Читать книгу Mikroplastiki w środowisku wodnym - Jacek Wąsowski - Страница 7
Оглавление1. Definicje podstawowych pojęć i zarys historyczny problemu
Według Encyklopedii PWN tworzywa sztuczne to „materiały, których głównym składnikiem są polimery, najczęściej organiczne” [1]. Cechuje je m.in. lekkość, dobra wytrzymałość, odporność na chemikalia oraz niskie koszty związane z ich produkcją, które sprawiły, że zyskały one ogromną popularność i zaczęły być produkowane na masową skalę. W związku z tym tworzywa sztuczne, potocznie nazywane plastikami, stanowią nieodzowny element naszego życia ze względu na ich szerokie spektrum zastosowań [2, 3, 4]. Szczegółowe informacje z zakresu budowy oraz sposobu powstawania tworzyw sztucznych, stanowiące doprecyzowanie i rozszerzenie przytoczonej definicji, przedstawiono w dalszej części pracy, tj. w rozdziale 2.
Etymologia terminu „plastik” sięga czasów starożytnej Grecji, gdzie przez pojęcie plastikos rozumiano coś, co nadaje się do formowania bądź kształtowania. Przez lata znaczenie tego słowa ewaluowało, a obecnie przyjmuje się, że współczesne objaśnienie terminu „plastik” zostało ukute przez Leo Baekelanda, który w 1909 r. wynalazł bakelit – pierwsze w pełni syntetyczne tworzywo sztuczne. Od tego momentu nastąpił gwałtowny rozwój przemysłu tworzyw polimerowych i plastik, stając się alternatywą dla tradycyjnych materiałów, takich jak drewno, szkło czy metal, stopniowo zaczął je zastępować [5].
Niestety, wyjątkowe właściwości tworzyw sztucznych wiążą się również z pewnymi niechcianymi konsekwencjami. Niska gęstość tych materiałów oznacza, że są one niezwykle lekkie, dzięki czemu mogą być łatwo rozproszone i przenoszone przez wiatr czy wodę. Dodatkowo wysoka wytrzymałość sprawia, że tworzywa sztuczne są niezwykle trwałe w środowisku, gdyż w większości przypadków nie podlegają biodegradacji. Wynika stąd, że plastik stanowi poważne zagrożenie dla środowiska, przy czym problem ten przez wiele lat był lekceważony. Niewłaściwa gospodarka odpadami, jak również ludzka nieodpowiedzialność, objawiająca się pozostawianiem odpadów w miejscach do tego nieprzeznaczonych, spowodowały, że odpady z tworzyw sztucznych są obecnie wszechobecnymi zanieczyszczeniami na całym świecie, pojawiając się przy tym nawet w najodleglejszych i trudno dostępnych rejonach naszego globu [6].
Pierwsze doniesienia naukowe na temat potencjalnej szkodliwości tworzyw sztucznych wobec środowiska, a dokładniej wobec organizmów żywych, zaczęły się pojawiać w latach 60. XX wieku. Większość ówczesnych publikacji dotyczyła ptaków morskich, w żołądkach których odnaleziono niewielkie kawałki plastiku. Te wydarzenia spowodowały gwałtowny wzrost zainteresowania tematem, dzięki czemu zidentyfikowano możliwe zagrożenia dla ekosystemów wodnych wynikające z obecności w nich odpadów z tworzyw polimerowych, jak również określono politykę walki z tym problemem [6]. Oprócz tego autorzy prac naukowych zaczęli dzielić tworzywa sztuczne na różne kategorie, ustanawiając wymiar rozpatrywanego elementu jako czynnik decydujący o przynależności tworzywa do danej grupy, wśród której wyróżnić można podgrupę o nazwie „mikroplastiki” (MP, ang. microplastics), stanowiącą przedmiot niniejszej pracy.
