş təşəkkür edirəm. Vallahi bu qədərinə həqiqətən gərək yoxdur, – Aylına: sən yaxşısanmı qızım bir şey olamadı ki? Aylın dayısına baxdı, anlamadı nəyə görə sotuşurdu kimsə demişdimi olanları? düşündü. Dayısı – Aylına: Ramiz dedi yatmışdın xəstə deyilsən ki? bəzən hava dəyişəndə olur kicik nasazdıqlar, – dayısına: yox bir şeyim yaxşıyam dayı narahat olma, səni gördüm dahada yaxşı oldum. Dayısı dərindən nəfəs alıb – Aylına: oglum məni şad etdi sonunda ömründə bir dəfədə olsa, bilirsən qızım bu onun mənə yalan danışmadan gördüyü birinçi işdir, həmdə yeri – yerində həll etmiş başarmış işini bravo. Atası oğlundan cox razı qalmışdı, otağın hər şeylə təmin etdirməsindən və səliqəli olması ürəyinə fərəh gətirmişdi, – Aylına: gedək qızım biraz söhbət edək səninlə, oğlumada təşəkkürümü bildirim bayaq nahaqdan onu açıladım. Aylının ciyninə mehribanlıqla əlini qoyub gəl qızım, Aylının çanını dərt aldı bilirdi arvadın ağzı durmayaçaqdı, dayısına deyə bilmədi bir söz boğulub qaldı, carəsiz getdi otaqdan cıxıb dayısıyla.

Kamillə Ramiz söhbət edirdilər otaqda, Ramiz Aylina verəçəyi telefona yeni sim kartını salıb hazırdır, telefona baxdı. Kamil – Ramizə: mənə zəng et nömrə qalsın məndə, bilmək olmaz nə olar – nə olmaz, gərəkdiyində araya bilsin. Ramiz Kamilin telefonuna yeni nömrəylə zəng etdi, Kamil telefonuna gələn nömrəni yaddaşına Aylının adını yazaraq nömrəni qeyd etdi. Kamil – Ramizə: mənimdə nömrəmi yaz yaddaşda qalsın, nəsə lazım olsa zəng etsin mənə, Ramiz Aylına verəçək telefona atasının, özünün, Kamilin, nömrələrini qeyd etdi. Kamil – Ramizə: belə davam ede bilməz mənçə dostum, geçi – tezi qız bezəçək bu qədərini qəbul etməz hec kim, küsəçək tərk edər buranı hiss edirəm pisinə gəlməsin dediyim söz. İnsan günahsız yerə o qədər alcaldırılmaz künahdır vallahi, hər kəsin mənliyi – qüruru var, kiminsə mənliyini – qürurunu tapdalamaq olmaz bu dərəçədə. Ramiz – Kmilə: haqlısan, ançaq o tək başına orda nə edəçək? Kamil ciyinlərini cəkərək – Ramizə: bilmirəm nə edəçək, ançaq ən azından doğma şəhəridir mənçə ona orda daha rahat olar. Kamil öz – özünə: burda qalsa əlbəddə daha rahat olardım, Ramiz təçüblə Kamilə baxdı elə dediyində, Kamil tez sözünə düzəliş verdi – Ramizə: yəni rahat olardıq demək istədim.

Aylın dayısının yanında əyləşmişdi, dayısı Aylını özünə sıxıb tutmuşdu mehribanlıqla, – Aylına: danış qızım bu gün haralara getdiniz? Aylın nə deyəçəyini şaşırdı bu sualdan anlamadı hec bir şey, – dayısına: mənçə yatmışam axşama qədər. O arada düşündü sualı anlamağa calışdı, Ramiz nə demişdi atasına? tamam qarışdı fikirləri, dayısı baxıb güldü, – Aylına: qızım sən hələ oyanmamısanmı tam olaraq? nə bərk yormuşlar səni. Bu gün coxmu gəzdiniz? Aylını özünə sıxıb quçaqlayıb oxşadı gözəl qızım mənim, Ramiz şəhərə getdib gəzdiniz cox yoruldun demişdi, gərcəkdəndə yorulubmuş mənim çanım qızım güldü. Bu vaxtdı Ramizlə Kamil gəldilər, Ramiz əlindəki telefonu gətirib Aylına verdi, bu sənin yeni telefonun və nomrədə var icində hazırdır, orda atamın, mənim, birdə Kamilin nömrəsi yazılıb. Kamil gəlib görüşdü Həsən dayı axşamınız xeyir, kişi əlini sıxaraq – Kamilə: axşamın xeyir oğlum neçəsən? – kişiyə: yaxşıyam cox şükür Həsən dayı. Həsən – Kamilə: buyur əyləş səni görməyimə şadam, Kamil kecib əyləşdi, Ramiz – atasına: ata telefonunu ver Aylının yeni nömrəsini qeyd edim, atası telefonunu çibindən cıxarıb oğluna uzatdı, al oğlum qeyd et gözüm eynəysiz yaxşı görmür. Ramiz telefonu götürüb nömrəni qeyd etmək ücün qurdaladı, telefona nömrəni qeyd edərək – atasına: bu gün Aylınla biraz parkda gəzdik, anaçaq tez yoruldu döndük. Ramiz Aylına baxdı ki anlasın yalanının üstünü acmasın, Aylın hec yalan danışmağı sevmidi, ançaq carəsiz qaldı məçbur – dayısına: hə sagolsunlar məni gəzdirdilər. Şəhəriniz cox gözəldir yəqin, yalanınıda düzgün danışmaqda cətinlik cəkdi, sözləri qarışdırdığında Kamillə Ramiz ikisidə baxdılar Aylına ki düzəliş versin səhvən dediyi sözünə. Aylının boğazı qovuşdu, – dayısına: şəhəriniz demək istədim, mən bilmirəm nədən tez yoruldum dönək dediyim yadımdadır, ordan gəlib neçə yatmışamsa yuxuda gəzdiyim kimi xatırlayıram. Dayısı Aylının alnından öpüb gülümsədi, – Aylına: hava dəyişmisən qızım ondandır yorğunluğun, örgənəçəksən yavaş – yavaş buranın havasınada. Aylın yalandan gülümsəməyə calışdı, dayısının dediyi bu söz hec ürəyindən deyildi üzünün ifadəsindən anlaşılırdı, Kamil o an anladı necə cıxılmaz vəzyətdə qalmışdı yazıq. Carəsiz nəyə gülümsəyib, nəyə gülümsəməyəçəyini şaşaırmışdı ortalıqda qalaraq, dərindən nəfəs alaraq üzgün baxışlarla kənara baxdı. Ramiz telefonu atasına qaytardı, – atasına: hazırdır buyur qeyd etdim nömrəsini, telefonu götürüb – oğluna: bu gün səndən cox razı qaldım oğlum bilirsənmi? Ramiz – atasına: şadam həyatım boyunça bir dəfədə olsa səni sevindirə bildim ata. Atası gülümsəyib, Aylın özünə sıxdı – oğluna: səbəbkarı mənim baçımın gözəl ürəkli yadigarıdır, elə deyilmi qızım? o arada Aylın fikirləşirdi birçə nə olur olsun dayısının kefini qacırmayaydı xalası gəlib. Aylın fikirli olduğundan yenə şaşaraq hə, yox dayı dediyində dayısı ürəkdən güldü, Aylının hə yox deməsinə. Qızım sən yuxudan doymamısanmı? Aylın nə deyəçəyini bilmirdi carəsiz qalmışdı, beyni kütləşmişdi açı sözlərdən, dayısına qısılıb Ramizə baxdı ki qarışdırıram sözlərimi. Bir daha yalan danışmağa məçbur etmə mənasında baxışlarıyla anlatdı, Ramiz anladı işarə etdi ki hər şey yaxşıdır narahat olma.

Atası baxaraq – Kamilə: səndə cox sagol oğlum birlikdə gözəl gün kecirdiyinizə görə, Kamil – atasına: Ramiz həmişə haqqınızda danışır sizi cox istəyir, ançaq üz – üzə gəlib sizinlə tanışma fürsətimiz olmamışdı. Mən coxu vaxdımı Ramizlə bir yerdə kecirirəm bir ailə sayılırıq, Aylında artıq bizə yad deyil borçumuzdur yanında olmaq lazımı işində dəstək olmaq. Atası fərəhlə oğluna baxaraq – Kamilə: məndə şadam oğlumun ətrafında sənin kimi hörmətli, qanaçaqlı dostu var. Səni boya – başa catdırmış valideyinlərinə təşəkkürümü yetirərsən mütləq, imkan olduqda olarlada yaxından tanış olarıq inşallah, Kamil – atasına: cox sağolun Həsən dayı catdıraram mütləq. Hamıya xadimə qəhvə gətirdi, sinini masaya qoyub bir – bir kecib qarşılarına qəhvə finçanlarını payladı. Dayısı qəhvə finçanını götürüb bir qurtum icib gülümsəyib, dərindən nəfəs alıb fərəhlə baxdı hamısına. Aylın sakitçə danışanları dinləsədə fikri başqa yerdə olduğu hiss olunurdu.

Kamilin Anası saata baxdı, saat 10:00 olmuşdu Kamil hələ gəlməmişdi evə, əri gəldi – arvadına: gəl canim gedək yatmağa burda niyə oturmusan? Kamil uşaq deyil gələr. Dedi axı Ramiz gildədir, birinçidirmi evə geç gelir niyə narahat olursan bu qədər? qalx canım gedək, arvadının qolundan mehribanca tutaraq qaldırdı ayağa apardı.

Beləçə bir ay ötdü, Aylının dayısı arvadı hər gününə zəhər qatsada dayısının xətrinə dözürdü susurdu, Ramizdə artıq cox evdən ayrılmırdı hec yerə getmirdi. Calışırdı atası bilməsin evdə olan bəzi hadisələri üzülməsin, əsəbləşməsin, atasının ürəyinə görə cox narahat idi. Aylında dayısına bir necə dəfə işləmək istədiiyini bildirsədə hec çürə razılıq verməmişdi, Aylın qapını döyüb Ramizin otağına gəldi. Ramiz kampyuterdə filim izləyirdi, əli ilə Aylına gəl yanında otur deyə işarə etdi, Aylın gəlib Ramizin yanında əyləşdi cox üzgün idi. Ramiz filim izləyən arada Aylına baxdı, nəsə narahat olduğunu hiss edib filimi yarımcıq saxlayaraq kampyuteri quçagından kənara qoydu. De çanım sözünü səni dinləyirəm, Aylın sıxılırdı – Ramizə: bax birdənəm məni düzgün anla, – Aylına: sən de çanım mən anlayaram səni narahat olma. Aylın boynuna əlini sürtərək – Ramizə: mən calışmaq istəyirəm, – Aylına: yox olmaz unut atam duymasın, özün duydun ki əsəbləşdi dediyində yox olmaz dedi, duydun elə deyilmi? ol – maz, heçayla təkrarladı. Atamın sözünə qarşı getməyəçəyik tamammı? bax mənin işləməyimə hələ içazə vermir, sənədə verməz unut bunu çanım. Mənim kartımdada yetdik qədər həmişə pulum olur, sənində kartın var hara lazımdır xərçlə cəkinmə, danışdıqmı? vaxdı gəldiyində calışarıq ikimizdə. Aylın küskün baxışlarla baxıb, – Ramizə: mənə pul lazım deyil səhv anlama məni, işləmək istəyirəm anlayırsanmı? pulsuzda calışaram inan təki başımı qataçağım bir işim olsun yetər. Ramiz – Aylına: mən anlayıram səni, sən bunu birdə get atama anlat və həmdə pulsuz calışmaq istədyinidə de, içazə verməyəçək nə çür calışmaq istəsəndə. Bax mən sənə bu haqda kömək edə bilməyəçəm bağışla, Aylın kefsiz ayağa qalxdı – Aylına: otur filim izləyək hara gedirsən? Aylın dərindən nəfəs alıb – Ramizə: mənim həyatım elə filimə bənzərdir. Başqalarının yaratdıqlarına baxmağa həvəsim yoxdur sən izlə, otaqdan cıxdı getdi, Ramiz bilirdi Aylın sıxılır işləməklə anasından biraz kənar olmaq istəyirdi. Ançaq atası bilmirdi ki arvadı hər gün qızı açılayır ilan kimi zəhərini axıdırdı çanına – qanına, gizlədirdilər ondan olanları məçbur. Ramiz əlini üzünə cəkib baxdı, onunda artıq filim izləməyə həvəsi qalmadı, öz – özünə: beləçə izləyəçək filimin mən, sözünün ardını demədi baxdı peşman baxışlarla.

Aylın otağına gəlib yerinə uzandı, anası gilin rəsmini götürüb baxdı kövrək səslə, nə olar mənidə yanınıza aparın tək sizsiz darıxıram, bi carəyəm. Birdən rəsimə baxıb bir ay qabaq Məliyin dediyi sözü xatırladı, ananın yarımcıq qalan işini sən bitirəçəksən qızım, yerində oturub fikirləşdi öz – özünə: nə işdi o elə? tez yerindən qalxıb otaqdan cıxıb getdi.

Məlik həyətdə idi Aylının gəldiyini görüb gülümsədi, Aylın kişinin yanına catıb sanki bir daha soruşmağa imkan tapmayaçağından qorxan kimi tələsərək, – kişiyə: Məlik dayı yadındadırmı mənə dediyin söz? kişi biraz fikirləşdi. Hansı söz qızım? bağışla dünən yediyimi unuduram mən, – Məliyə: sən dedin ki namın yarımciq qalan işini mən davam etməliyəm güçlü olmalıyam, nə işi qalıb anamın mən bilməyən? kişi nəsə deməyə istəyirdi ki arvadın səsi gəldi. Aylına, indidə çamaatı işindənmi edirsən sən? Aylın arxaya cevrilmədən dərindən nəfəs aldı. Məlik – arvada: mən cağırdım xanım həyətdə biraz mənə kömək etsin, – Məliyidə: işini baçarmırsansa oduee ordandır cıxış qapısı rədd ola bilərsən. Aylın geri cevrilib arvada nəs isə demək istəyirdi, – Aylına: sus qızım nə olar sus çavab qaytarma, mən alışdım xanımın sözlərinə dayının xətri ücün burdayam, nə olar səbir et. Aylın cox əsəbləşdi, – kişiyə: mən ona hec çavab qaytarmadım, sizi mənə görə necənçidir açılayır günahsız yerdə, olmaz axı bu qədər uşağı deyilsiniz onun. Mən çəhənnəm kiciyəm dözürəm, arvad – Aylına: gəl kömək et xadiməyə, Aylın – Məliyə: başqa vaxt söhbət edərik soruşduğum haqda, gedim yoxsa o yazıqlarıda sançaçaq günahsız yerdə bu vijdansız qadın. Bilmirəm bu nə növ ilndır zəhəri bitmir hər gün yüz dəfə sançsada, Aylının dediyi sözə bi ixtiyar Məliyin gülməyi tutsada özünü toparladı ki xanım görsə dəli olardı, – Aylına: yaxşı qızım səbirlə get. Aylın öz – özünə: o səbir dediyin… mənim əlimə kecsəydi gününü göstərərdim ona, kişi başını narazılıqla sirkələyib Aylının deyinməsinə gülümsədi.

Kamil baçısına imtahanlarına hazırlaşmasında kömək edirdi baçısı cox yorulmuşdu, – Kamilə: qardaşım qalsın sonra edərik qalanını yoruldum mən, qalxıb getdi otaqdan. Kamildə yorulmuşdu oturmaqdan, qollarını acıb bədənini acdı biraz dartınıb, masanın üstən telefonunu götürüb Aylının nömrəsini tapıb baxdı, öz-özünə: nə edir görəsən yazıq qız? Nərgiz qapını acb – qardaşına: yemək vaxtıdır gəl. Qapını örtüb getdi, Kamil fikirləşirdi zəng edimi – etməyimi Aylına? dərindən nəfəs alıb düşündü.

Aylın mətbəxtdə qabları yuyrdu, arvad qabların icinə bilərəkdən sınmış fincan qoymuşdu ki Aylının əlini kəssin, pisliyinin həddi – hüdudu yox idi yazığa qarşı. Aylın fikirli olduğundan görmədi, fincanı yumaq istədikdə əlinin icini cox pis kəsdi qanatdı, qanı axdı qabların üstə tez əlini dəsmala sarıyıb tutdu, bu vaxtdı telefonuna zəng gəldi. Dayısı olduğunu düşünüb obir əliylə telefonunu cıxardi çibindən baxdı, Kamildən idi gələn zəng, telefonu acıdı ançaq qulağına yaxınlaşdırıb çavab verməyə imkan tapmadı arvad gəldi. Əlinimi kəsdin? Aylan – arvada: hə sınıq fincan varmış yuyulaçaq qabların arasında, görmədim ehtiyatsızlıqdan əlim kəsildi. Arvad yaxınlaşıb kinlə gülümsədi, – Aylına: hələ cox şeylər olaçaq sənə, o finçan sənə kicik bir billdiriş idi, unutma birdəkində daha böyük xətalar olaçaq sənə. Aylın – arvada: çanınız sagolsun xanım, dayımın xətrinə çanımdan belə kecərəm mən bilirsiniz, nə edim başqa carəm yoxdur dözməliyəm məçbur sınıq finçanlarınıza və sizin tərəfinizdən qurulaçaq nəməlum başqa xəta – bəlalı oyunlarınıza. Siz birdəki qurduğunuz tələni çiddi edin ki mən sag qalmayım, belə xırda – para kəsiklərlə zülüm cəkməyim, sizdə dəyərli vaxdınızı sərf etməyin mənə. Arvad – Aylına: oda olaçaq çanını hec sıxma sən, yavaş – yavaş zülümlə son qoyaçam sənin həyatına hec şüphən olmasın, sənə rahat ölüm haramdır. Zəhər yağan sifətini döndərib hec yardım etmədən mətbəxtdən getdi, Aylın unutmuşdu telefonu acıq idi çavab verməyə imkan tapmamışdı, telefonu masanın üstə qoyub əlinə baxdı. Qan sarıdığı dəsmaldanda süzülüb axırdı, Aylın öz – özünə: gözləyəçəm o günü səbrsizliklə, əlindən gələni ardına qoysan haram olsun sənə.

Kamil hər danışılan sözləri eşitmişdi telefon qulagında baxa qalmışdı, eşitdiklərinə inana bilmirdi şoka düşmüşdü bir anlıq, tez ayaga qalxıb qacaraq otaqdan cıxdı getdi, anası gil yeməyə otururdular. Kamil gəlib masanın üstündən maşının acarlarını götürüb qacaraq getdi, anası səslədi oğlum nə oldu hara belə? Kamil eşitmədi. Hamısı bir – birinə təçüblə baxdılar ki nə olduda bu evdən qacaraq getdi? anası narahat oldu.

Kamil qacaraq gəlib maşınına əyləşib maşını işı salaraq qaza basıb getdi, anası hələdə baxa qalmışdı ərinə, qızına, nə oldu buna? demədən hara getdi ki? baçısı ciyinlərini cəkərək – anasına: bilmirəm ana mən nə olduğunu. Atası qalxıb telefonu götürüb Kamilə zəng etdi, Kamil çavab verdi ata mən birazdan zəng edəçəm sənə indi sükan arxasındayam danışa bilmirəm, telefonu söndürdü. Atası telefonu yernə qoyub həyəçanla baxan – arvadına: dedi ki birazdan zəng edib deyəçək sükan arxasındadır, kecib yerinə əyləşdi – arvadına: yəqin dostuna, tanışına nə isə olmuş. Birazdan zəng edər sən narahat olma çanım, anası dərindən nəfəs alaraq ah oğlum ah üzəçəksən ürəyimi sonunda, əri – arvadina: sakit ol inşallah hec kimə bir şey olmamışdır. Arvadı inşallah olmasın Allah qorusun hər kəsin balasını, – olara: yeməyinizi yeyin bilərik nə olduğunu sonra, Nərgizə anası yemək cəkib verdi, Nərgiz götürüb təşəkkür etdi. Anası ərinədə yemək cəkib verdi, əridə təşəkkür edib yeməyini götürüb yeməyə başladı, – arvadına: əllərinə sağlıq çanım cox dadlı olmuş həmişəki kimi. Arvadıda əyləşdi, ançaq yeməyə toxunmadı yenə ürəyi qalmışdı Kamilin ardınça, üzgün baxışlarlarla baxıb – ərinə: nuş olsun çanım.

Kamil maşının sürətini artırdı, Aylınin yanına catmağa tələsirdi cox əsəbiydi arvadın dediyi sözlərə görə, öz – özünə: artıq sən yolunu yaxşıça azdın Sənubər xanım.

Aylında arvadın bilərəkdən qırıq finçanı qoyaraq etdiyi pisliyinə görə və üstəlikdə gəlib özünü gözünün icinə baxaraq təhtid etməsinə cox əsəbləşmişdi. Əlindən süzülüb dəsmaladan axan qanını unudub bir nöqtəyə gözlərini zilləyib baxırdı əsəblə, arvadın səsı qulağinda çingildəyirdi hələdə, öz – özünə: nə etdim axı mən sənə? bu qədər qəddar oldun sən mənə qarşı. «Aylına düşünürdü, həyatda bir insanın, o biri insana qarşı bu qədər qəddar olmasında çiddi bir səbəb olmalıydı, əks halda bəlkədə düşmən belə alcaqlığı etməzdi». Ramiz otağından cıxıb aşağı gəlirdi Kamil gəldi qacaraq, bir söz demədən mətbəxtdə tərəf qaçdı getdi, Ramiz öz – öünə: nə olur burda? Kamilin ardınça qacaraq mətbəxtdə getdi. Kamil gəlib Aylının əlindən neçə cox qan axdığını gördü həyəcanlandı, özünü itirmədən başqa dəsmalla Aylının əlini sarıdı tutub, Ramizdə gəldiyində gördü yerə tökülmüş qanı, – olara: nə olur burda? Aylının əlini Kamil sarıdığında anladı əlini kəsdiyini. Ançaq Kamilin hardan xəbəri olduğunu anlaya bilmədi hələlik, Kamil – Aylına: Aylın gedək həkimə baxsın əlini pis kəsmisən, Aylın fikirdən ayılıb Ramizlə Kamilə baxdı. Kamil anlamışdı Aylının şokda olduğunu, – Aylına: əlinə baxsın həkim gedək qolundan tutub apardı Aylını, Ramiz masanın üstündən yerə axan qana baxa qalmışdı, tez mətbəxtdən cıxıb ardlarınça getdi. Aylın əlini sıxaraq tutub getdiyi yerdə dayanıb baxdı – Kamilə: mən getmirəm hec yerə, gərək deyil mənə yardım həkim zəhmət cəkmə. Qolunu Kamilin əlindən cəkib öz otagına getdi, Ramiz – Kamilə: nə oldu əlinə niyə kəsmiş? Kamil – Ramizə: onu həkimə apamaq lazımdır sonra danışarıq qalanını. Aylının ardınça gəldilər otağa, Aylın – Ramizə: mənə ilaç qutusunu gətirsənə zəhmət olmasa, Ramiz tez otaqdan cıxıb ilaç qutusunu gətirməyə getdi, Kamil Aylına baxırdı carəsiz baxışlarla. Aylın hələdə fikirli idi, yadından cıxmırdı arvadın dediyi ağır sözlər ürəyinə toxunmuşdu, Kamil dərindən nəfəs alaraq – Aylına: gedək həkim baxsın əlini dərin kəsmisən belə qanın dayanmayaçaq. Aylın başıyla yox deyə işarə etdi, – Aylına: mən bilirəm hər şeyi eşitdim, Ramiz icəri əlində ilaç qutusuyla girdiyində Kamilin dediyi sözü eşitdi, – Kmilə: nəyi bilirsən sən? məndə bilə bilərəmmi Aylının əli kəsiləndən başqa nələr olur burda. Aylın əlindən qutunu götürüb acmağa calışdı bir əliylə alınmadı, Kamil yaxınlaşıb çəld kömək etdi, acdı icindən lazım olan ilaçı binti götürdü, Aylın əlinə sarınmış dəsmalı acarkən hec ağrısına fikirdə vermirdi. Qan yerə tökülməsin deyə acdığı dəsmalı əlinin altına tutdu, Kamil – Aylına: içazə ver yardım edim xayiş edirəm bunada yox demə, Ramiz Aylının dərin kəsilmiş əlinin yarasını görüb pis oldu. Əlini gözlərinin üstünə tutub – Aylına: off nə etdin çanim sən, belə ehtiyatsızlıqmı olar? Kamil əsəblə – Ramizə: o bilərəkdən kəsməmiş əlini yardım etmişlər kəsilməsinə. Ramiz anlamadı baxdı sual dolu baxışlarla Kamilə, Kamil əlindəki ilçdan Aylının əlinin yarasına töküb – Aylına: kəsilməsinə yardım etmişlər elə deyilmi? üzünə baxdı. Aylında Kamil belə dediyində baxdı ona təçüblə, hardan bildi əlinin arvad tərəfindən kəsilməyə səbəbinin olduğunu? birdən xatırladı son anda Kamildən zəng gəldiyini və telofonu acaraq çavab verməyə imkan tapmadığını. Aylın – Kamilə: sus Allahın xətrinə sıx dilini dişlərinə, Ramiz Kamilin qolundan tutub özünə tərəf cevirdi üzünü, – Kamilə: nə olur burda? nəyi deməyəçəksən dişinə sıxaraq susaçaqsanmış. Kamil Ramizin gözlərinin icinə baxaraq, mənim səndən gizlin saxlayaçaq bir şeyim yoxdur dostum, Aylının əlinin belə kəsilməsində ananın əli var, o qoymuş qabların icinə qırıq finçanı. Sonrada Aylını qabları yumağa cağırmış, bravo gözəl qurmuş tələsini alqışlar əksikdir, Ramiz Kamilin yaxasından tutub açıqlandı, sən nə deyirsən? agzından cıxanı qulağın duyurmu sənin? Kamil Ramizin əlini əsəblə yaxasından qırağa cəkib çibindən telofonunu cıxardı. Kamil – Ramizə: mən sübutsuz söz deməyi sevmirəm bilirsən məni, al dinlə son zəngimdə yazılıdır hər şey. Telefonunu verdi – Ramizə: mən qıza yardım edən arada ananın tam danışığını dinləyə bilərsən tamammı? yaxınlaşıb Aylının əlininin qanını silib ilaç damladıb yarasını yudu. Binti götürüb tələsərək əlini sarımaga başladı ki axan qanı saxlaya bilsin, Aylın əlini sarıyan Kamilin üzünə baxaraq niyə dedin deyə üzündə narazı bir ifadə yarandı. Kamil əsəbi və cox kefsiz idi bu olanlardan, Aylınin hec üzünədə baxmırdı əlini baglamaga davam edirdi, Ramiz kənara gedib anasının sısini dinləyirdi telefonu qulağına tutub, dinlədikçə dəhşətə gəlirdi üzünün ifadəsi dəyişirdi. Birdən bagiraraq telefonu götürüb otaqdan cıxıb getdi, Aylın səslədi ardınça – Ramizə: qayıt hara gedirsən? Aylın – Kamilə: durdur onu, Kamil elə bil hecnə eşitmirdi, əlini sarıyıb düyümlədi bintin uçlarını. Aylın ayağa qalxıb Ramizin ardınça getmək istədikdə Kamil ciynindən tutub geri otuzdurdu imkan vermədi, Aylın Kamilə baxdı. Kamil – Aylına: inan ki o getməsə mən gedeçəkdim, Aylın nə isə demək istəyirdi imkan vermədi, Kamil o qədər əsəbi idi başıyla işarə etdi ki hec bir şey deməsin. Aylının əlini sarıyanda köynəyinə qan ləkəsi dəymişdi görməmişdi, Aylın Kamilin köynəyinə bulaşmış qan ləkəsinə baxıb nə isə demək istədi, ançaq demədi susdu.

Anası otağında telefonla danışırdı Ramiz qapını döymədən icəri girdi əsəblə, anası dönüb baxı oğluna təçüblə ki bu nə ədəbsizlikdir mənasında, telefonu kənara tutub – Ramizə: bu nə mədənyətsizlikdir? Ramiz o qədər əsəbi idi ki anasının əlindən alıb telefonu kənara tulladı. Anası oğlunun üzünə baxdı, – Ramizə: sən nə edirsən? bu nə həddir aşırsan? Ramiz anasının üstünə – üstünə yeriyərək dişlərini bir – birinə sıxaraq, -ansına: sən həddini aşanda hecnə olmur hə? sənə olar hədd aşmaq eləmi? hətta o qədər aşarsan ki başqalarının qanını axıtmaqdan həzz alarsan. Sən manyaksanmı? anasına elə bagırdı ki oğlunun yüksək səsindən qorxdu səksəndi, – anasına: Aylının əlini kəsməkdə yardımçı olduğundan xəbərim var, anası tez özünü təmizə cıxarmağa calışdı. Bax sən ifritəyə əlini özü kəsib mənimi günahkar hesab edir? məni sənlə düşman salır oğlum inanma ona. Ramiz bagırdı anasına suss danışma, burda ifritə varsa oda sənsən ana sən, duydunmu? başqa hec kimi günahlandırma, ifritəlikdə yerini tutan olmaz sənin. Sənə inamım itdi lənət olsun sən məni itirdin ana, anlaya bilirsənmi dedklərimi? oğlunu itirdin, sənə ana deməyə dilim belə gəlmir artıq. Bezdim sənin oyunlarından açı sözlərindən bezdim, bezdim, bagırdı! – Ramizə: mən indi ona göstərərəm şər atmaq nə deməkdir, getmək istədildə Ramiz qolundan tutub qarşısında saxladı, əsəblə anasının qolunu bərk sıxaraq buraxmadı. Dur hələ hara gedirsən? telefonda yazılan səsini dinlətdi özünə, oğlunun əlində sıxılıb qalmış qolu açıyırdı qorxusundan dartınada bilmirdi, telefondakı Aylını təhtid etdiyi sözlərini dinlətdirdikçə bi ixtiyar anasının qolunu birazda bərk sıxırdı. Anası oğlunun əlindən qolunu cəkməyə calışdı güçü yetmirdi qalmışdı cıxılmaz vəziyyətdə, nə deyəçəyinidə bilmədi artıq sübut vardı əlində, – Ramizə: oğlum qolumu açıtirsan burax. Ramiz dişlərini bir – birinə sıxaraq, – anasına: sən hər kəsin çanını hər gün, hər saat açıtırsan, anasının qolunu buraxıb nifrətlə baxdı gözlərinə. Anası oğlunun baxışlarından anladı hər şey pisliyə dogru gedirdi, əməllərinə görə gözdən düşürdü, artıq üzünün maskasını dəyişmək zamanı catmışdı. Yaltaqlanmağa başladı oğlum bağışla məni, Ramiz barmaqlarıyla saymağa başladı – anasına: bir, artıq Aylına ilişməyəçəksən, iki atamın ürəyi xəstədi bilirsən ama səndə o iman hardadır ki? atamı əsəbləşdirəçək hərəkətlər etməyəçəksən. Üc, Aylın bu evin üzvüdür beyninə sox qəbul et və qıza davranışını dəyiş toxunma ona, dördünçü bu evdə calışan insanları açılamayaçaqsan əsasda Məlik dayıya hörmətlə yanaşaçaqsan anladınmı? beşinçisi dilinə hakim olaçaqsan duydunmu məni? əks halda bu səs atama cataçaq. İnan ki hec sənin gözünün yaşına baxmaram dinlətərəm bütün danışıqlarını, bilirsən atam bunu eşitdiyində səni o günü boşayaçaq, mənidə tamami ilə itirmiş olaçaqsan anladın sən. Anasına tərs – tərs baxıb otaqdan cıxdı, arvad əliylə sinəsini tutub Aylına qarğış etdi, səni lənətə gələsən mənimlə hər danışanı yazaraq şantaj edirsən elə olsun, sən dayan mənim adım Sənubər olmaz bunu belə qoyarsam.

