Читать книгу Ślepe szczęście - Joanna Chmielewska - Страница 5

Wieść, całkowicie nieoczekiwana i brzemienna w skutki, została przyniesiona przez trzynastoletniego młodzieńca o odstających uszach i obliczu wdzięcznie usianym piegami. Niekoniecznie może podobny wysłańcom bogów, prawie dorównał im szybkością.

Obarczony nowiną Januszek pędził do domu, chcąc czym prędzej podzielić się ciężarem swojej wiedzy ze starszą siostrą, Tereską, a ewentualnie także z jej przyjaciółką, Okrętką. Sytuacja była wyjątkowa, wieści sam wykorzystać nie mógł i te dwie dziewczyny, bardzo stare, starsze od niego o całe cztery lata, traktowane na ogół dość obojętnie, teraz stanowiły jedyną nadzieję.

Tereska i Okrętka siedziały właśnie w ogródku za domem, ukończywszy przed chwilą podlewanie, poprzedzone usuwaniem zielska. Odpoczywały. Całodzienny upał zelżał nieco, słońce zniżało się ku zachodowi, zwilżone wodą rośliny odzyskały odrobinę świeżości i zaczynały wydzielać z siebie coś w rodzaju miłego, wonnego chłodu. Można było trochę odetchnąć.

Skracający sobie drogę Januszek pośpiesznie przelazł przez ogrodzenie i pojawił się znienacka wśród krzaków porzeczek.

– Hej, słuchajcie! – wołał już z daleka, z wielkim przejęciem i tajemniczo. – Coś wam powiem! Dowiedziałem się czegoś! Mówię wam, galaktyczna bomba!

Tereska i Okrętka spojrzały na niego bez żadnego zainteresowania. Nie zdążyły jeszcze odżyć po upale i wysiłkach. Zaledwie przed kilkoma minutami wypuściły z rąk narzędzia ogrodnicze i osunęły się bez sił, jedna na stołeczek pod drzewem, a druga na niski pieniek, zamierzały wreszcie trochę odpocząć i warstwa przyjemnego odrętwienia odgradzała je od wszelkich sensacji.

Januszek wyplątał się z krzaków.

– Słuchajcie, jeden mój kumpel mówi, że w jednej takiej rzeczce, niedaleko, słuchajcie, mówi, że są raki!

Dwie pary oczu patrzyły na niego obojętnie i bezmyślnie.

– No to co? – spytała po chwili Tereska apatycznie.

– Jak to co? Raki są, mówię przecież! Prawdziwe raki! Mój kumpel mówi, że można ich nałowić!

Przyjaciółki nadal patrzyły na niego bez emocji, w milczeniu, najwyraźniej nie doceniając wagi informacji. Januszek się zdenerwował.

– No co tak siedzicie jak zmurszałe pnie! Głuche jesteście? Mówię wam, że są raki! Mój kumpel widział na własne oczy! Można ich nałowić! Jeszcze jak żyję nie łowiłem raków! Co wy na to? Ta rzeczka jest dosyć blisko... No, co wy na to? Raki podobno można jadać, nałapiemy i zjemy! No? Co wy na to...?

Do Tereski treść komunikatu zaczęła z wolna docierać. Raki... Stwory nieomal egzotyczne... Z rybami miała do czynienia, ostatnio nawet dość dużo, z rakami nigdy. Rzeczywiście, a gdyby tak pojechać na raki...?

– Gdzie ta rzeczka? – spytała z odrobiną ożywienia.

Januszek pojął od razu, że ziarno zapału pada na żyzny grunt. Sapnął triumfująco, usunął ze ścieżki przewróconą konewkę i podnóżek leżaka i usadowił się na zwiniętym szlauchu.

– Za Lublinem. W lesie. Będzie ze sto pięćdziesiąt kilometrów, nic takiego. Wiem jak tam jechać, bo on mi narysował drogę.

– Kto?

– Co kto?

– Kto ci narysował drogę?

– No jak to kto, ten mój kumpel!

– A on co? Nie chce jechać?

– Chce, ale nie może, bo go wloką do Gdańska. Rodzina. Myślałem, że znajdę paru innych kumpli, ale jeszcze nikogo nie ma, nie wrócili z wakacji. Tylko wy mi zostajecie. No? Co wy na to?...

Nieobecność kumpli Januszka od razu wzmogła zainteresowanie Tereski proponowaną wyprawą. Wyjazd w towarzystwie bandy nieznośnych smarkaczy byłby w ogóle nie do strawienia, w tej sytuacji jednakże owe niezwykłe łowy mogły mieć pewien urok. Ona też nigdy w życiu nie łapała i nie jadła raków, nigdy w życiu nie widziała nawet z bliska żywego raka...

– No? – powtórzył Januszek niecierpliwie. – Jedziemy?

Tereska nie namyślała się już ani chwili.

– No pewnie, że jedziemy. Możemy zaraz jutro. Okrętka, co ty na to?

Wsparta plecami o pień jabłoni Okrętka wydała z siebie ciężkie westchnienie. Zajęta była właśnie porządkowaniem własnych skomplikowanych uczuć, z których jedna część kłóciła się z drugą. Z jednej strony napawała się błogim przeświadczeniem, że po wszystkich wakacyjnych przeżyciach i wstrząsach te ostatnie dni lata upłyną łagodnie, bez emocji i okropnych niespodzianek. Aż do rozpoczęcia roku szkolnego będzie miała święty, anielski, upragniony spokój. Z drugiej jednakże, po siedmiu tygodniach włóczęgi na Jeziorach Mazurskich, po tej wodzie, lasach, świeżości i przestrzeni, miasto wydawało się beznadziejnie obrzydliwe i duszne, ulice w ogóle nie do zniesienia, plaże i baseny wstrętne i nawet ten ogródek Tereski robił wrażenie przykurzonego, ciasnego i ograniczonego. W głębi duszy tęskniła do tamtego czystego, rozległego pleneru. Propozycja Januszka przestraszyła ją, zarazem zwiększając tęsknotę. Zawahała się.

– Bo ja wiem... – powiedziała niepewnie.

– Co to znaczy, bo ja wiem! – oburzył się Januszek. – Raki to jest rzadka rzecz! Jedyna okazja!

– No właśnie! – poparła go Tereska. – On ma rację. Jadłaś kiedy raki?

Okrętka pokręciła głową.

– Nie jadłam, ale... Ale myślałam, że już do końca wakacji będzie spokój...

– No pewnie, że będzie, czy tu ktoś mówi, że nie będzie spokoju? – zdziwiła się Tereska. – Mamy te raki łowić nerwowo, czy co? A to jest rzeczywiście jedyna okazja, żeby tego spróbować, możliwe, że ostatnia. Raków jest coraz mniej, przypominam ci, że one żyją tylko w czystej wodzie. Jeszcze trochę i na raki będziesz musiała jechać do Kanady albo do tajgi ussuryjskiej...

Całkowicie pomijając wątpliwości, czy istotnie w tajdze ussuryjskiej może panować urodzaj na raki, na samą myśl o wyprawie w wymienione przez Tereskę rejony, Okrętka poczuła dreszcz paniki. Nieuchronność podróży do tajgi ussuryjskiej, względnie w dziewicze puszcze Kanady w celu łowienia raków od razu przygniotła ją nieznośnym ciężarem. Z dwojga złego wolała już okolice Lublina, spróbowała jednak jeszcze się bronić.

