Читать книгу Niezwykła historia pałacu Saskiego - Joanna Borowska - Страница 5

OD AUTORKI

Każdy ma takie miejsce, które jest mu bardzo bliskie, i lubi wracać do niego choćby myślami. Dla mnie od kilkunastu już lat takim miejscem jest pałac Saski w Warszawie. To jego podziemia miałam możliwość eksplorować i poznawać w trakcie prowadzonych badań archeologicznych. Kiedy na początku września 2006 roku rozpoczynałam pracę na placu Marszałka Józefa Piłsudskiego, nie przypuszczałam, że spędzę tu wiele miesięcy i że miejsce to tak bardzo zafascynuje mnie swoją przeszłością. Pierwszym efektem mojego zainteresowania nim była wystawa fotograficzna zatytułowana Opowieści z Pałacu Saskiego prezentowana przez dwa lata w salach hotelu Sofitel Victoria w Warszawie. Kiedy odsłonięte w czasie wykopalisk relikty dawnej zabudowy zostały zasypane w 2009 roku, pod takim samym tytułem ukazał się album mojego autorstwa. Minęło wiele lat... Teraz przyszedł czas na dłuższą i obszerniejszą opowieść, wzbogaconą o nowe materiały i odkrycia.

Na przestrzeni wieków budowla, która znajdowała się pomiędzy rozległym placem a ogrodem, wiele razy zmieniała właścicieli, swój wygląd, a także nazwy. Początek dał jej barokowy pałac poety Jana Andrzeja Morsztyna. Za czasów królów z saskiej dynastii Wettinów, Augusta II zwanego Mocnym i jego syna Augusta III, budynek po wielu przebudowach stał się prywatną rezydencją i nazywany był pałacem Królewskim. Z czasem zaczęto używać określenia pałac Saski i to właśnie ta nazwa bardzo szybko się przyjęła i upowszechniła. Po przebudowie pałacu w XIX wieku, kiedy jego właścicielem został rosyjski kupiec Jan Skwarcow, oprócz nazwy pałac Saski zaczęto używać również określeń pałac lub dom Skwarcowa. Nie trwało to jednak zbyt długo. Kiedy zapomniano o dawnym właścicielu, powróciła stara nazwa, której używano do dramatycznego momentu, jakim było zburzenie budowli przez Niemców w grudniu 1944 roku. Jedyną naziemną częścią, która po niej ocalała, jest fragment kolumnady z Grobem Nieznanego Żołnierza, który już w okresie międzywojennym stał się miejscem szczególnym dla naszej tożsamości narodowej. I chociaż pałac Saski nie istnieje, to w ostatnich latach jest obiektem zainteresowań wielu środowisk i wciąż wzbudza wiele emocji. Dzieje się tak ze względu na podjętą w 2006 roku decyzję o jego odbudowie, która do tej pory nie doczekała się realizacji. Zapowiedź restytucji pałacu została ogłoszona na placu Piłsudskiego przez prezydenta RP Andrzeja Dudę podczas obchodów setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. Jak dotąd prace budowlane jeszcze się nie rozpoczęły.

Na kartach książki, która właśnie trafiła w ręce Czytelnika, staram się nie tylko przybliżyć historię pałacu Saskiego, ale przede wszystkim pokazać ludzi z nim związanych. Obraz ich barwnego życia codziennego w różnych epokach powstał na podstawie źródeł pisanych i ikonograficznych, a także licznych źródeł archeologicznych. Odkopane relikty dawnego osadnictwa i zabudowy w rejonie dzisiejszego placu Piłsudskiego wraz z dziesiątkami tysięcy przedmiotów i ich fragmentów wzbogaciły opowieść o tym niezwykłym miejscu, które z czasem zaczęło odgrywać szczególną rolę w życiu nie tylko miasta, lecz także całego kraju.