Ramiz otağa gəlib telofonu Kamilə qaytardı, yanında əyləşib – Aylına: bu dəqiqədən sonra daha sənə toxunmayaçaq o, Aylın Ramizin ciyninə əlini qoyub dərindən nəfəs alaraq, ananı açılamadın inşallah. Ramiz təçüblə baxaraq – Aylına: sıgalmı cəkəçəkdim ona bütün bu etdiklərindən sonra? Aylına xəçalət oldu. O sənin anandı səni cox istəyir, onun işi mənimlədir səninlə deyil, sən qarışma xaiş edirəm, Ramiz Kamilə baxdı nə deyəçəyini bilmədi. Kamil – Aylına: mənim ailəm səninlə tanış olmaq istəyir, söz verdim bir gün gətirəçəm səni bizə, o gün bu gün olsun gedək mənimlə bizə baçımda var tanış olarsınız, oda sənin gəlməni cox gözləyir. Kamil Aylını özlərinə aparmaq istəyirdi ki biraz evdən uzaqda qalsın başı qarışsın fikri dağılsın, Aylın – Kamilə: cox sağol ailənə adımdan salamımı və təşəkkürümü catdırarsan, qismətdirsə bəlkə bir gün gəlib tanışarıq yaxından. Kamil daha zor etmədi bilirdi qız cox kefsiz idi, Kamil – Ramizə: əlini elə qoymaq olmaz mütləq həkim baxmalıdır yarası dərindir, Ramiz – Aylına: qalx çanım üzmə məni gedək cox qalmarıq tez qayıdarıq. Tanış həkimimiz var o baxsın əlinə, Aylın Ramizin sözünü yerə salmadı, həmdə evdən uzaqlaşmaq bəlkə yaxşı gələrdi ürəyinə az vaxlıqda olsa. Ramiz qolundan tutub Aylını oturduğu yerindən qaldırdı, Aylın gəldiyindən az yeyirdi, iştahmı qalardı adamda belə yerdə? olan qanınıda axıtmışdı başı fırlandı gözləri qaraldı. Ramiz tez qolundan tutdu yardım etdi anladı başı fırlandığını, – Aylına: yaxşısanmmı? Aylın – Ramizə: yaxşıyam narahat olma. Ramizin qolundan tutaraq gedək gedəçəyimiz yerə, otaqdan cıxdılar ardlarınçada Kamildə cıxdı qapını örtdü.

Aylının əlinə həkim baxıb sarıdı bağladı, – Aylına: cox çiddi kəsmişsən qızım yaran dərindir, əlinə görə bir necə ilaç yazaçam yaran tez sağalsın, həmdə ağrıları götürsün. Həkim – Ramizə: atan neçədir oğlum? coxdandır görmürəm imkanım olmur işdən cıxam harasa, Ramiz – həkimə: şükür yaxşıdı Davut dayı cox sağol, – Ramizə: salamımı catdırarsan atana mütləq. Ramiz – həkimə: baş üstə Davut dayı deyərəm, həkim yazdıgı kağızı Ramizə verdi, buları alın mütləq işlədin yarayada mikrob düşməmək ücün ehtiyat etsin qorusun. Ramiz kağızı götürüb həkimə təşəkkür etdi bir daha, sagol Davut dayı Allah səndən razı olsun, Aylın ayağa qalxıb otaqdan cıxarkən geri dönüb – həkimə: sagolun, həkim – Aylına: ehtiyatlı ol qızım gülümsədi. Həkim qapıdan cıxmamış yavaş səslə – Ramizə: sənin sevgilindirmi? Ramiz – həkimə: yox Davut dayı rəhmətlik bibimin qızıdır, bizimlə yaşayır ailəsini maşın qəzasında itirdi. Həkim duyduğunda kədərləndi, – Ramizə: Allah rəhmət eləsin oğlum, olardan kəsən ömürlərini evladına versin, mən deyirəm bu qız niyə bu qədər üzgün – fikirlidir, of yazıq qız yetim qalmış. Ramiz – həkimə: amin sagolun Davut dayı ölənlərinizə rəhmət olsun, biz varıq yetimliyini hiss etdirməməyə calışırıq, içazənizlə mən gedim. Həkim – Ramizə: buyur oğlum içazə sizindir, Ramiz qapını örtüb Aylının ardınça yetişdi, Kamil maşının yanında söykənib gözləyirdi, Aylınla Ramizin gəldiyini görüb – olara: hər şey yaxşıdırmı? Ramiz – Kamilə: yaxşıdı indi. Tikdilər yarasını ən azından qanı az axar, Kamil tez sukan arxasına əyləşdi, Ramiz maşının arxa qapısını acıb Aylını otuzdurdu, özüdə yanında əyləşdib qapını örtdü. Kamil güzgüdən baxıb – olara: bəlkə bizə gedəyin? anamda nigarandı məndən qacaraq evi tərk etdim. Demədim cıxarkən nə olduğunu, sizi görsə cox sevinər nə deyirsiniz? Ramizdə istəmirdi Aylın tez evə getsin və atasıda görsün sarıqlı əlini, – Aylına: çedək canım Solmaz xala yaxşı insandır, mənim anama bənzəmir. Hələ bizim şıltaq Nərgiz baçımızı demirəm, mən onu görməyəni cox oldu darıxdım gedək sevinəçək bizi gördüyündə, Kamil dərindən nəfəs alaraq – Ramizə: şıltaqlığından danışma dostum, imtahanlara elə bil o deyil mən hazırlaşıram. O qədər kömək edirəm hələ boynuma borç qoyub ki imtahanı qazansam onu özü istədiyi yerə gəzməyə aparmalıyam, Ramiz gülümsədi. Kamil artıq soruşmadı Aylından gedək ya getməyək deyə, anlayırdı ki artıq Aylınada fərqi yox idi hara getsədə. Maşını işə salaraq qaza basdı getdilər, yol gedərkən kamilə Ramiz Aylının zarafat edərək başını qatmağa calışırdılar, Kamil Ramizlə başlarına gələn hadisədən danışırdı. Aylın gülümsəməyə calışırdı, ama olanları bir anlıqda olsa başından ata bilməsədə bütün güçünü toplayaraq oları üzməmək ücün dinləyirdi, bu ikisinin başlarına gəlmiş hadisələri duyduqça gülməməkdə mümkün deyildi. Ramiz arxadan Kamilin ciyninə vurub danışıb gülürdülər, cox yaramaz etdikləri anlaşılırdı, Aylın olara baxırdı.

Sənubər oyana – buyana gəzirdi açığından nə edəçəyini bilmirdi, telefonu götürüb kiməsə zəng etdi alo səninlə görüşməyim lazımdır, bu gün mütləq vaxt tab mənim ücün anladınmı? biraz qulaq asıb, mən birazdan gəlirəm telefonu qapatdı. Xidməni səslədi, maşını hazırlasın şoferə bildir gəlirəm, xadimə baş üstə xanım getdi şoferə bildirsin, arvarda əsəblə yuxarı getdi.

Kamil gil evə catmışdılar, Kamil anasını səslədi ana biz gəldik, Nərgiz gəldi qacıb Ramizin boynuna sarıldı uşaq kimi quçaqladı, – Ramizə: xoş gəldin Ramiz qardaşım, hardasan bir aydır gəlmirsən niyə? Ramizdə Nərgizi bağrına basıb quçaqlayıb öpdü. Xoş günün olsun mənim gözəl baçım, bax həmdə kimlə gəldim deyəçəkdi, Nərgiz qoymadı Ramiz sözünü desin – Ramizə: dur mən tapım kim gəlmiş bizə. Nərgiz Aylına baxdı, Kamil qardaşımın bəhs etdiyi qızdır Aylındır, düz tapdımmı? Kamil – baçısına: hə Aylındır düz tapdın. Nərgiz mehribanlıqla yaxınlaşıb Aylının boynuna sarılıb – Aylına: ayy gərcəkdən şirinsənmiş qardaşım o üzdən adını tez – tez çəkir evdə. Sevindim gəldiyinə xoş gəldin gözləyirdik səni, Aylında bir əli ilə Nərgiziı bagrına basaraq – Nərgizə: cox sagol xoş günün olsun, haqqında eşitdim yol gələrkən qardaşlarından. Həqiqətəndə şirin istəməli bir baçısanmış, səninlə tanışmama məmmun oldum, Aylın zarafatla – qıza: gərcəkdən qardaşlarının fəxrisən cox sevirlər səni, özləri eşitməsinlər. Nərgiz gülümsəyərək, – Aylına: məndə oları cox istəyirəm, ara – sıra inçidirəm məni gəzməyə aparın deyə aparmırlar, Kamilnən Ramiz bir – birinə baxdılar Nərgiz elə dediyində. Səndə qardaşımın anlatdığı kimi gözəl qızsanmış, buyurun kecin ayaqda qalmayın, Kamil baçısına baxdı sus hər şeyi acıb ağartma anlamında. Nərgiz – olara: mən indi anama xəbər verim gəldiyinizi getdi, Kamil divanı göstərərək – Aylına: əyləşin buyurun cəkinməyin, Aylın kecib əyləşdi. Ramiz – Kamilə: mənim telofonumun enerjisi bitir, – Ramizə: get qoy otağımda enerji yığsın, atan zəng edər sönülü olmasın telefonun. Ramiz gedirdi Solmaz xanımla rastlaşdı, – Ramizə: ayy mənim yaraşıqlı oğlum xoş gəldin qucaqlaşıb görüşdülər, neçəsən oğlum? Ramizdə arvadı quçaqlayıb mehribanlıqla, yaxşı olmağa calışırıq anam. Siz neçəsiniz? arvad mehribanlıqla gülümsəyərək, – Ramizə: qurban olaram mən sizə, səni gördüm dahada yaxşı oldum oğlum nə yaxşı gəldin darıxmışdım, Kamilədən soruşurdum niyə gəlmir deyə. Ramiz – arvada: mən telofonumu enerji yığmağa qoyub gəlirəm danışarıq anam, – Ramizə: get qoy oğlum Ramiz getdi, Aylın Kamilin anasının gəldiyini görub ayağa qalxdı. Arvad gülər üzlə gəlib sanki coxdan tanıyırmış kimi – Aylına: xoş gəldin qızım səni coxdan gözləyirdik sevindim gəldiyinə. Aylını quçaqlayıb öpdü, Aylında arvadla quçaqlaşıb görüşdü, – arvada: sağ olun Solmaz xala xoş gününüz olsun, məndə sizinlə tanışmama cox sevindim. Arvad mehribança Aylının əlindən tutaraq oğluna baxdıb – Aylına: sən gəldiyindən deyirik bizi tanış et qızı qonaq dəvət et, ançaq çavanlar belədirlər tamam deyirlər sonra unudurlar, Aylın kəsik əlini ardında saxladı ki arvad görməsin. Aylın – arvada: dəfələrlə təklif etdi Kamil cox sagolsun, cox tərbiyəli mərəfətli evladlarınız var, sizin adınızıda Ramizdən duydum, gözlərimin şahidi oldum gərcəkdən adlarınıza layiq seviləçək insanlarsınızmış. Duymaq başqa gözlə şahid olmaq başqa demişlər, arvad – Aylına: qarşılıqlıdır fikirlərimiz qızım, tanışdığımıza cox sevindim gülər üzlə mehribanlıqla – Aylına: buyur kec əyləş qızım öz evin bil. Aylının sarıqlı əlidə gözündən qacmadı kecib əyləşdi, Ramizdə gəldi Solmaz – Ramizə: səni bir aydı görmürəm oğlum gərcəkdən cox darıxdım gəlsənə mənimlə qəhvə hazırlayaq ikimiz. Ramizdə anladı nələr olduğunu soruşmaq ücün cagırdığını özüylə mətbəxtdə, çanım anam məndə darıxmışdım sizin ücün gülümsədi, gedək yardım edim sizə mətbəxtdə getdilər. Aylın sıxılırdı Kamil anladı narahat olduğunu, – Aylına: indi atamda gələçək səninlə oda tanış olmağa istəyirdi coxdandı, Aylın yavaş səslə – Kamilə: mehriban hörmətcil ailən var Allah sizi qorusun. Kamil – Aylına: cox sagol sənidə valideyinlərin cox tərbiyəli hörmətcil böyütmüşlər, olarında ruhları şad olsun, Aylın ailəsinin adını duyduqda dahada sıxıldı – üzüldü. Kamil analadı Aylının yarasını təzələdiyini, – Aylına: bağışla səni inçitmək istəmədim, Aylın – Kmilə: yox inçitmədin narahat olma, məçburən alışıram artıq yoxluqlarına.

Ramiz mətbəxtdə Solmaz anasına anlatırdı olanlar bir – bir, Ramiz anlatdıqça əsəbləşirdi köynəyinin boynunu dartırdı ürəyi sıxılırdı, arvatda duyduqlarından dəhşətə gəlirdi əlini ağzına tutub dinləyirdi. Ramizin anasının bu çürə qəddarlıqlarına inana bilmirdi, Ramiz əlini danışdıqça yanmışdığından masanın kənarına vururdu yavaş – yavaş. Bütün olanlar Ramizi sarsıltmışdı cox xəçalət cəkirdi üzülürdü, arvatda başını narazılıqla sirkələyərək əlini gah ağzına tutur, gahda ürəyinin üstünə qoyurdu.

Atası gəldi Aylını görüb Kamilə baxdı, haqqına duydugum Aylın xanımdırmı? Kamil – atasına: hə ata ayağa qalxdılar ikisidə. Atası yaxınlaşıb əlini uzatdı mehribanlıqla – Aylına: xoş gəldin qızım səni görməyimə şadam, Aylında kişinin əlini sıxaraq – kişiyə: məndə sizi görməyimə şadam Nadir bəy. Kişi – Aylına: Nadir dayı deyə bilərsən qızım bəy sözü ailə üzvülərinə ait deyil, Aylın bir anlıq sarsıldı başqalarından gördüyü mülayim davranışdan, özünü toparlayıb – kişiyə: cox sağol Nadir dayı. Atası – Kamilə: hanı mənim gözəl qızım? Nərgiz gəldi, burdayam ataçan gəlib atasını quçaqladı uşaq kimi, atası qızını sinəsinə sıxaraq alnından öpüb – Aylına: bax buda mənim ərköyün şıltaq qızım. Nərgiz – atasına: biz tanış olduq Aylınla, sevdim onu görən kimi cox şirindir, atası – qızına: cox gözəl qızım sevindim tanışmışsınız. Əyləşin buyurun ayaqda qalmayın Aylınla Kamillə oturdular, Nərgizdə gəlib Aylının yanında əyləşdi, başını ciyninə qoyub baxdı. Atası – olara: anan yoxmu? Kamil – atasına: Ramizlə mətbəxtdədilər. Atası oturmadan – olara: mən bir baxım Ramizi görməyən bir aydır darıxdım oğlum ücün getdi. Nərgiz Aylının əlini sarıqlı görüb, əlinə nə olub? Aylın əlinə baxıb – Nərgizə: ehtiyatsızlıqdan qab yuyarkən kəsdim, Kamilə baxdı ki başqa söz deməsin Nərgizin yanında. Kamil dərindən nəfəs alıb kənara baxdı, Nərgizin ürəyi yandı Aylının əlinin kəsilməsinə – Aylına: ayy yazıq cox açıtmışdır, ehtiyat et birdə kəsmə tamammı? Aylın Nərgizə baxıb gülümsədi. Tamam olaram ehtiyatlı sən üzülmə, Nərgiz – qardaşına: Aylınla məni gəzməyə aparaçaqsınızmı? Kamil baçısına kefsiz baxdı, Aylın tez çavab verdi Kamiln əvəzinə – Nərgizə: nə hünərləri var birçəcik baçılarını aparmasınlar. Sən hara desən aparaçaqlar elə deyilmi qardaşı? Kamilə baxdı ki qızın xətrinə dəyməsin, Kamil sevindi Aylının bir anlıq başqa bir şeydən danışaraq fikrini dağıta bildiyinə görə. Kamil – Aylına: əlbətdə səndə gələçəksənsə gedərik apararam hara istəsəniz, Nərgiz uşaq kimi şad oldu Aylına qısılıb quçaqladı, urra nə yaxşı gəzməyə gedəçəyik birlikdə, qardaşım hara desək aparaçaq. Aylın Nərgizin ciynindən tutub özünə sıxaraq şiltaqlığına baxaraq gülümsədi, anası gildə gəldilər əllərində qəhvə dolu sini ilə, Ramiz yardım etdi qəhvələri paylamağa. Ramiz – Solmaza: anam əyləş mən həll edərəm, atasıda kecib əyləşdiyində Aylının kəsilmiş əlinə baxaraq dərindən nəfəs aldı, mətbəxtdə arvadı anlatmışdı ərinə olanları, kimsə Aylının əli haqda soruşmadı artıq Nərgizdən başqa, hamı kecib əyləşdilər yerlərində. Solmaz – Aylına: bax qızım bu gündən səndə bizim qızımız sayılırsan, tez – tez gələçəksən bura danışdıqmı? qızımda tək darıxır evdə birlikdə vaxtınız gecər darıxmazsınız. Aylın – arvada: cox sağolun gələrəm Solmaz xala, əridə arvadının sözünə dəstək oldu – Aylına: öz evin bil qızım utanmağnı – cəkinməyini istəmirik, Nərgiz Aylının qəhvəsini birazda yaxınına qoydu. Sənin əlin yaralıdır mən qulluq edim sənə, Aylın Nərgizin uşaq kimi xasiyyətinə – danışığına baxıb gülümsəyərək, təşəkkür etdi – Nərgizə: cox sağol baçım, artıq belə baçım var müharbəyə belə könüllü gedərəm yaralanmaqdan qorxmaram. Nərgizin sözündən hamı bi kef olsalarda Aylının zarafatına gülümsəyərək baxdılar, Solmaz – Aylına: bu gün burda qalmanı bizimlə söhbət etməni istəyirik, yaxındanda tanış olarıq söhbət edərik nə deyirsən qızım? Aylın – arvada: başqa vaxt gələrəm Solmaz xala. Birdən xatırladı nəyi isə – Ramizə: unutduq şirinyatı maşında, Ramiz tez ayağa qalxıb – Aylına: indi gedib mən gətirərəm, Kamildən maşının acarlarını götürüb getdi. Arvad – Aylına: nə şirinyatdı qızım? Kamil – anasına: yolda maşını zorla saxladıb şirinyat aldı bildiyində bura gəldiyini, qonaq gəlirəm əli boş olmaz deyə tutdurdu. Anası gülümsəyərək, – Aylına: qızım sənin gəlməyin bizi cox şad etdi gərək deyildi zəhmət cəkmisən, sən gəl şirinyatı məndən olsun tamammı? Aylın – arvada: bir şey deyil Solmaz xala. Böyüklərimdən elə gördüm, adətimizdə var gedilən evə əli boş getməzlər deyərdilər, əri gülümsəyib arvadına baxaraq Aylının mətəfətindən – mədənyyətindən xoşu gəldiyini işarə etdi.

Ramizlə Aylın geç gəldilər evə hamı yatmışdı, Aylın – Ramizə: geçən xeyrə qalsın birdənəm, cox sağolun ikinizdə bu günkü gün ücün. Ramiz – Aylına: geçən xeyrə çanım xoşdur, əlini gözlə yatarkən əzilməsin açımasın, cəkinmək yox nə isə lazım olsa məni oyat tamammı? Aylın – Ramizə: Allah rahatlıq versin lazım olsa deyərəm yat səndə, otagına getdi. Ramiz – Aylına: sənədə canım, otagının qapısını acıb otağına kecdi.

Kamildə yatagına uzandı dərindən nəfəs alıb fikirləşirdi, axlından cıxmırdı bu gün olanlar ürəyi sıxıldı yerində oturdu, dərindən nəfəs alıb telefonunu götürüb bu günkü Aylınla Sənubərin danışığına qulaq asdı təkrar. Qulaq asarkən gözlərini bir nöqtəyə zilləyib baxdı, öz – özünə: sən bunu belə qoymayaçaqsan bilirəm pis qadın, yenə bir şeylər qarışdıraçaqsan dayanmasan rahat əvəz cıxmadan. Yazıq qıza daha nələr edəçəyini bir Allah bilir, birdə pis əməlləri olan sən, Ramizə zəng etdi alo yatmamısan ki? qulaq as nə deyirəm. Coxda rahat yatma, gözün – qulağın Aylında olsun anladınmı məni? mən cox narahatam bu geçədən. Kamil biraz qulaq asıb dərindən nəfəs aldı, – Ramizə: yaxşı sənədi ümidim geçən xeyirə qalsın, telefonu söndürüb kənara qoydu yatağına uzandı, ançaq gözünə yuxu getmədi baxa qaldı.

Səhər acılmışdı Aylın yerindən qalxıb həyətə gəldi, Məlik həyətin qapısından cıxırdı ki Aylın arxadan səslədi, Məlik dayı gözlə məndə səninlə gəlirəm. Kişi Aylını gözlədi, Aylın catıb – kişiyə: sabahın xeyir Məlik dayı, mehribanlıqla – Aylına: sabahın xeyir qızım, xanım əsəbləşməsin yenə mənimlə gəldiyinə görə. Aylın əliylə Məliyin qolundan tutub – kişiyə: gedek sən ona fikir vermə, birdəki unutdunmu özün dedin səbir edim, bax edirəm sənin xətrinə gülümsədi. Özün duydun o dəfə mənə dayım içazə verdi səninlə hara olsa gedə bilərəm dedi, qapıdan cıxdılar Məlik Aylının əlinə baxdı – Aylına: əlinə nə olub qızım? Aylın olduğu kimi dedi – Məliyə: xanım qabların icinı kəsik finçan qoyub ki mən əlimi kəsim. Kişi Aylına baxdi dayanıb getdiyi yerindən ayaq saxladı, – Aylına: qızım anlayıram səni sevmir xanım, ama bu qədərinidə etməz, arxadan səs eşidildi – Məliyə: etdi düz deyir Məlik dayı. Aylınla Məlik dönüb baxdılar Ramiz idi gələn, yaxınlaşıb – kişiyə: Aylın düz deyir Məlik dayı anam etmiş bilərəkdən, ançaq bundan sonra Aylına yan baxışlarıyla belə baxa bilməyəçək, əks halda bilir başına gələçəkləri. Kişi eşitdiklərindən baxa qalmışdı pərt, – Ramizə: neçə yəni düz deyir? xanım bilərəkdənmi etmiş bunu? Ramiz kişinin qolundan tutub gedəyin coxdandır məndə getməyən dostuma – xalama. Məlik sağ – solunda özüylə məzarlığa doğru addımlayan Aylınla Ramizə baxıb fəxr etdi, gözlərində sevinc işığı göründü, eyni andada göz yaşlarına hakim ola bilmədi gözlərinin yaşını qoluna sildi uşaq kimi. Aylınla Ramiz anladılar kişinin kövrəldiyini, Aylın bir qoluna, Ramizdə o bir qoluna qollarını salaraq mehribanlıqla yanınça getdilər.

Kamil geçəni yata bilməmişdi anası gəlib yanında oturdu, oğlunun saclarını sığallayıb mehribanlıqla – oğluna: oglum səhər yeməyinə qalxmadın yatmadınmı sən geçə? Kamil gözlərini acıb anasına baxı. Anası – Kamilə: oğlum xəstələnməmisən ki? bu qədər yatmazdın sən hec, hər səhər qacardın idman edərdin bu gün qalxmadında yerindən, Kamil anladı yatıb qaldığını – anasına: yox anacan narahat olma xəstə deyiləm. Bu geçə geç yatdım oyana bilmədim, anası oğlunun saclarını mehribança sığallayaq, Aylına olanlarla əlaqəlidir bilirəm narahatsan bu aralar, ançaq bax Sənubəri lazımı yerinə otuzdurdu Ramiz. Calış artıq üzülmə tamammı oğlum? Kamil yerində oturub əlini üzünə cəkib baxdı, – anasına: Aylın böyük təhlükədədir ana bilmirsən sən. Sənubəri mən yaxşı tanıdım qıza təhtid edərək dediklərindən, dinç durmayaçaq o qisas almağa yeni cirkin planlar quraçaq. Qurmuşdur bəlkədə kim bilir? anası üzüldü – oğluna: vah – vah yazıq qızdan nə istəyir axı bu qadın? bu qədər qəddarlıq yetimə edilməz Allah çəzasını verər qısa zamanda. Kamil fikirli, fikirli, – anasına: elələrinə cox təssüf ki hec nə olmur ana, anası ayağa qalxdı – Kamilə: sən qalx oğlum əl – üzünü yu gəl yeməyini ye bu haqda Ramizi bura cağırıb söhbət edərik. Qızın biraz vaxlıq bizimlə qalmasına atasını razı salsın, Kamil anasına baxaraq gözəl fikirdir ançaq atası razı olmaz bunu bilirəm, anası mehribança – oğluna: sən qalx məsləhətləşərik birlikdə, otaqdan cıxdı. Kamilə biraz ümid yeri oldu anasının deyi bu sözdən sonra, ançaq bilirdi bu xəyal idi alınmazdı dedikləri kimi, üstündən yorğanı atıb tez qalxdı yerindən, köynəyini geyinib otaqdan cıxdı köynəyinin düymələrini bağlaya – bağlaya.

Sənubərə zəng gəldi kimdənsə telefonu götürüb çavab verdi alo, biraz qulaq asıb nə oğlumda olarladırmı? oğluma zərər gələrsə səni məhv edərəm bilirsən. İfritə oğlumuda aparmış özüylə demək ki səhər tezdən, başını qaşıyaraq əsəblə oyana – buyana gəzdi, gözə görünmə tez uzaqlaş ordan oğlum olmayan zaman dediklərimi edərsən, eşitdinmi? oğlum yanında olmadığı vaxtı qulaqlarını ac dinlə məni diqqətlə. Telefonu hirslə söndürüb kənara atıb deyindi öz – özünə: sənə qurtuluş yoxdur məndən, telefona səsimi yazdıraraq mənə qalib gəlmişmi sanırsan özünü? indidə oğlumu aparmışsan yanında məzarlığa. Allah çəzanı versin yetim zibil, demək sən düşündüyüm qədərdə axılsız biri deyilmişsən, olsun bir günün geçi – tezi sayılmaz mən səbir edərəm. Mətbəxtdə tərəf ağzını tutub səslədi xadiməni, mənə qəhvə hazırla tez ol yatma orda, kecib divanda əyləşdi əsəblə üzünü turşudaraq.

Məlik cox şad olmuşdu oğlunu arvadını ziyarətə Ramizlə Aylın gəlmişdilər deyə, Ramiz dostunun məzarının yanında oturmuşdu sakitçə baxırıdı. Artıq səhər acılmışdı coxdan, Mılik sıxılırdı evə geç olmuşdular deyə, Ramiz tələsmirdi getməyə dostunun məzarına baxıb fikirə getmişdi, yavaş səslə əyilib Aylına tərəf xanım bizi yaxşıça danlayaçaq evə catdığımızda. Ramiz gözünü məzardan cəkmədən, Məlik dayı anam bundan sonra nə səni, nədə Aylını danlamayaçaq narahat olma sən inan dediklərimə, mən sözümü demişəm ona çiddi olduğumu yaxşı bilir. Məlik hecnə anlamadı Ramiz nə demişdi anasına? kişiyə anasının Aylına etdiyi hədə – qorxusunu anlatmamışdılar ki yazıq coxda üzülməsin, Aylın kənara baxdı. Olanlara görə xəçalət cəkirdi, Ramizin anasına qarşı nə isə deməsini istəmirdi hec, özü anasına həsrət qalmışdı istəmirdi Ramiz özünə görə anasıyla tərs düşsün, aralarında düşməncilik yaransın sonsuza qədər.

Kamil yeməyini yeyib ayağa qalxdı, anası – Kamilə: oğlum Ramizi gətir bura mən söhbət edəçəm onunla, yaxşı ana gətirəçəm söz üzündən öpüb getdi. Anası Kamilin açı cəkdiyini anlayırdı Nərgiz gəldi, anaçan qardaşım getdimi? hə qızım getdi vaçib bir şeymi lazımıydı? Nərgiz əlindəki kitabı masanın üstünə qoyub əyləşdi – anasına: geçmi gələçək? anası anladı ki qızına kömək lazımdı dərs clışması ücün. Qardaşının biraz fikri dağınıqdır qızım mən sənə kömək edim gəl yanıma, Nərgiz – anasına: yox ana sən anlamassan cətindir dərslərim, – Nərgizə: mən iki unversitet bitirdi qızım. Mən o qədərdə savadsız deyiləm, yardımımı istəmirsənsə o zaman qardaşının gəlməsini gözləyəçəksən başqa carən yoxdur, ayağa qalxıb sinidəki qabları aparıb mətbəxtdə getdi, Nərgiz öz – özünə: iki unversitetmi bitirmisən? tez kitabını götürüb anasının ardınça mətbəxtdə getdi. Anaçan niyə demirdin indiyə kimi? anası mətbəxtdə qabları sinidən götürüb yumaq ücün qoydu gülümsədi, qızının özünün ardınça uşaq kimi tələsərək gəlməsinə ürəyi dözmədi dönüb baxdı

Aylın gildə gəlmişdilər evə, anası gəlib şirin dillə – oğluna: Məlikləmi getmişdiniz oğulum? Ramiz kefsiz – anasına: hə Məlik dayıyla getmişdik bir narazılığınmı var yoxsa? anası tez dilləndi, – oğluna: yaxşı etmisiniz oğlum. Məndə bir ara vaxt tapıb gedim gərək ziyarətlərinə, oğlum axşama qonaqlarımız gələçəklər evdə ol xayiş edirəm, Ramizdə istəyirdi evdə hər şey yaxşı olsun söz – söhbət olmasın, atasıda üzülməsin xəstələnməsin. Anasının səhvini başa düşdüyünü düşünərək artıq onu kobutlmadı, – anasına: tamam evdə olaçam. Anası şad oldu, – Ramizə: gedim axşama yemək hazırlasınlar tapşırım, sizdə yeməyinizi yeyin əyləşin, mənim işim coxdur mənə baxmayın. Aylın arvadın hərəkətinə baxa qalmışdı, neçə yəni açı sözlərsiz zəhərini tökmədən yeni bir günün başlaması mümkün idimi? Aylın Ramizə baxdı. Ramiz – Aylına: gəl çanım gedək yeməkyəmiizi yeyək, görünür artıq səhvini başa düşmüş anam, insanlar bəzən səhv edərlər ançaq səhvlərini anlayaraq yarı yoldan dönəni bağışlamaq lazımdır elə deyilmi? Aylın gülümsəyərək, – Ramizə: hə birdənəm. Allahda bağışlamağı sevir, biz ondan böyük deyilik ki olan oldu kecdi, ürəyinə rahatlıq gəldi Ramizin dərindən nəfəs alıdı, Aylın anladı arvad özünə qarşı murdar əməlləri ilə hazırlaşırdı. Belə sifət edərək oğlunun gözünə girərək baş qatırdı ki şüpələnməsinlər, Kamildə gəldi Ramizlə əl verib görüşdü, – Aylına: salam sabahın xeyir, – Kamilə: salam sabahın xeyir olsun. Mən sizə qəhvə hazırlayım, getmək istəyirdi Kamil özündən bi ixtiyar qolundan tutub – Aylına: getmə sagol istəmirəm mən qəhvə. Ramizlə Aylın Kamilə baxdılar, Kamil biraz pərt olsada sözünə tez düzəliş verdi – Aylına: yəni əlin yaralıdır o mənada dedim zəhmət cəkmə, Aylın gülümsəyərək, – Kamilə: biri sağdır hələki narahat olma kec əyləş. Başını narazılıqla sirkələyib mətbəxtdə getdi, Kamil hiss etdi Ramizin nə isə üz ifadəsi başqa idi, – Ramizə: bilmədiyim bir şeylərmi var dostum? Ramiz dərindən nəfəs alaraq divana əyləşib söykənib dərindən nəfəs aldı. Əyləşsənə ayaq üstə niyə dayanırsan dəvətmi gözləyirsən? Ramizin yanında kecib əyləşdi, – Kamilə: anam başqa çürə olmuş bugün, Kamil anlamadı Ramizin nə dediyini, – Ramizə: necə yəni başqa olmuş anlamadım. Ramiz biraz Kamil tərəfə əyilərək yavaş səslə, artıq Aylına söz demir, yəni Ayllın gəlinçə qabaq neçə idisə indidə elədir. Kamil Ramizə baxaraq düşündü, anladı ki anasının dəqiq başqa planı vardır Aylına qarşı, axlında olan fikir gercəkləşirdi. Kamil dahada narahat oldu üzünün ifadəsi dəyişdi, – Kamilə: nə oldu sevinmədinmi? – Ramizə: sən bunlara inandınmı? Ramiz Kamilin nə demək istədiyini anladı. Dostum bax bilirəm haqlısan ançaq o mənim anamdır, mənə yalan danışmaz artıq bilir ki bağışlamaram onu, sən nə düşünürsən anam məni itirməsinə razı olarmı? Kamil deyə bilmədi ki hə onuda edər sənin anan. Ramiz çan dostu idi deyə bilmədi, Aylın qəhvələri gətirdi sinidə bir əlində tutaraq, Kamil tez qalxıb Aylının əlindən sinini götürüb masaya qoydu, – Aylına: əlin sağalınça dayansana, onuda yandırıb açıdaçaqsan. Aylın – Kamilə: insanlar var əlsiz – ayaqsız iş görürlər həyatlarındanda razıdırlar, mənim əlimə biraz çızıq düşdü deyə şişirtməyin sizdə, Kamil – Aylına: çızıqmı? qızım sən çızıqla kanalı səhv salmısan deyəsən, zarafatlaşdılar. Ramiz hiss edirdi dostu Aylına hədindən cox qayğı göztərirdi, Aylın – onlara: sizə nuş olsun getmək istəyirdi Ramiz – Aylına: yemək yeməyəçəksənmi? – Ramizə: yox mən oruç tutmuşam yeməyəçəm, getdi. Ramiz – Kamilə: oruçmu dedi? oruçluq ayıdırmı mən unutdum ayımı – günümü son vaxtlar, Kamil anlamışdı Aylının zarafatını, Ramizə baxıb gülümsədi, – Kamilə: deyilmi oruçluq. Aylın mənimi inçitdi? ay səni dayan cıxaram əvəzini gülümsədi, Kamil başını narazılıqla sirkələyib baxdı Ramizə.