– A czy ja muszę jadać raki? – spytała tonem rozpaczliwego protestu.

– Oczywiście, że musisz! – wykrzyknęła Tereska. – Przynajmniej raz!

– No pewnie! – przyświadczył gorąco Januszek. – Kto to widział, nigdy w życiu nie zjeść raka! I nie złapać! Takie życie jest w ogóle zmarnowane!

Okrętka chciała zaprzeczyć tej ocenie sposobów marnowania życia, ale nagle tknęła ją nowa myśl.

– Czy one są podobne do węgorzy? – spytała z nikłym ożywieniem.

– Z wyglądu? – zdziwił się podejrzliwie Januszek.

– Nie, w smaku...

Januszek już otworzył usta, żeby udzielić wyczerpującej odpowiedzi, ale Tereska uciszyła go stanowczym gestem. Namiętność Okrętki do węgorzy, wędzonych i smażonych, przekraczała wszelkie granice i Tereska znała ją doskonale. Oczywiście, że jedyne, co mogło skłonić jej przyjaciółkę do wyprawy na raki, to nadzieja na smak węgorzy. Tereska nie miała zielonego pojęcia, jak smakują raki, ale to było bez znaczenia.

– Bardzo podobne – oświadczyła z przekonaniem. – Prawie zupełnie takie same.

Zaskoczony Januszek z otwartymi ustami spojrzał na siostrę, nie pojmując przyczyn tego dziwnego stwierdzenia. Według jego wiadomości raki z węgorzami nie miały nic wspólnego. Uznał, że coś w tym musi być i na wszelki wypadek przyświadczył. Tak jest, węgorze i raki to prawie jedno i to samo, z całą pewnością, wszyscy kumple mówili...

Okrętka poczuła w sobie wyraźniejszy cień ożywienia, a pragnienie świętego spokoju zdecydowanie przywiędło.

– No dobrze – zgodziła się. – Ale to jest podobno bardzo skomplikowane. Potrzeba mnóstwa rzeczy... I w ogóle czym pojedziemy?

– Autobusem oczywiście...

– Od autobusu to jest kawałek – przerwał mężnie Januszek. – Najmarniej trzy kilometry.

Teresce pomysł już się zaczął podobać i głupie drobiazgi nie miały na nią wpływu.

– No i co z tego? Nie przejdziesz trzech kilometrów? Wyjedziemy jutro w południe i będziemy na miejscu akurat przed wieczorem. Raki się łapie w nocy.

Okrętka niespokojnie pokręciła głową, odczepiła włosy od pnia jabłoni i wyprostowała się na stołku.

– Ale chyba musimy mieć wiaderko. Coś słyszałam, że raki łapie się do wiaderka. One muszą mieć wodę...

– Nie wiaderko, tylko worek – poprawił Januszek. – Raki łapie się do worka.

– Nic nam nie przeszkadza zabrać jedno i drugie – zadecydowała energicznie Tereska. – Nie ma zakazu wożenia wiaderek autobusami. Trzeba zapytać babcię, co wie o rakach, jak to się wozi i tak dalej, bo może trzeba je mordować na miejscu...?

– Ja nie morduję! – krzyknęła Okrętka nieco histerycznie.

– Jakby co, to ja mogę – zaofiarował się Januszek.

– A może trzeba je trzymać w wodzie – ciągnęła Tereska – jak ryby na przykład. Albo w soli. Babcia miała do czynienia z rakami i powinna takie rzeczy wiedzieć. Wiem na pewno, że trzeba mieć latarki albo pochodnie. Poza tym weźmiemy namiot, bo może zostaniemy tam dwa albo trzy dni, możemy nie znaleźć od razu właściwego miejsca. Jeżeli jedziemy na raki, ja bez raków nie wracam!

– Fajnie! – ucieszył się Januszek. – Jak nie będzie raków, zostaniesz tam na zawsze i ja zajmę twój pokój. Ale mój kumpel mówi, że to się łapie na żaby. Na haczyk. Warto by wziąć wędki...

– Jakie żaby, coś ty!? To się łapie ręką!

– Ale co wy mówicie, jaką ręką, podobno to się łowi siatką...

– Ale żaby muszą być na wabia!...

Nagle okazało się, że w kwestii połowu raków wszyscy mają mnóstwo wiadomości. Fakt, że wiadomości te były sprzeczne ze sobą, nie przeszkadzał w najmniejszym stopniu. Nie ulegało wątpliwości, że raki żyją w wodzie i że łowi się je nocą, i w zasadzie ta pewność wystarczała.

Narada z babcią uzupełniła wiedzę. Wprawdzie w pierwszej chwili jako artykuł podstawowy i niezbędny babcia wymieniła koper, szybko jednak okazało się, iż koper dotyczy drugiej fazy kontaktu z rakami, a mianowicie gotowania. W fazie pierwszej, połowu, można go pominąć. W kwestii metod łowienia babcia nie miała żadnego zdania, co do transportu natomiast wypowiedziała się bardzo stanowczo. Wyszło na jaw, że raki muszą przyjechać w wiaderku z wodą, żywe, inaczej bowiem zaśmierdną się i będą nie do użytku. W wodzie powinno znajdować się jakieś zielsko, najlepiej pokrzywy. Łapie się tylko duże, długości co najmniej dwudziestu centymetrów i musi ich być kilka tuzinów, bo inaczej w ogóle nie ma o czym mówić. Przyrządzić je babcia potrafi.

Dwie kuchnie zostały zubożone o dwa wiaderka na śmieci, plastykowe, z przykrywami. Ojciec Tereski bez oporu pożyczył dwie wędki i mnóstwo haczyków. Namiot był w porządku, materace również, cały biwakowy sprzęt, używany tak niedawno, znajdował się pod ręką. Do towarzystwa przyłączył się Zygmunt, starszy brat Okrętki, który, dowiedziawszy się o planowanej wyprawie, natychmiast z wielkim zapałem zgłosił chęć uczestnictwa. On również nigdy w życiu nie łowił raków.

– Niech jedzie, co? – powiedziała zachęcająco Okrętka do Tereski. – Będzie nosił te ciężkie rzeczy i w ogóle może się przydać. Ma drugi namiot. I ma taką siatkę, mówi, że odpowiednia, chociaż nie wiem, jak ją weźmiemy, bo jest na drągu.

– Mnie raczej ciekawi, jak będziemy wracać z połowem – odparła Tereska trochę niespokojnie. – Tam to nic, ale z powrotem w tych wiaderkach powinna być woda...

– Teraz się o to martwisz? Żeby zauroczyć?

– Rzeczywiście, masz rację. Później się pomartwimy, a na wszelki wypadek nie zapomnijmy o przykrywkach. Przynajmniej nie będzie chlapało.

– Widzę, za masz wielkie nadzieje. Osobiście byłabym pewniejsza, gdyby ktoś z nas już kiedyś to łapał. Szkoda, że nie ma...

– Czego?– spytała niecierpliwie Tereska, bo Okrętka urwała zdanie, najwyraźniej nie zamierzając go kończyć.

– Nie czego, tylko kogo – odparła Okrętka sucho i znów zamilkła, całą uwagę poświęcając starannemu wycieraniu umytego wiaderka.