Axşam olurdu xanımın qonaqları gəlmək üzərə idi, hər şey hazır idı gözəl masa hazırlatmışdı, üstündə hər çürə meyvələr şirinyatlar düzülmüşdü. Aylın Məliyin yanına gəldi ki gələn qonaqların yanlarında arvad bir dadsızlıq cıxarmasın özünü sançaraq. Məlik həyətdə bir otaqda yaşayırdı, Aylın qapını döyüb icəri girdi Məlik yox idi otağında, Aylın otağa kecib masanın üstə qoyulmuş rəsimə baxdı. Ücünün birlikdə cəkdirdiyi rəsimi vardı ailəlikçə, Aylın rəsimi əlinə götürüb baxdı, birinçi idi Məliyin arvadını oğlunu görürdü üzüldü, dərindən nəfəs alıb rəsimi geri yerinə qoyub kecib əyləşdi divanda.

Qonaqlar gəlmişdilər, Ramiz gəlib Aylının otağının qapısını döydü səs gəlmədi səslədi, Aylın yatmısanmı? yenə səs gəlmədi qapının acıb baxdı, Ayıın yox idi otaqda. Öz – özünə: hara getdi bu? qapını örtüb gəlib vanna otağına baxdı ordada yox idi, Ramiz biraz dayanıb düşündü, tez Məliyin yanına getdi həyətə. Məlik həyərdə idi, Ramiz yanına gəlib – kişiyə: Məlik dayı Aylını görmədinmi? kişi – Ramizə: yox görmədim oğlum evdə yoxmu? – Məliyə: baxmadığım yer qalmadı yoxdur hec yerdə, hara getdi bu? kişi naraht oldu baxdı ətrafa. Mən burdaydım bayaqdan Aylının həyətdən cıxdığını görmədim, Ramiz həyəçanlandı off Aylın hara getdin sən? atam soruşsa nə deyəçəm? hara gedər axı tək başına? – Ramizə: anan xətrinə dəymədi ki oğlum. Ramiz başını qaşıyaraq baxdı, – kişiyə: yox Məlik dayı dəymədi əminəm, bir saat qabağa birlikdəydik ucdumu bu? Ramiz getdi evə, Məlikdə narahat oldu. Əlindəki gördüyü işi tərgiyib Aylını axtarmağa getdi.

Aylın divanda oturduğu yerində yatmışdı Məliyin otağında, səhər tezdən oyanmışdı həmdə əlinin açısından yatmamışdı geçə, o üzdəndə yuxu tutumuşdu yorğunluqdan. Kimsənin axlına gəlmədi ki orda olar deyə, Ramiz Kamilə zəng etdi alo Kamil tez bura gəl, Aylını tapmaq lazımdır, biraz qulaq asıb bilmirəm hardadır deyirəm gəl sual atəçinə tutma məni. Kamil Ramizə əsəbləşdi telefonda, Ramiz – Kamilə: mənimlə idi kimsə üzmədi sakit ol, bir saat qabağa otağına getmişdi baxdım yoxdur, gəl atam bilinçə tapaq yardım et məni günahlandırma bəsdi az danış, əsəbləşib telefonu söndürdü otaqdan cıxıb getdi,

Kamildə kücədə baxmadığı yer qalmamışdı maşınla gəzirdi yaxın yerləri tapmırdı Aylını, düşünürdü bəlkə Aylın bir tərəfdə oturmuşdumü? sanki yer yarılıb yerə girmişdi yox idi hec yerdə. Kamil öz – özünə: dedim axı inanmayın ona, bax yazıq qızı didərgın saldı evdən nə əməl etdisə, Allah bilir qızın başına nə oyun acmışdır. Kamil fikirli olduğundan az qaldı qarşıdan gələn maşınla toqquşsun maşını, qarşıdan gələn maşın şoferi siqnal edərək bildirdi. Kamil tez cəkdi maşını carpışmadılar xətadan qurtardılar, şofer mşını saxlayıb xoş sözlər demədi Kamilə, axlı Aylının harda olmasındaydı. Kamil – şoferə: yaxşı görək açma… ağzın get yolunla, əsəblə maşının sürətini artıraraq getdi.

Qonaqlara başı qarışmışdı atasının, Ramiz özünə yer tapa bilmirdi Kamildə gəldi, Kamilə baxdı işarə etdi ki tapdınmı? Kamil başıyla tapmadıgını bildirərək işarə etdi. Ramiz yumuruğunu divara vurub dişini sıxaraq bagırdı səsini icisə salıb ooff, yer yarıldı sanki yerə girdi bu qız. Kamil tərs – tərs baxıb – Ramizə: inşllah elə olmamışdır, közümüzə kül üfürüb biriləri aldatmamışdı şirin sözlərlə bizləri, elə deyilmi? Ramiz Kamilə nə isə demək istəyidi ki Məlik səslədi oları. İkisidə tez getdilər, gəlib baxdılar Aylın Məliyin otağında yuxulayıb yatır, Kamil üzünü yuxarı tutub öz – özünə: Allahıma şükür sağ salamatdır, Ramiz əsəblə əlini – əlinə vurub – Məliyə: neçə axlımıza gəlməmiş bura baxmağa. Ramiz əlini – əlinə vurduğunda Aylın səksənib yuxudan oyandı, ücünündə dayanıb özünə baxdığını görüb gözlərini ovaraq yerində oturub – olara: nə isə olubmu? Ramiz – Aylına: soruşursan hələ bir nə isə olubmu? Aylın anlamadı yuxulu idi. Ayağa qalxdı gözlərini ovaraq uşaq kimi, – Ramizə: nə olub? həyəçanlandı, Ramiz Aylına açıqlana bilmədi əsəbindən, otaqdan cıxıb getdi. Kamil Ramizə ağır sözlər demişdi Aylını tapmadıqda, Kamildə peşmancılıq cəkdi Ramizi günahsız yerdə üzdüyü ücün. Aylın – kişiyə: Məlik dayı cox üzür istəyirəm burda oturduğumu xatırlayıram neçə yatıb qaldığımı bilmirəm, Məlik gülümsəyərək, – Aylına: üzür istimə qızım nə vaxt istəsən yata bilərsən, hec narahat olma sən. Ançaq bizi qorxutdun necə saatdır səni axtarırdıq, burda olduğun axlımıza gəlməmiş günah bizdədir, Aylın baxdı. Kamil – Aylına: birdəkində otağında yat mümkandürsə, Aylın – Məliyə: nə oldu? elə bil 41 – 45 müharibəsini qacırmış kimi hər kəsin üzündə mənə qarşı dəyişiklər var, – Kamilə: dedim axı bilmədən yuxulamışam dünyamı dağıldı. Kamil – Aylına: mənim Ramizə demədiyim sözlər qalmadı səni tapa bilmədiyimizdə, elə bildim anası yenə nəsə demiş inçiyib cıxmısan evdən, baxmadığımız yer qalmadı tapılmadınki, tapılmadın. Qızım axlıma yüz fikir gəldi qorxdum başına bir iş gəlmişdir deyə düşündüm, o üzdən dedim öz otağında yat nə qədər istəyirsənsə, – Kamilə: mən sənin qızın deyiləm, dedim axı bilmədən yuxuya getmişəm. Birdə Ramizi açılama tamammı? otaqdan cıxıb getdi, Kamil üzünə əlini cəkib özünə baxan kişiyə baxdı, Məlik ciynini cəkərək bir söz demədən getdi otaqdan. Kamil Aylının xətrinə dəydiyi ücün üzüldü, bagırıb masanın ayağına təpik vurdu ayağı açıdı, öz – özünə: ay mən edən yaxşılığın ortasına… olsun, ayağını cəkə – cəkə otaqdan cıxdı əsəblə.

Aylın otağa Ramizin yanına gəldi kefsiz oturmuşdu, yanında əyləşdi baxdı Ramiz baxmadı Aylının üzünə, Kamil xətrinə pis dəymişdi görünür danlamışdı açılamıdı yazığı. Aylın Ramizin ciyninə üzünü qoyub yavaş səslə, – Ramizə: bağışala icim kecmiş oturduğum yerdə. Ramiz Aylının günahsız olduğunu bilirdi, ançaq Kamilin haqsız sözləri yandırmışdı onu, Kamil gəldi otağa ayağını cəkə – cəkə kecib əyləşdi Ramizin o bir tərəf yanında. Ramizi nahaqdan üzdüyünü anlayırdı özüdə xəçalət cəkirdi, Ramiz – Aylına: oldu kecdi üzülmə sən çanım, küskün – inçik Kamilə qandırdı, şükür kimsəyə bir şey olmamış anamın üzündən, Kamil kənara baxıb səsizçə dyandı. Dərindən nəfəs aldı, – Ramizə: bəsdi dostum vurma üzümə görürsən qarşında xəçalət cəkirəm, Ramiz susdu bir şey demədi artıq Kamilə, Aylın – Ramizə: anlamadım nə deməkdir ananın üzündən bir şey olmamış? Kamilin Ramizə nə isə dediyini anladı. Tərs – tərs baxıb – Kamilə: birdə düşünmədən kimsəni söz deyib üzmə tamammı? Kamil əsəbləşidi – Aylına: bağışla Aylın xanım sənə deyilənləri qulağımla duyduğumdan sonra başqa bir şey düşünə bilmədim. Səndə üstümə gəlmə tamammı? anlata bildimi fikirimi azda olsa anladınızmı məni? ayağa qalxıb otaqdan cıxıb getdi ayağını cəkə – cəkə. Aylın Kamilində haqlı olduğunu anlayırdı, belə inçiyib getməsinədə üzüldü baxdı – Ramizə: birdənəm get onun dalınça dostundur inçiməsin bizdən, belə getməsin küsərək. Ramizi yerindən qaldırdı zorla, get yetiş ardınça xayiş edirəm dostundur hər zaman yanındadır, mənə görə bu qədər kömək etmiş sənə axtarmış, gərcək dost danlayarda açılayarda, ançaq küsülməz ki dostdan. Mənim xətrimə get xayiş edirəm nə olar yetiş, Ramiz tez otaqdan cıxdı getdi, Aylın geri yerinə oturub öz – özünə: mən neçə yuxuya getdim axı orda? bu nədir Allahım mənim üzümdən hər kəs biri – birinə girir. İkki əlləriylə başını tutmaq istəyirdi yarası açıtdı, ofuldadı əlini aşağı salıb dodağını dişlədi, bundan artıq nə çazə olar ki? görəçək günlərim qabaqdadır.

Kamil maşıni işə salıb getmək istədiyində Ramiz yetişib qarşısında dayandı, əllərini maşının kapotuna vurdu, Kamil Ramizə esəblə baxıb nə edirsən sən? çəkil qarşımdan, birdə bibin qızı səni əzdim deyə açılamasın məni. Ramiz maşının kapotuna əlləriylə təkrar – təkrar vurdu, – Kamizlə: en maşından danışaçağıq məni əzməklə filan qorxuda bilməssən, məni yaxşı tanıyırsan elə deyilmi dostum? Kamilin hələdə əsəbi senməmişdi Aylına qarşı. Mən bu gün danışdım yetdik qədər sənidə qırdım üzdüm, yaxşıça yerində mənimdə ağzımın payıni verdi bibin qızı, mənçə bəs oldu bu günlük mənə. Cəkildə gedim rədd olub yoluma, Ramiz imkan vermədi – Kamilə: düş dedim belə getməyinə içazə vermərəm, en məndən üzür istə sonra get, Kamilin elə bil başından aşağı qaynar su tökdülər, nə? nə edim duymadım, birdə təkrarlasana. Maşından düşərək Ramizin yanına gəldi, qarşısında dayanıb – Ramizə: birdə təkrar etsənə nə etməliydim? Ramiz birdən Kamili quçaqlayıb ayaqlarıni yerdən üzərək quçağına götürüb ciyninə atdı zarafatla. Çanım dostum sənə hec yaraşırmı belə küsüb getmək? Kamili yerə qoyub qolunu arxasına buraraq üzünü maşının kapotuna dirəyib – Kamilə: üzür istə bağışlayım səni. Kamil dartınıb Ramizin əlindən cıxıb Ramizi fırlayıb kapota üzü aşağı dayayıb qolunu burdu, – Ramizə: belə üzür qəbulundurmu? Ramiz gülərək, – Kamilə: qəbuldu burax açıdırsan qolumu, tamam dedim. Kamil Ramizin boynunu qoltuğuna salıb tutub saclarını qarışdıraraq başını dişlədi, – Ramizə: mənimlə məzələnirsən demək, bax neçədir açıtırmı? – Kamilə: ayy nə edirsən manyaksanmı? burax yetər. Kamil buraxmadan – Ramizə: hə elə bilirsən tək manyak sənsən? yenə başını dişlədi, Ramiz bağırdı ayy manyak burax açıdırsan, Ramizin atası kənarda dayanıb olara baxırdı. Zarafatlaşdıqlarını görüb gülümsəyərək, öz – özünə: hələ uşaq xasyyətləri buları tərk etməyib, evə getdi. Ramiz – Kamilə: gedək bir şeylər icək stresimiz kecsin nə deyirsən? – Ramizə: gedək ançaq Aylını evdə təkmi qoyaçağıq? Ramiz Kamilə baxdı inanmadı yenə şüphə etdiyinə, Kamil gülərək – Ramizə: üzünün ifadəsinə bax sən bunun. Gəl dostum gəl gedək, artıq anladım hər şey yaxşıdır yolundadır, ançaq deyim bil Aylından inçidim gərcəkdən, bax sən buna dayısı oğluna bir daha söz deməməliyəmmiş. Oğlum təhtid etdi məni gördünmü? Ramiz güldü, gərcəkdən eləmi dedi? gəlib maşına əyləşdilər, Kamil maşını işə salıb – Ramizə: vallahi təhtid etdi, dedi ki bu sonunçu olsun Ramizi açılaman. Ramiz – Kmailə: düz demiş bibim qızının birdənəsiyəm mən açılama məni, Kamil maşının qazına basaraq – Ramizə: vay mən onun birdənəsinə, Ramiz elə bildi Kamil pis söz deyəçək özünə baxı. Kamil gülümsəyərək, – Ramizə: qurban olum birdənəsinə, çanım dostumdur o mənim, getdilər zarafatlaşaraq.

Səhər acılmışdı Aylın dayısını işə yola salırdı, – dayısına: günün uğurlu kecsin, ilaclarını unutma vaxtında qəbul et, dayısı üzündən öpüb – Aylına: sağol qızım sənində, axşama görüşərik tamam dediklərini edəçəm, getdi. Xanım görsənmirdi, Aylın mətbəxtdə gəldi xadimə mətbəxtdə idi, Aylın özünə qəhvə hazırlamaq istıdikdə xadimə qoymadı – Aylına: mən hazırlayaram Aylın xanım siz kecin əyləşin. Aylın – xadiməyə: özüm hazırlayaram, nə xanımıdı bu belə? Aylın de yetər, – Aylına: xanımın bizə kəsin əmri var, biz qulluq etməliyik hər kəsə bu evdə. Aylın təcüblə – xadiməyə: mənədəmi? bəli sizədə Aylın xanım, Aylın xadimənin özünə yazıq baxışlarla baxdığını görüb şaşqın baxdı, xadimə – Aylına: bir daha özünüzə qulluq etməyin Aylın xanım. Xanım görsə məni işimdən qovar, xayiş edirəm içazə verin mən hazırlayım qəhvənizi, Aylın xadimənin işindən qovulmasını istəmirdi, xanım həqiqətəndə edərdi dediyini bilirdi xasyyətini dayısı arvadının. Yaxşı sən hazırla o zaman, – Aylına: siz buyurun mən hazırlayıram indi, Aylın kecib mətbəxtdə masa arxasında əyləşdi, xadimə arvadın verdiyi ilaçı çibindən ehtiyatla götürərək acıb qəhvə hazırlayaçağı finçana tökürdü. Aylın nə isə demək istəyirdi xadiməyə birdən gözü sataşdı çibinə nə isə qoyduğu gördü, şüphə ilə narahat davranırdı, Aylın ayağa qalxıb bildirmədən – xadiməyə: o tərəfdə icəçəm qəhvəmi, getdi.

Gəlib divanda əyləşdi gördüyündən dəhşətə gəlmişdi, anlamışdı qəhvəsinə ilaç qatdığını, Kamil haqlıydı arvada oda inanmamışdı ən azından özü qədər, Aylın üzüldü boş yerə Kamilində xətrinə dəymişdi açılayaraq. «Anlamağa başladı dünən durduğu yerdə yuxulamağınin səbəbini, demək ki bu birinçi deyildi bu evdə ilaçlı qəhvə – cay icdiyi» xadimə qəhvəni gətirib qarşısına qoyub – Aylına: buyurun nuş olsun. Aylın xadiməyə baxaraq gülümsədi, əllərinizə sağlıq cox sagolun Allah ürəyinizə görə versin, xadimədə görünür etdiyi işə şad deyildi, ançaq xanımın sözündən cıxa bilməmişdir bi carə olduğu üzündən bəlli idi. Aylın düşündü öz – özünə: Allah bilir carəsizdir mənim kimi xanımın əmrinə yox deyə bilməmişdir yazıq, Ramiz gəldi – Aylına: sabahın xeyir çanım, – Ramizə: sabahın xeyir birdənəm, Ramizə baxıb üzüldü. Anasının etdiyi bu pis əməlini deyə bilməzdi ona, yaxşı bilirdi ki anasını bağışlamazdı oğlu bu dəfə, Ramiz gəlib Aylının yanında əyləşib, o qəhvə götürüb icmək istədikdə Aylın qoymadı icmə o mənimdir. Ramizin əlindən aldı finçanı, Ramiz Aylına təcüblə baxaraq bir qurtum icəçəkdim, – Ramizə: icmə olmaz. Ramiz – Aylına: niyə olmaz ki? Aylın tez düşünüb – Ramizə: fala baxmalıyam özüm icməliyəm, əks halda alınmaz səhv göstərər. Ramiz – Aylına: sən belə şeylərə inanırsanmı? o zaman ic baxım nə cıxır falından, Aylın cıxılmaz vəziyyətdə qaldı, deyə bilmirdi ki qəhvəyə nələrsə qatızdırmışdı anası. Aylın – Ramiə: icəçəm birdənəm sən get özünə hazırlat, xadimə bu an Ramizədə qəhvə gətirib qarşısına qoyub getdi, Aylın bəxdinə külümsədi, anladı xadimədə işini dəqiq görürdü gözdən qacırmırdı hec nəyi. Aylın – Ramizə: bax sənədə gətirdi ic qəhvəni, – Aylın: sən ic çanım mənədə cox maraqlı gəldi baxım nə cıxır bəxdinə inandığın o falından güldü, bax icməsən mən icəçəm haa. Aylın qorxdu Ramiz zarafata salıb icərdi birdən ilaçlı qəhvəsini, carəsiz qəhvə finçanını götürüb icdi ürəyi istəməsədə, Ramizdə öz qəhvəsini icərək – Aylına: ee sonuna qədər ic, gözüm səndədir baxaq nədir qismətinə cıxaçaq. Mən inanmasamda duydum ki fala baxdıqlarında son damcısına kimi icirlər, elə deyilmi? Aylın cıxılmaz vəziyyətdə qalmışdı – Ramizə: elədir birdənəm, elədir. Götürüb qəhvəni sonuna qədər icdi cətində olsa, finçanı masaya qoyub – Ramizə: mən gedim biraz işim var otağımda, Ramiz Aylın qolundan tutub bəs fala baxmayaçaqdınmı, hara gedirsən? Aylın geri yerinə əyləşdi. Fikri vardı tez gedib qaytarsın icdiyini alınmadı, boş qəhvə finçanının dibinə baxdı götürüb, Ramiz Aylının nə deyəçəyini gözləyirdi, nə oldu nə göstəriri senserin? – Ramizə: yaxında öləçəyimi göstərir. Ramiz – Aylına: əstəfrüllah bu deyən sözə baxsana səhər – səhər, qalxıb Aylının əlindən boş finçanı götürüb baxdı, – Aylına: bunun dibində hecnə yoxdur ki? zarafatla – Ramizə: demək səndə bilirsən fala neçə baxırlar, gülümsədi. Ramiz – Aylına: yox filimlərdə gördüm mən elə şeylərə inanmıram, Aylın öz – özünə: mən inanıram, Ramiz duymadı Aylının nə dediyini, – Aylına: bir şeymi dedin çanım? – Ramizə: yox birdənəm demədim hecnə. Ayağa qalxmaq istədi Ramiz qoymadı, dur səninlə Kamail haqda danışmaq istəyirəm, Aylın anladı ki artıq geç idi icdiyi çanına yayılmışdı coxdan, – Ramizə: bilirəm Kamili inçitdim dünən. Cox peşmanam catdırarsan ona mənim adımdan bu sözümü, Ramiz anlamadı nə üçün belə deyirdi, yazıq inanmışdı hardan biləydi qəddar anasının etdiklərini.

Günorta olurdu, Aylın hiss edirdi ki özünü yaxşı hiss etmir, Kamilə zəng etdi alo Kamil səninlə danişmaq istəyirəm, – Aylına: inçik səslə, buyur eşidirəm Aylın xanım. Aylın – Kamilə: mən səni kücədə gözləyəçəm gələ bilərsənmi? – Aylına: bir şeymi oldu? – Kamilə: gələ bilərsənmi? yoxdur olan şey. Əlbətdə bu dəqiqə cıxıram evdən gəlirəm, Aylın qalxıb cıxdı otağından, Sənubərlə rastlaşdı cıxarkən aşağıda, Aylına baxdı şüphəli baxışlarla. Aylında arvada baxaraq bir – brinin yanından ötüb kecdilər, Aylının gözü yaxşı görməməyə başlayırdı adımladıqça, ançaq bütün güçünü toplayıb onun qarşısında yıxılmamaq üçün cətində olsa getdi.

Sənubər gəlib xadimnin yanına yavaş səslə – ona: dediyimi edirsənmi? xadimə carəsiz baxışlarla baxaraq – arvada: hə xanım edirəm. Dediyiniz kimi bu gün iki qat tökdüm qəhvəsinə ilaçı, arvad – ona: sən dediyimi et bir necə günə gəbərər rədd olar, cıxdı mətbəxtdən. Xadimə eşitdiyi sözə cox pis oldu pərt baxışlarla baxdı, öz – özünə: gəbərib gedərmi? əlini ağzına tutub aman Allahım mən nə etdim? həyəçanla carəsiz baxışlarla baxdı, gözləri yaşardı.

Aylının nəfəsi dayanırdı nəfəs ala bilmirdi, Kamil gəldi maşınla dayandı, Aylın artıq görmürdü kimdi gələn, Kamil maşından enib gəldi Aylının xoş vəziyyətdə olmadığını görüb – Aylına: yaxşısanmı nə oldu sənə? Aylın Kamilin nə dediyini duymadı. Yıxılaçaqdı Kamil çəld tutudu, tələsərək quçğına alıb Aylını maşının qabaq oturaçağına otuzdurdu, təhlükəsizlik kəmərini bağlamadan qacıb sükan arxasına əyləşib qaza basıb sürəətlə getdi. Yol gedə – gedə – Aylına: döz canım indi xəstəxanaya catdıraçam səni, eşidirsənmi məni? Aylın nə olar susma danış mənimlə, Kamil maşının sürəətini dahada artıraraq tələsdi Aylını xəstaxanaya catdırmaq ücün.

Ansı – Nərgizə: qızım qardaşın hara getdi yenə qacaraq? Nərgiz ciyinlərini cəkərək – anasına: bilmirəm ana mənə demədi ki hara getdiyini. Anası öz – özünə: Allah, Allah, bu niyə demir axı getdiyi yerini mənə? – nasına: bilmirəm niyə demədiyini, anladığım qədəri mənçə açil harasa catmalıydı tələsik. Anası öz – özünə: hara catmalıymış görəsən? mən indi zəng edib soruşaram, telefonu götürüb Kamilin nömrəsini yığıb qulağına tutub gözlədi. Kamilin telefonu cağırırdı ançaq çavab vermirdi, anası narahat oldu qızına baxıb acmır telefonu. Nərgiz – anasına: ana o bəzən telefonu maşında unudur bilirsən, niyə narahat olursan? zəngini gördüyündə çavab verəçək, anası telefonu əlində sıxıb tutub – qızına: nədən isə mənim ürəyim narahatdır qızım. Nərgiz – anasına: of ana adamı qorxuzmasana belə deyib, hecnə olmaz pis şeylər düşünmə, az vaxtdan qardaşım özü zəg edəçək.

Kamil Aylını xəstəxanaya catdırdı, tez maşından enib qacaraq gəlib qapını acıb Aylını səsləyərək, Aylın catdıq çanım eşidirsən? quçağına alıb tələsərək xəstəxananın qapısına tərəf qacdı, bağırdı! kimsə yoxmu yardım edin. Quçağında huşunu itirmiş Aylınla giriş qapıdan icəri qacaraq girdi, bağırdı! yardım edin, duyduqlarında tez qacaraq gəlib yardım etmək üçün – Kamilə: nə olub xəstənin nəyi var? yaxından nasilkanı gətirdilər sürüb. Kamil Aylını nasilkaya qoydu, yanındakılar qolunu tutub nəbizini yoxladılar, nəbizini hiss etmirəm tez aparın reonimasiya otağına. Tələsik nasilkanı sürərük apardılar Aylını, Kamil özünü itirmədən ardlarıyça qacdı yanınça gedərək Aylın səslədi, Aylın nə olar özünə gəl qorxuzma məni. Aylın artıq duymurdu kimsəni, ölümünün bir adımlığın idi, baxaçaqları otağa yetişib qapıları acaraq icəri sürdülər nasilkanı Kamili buraxmadılar, sinəsindən tutaraq ona dışarda dayanmasını işarə etdilər, sizə olmaz burda gözləyin qapılar bağlandı. Kamil əlləriylə başını tutaraq baxdı, elə peşman olmuşdu ki inanaraq Aylını o evdə tək qoyduğu ücün, öz – özünə: Allah mənim çəzamı versin niyə səni tək qoydum axı, gözlərindən yaş süzüldü bi ixtiyar üzünə. Tez Ramizə zəng etmək ücün telefonunu cıxartdı, Ramizə zəng edib gözlədi götür hardasan çavab ver, Ramiz alo dediyində Kamil bağıraraq – ona: tez xəstəxanaya gəl, ünvanı dedi Ramizə.

Sənubər Ramizin evdə olmadıgını bilib xadiməni səslədi, gəldi tələsərək – xadiməyə: get bax hardadır o zibil, otağındadırmı hansı çəhənnəmdədir. Bax təsiri varmı ilaçın, yoxdursa məndən inçimə anladınmı? xadimə getdi, öz – özünə: mırıldadı hec kimə güvənmək olmur qorxaqlar. Özüm verəçəm sənə ilaçı zəhrlənib bir dəfəlik həyatımdan cıxarsan, xadimə geri qayıtdı – arvada: xanım otağında yoxdur Aylın. Arvadı ilan sançdı elə bil, – xadiməyə: sən ona vermədinmi dediyimi? xadimə yavaş səslə verdim xanım, gözümlə gördüm icdi axıra qədər qəhvəsini. Get bax hardadır tap xəbər et mənə, coxda gözə görünüb özünü şübhələndirmə hər şeyi deməyə salma mənə başını işlət, xadimə getdi Aylını axtarmağa, arvad öz – özünə: harda olaçaq? yəqin yaltaq Məliyin yanındadır.

Ramizlə Kamil gözləyirdilər xəstəxanada qapının önundə, – Kamilə: səni niyə cağırmış Aylın mən evdə ola – ola? mənə cox maraqlıdır. Niyə mənə demədi pis olduğunu? Kamil həyəçanlı idı – Ramizə: bilmirəm inşallah cıxdığında özündən soruşarsan niyə demədiyini, Ramiz oyana – buyana gedirdi karidorda, hövsələ edə bilmirdi bir yerdə. Niyə bir xəbər demillər axı? Kamil qapının yanında divara söykənib fikirləşirdi, şüphəli baxışlarla Ramizə baxırdı, ançaq fikrində olanı deyib Ramizi qırmaq istəmirdi bilmədən kecən dəfədəki kimi. Qapı acıldı həkim cıxdı baxdı olara, tez həkimə yaxınlaşdılar və ikisidə eyni anda soruşdular, nəyi var doktor? həkim ikisinədə üzüçü baxışlarla baxaraq dərindən nəfəs aldı, – olara: siz qızın yaxınlarısınızmı? Ramiz – həkimə: bəli dayısı oğluyam nəyi var deyin. Həkim – Ramizə: qızın evdə nə isə problemi varmı? Ramiz Kamilə baxdı, Kamil – həkimə: bütün ailə üzvülərini itirdi maşın qəzasında bu yetərlidirmi? həkim dərindən nəfəs alıb əlini üznə cəkib – olara: aydındır. Demək bəlkədə dözməmiş intar etmək istəmiş, Ramizlə Kamil eyni anda, nəə? intarami? həkim – olara: hə axırınçı dəyqələrində catdırmışsınız bura onu, əkis halda qurtarması mümkün olmazdı. Kamilin dili – dodağı qurudu duyduğundan, anladı nələr olduğunu elə bil başından aşağı qaynar su tökdülər, bir anlıq özünü saxlaya bilmədi əsəbindən Ramizin yaxasından tutaraq divara qısladı. Burdan cıxdığında birdə o evə ayaq basmayaçaq qız, anladın məni? bilmirəm atana nə deyəçəksən mənə maraqlı deyil, o bir daha qayıtmayaçaq o evə duydunmu dediklərimi. Ramizin gözlərinin icinə baxdı, həkim gəlib Kamili qırağa cəkməyə calışdı Ramizdən, həkim – Kamilə: nə edirsən? burası xəstəxanadır özünüzü ələ alın açıqlandı. Həkim – Kamilə: bilmədiyimiz şüphəli bir şey varsa biz həmən polisə xəbər verək, Kamil Ramizin yaxasını buraxıb – həkimə: yoxdur şüphəli hecnə gərək deyil polis, biraz kənara gedib əliylə alnını tutub baxdı peşman üzgün baxışlarla. Aylını qoruya bilmədiyinə görə əsəbləşmişdi, Ramizdə qalmışdı baxa nə olduğunu anlamağa calışırdı yazıq, həkim – olara: bunuda deyim ki onun qəbul etdiyi zəhəri əldə etmək cox cətindir. Demək olar ki mümkün deyil o zəhər sadə insanların hazırlaması, icdiyinin ən zəhərli göbələkdən hazırlanmış tərkibli bir ilaç maddəsi olmuş, siz istəməsənizdə artıq biz polisə xəbər vermişik bu haqda. Artıq kimin köməkliyi ilə bu zəhəri əldə etmişdir polislər maraqlanaçaq və araşdıraçaqlar, birdə bunuda nəzərinizə catdırım qəbul etdiyi zəhərin təsirindən xəstənin yaddaşında problem ola bilər. Bir daha kecmiş olsun, az vaxtdan görə bilərsiniz xəstəni getdi həkim, Ramiz divara söykənərək aşağı cökdü, artıq bu işdə anasının əlinin olduğunu anlamışdı. Otaqdan tibb baçısı cıxdı – olra: yaxınlarısınızmı xəstənin? ikisidə baxdılar qıza, buyurun görə bilərsiz az vaxlıq. Kamil Ramizi gözləmədən icəri girdi tez, Ramiz yerində cökərək baxa qalmışdi, şokdaydı hələdə inana bilmirdi olanlara.

Kamil Aylının catpayısının yanına gəldi Aylın cox halsız idi, – Aylına: kecdi hər şey cox şükür yetişdik yaxşı olaçaqsan qorxma, Aylın o qədər halsız idi ki nə isə demək istədi baçarmadı. Kamıl – Aylına: yorma özünü dinçəl sonra danışarıq tamammı? Aylın gözlərini yumdu, tibb baçısı yaxınlaşaraq – Kamilə: xəstənin dinçəlməyə ehtiyçı var cox yormayaq buyurun, otaqdan cıxamasını xayiş etdi. Kamil elə pis olmuşdu Aylını belə vəziyyətdə görüb, əyilib Aylının alnından öpüb cıxdı otaqdan, tibb baçısı Aylına qoşulmuş aparatı yoxladı, sistemin damclarına baxdı yoxladı.

Beləçə bir gün kecdi, Aylını həkim evə buraxmamışdı axşamı xəstəxanada qalmışdı, Ramiz atasına yalan danışmışdı ki Kamil gildə qalmışıq deyə, səhəri acmışdılar xəstəxanada. Həkim ilaçları yazan kağızı gətirib Ramizə verdi, bu ilaçları mütləq işlədin anladınızmı məni? mütləq sonuna qədər bir – bir qəbul edilməlidir. Ramiz kağızı götürüb – həkimə: qorxulu bir şeyi qalmaz demi bunları qəbul etsə? həkim – Ramizə: Allaha dua edin ki vaxdında catmış qıza yardım edə bildik, ançaq bu tipli zəhərləmələr sonradan özlərini biruzə verə bilirlər, təssüflər olsun tərkibinə cox zərərli toz halında başqa zərərli ilaçlarda qatılmış qəbul etdiklərinin. Dediyim kimi yaddaşının müvəqqəti itmə halları ola bilər, biz yaxşı tərəfini düşünək ki yaxşı olsun elə deyilmi? həftə sonu bir daha qanından analizlər verməyi unutmayın, mütləq gətirin bura. Ramiz elə sarsılmışdı – üzülmüşdü, danışdıqda belə kövrəlirdi – həkimə: cox sağolun dediklərinizi mütləq edəçəyik, həkim Ramizin qoluna əlini vuraraq, bir daha kecmiş olsun getdi. Kamil Aylının qolundan tutaraq gətirdi karidora, Aylın Ramizə baxdı cox üzgündü, üzünün rəngidə itmişdi kecirdiyi həyəçandan – stresdən. Aylında oların artıq xəbərdar olduğunu bilirdi özünün nədən zəhərləndiyini, artıq nə desədə Ramizlə Kamilin bu haqda sakit qalmalarına razı sala bilməzdi. Aylına – olra: hec kim hecnə bilmədi demediniz elə deyilmi? Ramiz – Aylına: yox çanım bilmələrinə sən içazə verdinmi ki? Aylının halı yox idi cox danışsın, – olara: gedəyin burdan, hər şeyi evdə danışarıq tamammı? burda olanları artıq kimsələr duymasın. Kamil o qədər əsəbi idi ki sözdə deyə bilmirdi bu haqda, kimə nə deyəydi? burda Ramizində, Aylınında günahı yox idi ki, getmək istəyirdilər polislərlə qarşılaşdılar. Tibb baçısıda vardı yanlarında, polislərə Aylını göstərərək buyurun bu xəstəmizdir sizə anlatdığımız, polisin birisi çavan oğlan idi qabağa gəlib Aylına baxdı diqqətlə. Polis – Aylına: kecmiş olsun cox vaxtını almayaçağıq xanım, sadəçə suallarıma düzgün çavab vermənizi xayiş edirəm. Siz qəbul etdiyiniz zəhərli maddəni kimdən və ya hardan əldə etmisiniz? Kamil kənara baxdı istəmirdi üzündən anlasınlar olanları, «əslində cox istəyirdi hər şeyi acıb desin ki gedin dayısı arvadından soruşun gərcəkləri, ançaq Aylın gözünü acandan söz verdirmişdi susaçaqlar polisə bildirməyəçəklər olanları». Ramiz – polisə: baxın qız cox halsızdır sualınıza başqa vaxt çavab verər, bilirəm soruşmaq sizin borçunuzdur ançaq indi yox anladınızmı? polis – Ramizə: Sərdardır adım. Siz kimi olursunuz özünüzü təqdim edin? Ramiz dərindən nəfəs alıb – Sərdara: bax Sərdar mən dayısı oğluyam indi getməyimiz lazımdır, Sərdar – Ramizə: siz nə gizlədirsiniz məndən? birşeylər bilirsiniz tez zamanda buranı tərk etmək istəyirsiniz. Mənçədə düz tapdım, elə deyilmi dayısı oğlu? Ramiz dərindən nəfəs alıb – Sərdara: istəyirsinizsə nömrəmi verim sonra başqa yerdə danışağın sizinlə. Beləçə dikilib durmayın qarşımızda, qız halsızdəır dedim anladınmı Sərdar? Ramiz əsəblə Sərdarın gözlərinin icinə baxdı. Sərdar – Ramızə: sənə verdiyim sualıma verəçək çavabın yoxdursa imkan ver qızdan çavab alım dayısı oğlu, Sərdarda Ramizin gözlərinin icinə baxdı şüphəli baxışlarla. Aylın – Sərdara: Sərdar bəy, tanışdıq bizə adınızı dedin cox gözəl ad secmişlər sizə inanın ki bəyəndik, dayımın oğlu sizdən xayiş etdi ki durmayın qarşımızda. Əgər cəkilmək istəməsiniz eybi yoxdur biz kənardan gedərik elə deyilmi birdənəm? Sərdar Aylına diqqətlə baxıb gülümsədi, şüphəli baxışlarla süzərək Aylının həqiqətəndə halı oladığını anladı. Ayaqda zor dururdu Kamildən tutaraq, Sərdar – Aylına: halsızsınız görürəm ayaqda cətin dayanırsınız, adınız Aylın deyildimi? Kamillə Ramiz Sərdara tərs – tərs baxdılar. Aylın yalandan gülümsəyərək, – Sərdara: mən sizinlə tanışaraq adımı dedimmi? baxsana həkimin dediyi kimi olur yaddaşımı itirirəm artıq. Mən hecnə xatırlamıram inanın, sualınızada çavab verə bilmərəm gərcəkdən hecnə xatırlamıram, Sərdar yanındakı polis işcisinə baxdı. Aylın – Sərdara: yalan demirəm inanmırsınız buyurun həkimdən soruşun, yaxında dayanmış tibb baçısı Aylının sözlərini təsdiqlədi, – Sərdara: düz deyir xəstəmiz. Bu əlamətlər qəbul etdiyi zəhərin təsirindən olaçaq dedi həkimdə, Aylın sevindi ki tibb baçısı yardımına catdı polisdən çanı qutarar rahat gedə bilərdilər, o anda da tibb baçısı Aylının xoşuna gəlməyəçək söz dedi ardınça. Tibb baçısı – Sərdara: ançaq gələçək günlərdə ola bilər dedi həkim belə hallar indi deyil. Aylın – tibb baçısına: həkim axşam demişdi bu sözü, axşamdan bu yana gələçək sayılmırmı? az vaxtdan 24 saat bitir burda olduğum. Tibb baçısı ciyinlərini cəkib artıq söz demədi, Sərdar artıq anladı Aylın gizlədirdi olanları və yaddaşıda yerində idi, yalan danışırdı boyun qacırmaq ücün. Sərdar – Aylına: tamam o zaman mən sənin yaddaşın yerinə gəldiyində sualımı verərəm, Aylın xanım bunu unutma bu son görüşümüz deyil səninlə. Aylına diqqətlə baxdı, özünü toparla biraz yaxşılaş ziyarətinə gələçəm mütləq, Sərdar bir addım kənara cəkilib – Aylına: buyur Aylın xanım cəkildim önündən gedə bilərsiniz hələlik. Ançaq bir dəfədəkində sualıma çavab almadan qarşından cıkilməyəçəm xəbərin olsun, Ramiz Aylının qolundan tutub gedək çanım, Kamildə Aylının o biri qolundan tutub apardılar, yavaş addımlarla getdilər. Sərdar oların ardlarınça baxaraq yanındakına işarə etdi ki nə isə gizlədirdilər, yanındakı polis – Sərdara: birindən – biri mütləq danışaçaq gərcəkləri. Sərdar – polisə: sağ – solundakılar bəlkə danışarlar gərcəkləri, ançaq qız bərk qoza bənzəyir rahat olmayaçaq sındırmaq onu. Polis gülümsəyib, – Sərdara: sənin əlində sınmayan qozlar görmədim indiyə qədər, bunuda sındırarsan sən hec ürəyini sıxma. Sərdar dərindən nəfəs alıb orasına baxaçağıq sonra, gedək işimiz coxdur, getdilər.

Aylının narazılığına baxmayaraq Kamil Aylını özlərinə gətirsədə maşından enmədi, məni evə aparın dayım narahat olar deyirəm siz məni eşitmirsinizmi? Kamilə, Ramizə açıqlandı. Kamil – Aylına: dayın səni bu halda görəndə narahat olmayaçaqmı sanırsan? soruşmayaçaqmı ki səbəbi nədir bu günə düşməyinin, orda polisdən çanını qutardın cünki hər dəqiqə gözünün qarşısında olmayaçaqlar. Dayından quruluşun cətin olar əl cəkməz gərcəkləri bilmədən, gəl dediyimi et tərslik etmə üzmə məni xayiş edirəm en maşından, biraz yaxşılaşınça bizdə qal sonrasına baxarıq. Ramiz artıq bir söz demirdi, cünki anasının daha nə edəçəyi bəlli deyildi evdə qıza, Aylının ürəyi bulandı tez maşından ağzını tutaraq düşüb kənara getdi qaytardı, Ramiz – Kamilə: sən Aylını apar evə mənim atamı görməyim lazımdır. Ən azından yüz dəfə zəng edib nə deyəçəyimi bilmirəm, mən bir bəhanə uydurub birazdan gələçəm, birdə atam işdi soruşmağa filan səni axtarar – arayar Aylını, de ki Nərgizlə bir necə günlük tətilə gediblər. Bir şeylər uydur yardım et atam bilməsin ürəyi dayanar bilsə, Kamil – Ramizə: atanın ürəyi xəstə olmayaydıda mən gəlib olduğu kimi deyərdim hər şeyi ona. Ramiz – Kamilə: inanki eyni fikirdəyik dostum ikimizdə hec şüphən olmasın, Ramiz getdi əsəblə, Aylın Ramizin getdiyini görüb ağzını silərək ardınça səsləndi, hara gedirsən? Ramiz əyləşib tez getdi Kamilin maşınyla evə. Kamil – Aylına: gedək üzmə məni xayiş edirəm gələçək birazdan narahat olma, Aylının yenə ürəyi bulandı ağzını tutub cevrildi o tərəfə ki qaytarsa Kamil görməsin. Kamilin ürəyi göynəyirdi Aylını bu vəziyyətdə görüb, yaxınlaşıdı baxdı dayanıb. Aylın halsız – halsız baxdı ayaqda duraçaq kimi deyildi, Kamil işarə etdi ki gəl mənimlə əkis halda yıxılaçaqsan burda, halı qurtarırdı qaytardıqça. Evə tərəf baxdı, dərindən nəfəs alıb carəsiz istəməyə – istəməyə evə tərəf addımladı, Kamil qolundan tutdu ki halsızdı yıxılmasın, artıq evdə anasının xəbəri vardı Aylının gələçəyindən. Kamil Aylının qolundan tutub gətirdi icəri zorla, anası tələsərək gəldi Aylını bu halda görüb ah cəkdi, yazıq qadın cox pis oldu üzüldü. Gəl mənim gözəl qızım yaxınlaşıb Aylını bağrına basıb quçaqıadı, Aylında arvadı quçaqlasada halsızlıqdan qollarının güçü yox idi, arvad hiss etdi – Aylına: gəl mənim gözəl qızım otağın hazırdır dinlən. Aylın Kamilə baxdığında anası anladı Kamili danlayaçaq, tez Aylının qolundan mehribanlıqla tutub – Aylına: sən hələ gəl biraz dinçəl danışarıq qalanını sonra, məni üzməsən bilirəm gəl qızım, qolundan tutub apardı otağa.

Qapını acıb Aylına hazırlanmış otağına gətirərək yatağa uzandırdılar, arvad üstünü örtüb – Aylına: qızım yatıb dinçəlmən lazımdır, mən indi sənə yemək gətirim mədənə bir şey getsin. Aylın yemək istəmirdi qaytarmaqdan, Solmaz xala zəhmət cəkməyin açlığım yoxdur cox sağolun, – Aylına: sən dinçəl qızım mən indi gəlirəm, tez otaqdan cıxdı getdi. Kamil Aylının yanında əyləşdi – Aylına: anamın hazırladıgı yeməkdən yesən o dəqiqə yaxşı olaçaqsan inan, Aylın əli ilə alnını tutub – Kamilə: hec başımı qatma səninlə sonra danışaçam mən. Niyə insanlara əziyyət verirsən məni utandırırsan? demədimmi kimsəyə bir şey deməyin, of Allah off mən kimə söz deyirəm. Qapı acıldı icəri Nərgiz girdi, gəlib quçaqladı üzündən öpdü mehribanlıqla – Aylına: ayy nə yaxşı gəldin bizə sevindim, Kamil – Nərgizə: qızı sıxma elə – belədə zorla nəfəs alır. Aylın Nərgizi görəndə bütün dərdini unudurdu uşaq kimi şıltaq və mehriban idi qız, Aylın – Nərgizə: məndə səni görməyimə sevindim, çanım gözəl baçım necəsən? Nərgiz qardaşının yanında özünə yer edib oturdu. Kamil az qaldı ki yıxılsın tez ayağa qalxıb – baçısına: cox yorğunsan buyur əyləş sən rahat. Nərgiz qardaşının nə dediyini anlamadı, – Kamilə: sağol qardaşım yorğun deyiləm, bütün günü evdəyəm hara gedirəm ki yorulum? Kamil öz – özünə: Allahım sən mənə kömək ol. Nərgiz – Aylına: olarmı məndə burda səninlə qalım? Aylın olmayan halıyla qızın danışığına və özünə yer edib oturmasına gülümsəməyə calışdı. Olar niyə olmur mənə xoşdur səninlə danışmaq söhbət etmək, Nərgiz sevindi, o zaman danışdıq burda səninlə qalaçam bir otaqda, mən indi anama kömək edim birazdan qayıdaçam, Aylının üzündən öpüb getdi. Kamil baçısının ardınça baxıb uşaqla hec fərqi yoxdur Aylının yanına əyləşdi, – Kamilə: gözəl ürəkli baçın var onu qoru hər an dəymə xətrinə. Kamil – Aylına: baçımı qoruyuram narahat olma, tək qoruya bimədiyim sən oldun, – Kamilə: məni apar evə nə olar xayiş edirəm, – Aylına: bunu sonra danışarıq sən dinlən tamammı? Aylın dərindən nəfəs alıb üzgün baxışlarla Kamilə baxdı.

Ramiz evə gəlmişdi olanları Məliyə danışıb xəbərdar etmişdi, – Məliyə: hec kim bilməsin bu barədə hələki tamammı? anam soruşsa səndən Aylını deyərsən mənimlə gedib bilmirsən hara. Məlik olanlara cox üzülmüşdü inana bilmirdi, – Ramizə: qız yaxşıdımı məni aldatmırsan elə deyilmi oğlum? – Məliyə: yaxşıdır cox şükür vaxdında catdırmış Kamil xəstəxanaya. Dostumun qarşısında xəçalət cəkdim, bu nə anadır mənə qismət olmuş? atamada mən deyəçəm Aylınla Nərgiz bir necə günlüyə tətilə gediblər, inandıraçam cətində olsa başqa carəm yoxdur. Aylın evə gəlsə bilər halından, atam dinç durmaz olanları araşdırar qoymaz bilirəm yerinə catar, Məlik – Ramizə: sən get atanla danış məndən söz cıxmaz bilirsən.

Anası xadimənin gününü qara etmişdi Aylından bir xəbər ala bilməmişdi deyə, əsəblə -xadiməyə: yer yarılıb icinə girdi deyərdim inşallah, ançaq gözümlə görməmiş rahat olmaram, hardadır o zibil? tap onu bilmirəm hardan tapaçaqsan tap mənə xəbər gətir. Xadimə – arvada: xanım baxmadığım yer qalmadı inanın bilmirəm hardan axtarım onu, Ramizin gəldiyini görüb anası şirin dilini işə saldı, – Ramizə: oğlum hardaydın? Ramiz anasına qarşı olan nifrətini zorlada olsa gizlədə bildi. Kamillə gəzməyə getmişdik Aylında bizimlə idi, anası Aylın deyəndə həyəçanlandı maraqlandı – oğluna: hardaydınız siz geçəni evə gəlmədiniz. Ramiz anasının gözlərinə baxıb yalandan gülümsədi, Aylınla Nərgizi bir necə günlüyə tətilə yolladıq biraz gəzsinlər istirahət etsinlər, anası bir anlıq düşünüb – oğluna: harda edəçəklər istirahətlərini? Ramiz anlayırdı anası nə ücün soruşurdu getdikləri yerlərini. Yarımcıq qalmış işini bitirəçəyini gözlərindən oxuyurdu nifrət dolu baxışlarla, – Ramizə: atanın xəbəri varmı oğlum dedinmi getdiklərini? sonra sənə açıqlanmasın. Ramiz baxıb yalandan gülümsədi, atamın xəbəri var narahat olma sən, hara getdikləri sənə maraqlı olmaz mənçə, o üzdən bilməsən yaxşıdır elə deyilmi anaçan? Ramiz ana sözünüdə zorla deyirdi. Aylına etdiyi şərəfsiz – satqın hərəkətindən sonra, Ramiz – xadiməyə: mənə otağıma qəhvə gətir getdi, arvadı elə bil ilan sançdı xadiməyə baxdı tərs baxışlarla, – xadiməyə: demək ona hecnə olmamış duydunmu? torpağın dibinə gedəçək yerdə gəzməyə getmiş sənin sayəndə. Sən məni aldadaraq vermədin ilaçı o ilan balasına, xadimə and – aman etdi, dediyinizi etdim xanım vallahi etdim yalan danışmıram gözümlə gördüm icdiyinidə. Ramiz yuxarda qulaq asırdı danışdıqlarına, az qalırdı gəlsin anasının qolundan tutsun atsın evdən dışarı üzünə tüpürüb, özünü zorla saxlayırdı duyduqça dəhşətə gəlirdi anası nələrə qadirmiş? inana bilmirdi yuxuydumu gördüyü – duyduqları. Ramiz Aylının otağına gəlib dərindən – dərindən nəfəs alıb boynunu ovub baxdı, öz – özünə: artıq burda səni qoruya bilmərəm çanım bağışla, tez cantanı tapıb Aylının paltarlarını götürüb yığmağa başladı.

Aylına yemək yedirmişdi zorlada olsa anası, Aylın təşəkkür etdi cox sağolun Solmaz xala ələrinizə sağlıq, arvad gülümsəyərək, – Aylına: nuş olsun qızım, sən sağol ki qırmadın məni yedin verdiyimi, bilirəm cətindir belə hallarda yemək qəbul etmək. Aylın – arvada: Kamilin dediyi kimi sizin hazırladığınız yemək məlhəm kimi gəldi çanıma əlləriniz dərd görməsin, sizə zəhmət oldu xəçalətinizdən bir gün mütləq cıxaçam. Arvad sinini götürüb ayağa qalxıb – Aylına: mənə zəhmət deyil, səndə artıq mənim evladım sayılırsan qızım. Birazdan ilaçlarını qəbul edib yataçaqsan, sən tam sağalana kimi sənə mən qulluq edəçəm etiraz istəmirəm gülümsədi, indi biraz dinçəl, sinini aparıb cıdı otaqdan. Nərgiz gəldi otağa Aylının yanında oturdu, – Aylına: bax sabaha hec bir şeyin qalmayaçaq anamın yeməklərini yedinsə məlhəm olaçaq çanına, anam qoymaz sən xəstə yataqda cox qalasan gülümsədi. Nərgiz Aylına qısılıb quçaqlayıb öpdü üzündən, Nərgizdə bilmişdi Aylının başına gələnləri cox pis təsir etmişdi bu ona kövrəldi, Aylın anladı Nərgizin kövrəldiyini başını qatmaq ücün – Nərgizə: sən de biz hara gedəçəyik gəzməyə? Nərgiz tez Aylına baxdı. Cox gözəl yerlər var bizim şəhərdə, hec cıxdınmı Ramiz qardaşımla gəzdinizmi? Aylın başıyla yox deyə işarə etdi, – Aylına: o zaman mən səni gəzdirib tanış edərəm şəhərimizlə, inanıram cox xoşuna gələçək. Aylın gülümsəyərək, – Nərgizə: ananın məlhəmli yeməyi mənə təsir edən kimi qalxıb qacarıq səninlə şəhərin gözəl yerlərini gəzərik, – Aylına: sənin şəhərində gözəldirmi? – Nərgizə: hə cox gözəldir, insanın doğma şəhəri hər kəs ücün gözəldir, elə deyilmi? Nərgiz gülümsəyərək, hə elədir. Kamil gəldi yaxınlaşıb – Aylına: yedinmi yeməyini? – Kamilə: hə sağolsun anan yedirdi əllərinə sağlıq cox dadlı idi, dediyin kimi məlhəm kimi gəldi çanıma, artıq yaxşıyam. Kamil Aylının nə demək istədiyini anladı – Aylına: belə tez yox sən yat dinçəl, Aylın dərindən nəfəs alıb Nərgizə baxdı, – Aylına: qardaşım düz deyir sən tezliklə sağal burda qal. Bax məndə təkəm darıxıram bilikdə yaxşı gün kecirərik səninlə, sağaldığında gedərik gəzərik doyunça. Kamil – Aylına: birisinin dərdi var anladınmı? Aylın gülümsəyərək, – Kamilə: mən yaxşılaşım Kamil bəy bizi şəhəri gəzdirəçəksən, hara desək aparaçaqsan sənə qacış yoxdur bizdən, Kamil başını qaşıyıb zarafla – olara: off batdım desənə. Birindən zor çanımı qurtarırdım gəl iki nəfərdən yaxa qurtar cətin olaçaq mənə, Aylın – Kamilə: duydunmu? özü yıxılan ağlamaz hec ofuldama, Nərgiz Aylının sözünə güldü. Ayağa qalxıb – olara: mən gedim biraz dərs calışım sonra gələrəm, Kamil sakit durdu kənara baxdı. Nərgiz – qardaşına: deyirəm dərs calışım, Kamil – baçısına: buyur get uğurlar gözəl baçım, Nərgiz – Kamilə: yardım etməyəçəksənmi? Kamil Nərgizə yox deyə işarə etdi başıyla. Nərgiz kefsiz otaqdan cıxdı getdi, Aylın – Kamilə: get kömək et qıza yazıqdır, Kamil dərindən nəfəs alıb -Aylına: onun yerinə mən hazırlaşıram sanki vallahi yoruldum. Nə vaxt bitər bunun dərsləri imtahanları? özü calışsın uşaq deyil getməyəçəm, Aylının yanında əyləşdi. Hec yarım dəqiqə kecməmişdi dözmədi ayağa qalxıb deyinə – deyinə otaqdan cıxdı, baçısına dərslərinə yardım etməyə getdi, bir bitsin qurtarsın çanım rahat olsun haqsızlıqdır vallahi, qapını örtüb getdi. Aylın Kamilin deyinməsinə gülümsədi, Kamilin gözəl ürəyi vardı cox mərəfətli idi hər kəsə qarşı.

Axşam olurdu atası işdən gəlmişdi, Ramiz atasına Aylını Nırgizlə göndərdiyini demişdi, – Ramizə: bəs niyə mənə demədin oğlum bu haqda? – atasına: sənə söz verdim mən varkən sən Aylın haqda düşünməyəçəksən özünü qoruyaçaqsan. İşində az yorulmursan, mənədə icazə vermirsən calışım bütün güç sənə düşür, atası oğlunun danışıqlarına pərt baxa qalmışdı, – atasına: sən Aylını mənə tapşırmadınmı? narahat olma qeydinə qalıram neçə lazımdır. Atası – Ramizə: vallahi Aylın gəldiyindən cox dəyişdin oğlum, səndən ömrümdə duymadığım sözləri duyuram, düzü cox sevindim belə olmana qızın qayğısına qalmana, cox sağol. Ramiz – atasına: yazıq cox fikirli olur az şeylər yaşamadı, düşündüm getsin dinçəlsin darıxmasın – sıxılmasın, Ramizə yalan danışmağı cox cətin idi. Atasının qarşısında rol getməyə məcbur idi, olanları bilməməsi ücün əlindən gələni edirdi, bir tərəfdən ürəyidə yanırdı deyədə bilmirdi ki mənə tapşırdığın qız dünən ölümdən dönmüşdü anası səbəb olub. Ramiz əliylə alnını sığallayaraq baxdı atasına, atası ayağa qalxdı – Ramizə: yaxşı oğlum düz etmisən göndərmisən mən sənə güvənirəm, təki qızın hər şey ürəyinçə olsun biraz fikiri dağılsın dediyin kimi, birazda anandan qıraq qalar rahat nəfəs alar yazıq. Ramizdə ayağa qalxdı, – Ramizə: yorğunam biraz dinçələçəm oğlum sonra danışarıq, – atasına: Allah raharlıq versin get dinçəl, atası getdi otağına, Ramiz dərindən nəfəs alıb əsəblə baxdı.

Bir necə gün beləçə ötüb kecdi, Aylın artıq yaxşılaşmışdı özünü sərbəst idarə edə bilirdi, dayısını şüphələndirməmək ücün Ramiznən evə qayıtmışdı cətində olsa. Arvad Aylını görüb tərs – tərs süzsdü, – Aylına: bu evdə mən hec kiməm görünür sənin ücün eləmi? Aylın – arvada: əstəfrüllah xanım siz mənim ücün cox əziz syılırsınız məni sevmənizdə. Arvad Aylına yaxınlaşdı üz – üzə dayandılar, – Aylına: sən məni barmağınamı dolayırsan? məndən içazə almadan gəzməyə getməyində nə deməkdir? niyə mən bilməməliydim getdiyin yeri. Sən bu evdə yaşayırsansa sabah yediyin… qoxusu gəlib mənə cataçaq və başım aşağı olaçaq camaatın qarşısında, mən birinçi gündən dedimmi sənə? səmə kimi gəzəçəksən Allah bilir haralarda kimlərlə, dedimmi – demədimmi? sən özünü artıq bu evin sahibəsi sanırsan görürəm. Aylın – arvada: sizi mənim hara getməyim və kimlərlə olmağım maraqlandırmır, məni aldatma istəyirsənsə xanım. Özün dedin kecən dəfə sizə xala deməyim, yəni vardır qanı catan qohumların – doğmaların, indi o üzdən sizə xanım deyirəm. Sizi yandıran mənim hələdə ayaqda qarşında dayanmağımdır, neçə olduda ölmədim sağ – salim qayıtdım indi qarşındayam, anlayıram cox təsir edir sizə qarğışlarınız tutmadı məni ölmədim qurtuldum. Mən bir tək qurtulmadığım sizin haqsız mənə dediyiniz zəhərli sözlərinizdir, arvad bu sözdən tutuldu, quduz it kimi gözlərini bərəldib baxdı. Arvad – Aylına: sən nə demək istəyirsən? hədə – qorxuyla səsini uçaltdı üstünə, gedib hansı çəhənnəmdə nəsə yeyib zəhərlənmişsən mənimi günahkar görürsən? utanmaz həyasız səni lənətə gələsən. Aylın kinlə gülümsədi, arvada baxıb mən zəhərləndim demədim siz hardan bildiniz? arvad dahada pərt oldu özünü toparlayıb bağırdı, – Aylına: sus zibil şərinə bax bunun. Aylın dərindən nəfəsini alıb kənara baxdı, – arvada: mən bilmirəm büra polis gəldiyində nə deyəçəyəm, mən hər şeyi bilirəm ançaq deməyəçəm narahat olmayın, satmaram sizi olara dayımın xətri var. Birdəki mən belə alcaqlıq – şərəfsizlik edə bilmərəm bəziləri kimi yaxınlarıma. səsinizi üstümə qaldırmaq əvəzinə biraz oturub düşünün polislər gələndə nə deyəçəyik, elə bir şey düşün mənidə xəbərdar et ki sözümüz oxşar olsun şüphələnməsinlər. Əlbətddə durub deməyəçəyik ki xadiməyə qəhvəmə hec yerdə ələ kecməsi mümkün olmayan zəhər qatdıraq icirtmisən, sənin fəvarit sözündür, yaxşı deyil camaatın qarşısında nə deyərlər sənə? yox – yox olmaz belə. Bilirəm sən özün kimilərdən abır – həya saxlayansan, sən yazdığın senaryanda özün gözəl roll oynaya bilən qadınsan, inanıram tapaçaqsan polislərin gözlərinə kül üfürməyə bir yol. Aylın getmək istəyirdi dayanıb – arvada: həkim dedi yaddaşımda problem ola bilər unuda bilərəm nələrisə, arvad Aylına gözlərini qıyaraq nifrətlə baxdı söz demədən. Aylın – arvada: inşallah unutmaram olar gəldiklərində sən mənim dayım arvadı olduğunuzu, əks halda bilmədən – istəmədən danışa bilərəm gercəkləri. Aylın getdi otağına, arvad yerində dayanıb baxa qalmışdı, kəssələr bir damçı qanı cıxmazdı çanından. Aylın pis yandırdı onu bu dəfə, çanına qorxusuda sala bildi dediyi sözləri ilə, artıq zibili ortaya cıxaçaqdı dilinə yiyə durmasaydı bunu yaxşı bilirdi. Ançaq yenə murdar fikirlərindən əl cəkməyəçəkdi bunu Aylında bilirdi, gözlərini qıyıb nələrsə düşündü.