Tereska nie musiała już dalej pytać. Bez najmniejszego wahania odgadła, jaką to ludzką jednostkę jej przyjaciółka może mieć na myśli. Gdzieś, w środku, odczuła delikatne piknięcie, które sprawiło, że cicha błogość zalała jej duszę. Istniał ktoś taki... Ktoś taki, w kim, oczywiście, wcale nie była zakochana, broń Boże, ani też, tym bardziej, on w niej, cóż znowu, nic z tych rzeczy... Ale jednak ktoś taki istniał...

– Nie wiem po co – powiedziała po chwili milczenia. – Wcale nie szkoda. Jestem pewna, że on doskonale umie łowić raki, sama mówiłaś, że jest za dobry i jak już umie, to umie. Wszystko byłoby proste i łatwe i nic by nas niezwykłego nie spotkało...

– No wiesz...! – wykrzyknęła ze śmiertelnym oburzeniem Okrętka, na moment aż nieruchomiejąc. – Mało ci było...?! Przecież mi właśnie o to chodzi! Jeszcze ci nie dosyć tych niezwykłości przez całe wakacje?! Chociaż jeden raz mogłoby się obyć, na rakach mi zależy, a nie na niezwykłościach i jeżeli sobie wyobrażasz, że znów dam się wpędzić w coś takiego...!

– Dobrze już, dobrze – powiedziała Tereska pośpiesznie i ugodowo. – Nie wiem, jakie niezwykłości chcesz znaleźć nad zwyczajną rzeczką z rakami...

– Żadnych nie chcę! To ty chcesz!

– Ja też nie chcę, wystarczą mi raki. Zostaw to naczynie, przetrzesz je na wylot. Raki same w sobie są dostateczną niezwykłością i niczego więcej możesz się nie spodziewać. Już dobrze, niech ci będzie, szkoda, że go nie ma...

Okrętka odstawiła wiaderko, zdjęła z suszarki pokrywę i mechanicznie zaczęła ją wycierać, zatroskanym wzrokiem patrząc gdzieś w dal.

– Zmieniłam zdanie – oznajmiła nagle z lekkim rozgoryczeniem. – Nie szkoda. Lepiej, żeby go nie było. Spotykasz go zawsze wtedy, kiedy dzieje się coś dziwnego, nie daj Boże znów jakiegoś okropieństwa. Niby nic, same raki i rzeczka, a diabli wiedzą, co się może okazać. Nie wiem, skąd się to bierze, ale do tych koszmarnych dziwolągów mamy ślepe szczęście...

* * *

Cztery młode, zgrzane i ciężko zasapane osoby zboczyły z polnej drogi i zatrzymały się w cieniu pod lasem około godziny piątej po południu. Upał trwał. Na skraju lasu było prawie równie gorąco jak wśród szczerych pól, najmniejszy powiew nie poruszał powietrza. Tereska usiadła na pieńku, wachlując się chustką na głowę, Okrętka przyklękła na mchu, usiłując zebrać na ciemieniu wszystkie włosy, które opadały jej ciągle na szyję i potwornie grzały. Zygmunt zrzucił z ramion plecak, popatrzył na siostrę i pozazdrościł jej możliwości. Miał włosy zbyt krótkie, żeby dało się zebrać je w kok, za to dostatecznie długie, żeby ogrzewały uszy. Pomyślał, że chyba jednak niepotrzebnie czekał ze strzyżeniem do końca wakacji...

– Z tego wszystkiego jedyne, co się zgadza, to fakt, że doszliśmy do lasu – rzekł zjadliwie. – Mała sztuka, do jakiegoś lasu zawsze się dojdzie. Za jaki miesiąc dojdziemy może i do wody.

– W lesie można przenocować – wymamrotała niepewnie Okrętka.

– Pokaż tę mapkę! – zażądała gniewnie Tereska, podnosząc się z pieńka. – Albo ten twój kumpel jest niedorozwinięty; albo ty. Nie było żadnych wielkich stogów siana ani żadnego żółtego pola. Diabli wiedzą, gdzie jesteśmy!

– Ale szosa się zgadza i słup telegraficzny był! – zaprotestował Januszek. Oparł swoje brzemię o pień drzewa i wygrzebał z kieszeni pogniecioną kartkę papieru, którą Tereska od razu wydarła mu z ręki. – Skręciliśmy gdzie trzeba i jesteśmy w odpowiedniej okolicy, ja wam to mówię!

– Słupów telegraficznych było dosyć dużo – wytknął zgryźliwie Zygmunt. – I wszystkie podobne do siebie...

Czarowna podróż dwoma zatłoczonymi autobusami, a potem na piechotę, kamienistą, zakurzoną drogą wśród pól wywarła wyraźny wpływ na nastroje i przygasiła nieco pierwotny zapał. Potępienie kretyńskiego pomysłu wyprawy na raki zaczynało już delikatnie kiełkować. Jedyną pociechę stanowił zabrany przez Januszka składany rower, który służył teraz jako środek transportu. Jechać na nim, oczywiście, było niemożliwe, załadowany i obwieszony bagażami do ostatnich granic wytrzymałości pozwalał się tylko prowadzić. Drąg od starej siatki Zygmunta, sprawiający szalone trudności w autobusie, teraz okazał się wprost bezcenny, zastępował bowiem ramę. Myśl, że bez roweru trzeba by to wszystko nieść na plecach, łagodziła nieco stosunek do Januszka.

– Zdaje się, że za drugim razem skręciliśmy obok niewłaściwego słupa – powiedziała ponuro Tereska, studiując pogniecioną kartkę. – Siano zawieźli do stodoły, a to żółte przekwitło i zmieniło kolor...

– Tak od razu przekwitło? – przerwał niedowierzająco Januszek. – Trzy tygodnie temu było żółte. Ty, weź to...

Podtrzymał osuwający się rower, przekazał go Zygmuntowi i razem z Tereska jął oglądać kartkę.

– Może skosili? – powiedziała Okrętka i również podniosła się z mchu. – Mam wrażenie, że po drodze było coś skoszonego.

– Nawet taka większa ilość – przyświadczyła sarkastycznie Tereska. – Jest po żniwach. Według tego, co tu widzę, zalecieliśmy za daleko. Rzeczka płynie bliżej, powinniśmy się przedrzeć przez ten las na lewo. Do drugiej drogi.

Zygmunt oddał kierownicę roweru Okrętce i również obejrzał kartkę.

– Właściwie nie jest źle – zawyrokował po namyśle. – One się do siebie zbliżają, te drogi, możliwe nawet, że idziemy na skróty...

– Ten cały kawał drogi to na skróty...?!

– Nie, teraz na skróty. Te raki, to gdzie, na początku lasu czy w głębi?

– Na początku – rzekł pośpiesznie Januszek. – Ledwo kawałek w las. To miejsce to ja poznam, bo tam jest mostek i pagórek. I droga skręca, ma być brukowana, a z drugiej strony takie bagienko...

– Tutaj odchodzi droga przez las – zauważyła Okrętka, obserwująca nie kartkę, lecz naturę. – Moim zdaniem dobra dla nas, ma odpowiedni kierunek, chociaż nie wiem co dalej. Może spróbować?

Po krótkiej naradzie zadecydowano, że Januszek wsiądzie na rower i spenetruje kierunki dróg, reszta wyprawy zaś, razem z bagażem, poczeka na skraju lasu. Januszek ma obowiązek nie zabłądzić, znaleźć rzeczkę i dobre miejsce na biwak. Raki zostawić w spokoju, poszukiwanie raków można, ostatecznie, odłożyć do jutra.

W kwadrans później trochę niespokojny, a trochę dumny z zadania Januszek wyjechał z lasu na sąsiednią drogę i zatrzymał się, nieco zaskoczony. Tuż za nim, blisko drogi, zostało bagienko, obok którego szła wąska, czarna ścieżka. Przed sobą widział brukowaną kamieniami, nierówną szosę, pełną dziur i wądołów, wznoszącą się nieco i okrążającą niewielki pagórek. Przed pagórkiem widniał mostek, pod nim zaś wesoło pluskała rzeczka, niknąca gdzieś dalej w lesie. Nie wierząc własnym oczom Januszek sięgnął po pogniecioną kartkę, obejrzał ją, porównał z plenerem dookoła i poczuł potężne wzruszenie, połączone z jeszcze potężniejszym zdumieniem. Wyjechał dokładnie na miejsce, opisane przez kumpla!

Nie zawrócił od razu. Wsparty o kierownicę roweru napawał się przez chwilę błogością i triumfem, wyobrażając sobie zaskoczenie i podziw tamtych trojga, których tak bezbłędnie doprowadził do celu. Odszczekają teraz wszystko, co na niego wygadywali! Żeby jeszcze te raki nie zawiodły...

Przeprowadził rower przez rów, oparł go o pień drzewa i popędził ku rzeczce. Płynęła leniwie, dość płytka i czysta, widać było piaszczyste dno i trochę czegoś czarnego przy brzegach. Krzewy i drzewa rosły tuż nad nią, to gęściej, to rzadziej, tworząc trawiaste polanki. Przeciwległy brzeg był wyższy, mocniej zarośnięty i niedostępny. Pochylony Januszek wpatrywał się pilnie w wodę z nadzieją dostrzeżenia chociaż jednego małego skorupiaczka, nic jednakże nie wskazywało na ich obecność. Nieco rozczarowany, pocieszył się przypomnieniem, że rakom z jakichś powodów potrzebna jest noc, w dzień zatem mają prawo być niewidoczne. Zaniechał wypatrywania, porzucił rzeczkę, przebiegł przez mostek i zanurzył się w las po drugiej stronie, idąc ścieżką wzdłuż strumienia, u podnóża pagórka.

Teren był dość zarośnięty. Panująca wokół najdoskonalsza cisza sprawiła, że Januszek przestał przedzierać się przez kępy zielska z głośnym szelestem, zaczął omijać zarośla i poruszać się bezgłośnie. Okrążająca pagórek ścieżka oddaliła się nieco od rzeczki, Januszek zwolnił, wydało mu się, że słyszy jakiś dźwięk. Zatrzymał się, przestał oddychać i nadsłuchiwał, bez żadnych złych przeczuć, zwyczajnie zaciekawiony, bo mogło tam być jakieś interesujące zwierzę...

Dźwięk istniał, tak nikły, że właściwie ledwo dosłyszalny i nie do rozpoznania. Gdyby to było zwierzę, należało go nie spłoszyć. Z największą ostrożnością Januszek uczynił jeszcze kilkanaście kroków, wciąż usiłując nie oddychać, razem ze ścieżką zbliżył się do drugiej strony pagórka...

Dźwięk rozległ się nieco wyraźniej. Jakby brzęknięcie i szuranie. I znów szuranie, i brzęknięcie. I głosy. Niewątpliwie ludzkie.

Na wszelki wypadek, bez żadnej racjonalnej przyczyny, Januszek przykucnął, a potem przykląkł. Na czworakach przeczołgał się kawałek dalej, delikatnie usuwając sprzed twarzy różne łodygi i gałązki. Głosy i szurnięcia rozległy się bliżej. Januszek znów się poczołgał, okrążył już pół pagórka i znalazł się prawie po jego drugiej stronie. Ostrożnie rozchylił zielska i wyjrzał.

Znajdowało się tam dwóch ludzi. Byli bardzo zajęci, śpieszyli się, rzucali sobie półgłosem krótkie zdania i pojedyncze słowa. Januszek obejrzał ich dokładnie, usłyszał, co mówili, przez długą chwilę jeszcze nie mógł zrozumieć, co widzi i słyszy, aż nagle do niego dotarło...

Zdrętwiał tak, że nie był w stanie cofnąć wystającej z krzaków głowy, a serce zaczęło mu walić z nieprzyjemną gwałtownością. To, co ujrzał i usłyszał, było całkowicie jednoznaczne i wykluczało jakiekolwiek wątpliwości. Tkwiąc w zaroślach na czworakach, zesztywniały doszczętnie, gorączkowo myślał, co właściwie powinien teraz zrobić. Nie zdradzić się, że tu jest, to przede wszystkim...

Z wysiłkiem przezwyciężył ten jakiś okropny, skamieniały bezruch, powolutku cofnął głowę i przypadł do ziemi tak, że dla tamtych nie mógł już być widoczny. Nie zauważyli go, dalej robili swoje. Januszek obserwował ich ruchy poprzez łodygi i liście, gwałtownie usiłując zmusić do pracy tę część swojego umysłu, która nie uległa ogłupiającej panice. Co teraz? Coś trzeba zrobić, ale co? Wrócić i powiedzieć wszystko tamtym trojgu, czekającym pod lasem...? Nie, to nie będzie dobrze, gotowi zrezygnować z raków! Milczeć, zostawić to tak, narazić siebie i wszystkich... Też źle! Zawiadomić kogoś...? Milicję...? To samo, raki diabli wezmą. Raków nie wyrzeknie się za skarby świata! Zaraz, ale ci tutaj skończą przecież swoją robotę i chyba sobie pójdą, nie zostaną w takim miejscu na całe życie! No więc dobrze, trzeba ich zwyczajnie przeczekać... W porządku, powie o wszystkim później, jutro, proszę bardzo, zawiadomi cały świat, ale dopiero jak już nałapią tych raków. Teraz jeszcze nie!

Podjąwszy kategoryczną decyzję, z największą ostrożnością wycofał się z zarośli. Przepełznął tyłem kilka metrów, sprawdził, czy zbocze pagórka już go osłania, wyprostował się i szybko podążył ścieżką z powrotem do szosy. Przebiegł mostek, chwycił rower, skoczył na siodełko i ruszył wokół bagienka, niebotycznie przejęty, niespokojny, wystraszony i zdeterminowany.

* * *

W ostatniej chwili, już prawie o zmroku, udało się urządzić biwak. Nastąpiłoby to znacznie wcześniej, gdyby Januszek tak przeraźliwie nie marudził. Zamiast od razu poprowadzić na odnalezione miejsce, opowiadał o jego urokach, roztkliwiał się nad czystością rzeczki, opisywał mostek i rozmaite szczegóły terenu. Bagaż ładował na rower jak paralityk, gubił i upuszczał wszystkie przedmioty kolejno, po każdym pakunku usiłował odpoczywać, sapiąc i stękając. Co najmniej godzinę zmarnowali niepotrzebnie przez ten jego dziwny stan, uznany przez Tereskę za nagły atak debilizmu.