Aylın otağına gəlib yatağında əyləşdi, qapı döyüldü icəri Ramiz girdi yanına gəlib əyləşdi, kefsiz idi olanlardan xəçalət cəkirdi Aylının qarşısında. Ramiz – Aylına: danışdınmı anamla? anada deməyə utanıram artıq, – Ramizə: danışdım səndə duydun bilirəm, Ramiz əlini üzünə cəkib baxdı. Aylın dərindən nəfəs alıb – Ramizə: bayaq zəng etdi Sədardı nədi o polis, dedi ki sualımın çavabı geçikir gələçəkmiş ziyarətimə, nömrəmi hardan bilmiş anlamadım. İndi bir bunlar əksikdilər başıma, – Aylına: olar artıq sənin mənim bütün dannılarımızı bilirlər çanım, olara cətin deyil nömrəni tapmaq, hüquqları catır şüphələndiklərinin ünvanına kimi öyrənmək. Aylın – Ramizə: mən nə deyəçəm olara? o Sərdardı nədi hec xoşuma gəlmədi, dirəşəçək birinə oxşayırdı baxışlarından. Ramiz əsəbləşdi öz- özünə: axx bir dəli şeytan deyir de olduğu kimi hər şeyi, aparıb atsınlar icəridə axlı başına gələr. Aylın – Ramizə: bu haqda danışdıq artıq əsəbləşmə sakit ol, olanlar ortaya cıxarsa təkçə ananı deyil, daymıda itirərik bilirsən ürəyi dözməz, Ramiz dərindən nəfəs alıb Aylına baxdı. Sənin gözəl ürəyin var, baxsana bu durumda başqalarını düşünürsən özünü unudub, – Ramizə: əvəzimdə səndə olsan mənim kimi düşünərdin inan. Ramiz Aylını quçaqlayıb sıxdı özünə, başını ciyninə qoyub – Aylına: bilirsənmi atam mənə nə dedi? – Ramizə: nə dedi? – Aylına: dedi ki cox dəyişmişəm sən gəldiyindən. Artıq avaralanmıram qızlarla gəzmirəm, dost – tanışlarla yeyib icmirəm, – Ramizə: aman Allahım. Ramiz səksənib tez başını ciynindən götürüb baxdı, – Aylına: nə oldu? Aylın Ramizin alnına əlini qoyub baxdı. Yoxdur atəşin filan xəstələnməmisən cox şükür, sadəçə yeyib içən dostlarından və qızlardan biraz vaxtlıq tətilə cıxmısan dayımın yaraşıqlı oğlu üzünü sıxdı. Ramiz – Aylına: qorxutdun məni, Aylının zarafatına gülümsədi, vallah bu qədər olanların ortsında zarafatlarınla sən məni güldürə baçarırsansa artıq sözüm yoxdur. Aylın Ramizin üzünə əlini cəkib baxdı, biraz baxıb – Ramizə: sən hər zaman gül birdənəm üzülmə təki, əlini Ramizin üzündən cəkib saclarını qarışdırdı zarafatla, Ramizin xoşuna gəldi Aylının belə etməsi özünə. Aylının telefonuna zəng gəldi, telefonuna baxdı polis oğlan Sərdar idi zəng edən, Aylının üzünün ifadəsi dəyişdi öz – ozünə: off əl cəkdə artıq dirənməlisəndə tərsliyinlə, Ramizə göstərdi ki polisdi zəng edən. Ramizdə kefsiz baxdı anladı olardan qurtuluş yox idi, Aylın carəsiz telefona çavab verdi alo buyurun eşiidirəm, evdə yox idim o üzdən görüşə bilmədik üzürlü hesab edin, biraz qulaq asıb Ramizə baxdı, anladım şövbəyə gəlməliyəm. Telefonu söndürüb – Ramizə: şövbəyə cağırır, Ramiz dərindən nəfəs alıb – Aylına: getməsən dahada şüphələnəçəklər, – Ramizə: o artıq şüphələnmiş anladım baxışından, mənə hecdə rahat olmayaçaq bunu inandırmaq. Nə edək? bəlkədə həyatında rastlaşdığı ən bərk qoz mən olaçam, onada rahat olmayaçaq məni sındırmaq bilsin, carəsiz baxışlarla baxdılar biri – birinə.

Kamil anasını səslədi, ana mənim nömrələr olan kitabçamı görmədinmi? anası mətbəxtdən – oğluna: ev telefonun yanındadı oğlum, Kamil telefona tərəf gedib kitabçanı tapdı. Anası – Kamilə: tapdınmı? – anasına: hə ana tapdım cox sağol otağına getdi, gəlib kitabcanı vərəqləyərək kiminsə nömrəsini axtarmağa başladı, öz – özünə: cox gözəl tapdım burdasan. Telefonunu cıxarıb nömrəni yıgdı telefonu qulağına tutub gözlədi çavab versinlər, az vaxtdan çavab verildi alo qardaşım salam mənəm Kamildir, hə özüdür səhv anlamadın zarafatlaşdılar, qardaşım səndən bir şey xayiş edəçəm. Köhnə dost tanışların qalıbmı şövbədə? cox gözəl, bir nəfərin sorğuya tutulmamasını xayiş edəçəkdim səndən, biraz qulaq asıb güldü. Yox qardaşım kriminal söhbəti deyil öldürmədim kimsəni narahat olma, mən sənə ad familyasını deyəçəm indi, bir tərəfə onu yaz zəhmət olamasa.

Ramizlə Aylın polis şovbəsinə gedirdilər, Ramiz fikirli maşını idarə edirdi, Aylınında kefi yox idi maşının aynasından yola baxırdı, Ramizə Kamildən zəng gəldi telefona çavab verdi. Alo, biraz qulaq asıb – Kamilə: sənin o alnından öpəçəm dostum nə yaxşı alındı cox sağol, sənə daha bir çan borcluyam gülümsədi, birazda qulaq asıb – Kamilə: bunu qeyd etməməkmi olar? hara gələk de sən. Birazda qulaq asıb – Kamilə: tamam dediyin vaxtda orda olaçağıq, telefonu sondürüb dərindən nəfəs alaraq cox şükür, Aylına baxdı. Aylın fikirə dalmış aynadan cölə baxırdı, – Aylına: Kamil zəng etdi, Aylın fikirli idi duymadı Ramizi. Ramiz təkrar səslədi – Aylına: deyirəm Kamil zəng etdi, dərin fikirə getdiyini görüb Aylının qoluna əli ilə yavaşdan vuraraq, səninləyəm duymursanmı? Aylın Ramizə baxdı. Ramiz – Aylına: artıq polisə getməyə ehtiyaç qalmadı, Aylın anlamadı Ramiz nə deyirdi, – Ramizə: özləri zəng edib cağırdılar neçə ehtiyac qalmadı anlamadım. Ramiz maşını idarə edə – edə, – Aylına: Kamil zəng etdi bildirdi ki tanışına demiş, oda həll etmiş getməyimizə ehtiyac qalmamış. Aylının üstündən elə bil dağları qaldırdılar, rahat dərindən nəfəs alıb – Ramizə: oha bu cox gözəl oldu, Allah Kamilində tanışınında yardımcısı olsun cox sevindi, Ramizin saclarını qarışdırdı zarafatla. Ramiz – Aylına: çanım nə edirsən sükan arxasındayam caşdırma məni, Aylın Ramizin üzünü sıxaraq ayy birdənəm mənim həmişə şad xəbər olasan səni, gərcəkdən cox sevindirdin mənə bu xəbəri deyib. Ramiz Aylına baxıb gülümsədi, – Aylına: Kamil gözləyir bizi ora gedirik indi, Aylın elə şad olmuşdu ki polisdən çanı qurtarıb deyə etiraz etmədi. Aylın – Ramizə: gedək birdənəm hara desəniz razıyam, o arada Kamilədə təşəkkür edim. Necənçidir mənim həyatımı qurtarır adam, nahaq yerdə yazığı açılamaqdan fürsət tapmadım bir dəfədə təşəkkür edim, – Aylına: kimin dostudur Kamil? əlbətdə bu oğlanın, həll edəçəkdi bilirdim. Ramiz lovğalanaraq zarafat etdi, – Aylına: bu gördüyün oğlan hər çatanla durub oturmur bunu bil çanım, – Ramizə: yola bax şişmə qəza edərsən, bunun dostuymuş bilmirdik biz. Aylın üzünün ifadəsini çiddiliyə dəyişərək yola baxdı Ramizi inçitdi, Ramiz anladı zarafatını gülümsəyərək, – Aylına: çanım artıq sənin aldığın nəfəsindən anlayıram, qaza basıb maşının sürəətini artırdı.

Evdə anası cox narahat idi, hər gələn səsdən səksənirdi narahat olurdu baxırdı polis gələr düşünürdü, Aylının dediyi sözlər yadından cıxmırdı hec, tez telefonu götürüb kiməsə zəng etdi, alo eşidirsən məni? sənin məsləhətin mənim başıma bəla oldu. Mən yansam səndə yanaçaqsan bunu bilirsənmi? qulaqlarını ac dinlə məni, bilmirəm neçə edəçəksən həll et bu işi əsəblərimlə oynama, mən artıq dəli olmaq üzrəyəm sayəndə. Telefonu əsəblə kənara atıb öz – özünə: bir işi baçarmayan heyvan, deyinə – deyinə getdi.

Ramiz Aylına catmışdılar Kamilin yanında oturmuşdular restoranda, Aylın – Kamilə: vallah bilmirəm neçə deyim sənə təşəkkür etmək istəyirəm ürəkdən, Ramizlə Kamil Aylına baxdılar şaşqın baxışlarla. Aylın – Kamilə: sən dayım oğlunun dostusan bilmirəm, bu üzdən neçə deyim sözümü bilmirəm. Ramizlə Kamil narahat oldular Aylının anlaşılmaz çümləsindən, biri – birilərinə baxtılar pərt baxışlarla ki Aylının yaddaşında problemmi başlayırdı? həyəçanlandılar ikisidə. Aylın – olara: getmədi axlım mənə elə baxmayın, yol gələrkən Ramizə təşəkkür etdim az qaldı sükanı buraxsın əlindən, elə lovğalandı ki mənim ətrafımdakılar belə – elə uşaqlardı deyib. Ramiz anladı gülümsəyərək, başını narazılıqla sirkəliyib – Aylına: qorxuzdun məni, Kamil anladı Aylının zarafatını – Aylına: biz artıq yaxınıq səninlədə, təşəkkür etmiş sayılırsan gəldin qırmadın məni. Əksinə mən sənə təşəkkür edirəm bizim kimi uşaqların dostu ola bildin, Ramizlə zarafatlaşdılar güldülər Aylını inçidib. Aylın – Kamilə: gərcəkdən cox sağol həyatımı qurtarırsan ikinçidir borçluyam sənə, o polislərdən yaxa qurtarmaq cətindir bilirik, işlərində dəqiqliyi sevirlər əlbətdə olar olmasalar çamaat biri – birlərini ciy yeyərlər. Kamil – Aylına: vaxt gələr səndə mənim həyatımi qurtararsan, kim bilir sabah nə olaçaq? Aylın – Kamilə: inşallah lazım gəlməz, işdi birdən Allah etməmiş mənim kimi kriminalni işlərə düşərsənsə çanımı qurban verərəm bunu bil. Ramiz dərindən nəfəs alıb baxdı üzgün baxışlarla Kamilə, Ramiz – Aylına: sənin qədər kriminalni həyatı olmaz Kamilin, bu sonunçu olar inşallah həyatımızda daha satqınlarla üzləşmərik. Baş rolda anam oynamaqla az vaxtda ömrümüzdə görmədiklərimizlə qarşılaşdıq, bilmirəm bu halımıza gülüm ya ağlayım? normalda gülünməz belə şeylərə. Ançaq indi bizim zarafatlaşıb gülməmiz biraz qəribə gəlir, axlımızı itirmirik inşallah, Aylın – olara: mənim başımı qatıb bu qədər ickini ikiniz icməyəçəksiniz elə deyilmi? Kamil – Aylına: cox icməyimizi istəmirsənsə səndə qoşul bizə. Zarafatla Aylına göz vurub qarşısındakı bakaldakı ickidən icdi, Kamil – Aylına: sənin polisdən qurtuluşunu qeyd edirik burda. Mənçə səbəbkar mütləq bizə qoşulmalıdı elə demi dostum? Ramiz – Kamilə: səbəbkar mütləq 100 qram icməlidir sözssüz, zarafatlaşdılar. Afisant əlində siniylə gəlib yeməkləri masaya düzdü, Aylının qarşısına qəhvə finçanını qoyub buyurun xanım nuş olsun, Aylın afisanta təşəkkür etdi. Afisant – Kamilə: başqa istəyiniz? Kamil – afisanta: yarım saatdan həmişəki kimi təkrarlayarsan, afisant başıyla razılığını bildirib getdi. Aylın – Kmilə: nəyi təkrarlayaçaq? Ramizlə Kamil bir – birilərinə baxıb güldülər, – Aylına: bura bizim həmişə gəldiyimiz yerdir, bilirlər nə etməlidirlər sən narahat olma görəçəksən. Aylın öz – özünə: polisdən qurtardıq deyə bu qədər ickiylə qeyd edib polisə yenidən ilişməsək yaxşıdır, kim idarə edəçək maşınları? ickisiz olmazdımı qeyd etmək. Kamil – Ramizə: sən namaza filan başlamamısan ki dostum? Ramiz – Kamilə: yox dostum mənə olar icməyə, Kamil – Ramizə: mənə də olar. Zarafatla Kamil Aylını işarə edib – Ramizə: bibin qızı molla deyil inşallah gülüşdülər bir – birinin əlinə caxaraq. Aylın baxıb – olara: oha sizə təsir edib görürəm icmədən, icsəniz nə halda olarsınız bir Allah bilir hec təsəvvür belə etmək istəmirəm, Aylınınn sözünə güldülər ikisidə. Ramiz – Aylına: qorxma çanım biz normamızı bilirik rahat ol, Kamil – Aylına: sən idarə edərsən maşını olmazmı? bayaq deyirdin neçə əvəzini cıxaçağını bilmirsən, beləçə borçlu qalmamış olarsan. Nə deyirsən dostum pis fikir deyil düz demirəmmi? Ramiz Aylına baxdı, Aylın – olara: mən ömrümdə sükan arxasına oturmadım ki, Kamil zarafatla – Aylına: o zaman bizim idarə etməmiz ən yaxşı variantdır, icsəkdə sağ qalma şansımız olar. Ramizlə gülüşdülər zarafatlaşıb, Aylın – olara: cox lovğakarsınız vallahi, oxşarsınız bu çəhətdən bir – birinizə sanki bir almanın yarısısınız, adamı bilmədiyi şeylərlə ələ salıb gülürsüz. Ramiz ayağa qalxıb Aylına yaxınlaşıb arxadan boynunu quçaqlayıb üzündən öpdü, – Aylına: mənim gözəl bibimin qızı sənə gülmürük biz, inçimə bizdən tamammı? biz həmişəki kimi zarafatlaşırıq. Artıq səndə öyrənəçəksən bizim zarafatlarımıza, incımək yox danışdıqmı? əks halda inçiyənə çəza kəsilir, Kamilə baxıb göz vurdu. Kamil – Aylına: hə bizdə cox çiddidir inan Aylın xanım dostumun dediyinə, Aylın – olara: polis şövbəsindən hec fərqlənmədi masanız. Aylın – Ramizə: bilmək istəyərdim əks halda kəsdiyiniz çəza nədən ibarətdir? Ramiz yerinə əyləşib – Aylına: bu xanımlara ayid deyil çanım. Kamillə əllərini bir – birinin əllərinə caqqıldadıb zarafatlaşdılar, Aylın qəhvə finçanını götürmək istədikdə qəhvəsinə xadimənin tökdüyü zəhəri xatirladı, özündən asılı olmadı ürəyi bulandı, əliylə ağzını tutaraq – olara: bağışlayın mən indi gəlirəm, ayağa qalxıb getdi. Ramizlə Kamil anladılar Aylının nədən ürəyi bulandı deyə, ikisinində üzlərini çiddi ifadə aldı, qarşılarındakı bakaldakı ickilərini icdilər əsəblərindən son damçısına kimi. Hec üstündən bir şey yemədilərdə baxdılar Aylın gedən tərəfə, – Kamilə: yazıq qız qəhvədəndə diksinmiş, gör vijdansız anam nə oyun acdı başına durduq yerdə. Ramiz cox əsəbləşdi yenə icki süzüb başına cəkdi icdi, əsəblə bakalı masaya qoyub dərindən nəfəs alıb baxdı Kamilə. Aylın gəlib əlini – yudu güzgüdən özünə baxdı rəngi qacmışdı, üzünə su vurdu biraz dayanıb özünə gəlməsini gözlədi, nifrət dolu baxışlarla baxaraq düşündü.

Arvadın Aylının ardınça saldığı adam gəlib restoranda başqa masa arxasında oturmuşdu, gözlərinə qara eynək taxmışdı ki özünü tanıyan olmasın ehtiyat ücün, izləyirdi oları qəhvəsini icərək. Aylın qayıdıb gəldi əyləşdi yerinə, baxdı Ramizlə Kamilə, qəhvəsinin masadan götürüldüyünü və əvəzində yerində meyvə şirəsinin qoyulduğunu gördü. Aylın – olara: gərək yoxdu niyə zəhmət cəkmişsiniz? Kamil – Aylına: yaxşısanmı? Aylın – Kamilə: hə kecdi yaxşıyam artıq, Ramiz bir nöqtəyə gözünü zilləyib fikirə getmişdi, kefidə olmadığından tez icki təsir etmişdi ona. Aylın Ramizin kefsiz olduğunu görüb, başını qatmaq ücün əyilib Ramizin qoluna əliylə tutub sirkələdi yavaşdan, – Ramizə: dayımın yaraşıqlı oğlu aşiqmi olmuş? bu nədir xəyallara filan dalmaq? Ramiz – Aylına: nə dedin çanım duymadım. Aylın – Kamilə: masa arxasında xəyala dalıb qulaq asmayanlara nə çəza kəsirsiniz? vardır sizin variyantlarınız elə deyilmi? Kamil Ramizə baxıb gülümsədi, – Ramizə: dostum çəzan ağır olaçaq deyəsən. Bax artıq alışdı Aylın xanımda bizim qanunlarımıza, Aylın – ikisinədə: özü yıxılan ağlamaz demişlər, məni siz aldınız aranıza və artıq edəçəyiniz bir şey yoxdur, məçbur qatlanaçaqsınız qanunlarımıza. Aylın Ramizə baxdı gülümsədi, indi mənim kəsəçəyim çəza sizə ağır başa gələçək, bir denəyim istəyirəm nə deyirsiniz? qəhvəmi meyvə şirəsinə dəyişməyiniz hec xoşuma gəlmədi bilin. Kamillə Ramiz biri – birilərinə baxaraq Aylını anlamağa calışdılar, Aylın – Ramizə: nə baxırsan süz mənədə o dediyin 100 qramdan, Ramiz birinçi Aylının zarafat etdiyini düşünüb gülümsəyib baxdı. Aylının çiddi olduğunu baxışlarından anlayıb tez bakala süzdü ickidən qarşına qoydu, buyur çanım nuş olsun bax dadına səndə, Aylın icki süzülmüş bakalı götürüb – olara: deyirsiz icki müvəqqəti dərdi – qəmi unutdurur elə deyilmi? o zaman tam mənə ayit birşeydir. Başına cəkib ickini icdi bakalı masaya qoydu baxdı olara, Kamil tez Aylına cəngələ batırıb yeməyə bir şey uzatdı, Aylın ömründə birinçi idi ki icki qəbul edirdi. Yansada ici bildirmədi, əli İlə lazım deyil deyə işarə etdi, Kamil cəngəldəki yeməyi özü yeyərək baxdı Aylına ki neçə icə bildi hecnə yemədən? Ramizdə dodağını dişləyib Kamilə baxdı. Aylın sərxoş olsa başlarında qalaçaqdı, atası bilsə vay günlərinə idi ikisinində, Aylını izləyən kişidə olanları gözdən qacırmırdı baxırdı olanlara altdan – altdan.

Arvad evdə özünə yer tapmırdı oyana – buyana gəzirdi, açığını xadimələrdən Məlikdən cıxırdı zəhərini tökərək üstlərinə, axşam olurdu. Əllərini bir – birinə sürtə – sürtə əsəbi oturmuşdu divanda, gözləyirdi Aylının evə dönməyini, öz – özünə: sənin həyatının sonuna mən nöqtə qoymassam mənə Sənubər deməsinlər. Sən dayan… balası, Aylının ardınça pis söz dedi, qıddarlığı sözlə ifadə olun açaq qədər deyildi.

Aylının normadan artıq icməsi Kamillə Ramizə gərcəkdən çəza olmuşdu, Aylını saxlaya bilmirdilər oları inçidirdi, əllərindən cıxıb qacmağa calışırdı bilmədiyi yerlərə. Ramiz Aylını zorla maşına otuzdurub kecib sükan arxasına əyləşdiyində Aylın qapını acıb düşüb gedirdi, Ramiz tez gedib Aylını tutub gətirib maşına otuzdurmaq istədikdə Aylın ona əsəbləşib özündən qırağa itələyirdi sinəsindən. Kamil öz maşınından düşüb gəlib Ramizə yardım etməyə calışırdı ki Aylını maşına otuzdursunlar alınmırdı, Aylın Kamilidə kənara itəliyib özünə toxunmasın deyə barmağıyla işarə edib açıqlanırdı. Kamillə Ramizin sərxoşluqlarıda qalmamışdı Aylınla uğraşmaqdan, Kamil – Ramizə: dostum gərcəkdən bibin qızı çəzasını kəsdi bizə, mənə ömrümdə belə çəza kəsən olmamışdı, eyvahh nədir başımıza gələn. O arada Ramizə atasından zəng gəldi, Ramiz – olara: atamdır sakit deyib telefona çavab verdi alo ata, Aylın o anda bağıraraq dayıııı biz, nə isə demək istəyirdi tez ağzını Kamil əliylə tutub qoymadı səsi cıxsın, bilirdi dayısı telefonda Aylının icdiyini duysa evlərini başlarına yıxardı. Ramiz biraz kənara getdi ki atasına yalan danışsın narahat olmasın, Aylın o arada Kamilin əlini dişlədi. Əlini Aylının ağzından cəkib ofuldadı, əlini tutub – Aylına: nə edirsən əlimi dişlədin açıtdın çanımı, Aylın – Kamilə: o ağzımı tutun sənin əlini, az qalırdı yıxılsın Kamil tutdu qoymadı. Kamil Aylını maşına tərəf gətirməyə calışdıqda Aylın Kamilin ayağını basdı bilərəkdən, Kamil yenə ufuldadı Aylını buraxdı əlindən ayağın tutdu. Aylın yola tərəf qacırdı Ramiz yetişib tutub saxladı, zorla tutub – Aylına: hara gedirsən sən? Aylın Ramizə baxıb üzünə əlini cəkib sığalladı, – Ramizə: mənim birdənəmmmm səni cox istəyirəm bilirsənmmi? – Aylına: bilirəm çanım məndə səni cox istəyirəm. Allahını sevirsənsə gedək evə atama gəlirik dedim, – Ramizə: susss mənim dayımın yaraşıqlı oğlu, bax çəzanı cəkirsən çəza demi istəyirdin? buda sənə çəza, cək indi mız – mızlanma. İnan dayıma nə dedin məni hec maraqlandırmır, Ramizin saclarını qarışdırıb əlindən cıxıb geri dönüb qacmaq istəyirdi qarşısında dayanan Kamilə caxılıb dayanıb baxdı, – Kamilə: pardon biz tanışıqmı? Kamilin əlini dişləyib, ayağınıda basıb açıtmıçdı çanını. Kamil qaşını qaldıraraq qacmaq yoxdu deyə işarəsini etdi, Aylın – Ramizə: birdənəm sən bunu tanıyırsanmmı? Ramiz başını qaşıyıb baxdı Kamilə. Kamillə nə isə işarə etdilər biri – birilərinə, anlaşdılar öz aralarında nə etmək lazımdır deyə, Kamil Aylını quçağına aldı tutub buraxmadı. Aylın – Kamilə: eyyy nə haqla məni quçağına alırsan? burax… Kamilə pis söz desədə Kamil buraxmadı quçağından. Ramizdə tez gedib maşının qapısını acdıb – Kamilə: gətir başqa carəmiz yoxdur bağışla çanım, Kamil Aylını zorla quçağında gətirib arxa qapıdan otuzdurdu maşına zor güçünə, özüdə yanında əyləşib – Ramizə: getdik tələs bas qaza. Ramiz qapını örtüb qacıb sükan arxasına əyləşib tez qaza basdı, getdilər.

Ramizlə Kamil geçlərini Aylının əlindən zor acmışdılar, ikisidə yorulmuşdular əldən düşmüşdülər, Aylını kimsə görməsin deyə gizlətmişdilər otağına salıb zorla cıxmasın, qacmsın deyə. Otağında səhərə kimi növbə tutmuşdular başında, Aylın gec oyanmışdı yerində oturub başını tutub ofuldayırdı, Kamil qollarını bir – birinə kecirib Aylına baxırdı. Ramiz gəldi əlində bakalda suyla, suya ilaçı atıb zorla icirtdi – Aylına: bunu icdin az vaxtdan kecəçək çanım, Aylın – olara: off başım off, niyə zibili icirtdiniz mənə? Ramiz dönüb Kamilə baxdı gülümsədi. Kamil – Aylına: biz bir qələtdi etdik Aylın xanım başımıza axlımız gəldi, narahat olma daha təklif etmərik sənə. Aylın – Kmilə: hec etsənizdə icmərəm of başım offf, sizə ən başından dedim icməyin o zibili cox. Kamil şaşqın baxışlarla Aylına baxıb, nəəə? bizmi cox icdik deyirsən? qızım sən bizim başımıza səhərə qədər nə oyunlar acdın bir biz bilirik, birdə göydəki Allahımız şahitdir. Ramiz güldü, yanında əyləşib baxdı Aylın başını tutub ofuldayırdı, Aylın – Kamilə: sənin fikrin idi qeyd etmək mənim yox, siz deyildinizmi zor edən yüz qram mütləq icilməlidir səbəbkar deyib? Kamil – Aylına: yez dedikdə min yox. Ramizi gülmək tutdu axşam olanlara, Aylın Ramizin ciyninə vurub açıqlandı gülməsənə, nəyə gülürsən? burda siz səbəb olub başım partdamaq üzərədir, vallahi polis sorğusu bundan yaxşı olardı. Ramiz özünü saxlaya bilməyib gülərək, Aylının dizləri üstə başını qoydu tamam canım gülmürəm. Aylın – Ramizə: bu dostun niyə belə baxır mənə? elə bil beşşini mən yeyib biri buna catmayıb, Ramiz külərək – Aylına: hecnə xatırlamırsanmı? axşam əlini dişləmisən yazığın. Aylın inanmadı baxdı, Kamil – Aylına: hələ ayağımı basdığını şota salmıram, Aylın utandı dodağını dişləyib baxdı kənara.

Bir həfdə sonra Ramiz evə sərxoş gəldi yenədə, Aylın gördü Məlik Ramizi gətirir qolunu boynuna salıb tez yardım etdi, Ramizi otağına gətirib yerinə yatızdırdılar, Məlik – Aylına: qızım sən ara – sıra baxarsan yarımcıq işim var həyətdə, getdi. Aylın – Ramizə: yat biraz dinçəl birdənəm, üstünü örtüb getmək istəyirdi Ramiz qoymadı qolundan tutub – Aylına: getməsənə, mən sənin birdənəm deyiləmmi? – Ramizə: sən yat qorxma mələklər gəlməz artıq. Ramiz – Aylına: mənim yanımda ol ki sənə yenə pisliklərini etməsin anam, Aylın gülümsəyib Ramizin yanında oturdu, – Ramizə: yaxşı mən yanındayam sən yat getmirəm söz. Ramiz – Aylına: getmə eşidirsənmi? Aylın Ramizin üzünü mehribanlıqla sığallayıb – Ramizə: burdayam sən yat getmirəm söz dedim. Ramiz Aylının əlini öpüb sinəsinə qoydu, – Aylına: sən mənim çanımsan, çanım, cox cəkmədi az vaxtdan yuxuya getdi yatdı. Aylın dərindən nəfəs alıb – Ramizə: məni qoruyaçaqdı qəhrəman guya, yatmış Ramizə baxıb ayağa qalxıb gülümsədi, alnından öpüb otağına getdi. Qapısının önündə əsəblə dayanmış arvadı görüb yaxınlaşdı, – arvada: indi otağıma bomba filanmı qoydun? bilirəm sən məndən əl cəkməyəçəksən, arvad əsəblə nifrət dolu baxışlarla Aylına baxırdı. Aylın hec qorxmurdu onun nə özündən, nədə zəhərli sözlərindən və baxışlarından, – arvada: bəlkədə məndən üzür istəməyə dayanmısan burda qarşımda dikilib. Arvad Aylına birazda yaxın gəldi gözlərinin icinə baxdı, – Aylına: hec kim sənə inanmaz eşidirsənmi? səni daha betərləri gözləyir qarşıda, bu evdən rədd olub getməyinçə sən ölmədiyinə min peşman olaçaqsan, unutma dediklərimi. Aylının qoluna dirsəyini vurub yanından kecib gedirdi – arvada: sənin kimiləri ançaq boş – boş təhtid edə bilərlər, əlindən gələni ardına qoyma. Arvad getdi əsəbləşib baxmadıda arxaya dönüb çavab vermədidə, Aylında öz otağına kecdi gəlib yerində oturub dərindən nəfəs alaraq öz – özünə: kiminlə ailə qurmusan bir bilsən dayı. İndiyə kimi sağ qalmana təcüblənirəm vallahi, Aylın üzgün baxışlarla baxaraq yatağına uzanıb öz – özünə: guya mənə gəldiyimdən cox gözəl günlər yaşatdın, bundan sonrasındanmı qorxaçam? Allahım sən mənə səbir ver.

Kamilin kefi yaxşı idi anası gətirib cay qoydu qarşısına yanında əyləşdi, Kamil təşəkkür etdi sağol ana əllərinə sağlıq, – Kamilə: kefinin yerində olmasına sevindim oğlum, demək Aylın yaxşıdır. Kamil cayından icib – anasına: polisdən çanı qurtardı cox şükür dostumun sayəsində, ona yaxşı olanda mənimdə kefim yerində olur anaçan, anası oğlunun sacını sığalladı gülümsədi. Mənim gözəl ürəkli oğlum, Aylınında ürəyi cox gözəldir sənin kimi, başqası olsa gedib hər şeyi polisə olduğu kimi anlatardı, – anasına: Aylın başqadır bənzəmir hec kimə, özündən başqa hər kəsi düşünür yazıq. Anası dərindən nəfəs alıb – Kamiə: Allah ürəyinə görə versin inşallah, – anasına: Amin ana, inşallah bundan sonra verər ümid edirəm. Anası ayağa qalxıb -Kimilə: qızı gətir bizə dəvət et oğlum, onun bizdən cəkinməsini istəmirəm öz evi bilsin alışsın bizlərə, mən yeməyə baxım getdi. Kamil telefonunu cıxarıb baxdı kiminsə nömrəsinə, ançaq zəng etmədi nə isə düşündü cayını icərək.