Na miejscu, ocenionym jako rzeczywiście prześliczne, Okrętka od razu zaprotestowała przeciwko ustawianiu namiotów na niższym, wilgotniejszym brzegu rzeczki i uparła się przy zboczu pagórka. Nachylone było łagodnie, ale jednak nachylone, i wymagało dodatkowych zabiegów.

– Tak lubisz sypiać głową w dół? – zdziwił się gniewnieZygmunt.

– Po pierwsze może być nogami w dół. A po drugie, mamy saperki. Podkopie się trochę i wyrówna. A tam jest zimno, mokro i nieprzyjemnie.

– Ale łowić możemy tylko z tamtego brzegu – zauważyła Tereska. – Ten jest za wysoki i zielsko rośnie. Nawet nie ma dostępu do wody.

– No to co? Do łowienia przejdziemy tam, a spać będziemy tu. Parę kroków przez mostek, wielkie rzeczy! I ogień wyżej, będzie lepiej oświetlał. I dym będzie leciał do wody, i las się nie zapali.

– Mnie bez różnicy – oznajmił Januszek. – Myć się i tak nie będę, to mowy nie ma. Trzeba nałapać żab.

– Żaby później! – zakomenderowała energicznie Tereska. – Teraz do roboty! Okrętka ma rację, przekonała mnie. Wyrównajcie teren, Januszek, dmuchaj materace! Ja załatwię drewno, musimy mieć dużo...

Okrętka i Zygmunt chwycili saperki, Okrętka z zapałem, Zygmunt z lekką niechęcią. Nie zależało mu na suchym noclegu do góry nogami, wolałby spać na terenie nawet zupełnie mokrym, ale za to równym, nie na wykopki tu przyjechał, tylko na raki. Ustąpił siostrze wyłącznie dla świętego spokoju.

Ziemia pagórka, oprócz korzeni i kamyków, zawierała w sobie jakieś dodatkowe śmieci. Okrętka i Zygmunt odrzucali je na bok, nie zwracając na nie żadnej uwagi. Pracowali energicznie i w pośpiechu, odepchnęli jakiś duży kamień, usunęli potłuczone skorupy, wyrzucili coś w rodzaju przerdzewiałego żelastwa. Ładnie wyrównali i uklepali kawałek gruntu.

– Też ci się zachciało suchego noclegu, trzeba było jechać na pustynię – mamrotał z wyrzutem Zygmunt. – Cały ten pagórek to jedno wysypisko śmieci...

Tereska przywlokła z lasu potężny konar, wysuszony na pieprz i od razu ruszyła po następny. Januszek skończył nadmuchiwanie materaców, obejrzał się na nią, odczekał, aż zniknęła w gęstwinie i chyłkiem skoczył w las, w drugą stronę. Jego siostra mogła sobie gadać co chciała, on wiedział, że żab należy nałapać, póki jeszcze jako tako widno. Poza tym, niepokoiło go tamto miejsce...

W tamtym miejscu nie działo się nic, panowała cisza i spokój. Z bijącym sercem i lekkim dreszczem na kręgosłupie Januszek obserwował je przez chwilę, porządnie ukryty w zaroślach. Wiedział, że nie powinien tam się zbliżać, nie powinien ujawniać żadnego zainteresowania, ale coś ciągnęło go nieodparcie właśnie w tym kierunku. Wiedział, że się naraża, wcale nie był pewien, czy rzeczywiście nikogo tam nie ma, czy ci ludzie zupełnie poszli. Mogli usłyszeć ich głosy i schować się w lesie, mogli czaić się gdzieś blisko... Za żadne skarby świata nie powinni odgadnąć, że on o nich wie! Powinni myśleć, że przeciwnie, nic nie wie, nic nie widział, nic nie słyszał i w ogóle przyszedł tu pierwszy raz w życiu. Łapie żaby. Interesują go wyłącznie żaby, które rechoczą akurat w tej stronie. Łapanie żab jest zasadniczym celem jego egzystencji!

Gorliwa chęć zmylenia wrogich oczu, patrzących, być może, z jakiegoś ukrycia, połączona z owym dreszczem na kręgosłupie, spowodowała, iż na widok wracającego z foliowym workiem Januszka Zygmunt wydał okrzyk zgrozy.

– Na litość boską, czyś zwariował?! Będziemy jedli te żaby na kolację, czy co?!

– Wystarczyłoby jeszcze na śniadanie i jutrzejszy obiad – przyświadczyła z niesmakiem Okrętka. – Po co ci tyle tego?

– A skąd wiesz, jaki one mają apetyt? – oburzył się Januszek, który w pobliżu towarzystwa od razu odzyskał równowagę. – Skąd wiesz, jak one to żrą? Może tak, chap! I już! Robaków na ryby kopie się dużo!

– Naprawdę nie zauważyłeś różnicy w rozmiarach? – zdziwiła się zjadliwie Tereska. – Żaba jest odrobinę większa od robaka. Bierz się do roboty, bo zaraz będzie ciemno! Skończymy z namiotami i zjemy kolację...

Ciemność zapadła wreszcie zupełna. Przed namiotami płonęło ognisko, rzucając blask aż na drugi brzeg rzeczki. Odpoczynek przy posiłku najzupełniej wystarczył, po przeraźliwie męczącym dniu jakoś nikomu nie chciało się spać. Wraz z zapadaniem zmroku rosły emocje i niecierpliwość, tajemniczość nocy dodawała uroku całemu przedsięwzięciu. Umilkły rozmowy na banalne, prozaiczne tematy, leśną ciszę mąciły tylko nerwowe szepty, lekkie trzaski i szelesty. Zygmunt stanowczo zabronił odżywać się głośno, twierdząc, że raki boją się hałasu jeszcze bardziej niż ryby. Tereska przygotowała dwie wędki z haczykami, na które można by złapać krokodyla, Januszek ostrożnie umieścił na nich zdechłe żaby. Okrętka rozpaczała nad brakiem pokrzyw, o których wszyscy zapomnieli.

– Trzeba było narwać, póki był dzień! – szeptała, przejęta głęboką troską. – Czy ja teraz widzę, które to pokrzywa, a które co innego...?

– Jak się oparzysz, to rozpoznasz – pocieszył ją Januszek.

– Cicho! – szepnął Zygmunt. – Bierzcie drugie wiaderko! Idziemy! Nie tupać!...

Przeszli przez mostek na palcach, cichutko, z największymi ostrożnościami, co najmniej tak, jakby raki posiadały najczulsze aparaty podsłuchowe świata. Na drugim brzegu rzeczki o miejscu decydował Januszek.

– On mówił, że one są z tej strony – szeptał z przejęciem. – Znaczy tu, przed mostkiem. Akurat naprzeciwko pagórka, koło zejścia do wody...

– Ja nie wiem, czy my dobrze robimy – szeptała niepewnie Tereska. – Słyszałam, że trzeba wejść do wody, patrzeć i łapać ręką...

– Ja słyszałam, że siatką – zaprotestowała szeptem Okrętka. – One gryzą...

– Nie gryzą, tylko szczypią – sprostował szeptem Zygmunt. – Cicho bądźcie! Trzeba popatrzeć...