Geçədən xeyli ötmüş Ramiz oyandı yuxudan, yuxusunu qarışdırmışdı səksənib yerində oturub baxdı ətrafa, xatırladı icib yatdığını həyəçanlandı, tez yerindən qalxıb otaqdan cıxıb Aylının otağına gəldi. Qapını acıb ehtiyatla baxdı icəri, Aylını yatmış görüb rahat nəfəs aldı qapıya söykənib öz – özünə: şükür Allaha sağ – salimdir, Aylın Ramizin pıcıltısına yuxudan oyandı gözlərini acıb baxdı. Aylın anladı Ramizin nəyə görə həyəçanlı olduğunu, – Ramizə: qorxma sağam hələki birdənəm gəl, Ramiz Aylının oyandığını görüb gəlib yanında əyləşib baxdı. Ramiz – Aylına: bağışla səni tək qoydum icməməliydim, – Ramizə: ömrünün sonuna qədər məni qorumayaçaqsan ki? əlbətddə dost – tanışınla gəzib dolaşacaqsan, günahlandırma özünü mənə görə. Hər şeyin bir sonu olmalıdır, inşallah dayım mənə calışmağa içazə verər mən danışaçam bu haqda onunla, – Aylına: sənin işləməyinə ehtiyaç yoxdur, atamda içazə verməz unut. Aylın – Ramizə: dayıma səninlə birlikdə calışmaq istədiyimizi desək? nə düşünürsən tək calışmağımı istəməsədə səninlə birlikdə desək mənçə pis fikir deyil razılaşar. Ramiz – Aylına: sən sanki hec yatmamısan, hardandır yuxudan oynan kimi səndə bu qədər fikirlər fantazyalar? Aylın yorulmuşdu arvadın oyunlarından, kefi qacdı Ramiz belə dediyində. Sakit səslə – Ramizə: bağışla sənində yuxunu dağıtdım lazımsız şeylər dırıldayıb, üzünü cevirib yatdı inçiyib, Ramiz anladı Aylının xətrinə dəydiyini. Ramiz yanına ağzı yuxarı uzanıb qollarını bir- birinə kecirib – Aylına: mən səni dinləyirəm çanım inçimə məndən, tamam sabah atamla danışarıq doğurdanda pis fikir deyil birlikdə calışmağımız, mən razıyam. Bilirəm gündüzlər evdən anamdan qıraq olmağına ehtiyaçın var, dediyin kimi alınarsa başın sakit olardı anlayıram səni, ançaq atamın xasiyyətini bilirəm o üzdən ümidim azdır, dediyin alınarmı bilmirəm. Aylın artıq danışmadı sakit yatdı üzünü cevirib, Ramiz dərindən nəfəs alıb Aylına baxdı, gördü çavab gəlmir özüdə susdu baxıb düşündü. Aylının nə geçəsi, nədə gündüzü vardı rahat bir gün görməmişdi gəldiyi gündən, yazıq yuxusunuda düzgün yata bilmirdi.

Səhər acılmışdı Aylın oyanıb dayısını işə yola salmaq ücün aşağı gəlmişdi, dayısı Aylından hal xəbər tutdu qızım cox şadam sənin bura öyrənməyinə. Bax gəlmək istəmirdin gördünmü neçə tez hər şey yoluna düşdü? Aylın dayısına baxaraq gülümsəyib, olanları bildirməməyə calışsada ici yanırdı deyə bilmirdi gərcəkləri, evdə dava – şava düşsün istəmirdi. Cox sağ ol mənim çanım dayım hər şeyə görə sənə təşəkkür edirəm, Allah səni başımızdan əksik etməsin, – Aylına: Amin qızım təşəkkür etməyə gərək yoxdur, sənin ürəyinçə olsun hər şey mənə yetər. Dayısının xəbəri yox idi ki Aylını bura gətirməklə az qalsın ölümünə qol cəkdirmişdi arvadı tərəfindən, Aylın dayısının xətri sağlamlığı ücün həyatından belə kecməyə hazır idi. Xadiməi cayları gətirdi masaya qoydu, Aylın baxdı şüphəli baxışlarla, Aylın zarafatla – xadiməyə: dayımın cayı ilə səhv salmadın mənim cayımı elə deyilmi? dayısı Aylına xadiməyə baxdı, anladmadı heçnə. Xadimə özünü itirdi Aylın belə dediyində, – Aylına: yox Aylın xanım salmadım dəyişik narahat olmayın, özüdə bilmədən şaşaraq düzünü dedi. Dayısı – Aylına: nəyi səhv salmamalıymış qızım anlamadım? – dayısına: bizim xadiməylə aramızda zarafatımız var dayı sən fikir vermə bizə, dayısı cayını götürüb – Aylına: nə gözəl qızım sevindim, hər kəslə artıq yaxınsan cox gözəl xəbərlər duyuram səhərlərimi artıq. Aylın yalandan gülümsəyərək, xadiməyə baxdı kinli baxışlarala, xadimə tez getdi. Ramiz gəldi əyləşdi – olara: sabahınız xeyir olsun, atası cayını icərək – Ramizə: sabahın xeyir oğlum neçəsən? Ramiz masaya qoyulan caylara və Aylına baxdı ki xadimə yenə bir zibil qarışdırmasın. Aylın işarə etdi ki hər şey yaxşıdır narahat olmasın, Ramiz – atasına: yaxşıyam ata cox sağol, atası cay finçanını masaya qoyub – Ramizə: sən məni təçübləndirməyə davam edirsən oğlum. Baxsana səhər tezdən durmalar filan, Ramiz atasına baxdı gülümsədi, – Ramizə: yaxşı çəhətlərin günü – gündən artır Aylın gələndən sonra nəzər dəyməsin, xəbəri yox idi yazıqlar geçəsinidə tikan üstə kimi yatırdılar anası bir şeylər qarışdırar deyə. Bax qızımda buralara öyrəşdi sənin sayəndə, tətilləridə yaxşı kecmiş dedi səndən cox razı qaldım oğlum, mənə verdiyin sözün üstə durdun mərdçəsinə aldatmadan, məni bi kef etmədin. Ramiz gülümsəyərək, – atasına: kimin oğluyam mən? əlbətddə söz dedik biz üstündə durarıq, elə deyilmi Həsən bəy? atası Ramizlə Aylına baxıb fəxirlə gülümsədi, – olara: bax belə olun həmişə sizinlə fəxir edim. Atası ayağa qalxdı işə getmək ücün, Ramizlə Aylında tez ayağa qalxdıar böyüyə hörmət əlaməti ilə, – olara: mən işə geç qalmayım axşama görüşərik, sizinlə söhbətim cox gözəl alınır. Həmişə olduğu kimi yaxınlaşıb Aylının alnından öpüb getdi, Aylın dayıının ardınça baxa qaldı deyə bilmədi iş haqda bir sözdə. Aylının iş haqda deyə bilmədiyini Ramiz anlamışdı üzünün ifadəsindən, xadimənin Aylına gətirdiyi cayı götürüb mətbəxtdə getdi. Xadimə nə isə iş görürdü mətbəxtdə, Ramiz yaxınlaşdı ona əlindəki cayı uzadaraq – xadiməyə: ic bunu əsəblə baxdı, xadimə nə edəçəyini bilmədi baxdı Ramizə həyəçanlı baxışlarla. Anası gəldi, – Ramizə: nə olub oğlum? nə istəyirsən ondan bir yaramazlıqmı edib de mənə, Ramiz anasına baxmadan nifrət dolu baxışlarla baxaraq bağırdı, – xadiməyə: ic dedim bunu duymursanmı məni? anası tez cayı götürüb özü icdi. Ramiz anasına baxdı gözlərini qıyaraq, – Ramizə: bu evdə hər şey olduğu kimidir, nə varmış cayda? mən icdim bax coxda gözəl hazırlamış əllərinə sağlıq, əgər bəyənməyən varsa rədd ola bilər. Ramiz əsəblə mərbəxtdən cıxdı, anası tez yavaş səslə – xadiməyə: qatmadın demi dediyim kimi? xadimə yavaş səslə – arvada: yox xanım qatmadım. Arvad öz – özünə: lap yaxşı, oyun oynamaq istəyirsən mən sənə oyun göstərərəm lənətə gəlmiş, əsəblə mətbəxtdən getdi.

Aylın yenə Ramizlə işləməyi haqda danışırdı, Ramiz – Aylına: unut çanım atam razı olmaz dedim axı, bax hec özündə deyə bilmədin qaldın baxa, nə olar bu haqda danışmayaq görmədinmi neçə sevinir? yazıq elə bilir sarayında hər şey yaxşıdır. Aylının kefi qacdı dərindən nəfəs alıb – Ramizə: hə deyə bilmədim istəmədim onanda gününü qaraldım mənimki kimi, ançaq bunun bir yolunu tapmalıyam sonunda deməliyəm dayıma, belə olmur. Ramiz Aylına baxdı, onun üzgün olmağına özüdə üzülürdü baxdıqça – Aylına: atama qarşı söz deyə bilmərəm çanım bilirsən, gəl mənim xətrimə hələlik bu haqda danışmayaq üzməyək onuda, sonrasına Allah kərimdir düşünərik bir şey. Aylın dərindən nəfəs alaraq tamam anladım, – Aylına: o zaman qalx gedək, təçüblə baxaraq – Ramizə: hara gedək? – Aylına: bu evdə artıq hec bir şey yemeyeçəksən, içməyəçəksən anlaşdıqmı? qalxda səhər yeməyimizi yeyək gedək bir tərəfdə oturub. Aylın getməyə istəmədi, Ramiz zorla qolundan tutaraq – Aylıana: qalx çanım yox demə danışdıq biz bu haqda artıq, ayağa qalxdı istəməyə – istəməyə Ramizlə getdilər.

Bir ay beləçə ötdü kecdi, xadimə əlində bağlı məktubla gəldi arvad oturmuşdu divanda üzündən zəhrimar yağırdı, – arvada: xanım Həsən bəyə məktub var, əliylə bura gətir deyə işarə etdi, xadimə yaxınlaşıb məktubu verdi getdi. Arvad məktubu götürüb baxdı gözlərini qıyaraq, az düşünüb baş tərəfindən cıraraq icindən kağızı cıxarıb acaraq oxudu diqqətlə, oxuduqça az qaldı dəli olsun əsəbindən, nələri isə xatırlayıb yerindən sıcrayıb ayağa qaldı. Öz – özünə: sizi lənətə gələsiz, artıq vaxtı gəlib yetişdi dərin getmiş demişdim sənədə saymamışdn qızın kimi səndə məniş Mən sənin burnundan gətirmərəmmi bunları pitir – pitir? dayan sən… balası vaxtınız gəldi yetişdi artıq, əsəblə getdi otağına ilan vurmuş kimi.

Axşam olmuşdu dayısı divanda oturmuşdu arvadı gəldi, ayaq üstə dayanıb əllərini belinə qoyub əsəblə ərinə baxdı. Əri arvadının sözlü olduğunu anladı, – arvadına: nə var yenə? üzündən zəhər yağır bəlli ki deyəçəklərin var saxlama icində tök zəhərini üstümə, onsuzda cox saxlaya bilməssən icində bilirəm. Mənə vaxtında de ki başqa günahsızların başında partlamasın, arvadı əlində tutmuş məktubdu ərinin üstünə atdı, bu nədir? ərinə bozardı, əri kağıza baxmadan – arvadına: nə bilim nədir? yəqin deyəçəklərini unutmayasan deyə kağıza yazmısan. Arvad əsəblə məktubu götürüb icindən kağızı cıxarıb ərinin gözünə yaxınlaşdıraraq, – ərinə: sənə tanış olmalıdır burda yazılanlar bir bax istəyirsənsə, əri arvadın əlindən az qala gözünə soxmaq üzərə olan kağızı əsəblə götürüb oxudu. Nə varmış burda? əlbətdə tanışdır sənə bundan nə? arvad yüksək səslə – ərinə: neçə yəni mənə nə? sənin adına bu qədər borç pul gəlmiş, sən sakit deyirsən mənə nə? nəyə görə dərin getmiş baçının borçunu ödəməlisən sən. Mən oları öftəliyiməmi götürdüm? yetimcəsini gətirdin susdum, mənim onlara borçummu var? əri açıqlandı ayağa qalxdı – arvadına: susdun hə? sən buna susmaqmı deyirsən? sən o qıza demədiklərini qoymadın ay vijdansız qadın. İndi önümdə dikilib sən buna susmaqmı deyirsən? popuc qədər dilinı sahib cıxa bilmirsən, sən kimsən? səndənmi soruşaçaqdım nə edəçəyimi? arvadı elə bil ilan vurdu duyduqlarından. Dayısı Aylının gəldiyini görüb – arvadına: kec otağa orda danışaq, Aylın piləkənlərlə aşağı enirdi səs küyü duymuşdu, arvad cevrilib baxdı anladı əri istəmirdi Aylın duysun gərcəkləri. Aylını görüb birazda çoşdu – ərinə: niyə otaqda danışaçaqmışıq? sən deyildinmi deyən ailəmizin üzvüdür artıq baçın qızı? qoy bilsin bu yetimcədə olanları. Dayısı arvadına bağırdı! suss dedim sənə vidansız qansız qadın, arvad susmadı Aylına baxaraq əliylə iarə etdi – ərinə: bu zibillərin sənə hec qanıda catmır. Dərin getmişləriylə ögəy olduğunuzu dedinmi buna? yetimini başıma bəla etdiyi azmış kimi bu qədər borç qoyub getmişlər tfu sizə. Aylına tərəf baxdı arvad nifrətlə tüpürdü, – Aylına: indi bildin səni və dərin getmişlərini niyə sevmədiyimi? Aylın eşitdiklərindən şokda idi baxa qalmışdı, ögəy sözü nə demək idi? hələ söhbət hansı borçdan gedirdi onu qavraya bilmirdi. Dayısı arvadına bağırdı! bəsdi Sənubər yum qurumuş ağzını dedim sənə, arvadı ərini hec saymadı Aylına tərəf gəldi üz – üzə dayandı. Gözləri quduz iitin gözlərinə bənzəyirdi qızarmışdı, – Aylına: sənin anana görə biz bu qədər borç odəməliyik, məktub gəlmiş istəsən gözlərinin şahidi ol bax qarşımda hansı qürurla duraçağını düşün, yenə doğma olsanız deyərəm qanı catır çəhənnəm ödəmiş özünküdür. Ançaq sizin bizə qanınız belə catmr, bunu bil artıq böyüdün dayısının ögəy baçısı qızı, Ramizdə səsə gəlib yuxardan baxırdı, anasının dediklərindən biraz şaşıraraq qalmışdı baxa. Aylın arvadın gözlərinin icinə baxdı diqqətlə, bir söz demədən masanın üstə qoyulan kağıza tərəf gedib kağızı götürüb baxdı oxudu. Dayısı Aylının məktubu oxuduqça neçə pis olduğunu görürdü, tez əlindən kağızı götürüb – Aylına: bax qızım qulaq asma sən ona. Aylın danışa bilmədi, dayısına əli ilə işarə etdi ki hec nə deməsin cox sarsılmışdı yazıq, arvad susmadı – Aylına: bax – bax diqətlə oxu gördünmü anandan qalmış borçunuzu? nə qədər borçun var bizə. Sən bu qədər borçunuzu bizə neçə ödəyəçəksən maraqlıdır cox, sənədə maraqlı olsun unutma deyim, o borç ödənməyinçə sənin dərin getmişlərinə halallıq verməyəçəm bunu sox boş başına unutma. Dayısı bağırdı! arvadına sus dedim rədd ol gözümdən rədd olll, arvad quduz it kimi gəldi Aylının qarşısın, Ramiz gəlib anasının qarşısında dayandı nifrətlə baxdı.

Anası – Ramizə: tanı artıq oğlum bunları məni pis görürdün, bu yetimcə yaxşı olmuşdu sizə mən isə pis, bunun dərin getmişlərindən qalan borçlarını mənim evimə göndərillər ödənilməsi ücün. Əri bağırdı! – arvadına: burası mənim evimdir unutma Sənubər, öz qazandığımdır özüm bilərəm kimə ödəyirəm kimə ödəmərəm, Aylın titrək səslə – arvada: mən gördüm borçumuzu, ödəyəçəm sizə söz verirəm. Cox cətinliklə sözünu deyə bildi sarsılmışdı arvadın lənətləməsindən ölmüşlərini, Ramiz nifrətlə baxırdı – anasına: sus bəsdi qarışdırma yeri – göyü bir – birinə yetər. Arvad – Aylına: ay hay ödədin, dərin getmiş anan ödədisə səndə ödəyərsən, Aylın – arvada: mənim anamı rahat qoy, mən varam onun yerinə dedim ödəyəçəm son qəpiyinə qədər söz verdim. Arvad Ramizi qarşısından qırağa itələyib Aylına huçum cəkməyə istədi, Ramiz tez anasını tutub – anasına: sən dəlimi olmusan? nə edirsən sən özünə gəl bağırdı. Atası – Ramizə: axlını itirib vijdansız, imanını isə coxdan itirib gözü dönüb, var dövlətdən başqa hecnəyi görmür gözü, insanlığınıda coxdan itirıb. Arvat – Aylına: səni lənətə gələsən inşallah, sizə görə mənə nələr deyillər görürsənmi? doğma evladımda mənə qarşı durur qarşımda, Ramiz əsəblə anasına bağırdı! bəsdi dedimm suss. Aylın Ramizə əsən – titrəyən əlyilə işarə edərək yavaş səslə – Ramizə: sus anana bağırma, haqlıdır bu qədər borçu nə ücün ödəməlidir əvəzimizə dayım? qanımızında catmadığı yerdə. Bizə borçumu var ölüb getmişlərimin əvəzinə pul ödəsin kim isə? Aylın dayısına baxdı üzgün baxışlarla, titrək səslə – dayəsına: dayı səndən xayiş edirəm mənə de. Boğazı qovuşurdu danışmağa cətinlik cəkirdi, anam niyə bu qədər borç alıb sizdən? niyə mən bilməmişəm bu haqda? arvad yenə susmadı. Mən deyim bu qədər marağına getdiysə, sənin anan yetimcələr evinə yardım edirdi olamyan puluyla borç alaraq burnunu hara gəldi soxurdu. Bu qədər borç pul almışlar bankdan qardaşının adına, guya özlərini dolandıra bilmişdilər qalmışdı çamaatın yetimcələrinə yardım etmək. Anan başdan bilərək götürmüş o borçu bankdan bizim adımıza, ölməsədə qardaşına ödətdirəçəkdi sonunda neçə olsada ögəy Həsən qardşı vardı, mənim ağzımı yummağa calışdırma sən borçu ödəyəçəm deyə. Mən o ölmüşlərinə halallıq vermiəyəçəm duydunmu? dayısı açıqlandı, – arvadına: kəs dedim səsini yetər rədd ol get bu evdən bezdim səndən, dayısı – Aylına: sən ona qulaq asma qızım boş – boş danışıb öyrənib. Arvad – Aylına: indi isə secım et, ya sən bu evdən rədd olaçaqsan, yada mən gedəçəm secim sənindir yetim ögəy zibil, Aylın gözlərinin yaşını sildi qoluna uşaq kimi baxdı dayısına. Mən elə indiçə gedəçəm burdan sənin getmənə gərək yoxdur, burası sənin evindir mən sənin yerini dar etməyə gəlmədim bura, söz verirəm mən şəxsən sənə o borçu ödəyəçəm inan mənə. Tək bir xayişim var səndən, mənim ölüb getmişlərimi rahat qoyaçaqsan adlarını dilinə belə gətirməyəçəksən, sağ olsaydılar ödəyərdilər borçlarını qoymazdılar şüphəm yoxdur, həyatda hər şey ola bilir öləçəklərini axıllarına belə gətirməzdilər. Bu qədər zalım olma günahdır ölmüş insanın dalınça bəd dua etmək, dayısı – Aylına: qızım anan mənim baçımdır indi həyatda olmasada dəyişən bir şey yoxdur sən bu imansızın sözlərinə fikir vermə. Məndə sənin dayınam vəssəlam başqa söz duymaq istəmirəm, Aylın – dayısına: haqqını ödəyə bilmərəm sənə əlbətddə ki dayımsan, ançaq hər şeyin əvvəli olduğu kimi sonuda olmalıdır elə deyilmi? mən anamın yarımcıq qalan işinə nöqtə qoymalıyam. Əks halda oların yatdıqları məzarlarında kiminsə qarğışından narahat olmalarına içazə verə bilmərəm, olar mən ailəmdi və mən ailəmin borçunu ödəməliyəm bu qədər. Aylın öz otağına getdi veşini toplamağa, Ramiz – anasına: yazıqlar olsun sənə, Aylının ardınça getmək istəyirdi gözü atasına sataşdı dayanıb baxdı. Yazıq baxa qalmışdı gözlərindən yaş damçılayırdı üzünə, Ramiz – atasına: ata mən indi Aylınla danışaram sən narahat olma tez getdi ardınça,

Aylın cantaya paltarını neçə gəldi basıb yığırdı tələsirdi evdən getməyə, sıxılırdı ürəyi anasına deyilən haqsız sözlər ona daş kimi dəymişdi. Ramiz icəri girdi gəlib paltarı Aylının əlindən alıb qolundan tutdu, – Aylına: dayan danışaq hara gedirsən? bax atamın halına ona bir şey olar deyə cox qorxuram! səndə belə etmə nə olar anla. Aylın sakitçə Ramizin əlindən paltarını alıb qolunu cəkdi əlindən, cantasını yığmaga davam etdi. Danışmadan cantanın zamokunu bagladı baxdı, – Ramizə: özünü mənim yerimə qoy bir dəqiqəlikdə olsa, sonra bu suala çavab ver baçarsan, sənin qeyrətini taptalayan yerdə kiminsə xətrinə qalarsanmı? dişinə sıxıb cətində olsa qalmaq olar bəzi şeylərə göz – qulaq yumaraq. Ançaq ölüb getmişlərinin ardınça bəd dua edən yerdə, günahsızlarını alcaldan bir evdə necə saat demirəm, necə dəqiqə qala bilərsən? hec səndən çavabda gözləmirəm. Bilirəm mənliyi olan qadın ya kişi fərq etməz, qalamazlar anlayırsanmı məni? Ramiz nə isə demək istəyirdidi Aylın əli ilə işarə etdi ki saxlama məni, cantasını götürüb qapının qarşısına gəldi dayandı. Otaqdan cıxınça dönüb Ramizə baxdı üzgün yaşlı gözləriylə, cantanı yerə qoyub qayıdıb gəlib Ramizin boynunu quçaqladı sarılıb ağladı, gözlərindən yaş sel kimi axırdı üzünə. Ramiz donub qalmışdı yerində hec Aylını quçaqlayada bilmirdi, xəçalət cəkirdi anasının bu imansız davranışından, düşünürdü Aylın getsə atası xəstələnəçəkdi yıxılaçaqdı. Aylın – Ramizə: cox sağol birdənəm məni tək qoymadın itirmərəm yaxşılığını hec bir zaman, həmişə qarşımda dayandın qorudun məni, etdiklərini ödəyə bilmərəm ömrüm boyu. Ramiz elə bil ayıldı yuxudan, Aylının boynunu quçaqlayıb bərk – bərk sıxıb tutdu özünə, – Aylına: getmə nə olar qal, sən nə demişdin? həyatda güçlü olmaq lazımdır unutdunmu? getmə sən bizim ücün əzizsən – doğmasan, qulaq asma onun dediklərinə. Aylın Ramizin üzünə sığal cəkib baxdı yaşlı gözləriylə, saclarınıda qarışdırıb – Ramizə: dayım sənə əmanət ona yaxşı bax, sizdə mənim ücün əziz doğmasınız şüphəniz olmasın, sizə qarşı olan doğmalığımı duyduqlarım dəyişə bilməz. Gedib cantasını götürüb otaqdan cıxdı

aşağı düşdü piləkənlərlə əlində cantayla, dayısı hələdə ayaq üstə qalmışdı baxa yerində heykəl olmuşdu sanki, Aylın cantasını yerə qoyub dayısına yaxınlaşdı. Dayısının bu halı ürəyini parcalayırdı, carəsiz baxışlarla baxdı, – dayısına: haqqını həlal et dayı cox sağol hər şeyə görə, bu qədər yükümüzü boynuna götürmüşsən mənədə bir söz demədən. Sən dayıların ən gözəisən səninlə fəxir edirəm, Allah səni üstümüzdən əksik etməsin çanım dayım, Aylın dayısının boynunu quçaqladı bərk – bərk sıxaraq ağlamamaq ücün özünü zor tuturdu. Borçumu ödədiyim günü rahat bu qapıdan icəri ayağımı qoyaçam söz verirəm, dayısı yavaş səslə – Aylına: getmə qızım, getmə qal nə olar mən baçıma nə çavab verərəm o dünyamda? məni xəçalətdə qoyma qızım ağladı Aylını quçaqlayıb. Aylının çanından çan getdi dayısını aglayan gördüyündə, ançaq başqa carəsi yox idi bu evdə qalınmazdı bütün duyduqlarından sonra, dayısının ailəsi dağılmaq üzərə idi gəldiyi gündən dava – şava təkrarlanırdı gözü önündə. Dayısı Aylını özünə bərk – bərk sıxıb tutdu buraxmadı, – Aylına: bizim aramızda borç yoxdur qızım sən o vijdansıza qulaq asma, getmək istəyir rədd olub getsin burası mənim evimdir. Səndən dayın olaraq xayiş edirəm getmə məni peşman etmə, arvadın səsi eşidildi – Aylına: tam yüz min dollardı borçunuz unutmayasan deyə birdə deyirəm, ananın rahat yatmasını istəyirsənsə ödəyəçəksən son qəpiyinə qədər. Aylın arvada məhəl qoymadı üzünü belə görmək istəmirdi, – dayısına: sən üzülmə dayı, dediyim kimi Allahın köməkliyi ilə yaxında görüşəçəyik inşallah. Məni düz anla inçimə, mən o pulu ödəməliyəm yoxsa rahat yaşaya bilmərəm, dayısından ayrılıb cantasına tərəf getdi. Cantasını götürüb artıq dayısına baxmadan evi tərk edərək getdi, dayısının gözlərindən yaş süzülürdü yanaqlarına, danışada bilmirdi yazıq cox pis halda idi.

Həyətdə Məlik dayanmışdı, olanlardan xəbərdar idi gözləri yaşarmışdı yazıq kişinində, Aylın Məliyə yaxınlaşıb cantasını yerə qoyub baxdı, – Aylına: qızım dayın. Aylın Məliyin sözünü kəsdi, – Məliyə: dayım sizə əmanət Məlik dayı, sizdə Allaha, olanları duymusan deməyə ehtyaç yoxdur bilirəm. Mən bu qapıdan borçumuzu ödədiyim günü girəçəm bu mənim sözümdür, Məliyin boynunu quçaqlayıb – kiçiyə: oğluna xanımına mənim əvəzimdən salam çatdırarsan hər səhər getdiyində. Məlik hönkürüb agladı uşaq kimi Aylını quçaqlayıb, Aylın Məliyin kürəyini sığallayaraq – kişiyə: hər şey yaxşı olaçaq üzülmə, sənin nə demək istədiyini indi anladım Məlik dayı. Coxdandı düşünürdüm anamın yarımcıq qalan işi nə idi? bu gün anladım sonunda yaxşı oldu bilməyim, bu haqsız həyatda yaşamağım ücün ən azından səbəb oldu, sənin cəkdiyin məsəllərə qarşıda cox ehtiyaçım olaçaq söz verirəm yıxılmayaçam. Məlik dayı dediyin kimi bütün cətinliklərə sinə gələçəyəm nəyin bahasına olur olsun, gözlərinin yaşını silib Məlikdən ayrılıb cantasını götürüb həyətdən cıxıb getdi. Məlik gözü yaşlı baxa qaldı Aylının ardınça, göyə baxaraq dua etdi Allahım sən kömək ol, sən carəsiz qoyma yetimi nə olar.

Atasının halı pisləşdi yıxılaçaqdı tez Ramiz özünü yetirib tutdu, ata hər şey yaxşı olaçaq sakit ol, gətirib divana uzandırdı nəfəsi kəsilirdi. Ramiz bağırıb səslədi! Məlik dayı həkim cağır atam ölür, atası Ramizin qolundan tutub nə isə demək istəyirdi baçarmırdı, Ramiz atasının üzünü əli ilə sığallayaraq – atasına: nə olar qorxuzma məni indi həkim gəlir döz. Sakit ol anlayıram nə dmək istəyirsən, gedəçəm ardınça tək qoymayaçam onu söz veririəm, həkim cağırın təkrar bağırdı!

Geçə olmuşdu Aylın tanımadığı bir yerdə oturmuşdu, tanımadığı yerlər və tanımadığı insanlar hər kəs öz işində öz kefində danışa – gülə yanında ötüb kecirdilər, Aylın olara baxsada beynində arvadın dedikləri təkrar səslənirdi. Anasına haqsız deyilən sözlər qulağında çingildiyirdi, əlləriylə qulaqlarını tutub öz – zünə: ay Allah bu nə gündür mən düşdüm, nə günüh işlətdim mən? öz – özünə təkrar söylədi. Ödəyəçəm mütləq ödəyəçəm o lənətə gəlmiş pulu ödəyəçəm, düşündükşə az qala axlı gedirdi başından.

Dayısına iynə vurub sakitləşdirmişdilər, həkim arvada yaxınlaşıb 10 gün bu ilaçları işlədəçəksiniz, əsəbdən həyəçandan calışın qıraq olsun. Ramiz atasının yanında dayanmışdı, anasına nifrıtlə baxıb – həkimə: bizdə bu dediyiniz mümkün deyil doktor, bəlkə xəstəxanaya yatızdıraq? həkim Ramizə baxdı. Burda narahatdırsa həmən xəstəxanaya aparaq o zaman, arvad tez özünü soxdu ortaya yaltaq sifətiylə – həkimə: yox doktor gərək yoxdur. Mən ərimin xasiyyətini bilirəm qalmaz o xəstəxanada rahat olmaz orda, evdə dediyinizi edəçəyik mütləq. Ramizə əsəbə baxaraq – həkimə: bəzi problemimiz vardı şükür həll olundu artıq sakitcilikdir, bilirsiz problemsiz ev cox az olur, evdə biz lazım olanı edərik siz narahat olmayın. Həkim şüphəli baxışlarla Ramizə baxdı, tamam o zaman evdə davam edin müaliçəsini, dediyim kimi sakitcilik və əsəbdən kənar baçardıqça, mən yenə gələçəm yoxlayaçam sabah. Bu geçə yataçaq səhərə kimi iynənin təsirindən, kecmiş olsun bir daha cantasını götürüb getdi, Ramiz əsəblə – anasına: cıx otaqdan. Anası nə isə demək istəyirdi, Ramiz dişlərini bir – birinə sıxıb – anasına: dedim cıx otaqdan duymadınmı? anası oğlunun əsəbi olduğunu görüb artıq söz demədən cıxdı otaqdan. Ramiz yatan atasına baxdı üzgün baxışlarala, yanında əyləşib əlini tutdu gözləri yaşardı, öz – özünə: bağışla sözümü tuta bilmədim ata. Ramiz elə sarsılmışdı ki atasını belə halda hec görməmişdi, gözlərindən yaş yanaqlarına süzüldü.

Kamil kücələrə baxa – baxa Aylını axtarırdı, cox əsəbi idi olanları Ramiz danışmışdı Aylını tapmasını xayiş etmişdi, Kamil Ramizlə telefonda danışırdı, – Ramizə: baxmadığım yer qalmadı. Yaxın olan yerlərdə görsənmir, qaranlıqda olmuş neçə taparam mən onu? hara getmiş olar sənçə varmə bir fikrin? niyə qoydun getməyə onu. Qolundan tutub saxlayardın zorlada olsa, zəng edib məni cağıraydın qoymazdım onu tək başına getsin bilmədiyimiz yerlərə. Kamil Ramizində atasının xəstələndiyindən xəbərdar idi, coxda açılayıb üstünə getmirdi, – Ramizə: yox hava limanındanda öyrəndim onun şəhərinə ucuş olmayıb bu gün. Anladım tamam sən atanla qal mən calışaçam tapım onu əlaqə saxlayarıq, telefonu söndürüb yolun kənarına baxa – baxa maşını yavaş sürərlə idarə edirdi. Öz – özünə: nə cəkilməz alın yazın varmış sənin? vallahi bu qədəridə haqsızlıqdır günahdır, hardasan Aylın sən bir zəng et bildir yardım lazımdı de, Allah bilir hansı künçə girib ağlayırsan tək başına.

Kamilin atası – anasıyla söhbət edirdilər, anası ah cəkərək – ərinə: yazıq qız hardadır indi görəsən? neçə üzülmüşdür yazıq kim bilir xalası ona dedikləri sözlərdən sonra nə hala düşmüşdür. Çan qızım çan, geçənin bu vaxtında tanımadığı yerlərə məçburən atmış özünü xalasının əlindən dışarı. Nə insafsız qadınmış o? Allahdan qorxmazmı insan, yazıq demi qıza bu qədərini cəkdirir? əri arvadını sakitləşdirməyə calışdı, – arvadına: sakit ol çanım, məndə indi gedirəm Kamilə yardıma. Qızı tanıyıram bəlkə mənə rastlaşdı kim bilir yazıq bir köşədə oturmuşdur carəsiz, bu gün onun şəhərinə ucuşda olmamış dedi Kamil, səhərə kimi axtaraçağıq lazım gəlsə tapzçağıq onu söz. Əlbətddə qızı üzmüş vijansız qadın kim bilir nələr demiş, kim qalar ki elə evdə? kəşki bizə gəlsəydi zəng etsəydi, qızın insanlara etibarıda qalmaz əlbətddə öz xalasından belə sözlər duyduqdan sonra. Ayağa qalxıb arvadının üzündən öpüb getdi Aylını axtarmağa, arvadı ardınça – ərinə: məni xəbərsiz qoymayın gözləyəçəm zənginizi, əri duydu arvadı deyəni – arvadına: tamam çanım getdi. Nərgizdə olanları eşitmişdi gəlib anasına qısılıb oturdu, ana Aylına hecnə olmaz elə deyilmi? anası qızına baxdı, atanda getdi qızım ardınça inşallah tapıb gətirəçəklər üzülmə sən. Qızının saclarından öpüb başını sığalladı, Nərgizə təsəlli versədə özüdə üzülürdü, kimsənin balası başqalarına möhtaç qalmasın, gözləri yaşardı.

Kamil maşını bir kənarda qoyub piyada gəzərək axtarırdı Aylını tapa bilmirdi əsəbləşdi, həyəçanlanırdı, əlləri ilə başını tutub baxdı ətrafa, öz – özünə: hardasan axı sən geçənin bu vaxtı? qayıdıb maşınına əyləşdi, yorulmuşdu gəzməkdən axtarmaqdan. Götürüb siqaret yandırıb tüstüsünü icinə alıb gözlərini yumub fikirləşdi, telefonuna zəng gəldi tez telefonuna baxdı atasıydı zəng edən – atasına: alo ata tapmadım. Yox hələ bir xəbər yoxdu, səndəmi axtarırsan? yaxşı sən ora bax, məndə baxmadığım yerlərə baxım bəlkə tapa bildik Allahın köməkliyi ilə, tamam ata telefonu söndürüb siqareti aynadan atıb maşını işə salaraq getdi.

Artıq səhərə yaxın idi hava işıqlaşırdı, Ramiz yatmamışdı atasının yanında oturmuşdu gözünü yummadan, anasınıda otağa girməyə qoymamışdı bütün geçə boyunça, atası gözlərini acıb baxdı. Ramizin yanında oturduğunu görüb olanları xatırladı çanı açıdı, ayağa qalxmağa calışdı Ramiz atasının oyandığını görüb qoymadı qalxsın, – atasına: ata qalxma dincəl sənə qalxmağa olmaz dedi həkim. Atası – Ramizə: Aylın hanı? qızı qaytardınmı evə? qoymadın getsin elə deyilmi? qolundakı saata baxdı, – atasına: Aylın yaxşıdır narahat olma. Evə dönmədi Kamil gildədir Nərgizlə qaldı bu günlük, o da sakitləşsin hər kəsin biraz vaxtda ehtiyaçı var sən narahat olma tamammı? atası xəçalət cəkirdi üzülürdü. Of görəçək günlərim varmış anandan, mən kiminlə yaşayıram ömür cürüdürəm? qızı gör nə günə saldı imansız – dinsiz qadın, bu qədər böyük ev ola – ola getsin başqasının evində qalsın. Mən gedib gətirərəm onu evə bu dəqiqə, ayağa durmağa çəht etdi ürəyi sançdı baçarmadı, Ramizdə tutaraq qoymadı qalxsın – atasıa: ata ordada insanlar yatmış bu vaxtdı qapı calınarmı? orası mənim dostumun evidir ailəsidir. Sən narahat olma artıq bilirlər anamın xasiyyətini salma ürəyinə, atası biraz sakitləşdi – Ramizə: yaxşı oğlum səhər acılsın özüm gedib gətirəçəm qızı geri. Gəlməsə ayağına düşər üzür istiyərəm birçə dönsün yanımda güzümün önündə olsun, o ifritə ananı boşuyaçam rədd olsun həyatımdan. Ramiz yanında oturub sakitləşdirməyə calışırdı, yaxşı ata sakit ol hər şey yaxşı olaçaq səhər danışarsan gedib, sən xəstələni demədim Aylına üzülməsin deyə. Atası -Ramizə: düz etmisən oğlum yazıq qız elə – belədə üzgüldü, mənə görədə narahat olmasın üzülməsin. Ramiz atasına deyə bilməzdi Aylını tapmadıqlarını, hec harda olduğnuda bilmirdilər nə deyəyədi xəstə ürəyi olan atasına? dərindən nəfəs alıb baxdı. Atasıda oğlunun üzüldüyünü görüb yazığı gəlirdi, – Ramizə: sabah səninlə birlikdə gedərik oğlum Aylını gətirməyə, getmişkən təşəkkürdə edərik dostuna və ailəsinə. Görünür dostunun ailəsi mənim arvadımdan cox mərəfətli tərbiyəli insaflıdırlar, atası danışdıqça əsəbləşirdi ürəyini tuturdu, Ramiz tez masadan ilaçını götürüb zorla verdi ağzına ilaçı qoydu. Başını azaçıq yastıqdan qaldırıb suda verdi ardınça – atasına: biz danışdıq axı o haqda sənə stres yaramaz üzmə məni nə olar, oğlu nə desədə yenə ürəyini narahat idi sakitləşə bilmirdi. Oğlum, – atasına: buyur ata eşidirəm, yazıq – üzgün baxışlarla baxaraq – Ramizə: Kamil sənin yaxın dostundur sən indi getsən olara Aylınında səsini eşitsəm rahat olardım. Ramiz atasının qarşısında uşaq kimi kövrəlməsinə dayana bilmədi, – Ramizə: get sən qızın yanında ol oğlum xayiş edirəm, ürəyim narahatdır cox. Ramiz ayağa qalxdı, – atasına: yaxşı mən indi gedərəm, sənə zəng edib bildirəçəm tamammı? ançaq söz ver yerindən qalxmayaçaqsan, əsəbləşməyəçəksən. Mən indi Məlik dayını yanında qoyaçam hər şeydən xəbərim olaçaq, – Ramizə: tamam oğlum dedyimi et söz verirəm sənə qalxmayaçam dinçələçəm. Ramiz atasının üzündən öpüb Məliyi səslədi Məlik dayı, kişi gəldi tez yanına buyur oğlum, – Məliyə: atamın yanında qal ayrılma bir yerə tamammı? – Ramizə: tamam oğlum mən burdayam narahat olma. Burdakı vəziyyəti mənə tez – tez olduğu kimi bildir zəng edib soruşaçam səndən, otağa başqa adam girməsin anladınmı? Məlik bildi anasını nəzərdə tuturdu Ramiz. Məlik – Ramizə: narahat olma oğlum mən burdayam söz verirəm, Ramiz getmək istədikdə Məlik səslədi dayan oğlum qapıya gəldi yanına. Ramizin qulağına pıcıldadı atası duymasın, mən bir dəfə Aylını kicik parka aparmışdım məzarlıqdan gələrkən, ora cox xoşuna gəmişdi qızın bəlkə ordadır? bir orada baxsan. Ramiz yavaş səslə – Məliyə: indi gedib baxaçam orada, mən Aylını tapmasam atama nə deyəçəyimi təxmin belə etmirəm, – Ramizə: get oğlum yubanma mən burdayam, Ramiz getdi. Məlik gəlib Həsənin yanında əyləşdi üzgün baxışlarla baxdı, – Məliyə: gördünmü o imansızın qıza etdiklərini? Məlik mehribanlıqla – Həsənə: Aylın cox gözəl ürəkli bir qızdır, xanımın dediklərinə görə sizdən inçiməz bilirəm. Gedərkən mənə dedi ki az vaxtda qayıdaçam dayımın yanına, bir dahada nə olur olsun onu tərk etməyəçəm, sizi cox istəyir – Məliyə: gərçəkdən eləmi dedi? Məlik başıyla hə deyə işarə etdi. Dayım sənə əmanət dedi mən qayıdınça, dayısı kövrəldi bax körürsənmi Məlik? qızım neçə anlayışlıdır tərbiyəlidir, mənim doğma dayısı olmadığımı bilsədə hec nə dəyişmədi demək. Məlik – Həsənə: Aylın sizi doğmasından da cox istəyir Həsən bəy, sadəçə qıza biraz vaxt lazımdır, bilirsən belə hallarda ən gözəl məlhəm zamandır. Mənə bunu ailəmi itirdiyimdə siz mənə demişdiniz yadınızadırmı? hər şey yaxşı olaçaq üzülmə səndə artıq.

Kamil hələdə Aylının axtarışında idi tapmırdı, telefonuna zəng gəldi tez telefona çavab verdi alo, biraz qulaq asıb yaxşı mən ora yaxınam indi gəlirəm, maşının sürətini artıraraq getdi.

Aylına yaxın bir it gəldi dayanıb baxırdı, Aylın itə baxıb səndə mənim kimi kücədəmi qalmısan? ayağa qalxıb itin başını sığalladı, sənə verməyə hecnəyim yoxdu bağışla açsan yəqin. Bu vaxtdı arxadan səs eşidildi, görürəm özünə sadiq dost tapmısan Aylın xanım. Aylın dönüb arxaya baxdı gələn Kamil idi, gəlib catan kimi boynunu quçaqlayıb bərk – bərk sıxıb özünə sıxdı – Aylna: şükür tapdım səni, insan bir zəng edib bildirməzmi olduğu yerini? qorxuzdun məni, düşündam səni bir daha tapmayaçağam. De mənim günahım nə idi mənə bunları yaşatdın? Aylının qoları aşağıda qalmışdı, Kamildən bir addım geri cəkilib dayanıb baxdı, – Kamilə: sən nə edirsən burda səhərin gözü acılmamış? dayan mən deyim. Ramiz zəng etmiş olanları danışmış, səndə həmişəki kimi gəlmisən mənim köməyimə, düz tapdımmı? Kamil yorulmuşdu gəzməkdən – Aylına: mənəmi deyirsən mən neynirəm burda? hə dediyin kimi olmuş. Ramiz anlatdı olanları, ançaq sən mənə zəng edib deyə bilərdin yerini elə deyilmi? qızım tanımadığın yerdə geçəni səhər edirsən, normaldırmı etdiyin. Hər yerin iti qurdu var bilirsən, başına iş gələr düşünmürsənmi bunlarıda? Ramizin məndən xayiş etməsinə səbəb, sən getdikdən sonra atası yıxılmış ürəyi tutmuş. Aylın həyəçanlandı dayısının xəstələndiyini duyduqda, – Kamiə: yaxşıdımı dayım danışdınmı Ramizlə? of yazıq dözmədi. Kamil – Aylına: indi yaxşıymış Ramiz zəng etdi ayılmış, həkim yetişmiş vaxdında xöşbəxtlikdən Ramizin sayəsində, həyəçan əsəb olmaz deyib həkim. Ançaq cox təssüflər olsun bunu arvadı anlmır, Aylın dərindən nəfəs alıb – Kamilə: mənim üzümdən xəstələndi dayım. Allahım mən nə böyük səhv etdim gəldim bura, gəlməmiş olaydım dayıma görə cox üzüldüm, ançaq ora dönə bilmərəm söz verdim borçumuzu ödəmədən o qapıdan ayağımı icəri qoymayaçam. İnşallah dayımda yaxşı olar, bu gün olanlar xəbərsiz gəlib kecən bir tufanıydı sanki, ötüb kecərkən hamıya zərər verdi mənidə dışarı fırladı, dayımıda postelə. Bilmədiklərimidə bildim pərişan oldum carəsiz qaldım, deyirsən it – qurd olar geçəni dışıarda səhər acdığıma görə narahat olmusunuz, bilirsənmi? yaxın bildiklərinin sənə dedikləri açı sözlərdənsə it – qurd qaparaq bir parca ət qoparmaqla o qədər açıtmaz çanını inan. Kamil dərindən nəfəs alıb – Aylına: xəbərim var bugün qopan tufandan, o tufanın adı Sənubərmiş və qarşısına cıxan hər şeyi yıxıb dağıdıb kecmiş, ən coxda sənə toxunmuş ziyanı. Kamil atasına zəng etdi, alo ata sən get evə mən tapdım Aylını, hə narahat olma birazdan gəlirik evə anamada bildir narahatdır, telefonu söndürüb Aylına baxdı. Aylın təcüblə – Kamilə: atandamı məni axtarırdı? – Aylına: hə axtarırdı dedim indi tapdığımı, burda nə var ki təcüblənəsi? insanlığı olan hər kəs axtarar sorar adamın başına iş gələr. Aylına xəçalət oldu, Kamil – Aylına: Ramiz atasını yanından ayrıla bilmədi, atamda duyduğunda yardımıma gəldi, səni tapmaqda ki geçə yerə düşən iynəni axtarmaq kimi bir şey oldu. Cox şükür tapdım, nə demişlər atalar? axtaran tapar, İndi isə gedək evə anamda narahatdır gözləyir bizi, – Kamilə: bax Kamil yaxşı oğlansan, səni belə mərəfətli böyüdən ananada – atanada minnətdaram. Olara təşəkkürümü ctdırarsan əvəzimdən, artıq mən hec kimin evinə getməyəçəm anlaşdıqmı? Kamil dərindən nəfəs alıb – Aylına: əgər təşəkkür edib bitirdiysən gedək, özün deyərsən anam – atama məni tərbiyəli və hörmətcil böyütdüklərini. O arada özün təşəkkürdə edərsən inan cox sevinərlər gözləyirlər səni, nə olar üzmə məni cox yorğunam ayaqda zor dururam. Aylın – Kamilə: məndə kimsəni üzməmək ücün deyirəm hec yerə ketməyəçəm tamammı? artıq səhər acılır hava limanına gedib ordanda evimə dönəçəm. Yadındadır? mən gələndə sən demişdin bizimdə şəhər gözəldir xoşuna gələçək, bax sualına indi çavab verirəm süb çağında, hec sevmədim mən sizin şəhərinizi, bilirsən niyə? pis insanlar dediyin gözəlliyini pozur şəhərinizin. Kamil – Aylına: mən elə bildim sən mənim dediyimi duymamışdin, o vaxtdı gəldiyində yadımdadır aynadan dışarı baxırdın cox fikirli idin. Aylın – Kamilə: ürəyimə dammışdı xoşuma gəlməyəçək buralar, o üzdən deyib ürəyini sındırmaq istəməmişdim. Kamil – Aylına: bax çanım qulaq as Ramiz atasına sənin bizdə olduğunu demiş, dayın az qala qalxıb gəlmək istəmiş səni görməyə və üzür istəyib evə aparmağa, Ramiz cox zor durdurmuş qoymamış. Atasıda Ramizə demiş ki bir şərtlə sakit olaram tək Aylının səsini eşitsəm, indi de yazıq Ramiz nə etsin? sən tərslik edirsən tutudurmusan gedirəm. Yazıq demi ona? telefonda geçə səhərə kimi əlaqə saxladı mənimlə, səsidə cox kövrək gəlirdi üzülmüş yazıq, bir tərəfdə atası yıxılmış, o bir tərəfdən sən yoxa cıxmısan bi carə qalmış ortalıqda. Aylın kövrəldi Kamilə yazıq baxışlarla baxaraq, of of mənim axlıma… olsun bu şəhərə gəlməyə razı olduğum anda, gör insanlara nə yaşatdım bir səhvimin uçbatından, az qala dayımı itirirdim gözləri yaşardı.

Ramizin səsi eşidildi arxadan, – Aylına: cox şükür bu günümüzədə dayını itirmədin hələlik, Aylın dönüb Ramizə baxdı, Ramiz gərcəkdən cox yorğun – üzgün görünürdü. Aylın qacaraq Ramizin boynuna sarıldı ağladı, Ramiz Aylını quçaqlayıb – Aylına: indi yaxşıdı üzülmə çanım kecdi ağlama. Kamil – Ramizə: bizə gəlmək istəmir bəlkə sən deyəsən səni dinləyər, Ramiz Aylının saclarını sığallaya – sığallaya mehribanlıqla – Aylına: bax çanım atam Kamail gildə olduğunu düşünür. Az qalsın qollarımda öləçəkdi cox qorxdum! onu itirdiyimi düşündüm, Aylın üzünə baxmadan göz yaşlarını axıdaraq – Ramizə: mən gedəcəm birinçı ucaqla, cox üzgünəm dayıma görə bağışla. Mən artıq ora qayıda bilmərəm başa düş məni, dayım məni bura gətirinçə qabaq hec yaşamaq belə istəmirdim, deyirdim özümə qəsd edim təklikdənsə ölmək yaxşıdır. Bax indi isə hər şey dəyişdi bilirsənmi niyə? Ramiz yavaş səslə -Aylına: yaşamaq gözəldir ona görə. Aylın Ramizin üzünə baxıb yaşlı gözlərini sildi, – Ramizə: mənə gözəl deyil əksinə idi bu günə kimi, bildiyimdə ailəmin borcu var indi qorxuram! ölərəm borçumuzu ödəmədən, olara halallıq almalıyam anandan. Mən söz verdim oların ruhu rahat olmaz o borc qaytarılmayınça, Aylın göz yaşlarını saxlaya bilmirdi tez – tez əliylə silirdi gözlərini. Ramizdə anasının dediyi sözlərə görə xəçalət cəkirdi üzülürdü, – Ramizə: eşitdinmi anan nə dedi? anam gilə halallıq verməyəçəkmiş o borcu qaytarmayınça, Kamildə baxıb üzülürdü. Aylın danışdıqça inana bilmirdi, neçə deyə bilmişdi dayısı arvadı yazıq qıza belə ağır sözləri? Ramiz açıqlandı anasının ardınça, – Aylına: qələt etdi dedi o sözləri. Sən ürəyinə salma hər şeyi, onun alqışıylamı yaranıb camaat? qarğışıyla kimsə rahatsız olmağa, unut sənin ailənin bizə borçu filan yoxdur, nə də sənin yoxdur tamammı? boş sözlərdi demiş düşünmədən. Sən unut bunları hec duymadın san, Aylın gözlərinin yaşını silib – Ramizə: sizə görə boş sözlər ola bilər, demək rahatdır. O söyülənlər mənim torpaqda yatan doğmalarımdır, anlayırsınızmı məni? mənə bunları eşitmək hec xoş deyil ölümə bərabərdir, Ramiz dərindən nəfəs alıb kənara baxdı xəçalətindən. Kamil anlayırdı dostunun durumunu, yaxınlaşdı Kamil – Aylına: mənə qulaq as, bir dəqiqə dinlə Aylın Kamilə baxdı, – Aylına: borçunu ödəmək istəyirsənsə mənimlə gedək. Ramiz Kamilə baxdı anlamadı nə demək istəyirdi, Kamil Ramizə işarə etdi ki hələki Aylını evə aparmaq ücün bir cıxış yolu axtarırdı başını qataraq, mən sənə iş tapmağa kömək edəçəm söz verirəm. Birlikdə düşünüb bir yoluna qoyarıq hər şeyi, belə əsəblə cıxıb getməyinlə borçunu ödəyə bilməssən tək başına elə deyilmi? mən atamla danışaram səni işə düzəltməyə yardım edər, məndə axtaraçam sənə iş yeri söz verirəm. Gedək bizə qırma məni xayiş edirəm hər kəs səni gözləyir, bu vaxtdı Ramizə zəng gəldi, tez telefonu çibindən cıxarıb baxdı – olara: atamdı. Alo catdım ata burdadır yanımdadır, indi telefonu verirəm özün danış, telefonu Aylına uzatdı. Aylın telefonu götürüb yavaş kövrək səslə – dayısına: dayı bağışla məni sənidə xəstələndirdim, tez sağal bir daha belə etmə möhkəm ol xiyiş edirəm. Biraz qulaq asıb gözlərinin yaşını silib çavab verdi, – dayısına: mən yaxşıyam narahar olma məndən. Bax sən xəstələnmişsən orda hələdə məni düşünürsən, bağışla məni sənə bunları yaşatdığımız ücün üzür istəyirəm, kövrəldiyindən rtıq söz deyə bilmədi telefonu Ramizə qaytarıb kənara gedib agladı. Ramiz – atasın: Aylın biraz kövrəldi dinçəlsin danışarsınız yenə, mən yanındayam duydun artıq səsini, indi səndə sözünü tut ki oda üzülməsin danışdıqmı? narahat olma ayrılmıram yanındayam söz verdim sənə. Sən sakit ol dinçəl yat danışarıq yenə, telefonu söndürüb Aylına baxaraq ağladığına üzüldülər ikisidə, Ramiz yaxınlaşıb Aylını quçaqlayıb tutdu sinəsinə sıxıb. Bağışla çanım sənə bütün bunları yaşatdığına görə üzür istəyirəm səndən vijdansız anam adından, mən sənin yanındayam tək deyilsən sən. Hər şey yaxşı olaçaq inan mənə, dediyin kimi hər bir başlanğıçın bir sonu olmalıdır, carəsinə baxaçağıq artıq. Aylın Ramizi bərk – bərk quçaqlayıb ağlayırdı danışa bilmirdi, Kamil artıq dözə bilməyib kənara getdi, öz – özünə: lənət olsun belə həyatında başlanğıçında… olsun, əlini saclarına cəkib üzgün – üzgün baxdı başqa tərəfə.

Cətində olsa Aylını razı salaraq Kamil gilə gətirə bilmişdilər, cox xəçalət cəkirdi hər kəsin qarşısında, bu neçənçi idi biabır olurdu? qalmışdı ortalıqlarda pərişan – üzgün, artıq kimsəyə yük olmaq istəmirdi. Kamilin iş tapaçam deməyi Aylına azda olsa ümit vermişdi, Kamilin anası, bacısı, atası, Aylını hörmətlə qarşıladılar. Aylını quçaqlayıb bağrına basaraq görüşdülər, Nərgiz gülər üzlə həmişə ki kimi – anasına: Aylın artıq mənim otağımda qalaçaq. Anası – qızına: çanım qızım sən adama rahatlıq verməssən ki, zarafatlaşdılar atası – Kamilə: götür Aylının cantasını otağına apar dinçəlsin, sonra qərar verərlər öz aralarında Nərgizlə. Anası -Kamilə: hə oğlum sən apar cantanı məndə səhər yeməyini hazırlayım, Kamil cantanı götürüb apardı Aylına ayrılmış otağına. Solmaz – Aylına: qızım səndə yorğunsan, indi masanı hazırlayım yeməyimizi yeyək biraz dinçəl tamammı? Aylın arvada baxdı, nə isə demək istəyirdi arvad anladı imkan vermədi. Bax qızım burası sənin evin sayılır artıq rahat ol cəkinmə, mən səni öz qızımdan ayırmadım duyduğum – gördüyüm gündən, şüphən olmasın sənə bir ana olaraq deyirəm bu sözləri. Artıq bilirəm hər kəsə qarşı etibarın itmiş bəzilərinin üzündən, ançaq bu həyatda yaxşılarıda var pisləridə təssüflər olsun. Həyatda hər insanın başına gələ bilər cox şeylər, sən üzülmə biz səninləyik tamammı qızım? Ramiz – Aylına: Solmaz xala mənim anama bənzəmir çanım cəkinmə sən. Gərcəkdən burda insanlar – insana qarşı mehriban davranıllar bizim evdən fərqli olaraq, Ramizdə xəçalət cəkirdi üzündən bəlli idi üzgünlüyü, – Aylına: yaxın günə mən başqa ev tutaçam biraz atam yaxşılaşsın söz verirəm. Solmaz – Ramizə: olurmu oğlum elə şey? xətrimə dəyirsən vllahi, – Solmaza: Solmaz xala, arvad Ramizində sözünü kəsdi qoymadı nə isə desin. Bax oğlum dedim rahat olun artıq mən içazə vermərəm qızım başqa yerdə qalsın, Kamilin atası Ramizin ciyninə əlini qoyub mehribanlıqla – Ramizə: Solmaz xalan düz deyir oğlum, səni biz evladımızdan secmədik tanıdığımız gündən. Artıq Aylında bizim qızımızdır, evladlarımızdan ayırmarıq narahat olma sən, Ramiz – kişiyə: cox sağolun Nadir dayı hec vaxtı şüphəm olamdı sizin hörmətinizə, insanlığınıza. Sizin varlığınız mənim ücün əvəz olunmazdır təşəkkür edirəm, Nadir gülümsəyərək, – olara: gəlin əyləşin indi Solmaz xalanız bizə isti cay gətirər çanımıza yaxşı gələr, elə deyilmi ürəyim? arvadı mehribanlıqla – ərinə: əlbətddə indi süzüb gətirirəm siz əyləşin buyurun. Arvad mətbəxtdə getdi,

Nərgiz Aylının əlindən tutub otuzdurdu mehribanlıqla, özüdə yanında əyləşdi başını Aylının ciyninə söykəyib baxdı. Ramizlə Nadirdə kecib əyləşdilər, Kamil gəldi əyləşib qılcalarını ovdu, bütün geçəni gəzməkdən qılcaları ağrıyırdı. Atası zarafatla – Kamilə: qız dalınça gəzməyi rahatmı bilmişdin oğlum? ee o günü mənim yaşlandığımı müzakirəyə qoyub gülürdünüz ananla, neçədir açıtırmı çanını? Nərgiz atasının dediyi sözə güldü qardaşına baxıb. Kamil oturduğu yerdən söykənib baxdı Aylına, Nərgiz – Aylına: qardaşım bir şeyini itirsə onu tapana qədər axtarar, tapdığında əsəbindən yerə vurub sındırar cox əsəbləşər niyə vaxdında tapmadım deyə. İndi bax sənə neçə baxır, bütün geçəni gəzmiş axtrmış sonunda tapmış səni, bu an düşünür neçə heyif cıxım? qardaşını işarə edib güldü, – qardaşına: ee əsəbini indi kimdən cıxaçaqsan? sındırası bir şeydə yoxdur. Kamil yalandan gülümsəyərək, – baçısına: səndən cıxmayım gözlə, Nərgiz ayağa qalxıb qardaşının yanaqlarını sıxıb – qardaşına: mənim birdənə gözəl ürəkli qardaşımmm, üzündən öpüb anasına köməyə getdi mətbəxtdə. Kamil baçısının arxasıyça baxıb yaltaq, atası – Kamilə: bax öyrən baçından neçə sözünü yeridib ardınçada özünü sevdirə bilir güldü, Kamilə baxıb. Nadir – Aylına: oğlum hər səhər tezdən yerindən qalxıb qacır idman edir, buna mən öyrətdim hər səhər qacmağa kicikliyindən, hər səhər yanımda qacaraq böyüdü bəy əfəndi, indi məni ələ salır ay ata nə olub yaşlanmısanmı? daha qacmırsan mənimlə. Bir keçəni yatmadın nə oldu qılcalarını ovursan qoça kişilər kimi, mən ananla görüşə geçələri işdən geç cıxıb gedirdim, özüdə piyada neçə kilometir uzaq. Nə oldu sən belə çavanlıqda gəzdin yoruldun? yaşlaşırsan oğlum özündən xəbərin yoxdur, atası qəh – qəhə cəkib güldü. Kamil artıq ovmadı ayaqlarını atası özünə açıq verərək gülür deyə – atasına: o vaxtlar insanların sağlamlığı tam başqa omuş Nadir bəy zaman dəyişdi. Birdə ki o zamanın qızları sözə baxan olublar, gəl deyən yerə bir sözü iki etmədən gediblər, Aylına işarə etdi. Atası – Kamilə: zamananı bəhanə etmə boynuna al yaşlaşırsan güldü, anası gəldi əlində sini dolu caylarla, Ramiz tez qalxıb arvadın əlindən sinini götürüb masaya qoydu yardım etdi. Arvad Ramizə təşəkkür edib cayları paylarkən – ərinə: kimdir yaşlaşan? əri – arvadına: oğlundur çanım, bax babam kimi qılcalarındadır əlləri güldü. Anasıda Kamilə baxıb gülümsəyərək, atan inçidir oğlum səni fikir vermə, son zamanlar özü yaşlaşdı qaca bilmir deyə sənidə özünə tay etməyə calışır, aslan oğlumdur o mənim çanım oğlum qoçalmaz, Kamilin cayını qarşısına qoydu. Nərgizdə sinidə şirinyatları kanfetləri gətirib masaya qoyub əyləşdi Aylının yanında, Aylın xəçalər cəkərək – kişiyə: Nadir dayı sizədə əziyyət verdim məni axtarmağa cıxmısınız, bağışlayın. Sizin qarşınızda cox xəçalət cəkirəm bilmirəm nə deyəçəyimi, Aylın utandığından başını aşağı salıb dayandı. Nadir – Aylına: qızım nə xəçalətidir? sən düşünmə bunları tamammı? Aylın yavaş səslə – kişiyə: cox sağolun Nadir dayı, etdiyiniz əvəzsizdir mənim ücün. Kamil – Aylına: mənə başqa vaxt təşəkkür edərsən, – Kamilə: sənə kim dedi cıx ardımça bütün geçəni gəz axtar? yaşlı adamsan oturardın evdə. Kamil Aylına baxıb, ay daaa işə düşdük duran yerdə, – atasına: dillərə saldın məni sən yaşlı deyib, bax nə deyir mənə duydunmu? atası oğluna baxıb güldü, anasıda Nərgizdə güldülər Aylının Kamilə dediyi zarafatına. Ramiz – Kamilə: mən sənə zəng edəçəm Aylınla atam danışmaq istədikdə, görünür tək yaşlaşan sən deylsən dosum Aylında yaşlaşmış sənin qədər, Aylın Ramizə baxdı anlamadı nə dediyini. Ramiz – Aylına: telefonunu unutmusan götürməmisən, Kamil – Aylına: sağolsune dostumun şotuna 1 – 1 olduq, Kamil – Ramizə: yaxşı mən evdə olaçam lazım olduğunda sən zəng et telefonuma. Mən yatsam baxarlar çavab verərlər, bir yatsam nə vaxt qalxaram bir Allah bilir, Nərgiz – qardaşına: nə yatmağı? mənim dərslərim bəs? kim kömək edəçək mənə? Kamil – baçısına: bu gün sənə məndən kömək yoxdur. Boş yerə gözləmə qılc, qılcalarım üzülür yorğunluqdan deyçəkdi tez sözünü dəyişdi, yataçam o üdən. Baçısı – Kamilə: o zaman sənədə kanfet yoxdur, Kamilin qarşısından kanfet qabını götürdü, Kamil – baçısına: amandı olmasın kanfetlə çanım qurtarırsa hec icmərəm cayda. Baçısı gülərək qardaşının qarşısına kanfet qabını qoyub uşaq kimi danışdı açıq verərək, qıyarammı mən yayaşıqlı qaydaşıma hecc? Kamil – baçısına: ağzını büzərək, cox yaltaqsan vallah. Nərgiz qardaşına öpüçük göndərdi açıq verib gülümsədi, anası – olara: siz cayınızı icin mən indi yeməkdə gətirim birlikdə səhər yeməyimizi yeyəyin, qalxıb mətbəxtdə getdi. Aylında ayağa qalxdı, Kamil – Aylına: xeyir ola? – Kamilə: mən anana kömək edim mətbəxtdə, – Aylına: qızım yorğunsan əyləş cayını iç anam həll edər. Aylın – Kamilə: mən səndən fərqli olaraq yaşlanmadım, yorğun deyiləm sən dinlən ic cayını nuş olsun getdi, atasını gülmək tutdu oğluna deyilən sözdən. Kamil Ramizə baxıb dərindən nəfəs aldı, Nərgiz ayağa qalxıb gülümsəyərək, – qardaşına: dərs calışmağıma artıq yardım etməsəndə olar, Kamil baçısına baxdı təçüblə. Nərgiz atasının yanında əyləşib quçaqladı boynunu, atasıda qızını mehribanlıqla quçaqlayıb – qızına: qızım niyə qardaşın yardım etməsin artıq dərslərində? Aylın var deyəmi dedin belə. Nərgiz atasına qısılıb gülümsəyərək, – atasına: yox ata, artıq yaşlaşdı qardaşım səhv yardım edər dərslərimdə, atası güldü qızını quçaqlayıb. Ramiz – Kmailə: dostum birazdan gedib qacmasan düşəçəksən həqiqətən dillərə, birdəkində gözlərdən qıraq gizlin yerdə qılcalarını ovarsan məsləhət, Kamil gözlərini qıyıb cayını icə – icə əsəblə baçısına baxaraq – Ramizə: eybi yox dostum. Neçə demişlər atalar? bu günün sabahıda vardır, elə deyilmi şıltaq baçım? gəzməyə kinoteatırlara getməyə istəyəçəksən hər halda. Nərgiz – Kamilə: atalar bilmirəm nə demişlər, mənim atam dedi ki sən yaşlaşdın artıq açıq verib yenə güldü, Ramiz Nərgizin uşaq kimi qardaşını qıçıqlandırmasına baxıb gülümsədi. Atasıda qızının şıltaqlığına gülümsəyib, saclarından öpdü oxşadı mənim şıltaq qızım çanım qızım, Kamil atasının baçısını oxşamasına ağız büzüb baxdı.