Cztery latarki oświetliły czarną wodę. Można było dostrzec dno i nic poza tym. Czarna noc kryła wyraz niepewności, który zagościł na wszystkich obliczach. Nikt z czworga łowców nie miał pojęcia, jak to naprawdę jest z tymi rakami.

– Trzeba chyba zarzucić przynętę – szepnął w końcu Zygmunt z lekkim wahaniem.

Tereska, która przez siedem wakacyjnych tygodni łowiła ryby prawie codziennie, odruchowo wykonała piękny, wprawny, prawidłowy zamach. Ciężka żaba urwała się z haczyka natychmiast i plusnęła w wodę prawie pod drugim brzegiem rzeczki. Równocześnie Zygmunt, od paru już lat przyzwyczajony do morskich połowów siecią, pozbawiony całkowicie wędkarskich odruchów, ostrożnie zanurzył swoją wędkę bardzo blisko, obok korzeni wchodzącego prawie w wodę drzewa. Okrętka usiłowała reagować na wszystko równocześnie.

– Zaplącze się! – mamrotała bez tchu. – Urwało się! Uciekną...! O mój Boże, co teraz...?

– Przepadła, dajcie drugą! – szeptała zdenerwowana Tereska. – Januszek, gdzie masz drugą żabę?

– Zostały na tamtym brzegu. Mówiliście, że za dużo...

– Zgłupiałeś, czy co? Na co czekasz, leć i przynieś! Przynieś wszystkie!

Januszek popędził na drugi brzeg, błyskając dziko latarką i dudniąc po mostku. Spocony z przejęcia Zygmunt z całej siły dzierżył w dłoniach wędzisko, niepewny, na co patrzeć. Spławik się tu nie liczył, skąd można było wiedzieć, czy rak już się złapał na żabę, czy jeszcze nie? Okrętka ześlizgiwała się z nadbrzeżnych korzeni, ustawicznie wpadając mu na plecy i mamrocząc coś o siatce. Tereska wąskim promieniem światła penetrowała brzeg pod nogami, uniesiona w górę wędka zaczepiła o gałęzie drzewa, wyplątała ją z wielkim trudem. Zygmunt nie wytrzymał, ostrożnie podniósł wędkę, z wody wynurzyła się samotna żaba na haczyku. Opuścił ją z powrotem, pełen rosnącej niepewności.

– Nie świećcie tak, może one się boją! – syknął gniewnie.

– Pewnie trzeba trochę poczekać – wysunęła przypuszczenie Tereska.

Zgasili latarki, czekali w ciemnościach, rozjaśnionych nieco blaskiem płonącego na drugim brzegu ogniska. Januszek wrócił z torbą żab. Tereska wybrała średnią, założyła na haczyk, za przykładem Zygmunta ostrożnie opuściła wędkę do wody, pod drzewem, kilka metrów dalej.

Skądś, z oddali, dobiegł narastający warkot samochodu. Rósł, zbliżał się, po czym umilkł nagle gdzieś bardzo niedaleko. Zygmunt zapalił latarkę i zaczął unosić wędkę.

– Nie teraz! – zasyczał wściekle Januszek jakimś dziwnie nieswoim głosem. – Zgaś!

– Dlaczego? – zaniepokoił się Zygmunt, gasząc jednakże latarkę i opuszczając wędkę z powrotem.

Januszek wydał z siebie kilka osobliwych, niezrozumiałych chrypnięć. Brzmiało to tak, jakby się dławił. Zygmunt się zniecierpliwił.

– O co ci chodzi, do licha? Dlaczego nie teraz?

Januszek uczynił wysiłek, niewidoczny w ciemnościach.

– Bo tego... No...! Jeszcze za wcześnie...

– Skąd wiesz? Trzeba zobaczyć...

– Ale nie teraz! Nie słyszysz? Jakiś samochód przyjechał...

– No to co? Co cię w ogóle obchodzi jakiś samochód?

– Ale on się zatrzymał... O rany, no... Skąd wiesz, kto to jest, może to jacyś... Może pilnują...

– Tu nie ma żadnych zakazów!

– No i co z tego? Zatrzymał się, podejrzane... Wszystko jedno zresztą, niech nas lepiej nie widzą...

– Poczekajmy, co ci zależy, mamy dużo czasu – szepnęła ugodowa Tereska. – Rzeczywiście ktoś tu przyjechał...

Okrętka nie odzywała się ani słowem, ponieważ nagły przypływ paniki odebrał jej głos. Samochód w lesie, w nocnych ciemnościach, tak blisko... Skąd się tu wziął...? Podejrzane, oczywiście, że podejrzane, w ciemnościach wszystko jest podejrzane... W ciemnościach czają się złoczyńcy...

Czekali w milczeniu i w bezruchu, zarażeni niepojętym zdenerwowaniem Januszka. Zygmunt nagle jakby się ocknął.

– Na mózg ci padło, czy co?– szepnął z irytacją. – Przecież ognisko świeci jak latarnia morska! Z daleka je widać! I w ogóle nie zawracaj głowy, co tu ma być podejrzane, puknij się!

– Bandyci...

– Półgłówek. Co tu bandyci mają do roboty?!

Na to pytanie Januszek mógłby odpowiedzieć dość wyczerpująco, chwila jednakże nie wydawała mu się odpowiednia.

– Dobra, jak mamy świecić, to świećmy wszyscy, żeby myśleli, że jest nas bardzo dużo – odszepnął z determinacją. – I nie gapmy się w tamtą stronę...

Zygmunt wzruszył ramionami, zapalił latarkę i poruszył wędkę. Zaczepiła się chyba o coś, musiał lekko szarpnąć, żeby unieść ją do góry. Równocześnie tamci troje zapalili swoje latarki, światło przebiło wodę, dosięgło dna.

– Tam się coś rusza! – zakwiliła Okrętka z przestrachem.

– Gdzie...?!

– Tam! W wodzie! Takie coś duże! O Boże...

Trzy promienie światła skierowały się na miejsce, gdzie upadła pierwsza żaba Tereski. Na dnie poruszała się jakaś duża, rozczłonkowana masa, przemieszczająca się powoli i zmieniająca kształt. Przez chwilę patrzyli na nią w osłupieniu.

– Hej, to chyba raki…? – zaszeptał z niedowierzaniem Januszek.

W tym samym momencie Zygmunt wyciągnął wreszcie swoją wędkę i razem z żabą ujrzał coś małego, nieforemnego, przyczepionego do niej. Nad wodą to coś odczepiło się znienacka i chlupnęło z powrotem do rzeczki.

– O rany! Rak...! – krzyknął zduszonym głosem.

Tereska w nagłym przebłysku natchnienia, nie poruszając swojej wędki, skierowała strumień światła na przynależną do niej żabę. Żaba była niewidoczna, na niej i dookoła poruszały się z wolna jakieś wielkie, ciemne, rozcapierzone stwory...

Wszelka myśl o podejrzanym samochodzie, bandytach i innych złoczyńcach przepadła w mgnieniu oka. Raki okazały się najprawdziwszą rzeczywistością. Wylazły skądś, ukazały się w przezroczystej wodzie, skupiły dookoła żab. Było ich mnóstwo! Ilość przerosła najśmielsze nadzieje...