Ramiz evə gəldi anası divanda oturmuşdu, Ramiz baxmadan kecib getmək istədikdə anası səslədi – Ramizə: hansı çəhənnəmə getdiyi maraqlı deyil mənə onun, hec soruşmuramda inşallah rədd oldu bir dəfəlik evimdən. Ramiz dayandı anasına baxmadan, gözlərini yumub qarşısında olan anası adlı məxluqdur deyə özünü ələ almağa calışırdı, anası ayağa qalxıb oğlunun qarşısına kecib dayandı, – bunu bilməyini istəyirəm, etdiklərinə görə mən səni bağışlayıram oğlumsan doğmamsan. Ramiz gözlərini acıb qarşısında dayanmış anasına nifrət dolu baxışlarla baxdı, oğlunun gözlərinin icinə baxaraq yaxşı bilirsəndə nə dediyimi? sən o yetimə görə mənım xətrimə dəydin, kecib qarşımda durdun onu qorudun. Səndə günah yoxdur o şeytan sənində qılığına girdi, aldatdı səni mənə qarşı qoydu anlayırma bu üzdən də səni bağışlayıram inçimirəm səndən, artıq kecdi unudaq olanları bitsin. Axşam qonaqlarımız gələçəklər, atanda xəsdədir o ifritənin üzündən otura bilməz qonaqlarla, sənin evdə olmanı istəyirəm çamaatın qarşısında biabır olmayaq. Ramiz özündən asılı olmadı anasına elə bağırdı ki – anasına: susss yeterrrr kəss səsini, anası səksəndi Ramiz bağırdıqda, dərindən – dərindən nəfəs alaraq əsəbdən qızarmış gözləriylə anasına baxdı nifrətlə. Ramiz – anasına: sən nə üzssüz birisənmiş? sən nə mərəfəti olmayan vijdansız qadınsan bir bilsən, səndə utanmaq abır heya hecmi yoxdur? mən dostumun ailəsinin qarşısında başı aşağı oldum sən səbəb olub. Utandım sənin kimi anam var deyə bunu bilirsənmi? xəçalət cəkdim cox utandım varlığından bağırdı! əsəbdən gözləri doldu. Bu qədər ev sənə dar gəldi dözmədin yazıq qızı dışarı atdın, hecmi səndə vijdan yoxdur? düşünmədinmi yetimin günahı tutar səni bir gün qalmaz belə ona etdiklərin, hər şeyindən olarsan ondan betər günlərə düşərsən. Allahından da qorxmursanmı sən? atama hecmi hötmətin yoxdur? o sənin ərindir unutdunmu bunuda? bir qıza görə bu evdə min hoqqalar cıxartdın, qıza zəhər verditdin xadimələrinə əmir edib susduq. Bilirsən susmağımızı xayiş etdi o dışarı atdığın qız atamın xətrinə, istəmədi bilsin səni boşasın dışarı atsın. İndi cox peşmanam gərcəkləri demədiyimə görə atama, düşündük ürəyi xətsədir bilməsin etdiklərin murdarlıqları, ançaq sonunda bilərəkdən xəstə saldın onu yatağa. Burda dışarı atılaçaq tək biri vardırsa o da sən idin Aylın deyildi, bağırdı! təkrar – anasına: sən manyaksanmı? atamı xəstə saldın yetmədi indidə özünə oxşar zibillərini dəvət etmisən bura. Olar kimdi mən oların yanında oturum? kimidir soruşuram səndən, kimdi olar mənim ücün? qanlarımı catır bizə? bəlkə mənim bilmədiyim yaxınlığın var onlarla xəbərim yoxdur. Ramiz özündən cıxmışdı tamam unutmuşdu atası duyardı dediklərini, yüksək səslə danışırdı bağıraraq – Ramizə: olar mənim tanıdıqlarımdırlar, sən yetimcəylə mənim qapıma gələnləri birmi tutrsan? Ramiz nifrətlə baxaraq – anasına: yox tutmuram. Olarda sənin kimi vijdansız bir qəpiklik dəyərləri olmayan zibillərdilər, duyursnmı? Aylının kəsib atan dırnağına belə dəyməyən eqayistlərdirlər eyni sənin kimi. Anası – Ramizə: sən nə çürətlə mənimlə bu tonda danışırsan? o zibil bizə doğma filan deyil, sox bunu səndə boş başına bağırtma məni, qarşındakı anandır unutdun deyəsən, hec atanında doğma baçısı deyildi o dərin getmiş, inşallah yerin 7 – di qatı boyunlarına dolansın. Ramiz bağırdı! yenə anasına susss bəsdi yum ağzını, ölmüş insanların dalınça nəlayiq sözdər demə Allahından qorx, bir gün səndə ora gedəçəksən unutma hesabını soraçaqlar sənə. Ramiz – anasına: səninlə neçə bu tonda danışıram soruşursan? sənin oğlun deyiləmmi həddini bilməz sənə oxşamışam bu çəhətdən hec təçüblənmə, sənə ana deməyədə dilim gəlmir lənət olsun. Bu evə hec kim gəlməyəçək, sənə bildirirəm ki özünə oxşarların qarşısında biabır olmayasan, əgər bu evə sənin kiminsə girərsə məndən inçimə, qollarından tutub ataçam dışarı neçə ki sən Aylını göndərdin burdan. Olardan fərqli olaraq Aylın özü getdi burdan sən atmadın qolundan tutub, birdə deyirəm səninkılər mənim əlimlə atılaçaqlar dışarı bir – bir görəçəksən, məndən deməsi bu qədər.

Ramiz atasının yanına getdi yuxarı, atası yuxarda dayanıb qulaq asırdı Ramizin dediklərinə, gözlərindən yaş süzülürdü yanaqlarına duyduqlarından dəhşətə gəlmişdi. Ramiz yuxarı cıxdığında atasının dayanıb baxdığını gördü yaşlı gözləriylə özünə, o qədər əsəbi idi ki gördüyündə anladı artıq atası hər şeyi duymuşdu, peşman oldu bağırıb anasıyla yüksək səslə danışdığına. Ata niyə qalxmısan? atası əlini uzadaraq Ramizi yanına cağırdı, tez yanına gəldi özünə uzatmış əlini tutdu, atası dərindən nəfəs alaraq zorla danışdı. Artıq məni hec bir xəstəlik üstəliyə bilməz oğlum bilirsənmi niyə? yaşlı gözləriylə oğluna baxdı, Ramiz cox üzüldü ürəyi göynəyirdi atasını belə görməyinə dayana bilmirdi, yavaş səslə – atasına: bilmirəm ata. Atası – Ramizə: cünki sənin kimi oğlum var məni yıxılmağa qoymaz kimsənin önündə, Ramizi quçaqlayıb ağladı, Ramizdə atasını quçaqlayıb tutdu özünə sıxıb, gözlərindən yaş sel kimi axırdı bi ixtiyar üzünə. Atası görməsin deyə kənara baxıb gözlərini sildi, atasının qolundan tutub otağına apardı.

Gətirib yatağına otuzdurdu, – Ramizə: deməli mənim xəbərim yoxmuş arvadımın kim olduğundan yazıqlar olsun mənə, gör nə həddə catmış qızı zəhərləmiş vijdansız ifritə. Ramiz nə isə demək istədikdə atası əli ilə işarə edərək qoymadı, mən indi bildim bu murdarın əlindən nələr cəkmisiniz carəsiz mənə görə susmusunuz. Qızı artıq bu vəhşiylə yaxın saxlamaq təhlükəlidir anladım, nə desən gözləmək olar buna etibarım yoxdur artıq. Biraz vaxlıq qalsın orda dostunun ailəsindən ona zərər gəlməz bilirəm, yanlarında olsunlar gözdən qoymasınlar qızı xayiş edərik, mən Aylına ev alaram bunun gözündən kənarda yaşayar rahat. Biraz yaxşılaşım hər şeyi yoluna qoyaçam, buraxdığım səhvləri düzəldəçəm söz verirəm sizi cətin durumda qoymayaçam, ürəyini tutub yerinə uzandı, Ramizdə yardım etdi üstünü örtdü yanında əyləşdi. Ramiz atasının həyəçanlanmasını istəmirdi, – atasına: sən sağal buları birlikdə həll edərik, narahat olma danışdıqmı? birazdan həkim gəlib birdə yoxlayaçaq səni. Atası üzünü o tərəfə cevirib susdu artıq bir söz demədi, danışmağada halı qalmamışdı, olanlar duyduqdan sonra dünyası başına yıxılmışdı sanki. Ramiz dərindən nəfəs alıb baxdı nifrət dolu baxışlara, anasının dediklərini xatırladı.

Bir ay belə otdü kecdi, Kamilnən Ramiz hər dəfə Aylın iş haqda soruşduqda onu aldadırdılar, iş axtarırıq tapan kimi başlayaçaqsan hələ normal iş tapmadıqlarını və birazda gözləməsini hövsələ etməsini xayiş edirdilər. Alının günü gündən kefi itirdi bunlar tapaçağıq gözlə dediklərində, dayısıda sağalmışdı vaçib işiylə əlaqəli başqa şəhərə ketmişdi, dönməmişdi hələdə. Əslində iş tapa bilərdilər Aylına, olara dayısı tapşırmışdı ki Aylın calışmayaçaq və gələndə özü hər şeyi həll edəçəkdi, atasının sözündən cıxa bilməyib məçbur Aylını aldadırdılar.

Nərgiz icəri sevinçək qaca – qaca gəldi, anası – qızına: nə olub qızım xeyirdimi? Nərgizin əlində bükülü kağız vardı – anasına: Aylına hədiyyəm var anaçan cox sevinəçək bildiyində, tələsik qacdı Aylının yanına otağa. Anası soruşmağa imkan tapmadı nə hədiyyədir? öz – özünə söyləndi: sən nə vaxt böyüyəçəksən qızım, adama anlatmadan bir söz demədən gedirsən. Kamil otağında Aylına kampyuterdən istifadə etməyi öyrədirdi, Aylın anlamırdı hövsələdən cıxırdı, off fikrimi toplaya bilmirəm yadımda qalmır. Kamil – Aylına: tələsmədən çanım cətin deyil sakit ol, bax belə özü düymələri basaraq başa salırdı. Aylın – Kamilə: bunu öyrənmək şərtdimi? – Aylına: indi hamı kampyuterdən istifadə edir və bütün işlərdə bunu bilmən mütləq şərtdir. Aylın dərindən nəfəs alıb – Kamilə: off mən bunu baçarmayaçam işlətməyə əsəblərimə toxunur qalan axlımda gedir, Kamil gülümsəyib, – Aylına: cətini geridə qaldı coxunu bilrisən artıq. Aylın öz – özünə: nə cətin oldu bu böyük şəhərdə mənə iş tapılmır ki tapılmır, bir aydır elə bil yoluma dağ aşıb bağlanıb bəxdim kimi yollarımda. Kamil – Aylına: niyə darıxırsan sən? tapılaçaq səbir et, – Kamilə: sən mənim yerimdə olsan anlayardın niyə darıxdığımı, birdə o səbiri görsən de yanıma gəlsin ona sözüm var, Aylının sözünə Kamil gülümsədi, tamam çanım deyərəm görsəm. Aylın – Kamilə: utanııram mən artıq sizə yük olmaqdan, yox bu belə olmayaçaq mən bir necə günə gedəçəm öz evimə şəhərimə, günü – günə satıb burda boş əlimi sallayaraq dayana bilmərəm. Qapı döyüldü icəri Nərgiz girdi cox şad idi, nə isə demək istədiyi üzündən bəlli idi, Kamil – baçısına: gəl mən sənin sual dolu ürəyını cözüm, gəl – gəl durma orda. Baçısı cıyınlərini cəkərək -qardaşına: cözə bilməssən, ançaq əslində sənində axlında olan bir şeydir deyəçəyim, Kamil biraz düşünüb – baçısına: gəzməyə getməyə yer fikirləşmisən tapdımmı? baçısı başıyla yox deyə işarə etdi. Kamil birazda düşünüb, sevdiyin qrup konsert verəçək şəhərimizdə və sən artıq biletlər almısan, tapdımmı? baçısı -qardaşına: yox tapmadın, dedim axı tapa bilməssən. Kamil – Aylına: artıq mənədə maraqlı gəldi cözülməyən sirri nə imiş bunun, – baçısına: de baxaq nə imiş axlımda olan, ançaq tapmağa cətinlik cəkdiyim. Nərgiz – qardaşına: hə maraqlıdır, indi deyəçəyim daha cox Aylın ücün maraqlıdır, Aylın – Nərgizə: nədir mənim gözəl baçım mənə maraqlı olan? de ürəyimi üzmə, – Aylına: sənə iş tapdıq. Aylın yerindən qalaxaraq – Nərgizə: gərcəkdənmi? Nərgizə yaxınlaşdı, işmi tapılıb doğrumu duydum? zarafatmı edirsən? etmə belə zarafat baçım üzgünəm bilirsən. Nərgiz – Aylına: yox zarafat etmirəm gərcəkdir, ançaq bilmirəm işi bəyənərsənmi, – Nərgizə: mənim ücün fərqi yoxdur iş olsun mən işləyərəm razıyam. Kamil ayağa qalxdı – Aylına: bir dayan hələ nəyə razısan işi bilmədən? baçısına yaxınlaşıb baxdı əsəbini gizlətməyə calışdı. Nə işdir? kim tapmış və nə işdir sən bilirsənmi? Nərgiz – qardaşına: rəfiqəm dedi ki özlərinin tanışı olan yaxın bir adamların oğluna baxmaq lazımdır, işci axtarırlar anası tək qalır evdə ogluyla və cətinmiş oğluna baxmaq tək başına. Atası işlə əlaqəli başqa yerlərə gedir evdə olmur, cox zənğin ailədir ançaq deyilənə görə oglu hec kimi istəmirmiş, kimi işə götürüblərsə hamısını qovub. Maşınıyla qəza törətmiş ayaqları tutulmuş yeriyə bilmir, əsəbləri pozulub hec kimdə onunla hövsələ etmirmiş, gələnlərin hamısı bir gündən artıq tab gətirmiyiblər tərk ediblər işlərini. Aylın dərindən nəfəs alıb Kamilə baxdı, Kamil düşündü ki Aylın deyər yox bu iş mənlik deyil, ançaq əksinə oldu Aylın – Nərgizə: mən hövsələ edərəm mənə fərqi yoxdur iş olsun, Nərgiz əlindəki kağızı Aylına uzatdı, burda yazılıb ünvanları. Kamil Aylından qabaq kağızı götürüb baçısına tərs – tərs baxdı, – baçısına: sənin ağzından cıxanı qulaqların duyurmu? ağzınça deyirsən adam əsəbidir kimsəni istəmir, bunu bilə – bilə gəlib iş tapdın deməyin sənçə normaldırmı? Kamil – Aylına: sən darıxma çanım mən sənə normal bir iş tapaçam. Bu iş sənlik deyil, haranın psixini baxaçaq deyilsən baçım düşünmədən iş təklif etsədə, Aylın Kamilə təçüblə baxaraq, sən nə danışırsan? mən burda cürüyürəm dərdimdən xəçalətimdən, hər gün fikirləşməkdən axlımı itirəçəm. Bu qədər vaxtda iş axtardınız kimsədən cavab gəlmədi, tapılmadı sənə ayid uyğun iş duydum, indi yazıq qız yaxşılıq etmiş iş tapmış sən isə açılayırsan, bəs sənin baçına dediklərin normaldırmı? gedib işlə maraqlanmayım oturum beləçə əli qolu bağlı evdə eləmi. Kamil – Aylına: niyə tələsirsən bura artıq öz evin sayılır səbr et demədikmi? işdə tapaçağam söz verdim mən sənə axtarıram inan, belə işləri məsləhət bilsəm coxdan tapardım, – Kamilə: burası mənim evimdir sözüm yoxdur təşəkkür edirəm. Mənə etdiyiniz hörmətinizin qarşılığını sizə ödəyə bilmərəm, mən burda qalmağımla sizlərdən sıxılmıram, əksinə sizinlə bir ailə olmaq cox xoşdur mənə, ançaq olanları bilirsən mənim o qədər borçu odəməyim lazımdır. Hər gün düşünürəm torpaqda yatan günühsız ailəmin ruhları şad deyil bu olanlardan sonra bilirəm, oların halallığını istəməliyəm dayım arvadından borçu qaytararaq mən söz verdim. Qanımın belə bahasınada olsa ödəməliyəm o borçu, başa düşürsənmi məni Kamil? Kamilin Aylına ürəyi yanırdı anlayırdı onu, yazığın hər gün qarşısında neçə üzüldüyünü dərt cəkdiyini görürdü. Artıq söz deyib ümidini üzmək istəmədi – Aylına: yaxşı gedib baxarıq işə bir söz demirəm artıq, baçısana baxdı küskün əsəbi baxışlarla. Aylın – Kamilə: mən o zaman hazırlaşım gedək indi, Aylın Nərgizin üzündən öpüb cox sağol baçım təşəkkür edirəm, otaqdan cıxdı getdi. Kamil – baçısına: dua et ki bu iş düzəlməsin, – Kamilə: nə etdim axı mən? sən ona iş axtarmırdınmı? nə qədər vaxtdı iş tapa bilmirdin pislikmi etdim mən indi? qardaşı baçısın yaxınlaşıb yavaş səslə qulağına pıcıldadı əsəbi səslə. Mən ona hec vaxtı iş axtarmadım, işləməsini istəmədim nə indi, nədə sonra anladınmi? baçısı yavaş səslə – qardaşına: indi anladım. Nədən bəs əvəldən belə demirdin mənə? Kamil baçısına açıqlanmaq istəyirdi Aylın qapını acıb – Kamilə: mən hazıram gedək, – Aylına: gedək çanım, baçısına tərs – tərs baxıb otaqdan cıxdı.

Anası əyləşmişdi divanda, Kamili Aylını geyinikli görüb – olara: gəzməyəmi gedirsiz qızım? Aylın – arvada: yox Solmaz xala Nərgiz mənə iş tapıb ora baxmağa gedirik Kmilnən. Kamil kefsiz idi anası anladı oğlunun halından, ayağa qalxıb yaxınlaşdı ki nəsə isə desin, – arvada: Solmaz xala mənə dua edin işim düzəlsin, arvadın sözü ağzında qaldı Aylını qıra bilmədi. Arvad gülər üzlə – Aylına: mən sənə hər gün dua edirəm qızım, neçə ki hər gün öz evadlarıma edirəm hec ayırmıram şüphən olmasın, Aylın arvadın əlindən öpüb, cox sağolun siz hamınız yaxşı insanlarsınız. Allah ürəyinizə görə versin haqınızı ödəyə bilmərəm, arvad Aylının sacını sığallayıb mehribanlıqla – Aylına: qızım qoy Kamil getsin baxsın işə sən yorma özünü. Aylın – arvada: yox Solmaz xala, Kamil cox yerlərə baxdı işlə əlaqəli hec biri düzəlmədi, bu dəfə sizin dualarınızla məndə gedirəm bəlkə ayağım düşərli olar iş düzələr. Arvadın Aylına yazığı gəldi belə dediyində, oğlununda üzüldüyünü görürdü carəsiz qaldı ortalarında. O zaman gedin yolunuz acıq olsun qızım, Kamil kefsiz – kefsiz istəməyərək Aylınla məçbur getdi, anası gəlib oturub dərindən nəfəs alaraq üzüldü oğlunun bu halına. Nərgiz gəldi anasının yanında kefsiz oturdu, anası baxdı üzgün peşman oturmuş qızına, – anasına: bilmədim qardaşımın xoşuna gəlməyəçəyini tapdığım iş, yaxşıılıq etdim əvəzində qardaşım mənə açıqlandı açıladı. Anası qızına üzgün baxışlarla baxıb, ay qızım görmürsən qardaşın vurulub qıza? Nərgiz yavaş səslə – anasına: indi gördüm ana geç oldum, mən hardan biləydim Aylını sevdiyini? anası dərindən nəfəs aldı. Of qızım indi bilmirəm mən dua edim işləri düzəlsin, ya düzəlməsin? iş düzəlsə oğlum üzüləçək, düzəlməsə qız üzüləçək, qardaşın o qıza qarşılamağa getdiyi gündən vurulub. Mən bunu evə gəldiyində hiss etmişdim halından üz ifadəsindən, qardaşının qıza qarşı başqa düşünçəsi fikri olduğunu bir sən görmədin qızım, qardaşının sevdiyini hiss etmək cox cətin deyildi mənçə. Nərgiz günahkar oldugunu anladı üzüldü, bilmədim ana bilsəm verərdimmi ünvanı? anası narazılıqla başını sirkələyərək qızına baxdı.

Kamil maşını saxladı, kağıza baxıb ətrafa diqqətlə baxaraq – Aylına: buradır kağızda yazılan ünvan, Aylın maşından düşmək istədikdə – Aylına: sən gözlə mən baxım evdə kimsə var ya yox, bəlkə ünvanı səhv gəlmişik tanımayan yerdi, sən qal maşında. Aylın – Kamilə: yaxşı get bax mən gözləyirəm inşallah evdədirlər, Kamil maşından enib evə tərəf baxdı böyük ev idi, maşının qapısını örtüb öz – özünə: inşallah hec kim olmaz evdə, getdi həyət qapısına tərəf. Qapıya catıb qapının zəngini basdı gözlədi, kimsə cıxmayınça geri qayıtdı maşına əyləşdi, – Kamilə: nə oldu? – Aylına: hec nə olmadı çanım evdə kimsə yoxdur, çavab verən baxan olmadı zəngə. Gedək başqa vaxt gəlib baxarıq yenə, maşını işə salıb qaza basamaq istəyirdi – Kamilə: getdiyinlə gəldiyin bir oldu biraz gözləsəydin, bəlkə eşitməmişlər zəngi bir daha bassaydın. Kamil – Aylına: mənə inanmırsanmı? Aylın kefsiz oldu dərindən nəfəs alıb maşının yan aynasından baxaraq öz- ozünə: mənim işim elə dolaşmayıb ki kimsə qapınıda acsın üzümə, belə yaşamaqdansa ölmək daha yaxşıdır. İndidə ölməkdən qorxuram! anamın halallığını almadan mənə nə bu dünyada, nədə o bir dünyada rahat yer olaçaq, neçə lənətə gəlmişəmsə üzümə hər şey bağlıdır. Düz deyirdi dayım arvadı gərcəkdən lənətə gəlmişəm, Kamil Aylının üzüldüyünə dayana bilmədi dərindən nəfəs alıb – Aylına: tamam bu qədər özünü üzmə, gəl birdə baxaq bəlkədə duymamışlar. Üzmə özünü bu iş olmaz başqası olar demə elə sözlər, maşıından enib gəlib Aylın tərəfdən maşının qapısını acdı – Aylına: düş gedək baxaq, Aylın maşından düşdü kefsiz -üzgün. İkisidə evə tərəf gəldilər qapıya catıb dayandılar, Aylın Kamilə baxdı, Kamil işarə etdi ki qapının zənginə özü bassın, Aylın qapının zəngini basdı biraz gözlədilər kimsə cıxmadı – Aylına: evdə yoxdur kimsə. Mənə inanmırdın gördünmü? gedək üzülmə artıq dünyanın sonu deyil, Aylın dərtli baxışlarla evə baxdı, dönüb getmək istədikdə qapı acıldı, özlərinə tərəf gələn orta yaşlı qadını görüb dayandı. Kamilin kefi pozuldu qadını görüb, hec istəmirdi bu işdə Aylının calışmasını, qadın gəlib böyük giriş dəmir barmaqlı qapıda dayanıb olara baxdı, buyurun kimə baxmışdınız? Kamil – arvada: iş ücün baxmışdıq xanım. Bizə dedilər ki bu ünvanda bir nəfərə baxmaq lazımdır yəni, Kamil sözlərini qarışdırdı əsəbindən, Aylın – arvada: salam xanım, mənim calışmağım lazımdır işə cox ehtiyaçım var, o üzdən burdayıq. Başqa işci götürmədinizsə bu haqda danışmaq istəyirəm sizinlə, arvad Aylına diqqətlə baxıb gülümsədi, anadım qızım sənə iş lazımdır onun ücün burdasınız, ançaq mən artıq işci axtarmıram. Aylının kefi qacdı – Kamilə: yəqin başqasının qisməti olmuş iş, xeyrini görsünlər nə edək, Aylın – arvada: bağışlayın sizi narahat etdik sağolun, Kamil qolundan mehribanlıqla tutub – Aylına: gedək üzülmə başqa iş taparıq. Aylın – Kamilə: mən artıq iş axtarmıram, sizdə mənə işə baxmayın mən öz şəhərimə dönürəm orda taparam iş, Kamillə maşına tərəf gəlirdilər arvad arxadan səsləndi – Aylına: qızım bir dəqiqə. Aylın dayanıb arvada baxdı, – Aylına: gəl deyə işarə etdi əli ilə, Kamilin hec xoşuna gəlmədi arvadın Aylını yanına cağırması, Aylın arvada tərəf gəldi dayandı. Arvad – Aylına: sən bu şəhərdən deyilsən? – arvada: yox xanım mən başqa şəhərdən gəldim dayımla yaşamağa, calışmaq zorundayam borçum var o üzdən iş axtarıram. Arvad – Aylına: dayın hardadır? Aylın dərindən nəfəs alıb -arvada: xəstədir ürəyindən, ançaq calışır cox şükür yataqda deyil, arvad biraz düşünüb – Aylına: bu ünvana gəlinçə önçə sən bildinmi işin nədən ibarətdir. Azda olsa varmı məlumatın? – arvada: bəli xanım bilirəm maşın qəzası kecirmiş bir oğlana baxılmalıdır. Ayaqları tutulduğundan yeriyə bilmirmiş və anasına yardım lazımdır, əsəblərinində yerində olmadığından xəbərdaram, Kamil arxadan – Aylına: sanki polis şövbəsinə işə alırlar bu qədər sorğu – sulada nədir? Aylın – Kamilə: adam hardan biləçək kimik nəciyik. Sən sorğu – sual etmədən evinə tanımadığını buraxarsanmı? arvad Aylının sözünə gülümsəyib, – Aylına: nişanlındırmı çavan oğlan? – arvada: yox yaxın dostumdur bir ailə sayılırıq. Arvad həyət qapısını acıb – Aylına: bax qızım bilmirəm nədən bunu edirəm indi təkrar, cox qırıldım – üzüldüm mən son günlərdə, cox işcilər götürdüm kimsə dözmədi işdən qacdılar hec demədən. Mən onları qınamıram əvvəldəndə demişdim oğlumla calışmaq cox cətindir, hər adamın hövsələsi səbri catmaz bilirəm, sən sonunçu ol mənə isti gəldi sənin ürəyin. Aylına elə bil dünyaları verdilər sevindi – arvada: gərçəkdə məni işə qəbul edirsinizmi? mən söz verdimsə başqalarına bənzəmərəm yerinə yetirərəm, inanın sizi qırmaram söz. Aylın dönüb Kamilə baxdı, duydunmu? Kamil dərindən nəfəs alıb kefsiz – Aylına: mən duydum duymağına, sən xanımın dediklərini duydunmu? Aylın anlamadı Kamilə baxdı. Kamil yaxınlaşıb yanında dayanıb arvada baxaraq – Aylına: oğluyla hec kim hövsələ etməyib qacıblar dediyini duydunmu? Kamil – arvada: bağışlayın xanım sizi qırmaq istəməzdim, ançaq mən dostu olaraq Aylın xanıma birdə anlatım icazənizlə. Arvad gülümsəyib, – Kamilə: səni yaxşı anlayıram oğlum buyur sözünü de, Aylın – Kamilə: bax Kamil bu mənim şansımdır sus bir söz demə xayiış edirəm. Sənin qədər başqa kimsə bilmir mənim indi neçə işə ehtiyaçım olduğunu, oturub düşünməkdən axlımı itirib dəli olmaqdansa, qarşıma cıxan işimə şükür edib calışmağım lazımdır anla məni. Kamil qaldı bir söz deyə bilməyib, Aylın – arvada: mən sizi peşman etməyəçəm məni işə götürdüyünüzə görə söz verirəm qacamayaçam, arvad gülümsəyərək, – olara: o zaman buyurun iş haqda söhbətimizi evdə davam edəyin. Aylın qapıdan kecdi ardınçada Kamil girdi həyətə, arvad həyət qapısını bağlayıb – olara: buyurun evə getdilər arvadın ardınça.