Teraz dopiero pojawił się nowy, okropny problem. Zwierzyna nie zawiodła, przychylnie potraktowała przynętę, kotłowała się pod samym nosem, nikt z łowców jednakże nie miał pojęcia, jak ją wydobyć. O wyciąganiu na wędce nie było mowy, nad wodą raki odczepiały się od żaby i pluskały z powrotem, największe nie czekały nawet powierzchni, odpadały w połowie drogi. Rozpłomieniony zapałem Januszek wlazł do rzeczki, żeby łapać je ręką i od razu okazało się to bezsensowne. Była zbyt głęboka, sięgała powyżej kolan, żeby chwycić ręką coś z dna, musiał zanurzać twarz. Na domiar złego nogami poruszył tę czarną warstwę przy brzegu, mułu czy torfu, który podniósł się zmąconą chmurą i całkowicie zlikwidował widoczność. Łapanie ręką odpadało, Okrętka triumfowała, słyszała dobrze, należało wyciągać siatką! Wśród gorączkowych, przenikliwych szeptów i okrzyków, błysków latarek, potykania się i ześlizgiwania do wody, odkryto wreszcie metodę. Trzeba było lekko i bardzo delikatnie unieść wędkę z przynętą i uczepionymi jej rakami, podsunąć pod spód siatkę i wszystko razem szybko wyrzucić na brzeg. Siatka na drągu była ciężka, otwór miała dość mały, operacja wymagała doskonałej koordynacji poczynań co najmniej dwóch osób. Ciemność wzmagała trudności.

– Niech kto pójdzie dołożyć do ognia! – zażądała zemocjonowana Tereska. – Przygasa i nic nie świeci!

Nikt się nie ruszył ani krokiem, zajęcia po tej stronie rzeczki były zbyt pasjonujące. Nowo odkryta metoda powinna była wreszcie dać pożądane rezultaty. Zesztywniała z napięcia Tereska powolutku i z wyczuciem unosiła coraz wyżej wędkę, na końcu której gmerał się łup, Zygmunt i Okrętka próbowali podsunąć pod spód siatkę, Januszek świecił dwiema latarkami. Któraś kolejna próba powiodła się, siatka wyskoczyła z wody obciążona zdobyczą.

– Są! – kwiknął półprzytomny z wrażenia Januszek. – Rany, jakie przepiękne...!

W siatce poruszały się cztery czarne, strzępiaste potwory, dwa większe i dwa mniejsze. Tereska na oko oceniła ich rozmiary.

– Z tego, co babcia mówiła, to dwa się nadają – wyszeptała krytycznie. – A dwa trzeba wyrzucić, niech podrosną.,.

– Zwariowałaś, wyrzucać takie wspaniałe raki! – oburzyła się Okrętka.

– Jeżeli my ich nie wyrzucimy, babcia nas wyrzuci. Trudno, jak duże, to duże.

– Tu jest tego zatrzęsienie – poparł ją żywo Zygmunt. – Możemy nałapać samych dużych, nie ma sprawy. Jazda, teraz drugą wędkę.,.

– Ale wyjmijmy to! – zażądał niecierpliwie Januszek.

Raki niemrawo gmerały się w siatce i oczywiście znów nikt nie wiedział, jak się z nimi obchodzić. Teoretyczne wiadomości nakazywały chwycić raka w połowie za tułów, co pozwalało uniknąć kontaktu ze szczypcami. W praktyce było to dziwnie trudne, szczypce mnożyły się, wyrastały ze wszystkich stron, broniły tułowia, przeszkadzając nieznośnie. Wszystkie ręce chciwie wyciągały się po zdobycz i cofały bardzo gwałtownie. Zygmunt przypomniał sobie w końcu, że jest w tym towarzystwie najstarszy i w ogóle dorosły, w dodatku jest mężczyzną, a nie jakąś tam niedojdą, a zatem nie ma siły... Mężnie sięgnął do siatki, celując od strony ogona i chwycił twardy, chropowaty tułów. Rak dość łatwo pozwolił odczepić się i wyplątać.

– No i co teraz?– spytał jego pogromca z nie bardzo męską bezradnością, stojąc z ręką odsuniętą możliwie jak najdalej od siebie. – Co mam teraz robić, jak rany, zostanę z nim tak do końca życia?!

– Wiaderko! – przypomniała sobie Okrętka. – Gdzie wiaderko?! Czekaj, przyniosę...!

Skoczyła ku rzeczce, pośpiesznie nabrała wody, mocząc sobie tylko jedną nogę. Podsunęła wiaderko Zygmuntowi, który ze szczerą ulgą wpuścił do środka chropowatego potwora, po czym, już śmielej, wyplątał z siatki następnego.

Januszek pozazdrościł mu sukcesów, zaryzykował, chwycił kolejno dwa mniejsze raki i szerokim zamachem wrzucił je do rzeczki. Tereska poświeciła w głąb wody.

– Zygmunt, na twojej wędce żeruje całe stado! – wyszeptała z niebotycznym zachwytem. – A tam... Popatrzcie!

Na pierwszej, oderwanej żabie kłębiła się już cała góra olbrzymich, wspaniałych, z pewnością większych niż te dwa złowione. Było ich tam bez porównania więcej niż przy wędce Zygmunta. Wyciągnąć je, cóż za zdobycz...!

– Ona leży luzem, ta żaba – szepnął Januszek z troską. Nie ma jak tego podnieść.

– Najlepiej byłoby nagarnąć do siatki grabiami – poradziła Okrętka.

– Grabi nie mamy... Ale saperką! Januszek, skocz po saperki! I podrzuć do ognia bo przygasa!

Tym razem Januszek nie zwlekał, popędził przez mostek na drugi brzeg. Zygmunt podniósł z trawy siatkę.

– Ty unieś wędkę, a ty świeć! – zarządził. – Ostrożnie! Ja spróbuję podsunąć...

W pocie czoła wydobyli z wody następne trzy sztuki, godne uznania babci. Opuścili żabę z powrotem. Łowy wciągnęły ich już bez reszty, nie czuli nawet chłodu nocy.

Raki były czujne, reagowały na najmniejszy ruch, te wielkie, upragnione, odczepiały się od razu, razem z wędką unosiły się tylko mniejsze. Dopiero za czwartą próbą Zygmuntowi udało się podsunąć siatkę pod dwa olbrzymie.

– Trzeba założyć nową żabę, bo z tej już nic nie zostało – zauważyła Tereska. – Niech znów poleży, a my chodźmy do tamtej.

– Najpiękniejsze polazły tam – przypomniała nerwowo Okrętka, machając latarką. – Niech on się pośpieszy z tą łopatą...

Zygmunt ostrożnie zanurzył siatkę obok drugiej wędki.

– Pewnie – przyświadczył. – Takie stado...! No, zaczynaj!

– Gdzie on się podziewa? – mruknęła gniewnie Tereska. – Świeć porządnie, bo nic nie widzę... Zabłądził, czy co?

– Delikatnie, żeby ten wielki nie uciekł...

Januszek jakoś nie wracał, chociaż płonące jaśniej ognisko wskazywało, że do namiotów dotarł i drewna dołożył. Raki żerowały na nowych żabach, co jakiś czas lądując w siatce. Były zupełnie przyzwoite, ale nie umywały się nawet do tamtych, tłoczących się na żabie luzem.

– Uciekną nam!– rozpaczała wpatrzona w nie Okrętka.– Zeżrą kolację i pójdą do domu! I już drugi raz nie przyjdą...

– Ja go chyba zabiję, tego padalca! – warczała z furią Tereska. – Zygmunt, idź po niego, to znaczy nie po niego, tylko po saperki. I tak musimy teraz chwilę poczekać.

Zygmunt odebrał Okrętce jedną latarkę i bez słowa ruszył ku drodze. Okrętka z zachwytem zaglądała do wiadra.

– Wiesz, ile już mamy? Liczyłam. Szesnaście!

– Mało. Na tamtej kupie jest więcej. Co on tam robi tyle czasu, umarł, czy co...?!

Januszek nie umarł, aczkolwiek, wedle jego własnej oceny, niewiele mu do tego brakowało. Bezgranicznie przejęty rakami, pędził ku namiotom z jedną tylko myślą: upolować tę wspaniałą, wielką, kotłującą się w wodzie kupę! O wcześniejszych wydarzeniach całkowicie zapomniał, wyleciały mu z głowy, nie wytrzymawszy konkurencji z tym cudownym, egzotycznym polowaniem. Dlatego też teraz, kiedy zza namiotów, przed którymi dogasało ognisko, coś nagle jakby wyskoczyło, w pierwszej chwili tylko się zdziwił. Zatrzymał się, nieco zaskoczony, bo przecież wszyscy byli tamtej stronie i nagle jak grom z jasnego nieba spadło na niego przypomnienie okropnej sytuacji...

Nieprzyjemna odrętwiałość trwała ledwie sekundę. Gdzieś w środku zrobiło mu się przeraźliwie gorąco. Zgasił latarkę. Odrętwiałość przeszła, zboczył ze ścieżki, po omacku, trochę na oślep, przekradł się dalej, wpatrzony w ciemność za namiotami. Przez chwilę patrzył w czerń, nic w niej nie widząc, aż nagle dostrzegł gdzieś dalej króciutki błysk. Zrozumiał od razu, ktoś oddalał się od ich biwaku ścieżką wokół pagórka...

Poderwał się, skoczył biegiem, dopadł ogniska, czym prędzej dorzucił suchych patyków i zaczekał, aż płomień buchnie i oświetli większy kawałek terenu. Na wspomnienie, że tamtych było dwóch, poczuł dla odmiany lodowate zimno. Ten drugi mógł się czaić gdzieś tutaj...

W jednym ułamku sekundy oczyma duszy ujrzał swoje własne zwłoki, leżące w ciemnościach między namiotami. Następnie do towarzystwa przybyły mu zwłoki tej osoby, która pierwsza przyjdzie go szukać, następnie zwłoki pozostałych osób, wracających kolejno... Nikt nie ujrzy tych zwłok, zostaną pochowane tu, na zboczu pagórka, nikt się nie dowie gdzie i dlaczego przepadli wszyscy czworo, nikt przecież nie wie, gdzie są, chyba że kumpel... Ale nikt także nie wie, który to kumpel, mogą do niego nie trafić... Zatem zostaną tu na wieki pod darnią, żwirem i tym całym śmietniskiem... A wszystko dlatego, że ukrył to, co widział i słyszał...

W następnym ułamku sekundy dusza Januszka gwałtownie zaprotestowała przeciwko wizji tej zbiorowej mogiły pod śmieciami. Nie, w żadnym razie nie mógł do tego dopuścić, szczególnie, że przy okazji zmarnowałyby się wszystkie wyłowione raki! Musiał coś zrobić, może jeszcze nie wszystko stracone, może istnieje jakiś ratunek...

Dołożył do ognia więcej suchego drewna i znów odczekał długą chwilę. Wokół panował spokój, nikogo nie było widać, nic się nie poruszało, światła latarek błyskały tylko na tamtym brzegu. Tak bardzo był nastawiony na konieczność zachowania ciszy i odzywania się szeptem, że myśl o alarmującym krzyku nawet nie zaświtała mu w głowie. Blask ogniska podniósł go nieco na duchu. Zapalił latarkę i ostrożnie obszedł namioty dookoła. Nikogo tam nie było, nikt się nie czaił. Zgasił latarkę, zawahał się, po czym, z bijącym sercem, z determinacją, z duszą na ramieniu, skoczył w mrok, poza krąg światła. Zdecydowany na wszystko i osłonięty krzakami, zaczął przekradać się dalej, tam gdzie dostrzegł ów króciutki błysk.

Uczucia, które go wiodły, były dość skomplikowane i przypominały graniastosłup. Z jednej strony korciła go szaleńcza ciekawość, straszliwie chciał zobaczyć na własne oczy tę okropność, o której dotychczas tylko słyszał albo czytywał. Z drugiej czuł na sobie gniotący ciężar odpowiedzialności za tamtych troje, wprawdzie starszych od niego, ale niczego nieświadomych. Ukrył przecież przed nimi wszystko, co wiedział, musiał teraz sprawdzić... musiał się zorientować w stopniu zagrożenia i w razie czego zdążyć ich ostrzec, to był w ogóle jego podstawowy obowiązek! Z trzeciej kołatała się w nim cicha nadzieja, że może jednak niebezpieczeństwo nie jest aż takie wielkie, może uda się uratować nie tylko życie, ale nawet polowanie na raki. Nie wyrzeknie się przecież takiej frajdy dla byle czego! Z czwartej błąkały mu się po głowie chaotyczne, ale mocno kuszące myśli na tle własnej sławy i chwały, sam wykryje... Już wykrył...! Sam do końca wykryje potworne przestępstwo, zawiadomi władze, doprowadzi na miejsce, udzieli wszelkich wyjaśnień... Boi się piorunująco, ale to tym większa zasługa...

Mimo ciemności przekradał się dość szybko, bo znał już teren. Zwolnił, zatrzymał się, znów ruszył. Usłyszał coś. Znieruchomiał. Gdzieś przed nim coś szemrało. Wolno, ostrożnie, bezszelestnie posuwał się dalej, aż wreszcie ujrzał błysk...

Wbrew nastawieniu na różne widoki, wbrew chęci oglądania jak najwięcej, Januszek na moment stracił dech. Ktoś był tam, w tym przerażającym miejscu... Błyskał cieniutkim promykiem światła, omiatając nim zbocze pagórka, szeleścił żwirem, trochę zgrzytało mu pod butami...

Januszek przemógł paraliż i przykląkł, bo krzewy były tu niskie, a za jego plecami świeciło ognisko i mógł być widoczny na jaśniejszym tle. Teraz nagle bardzo wyraźnie poczuł, że niepotrzebnie tu przyszedł. Przecenił chyba swoją siłę ducha, w ogóle nie warto było sprawdzać sytuacji, ci tutaj nic do nich nie mają, niczym nie grożą, uczepili się wyłącznie tego przeklętego miejsca i reszta ich nie obchodzi. Nie należy tu po prostu przychodzić...

Tamten ktoś zamarł nagle, znieruchomiał, zgasił swój cienki promień. Trwał chwilę w miejscu, jakby nadsłuchując, po czym zszedł z pagórka i ruszył gdzieś w las. Bardziej go było słychać niż widać. Januszek czekał w napięciu, bez tchu, bo był tu jeszcze ktoś drugi, czuł to, wiedział na pewno. Oczy już dawno przyzwyczaiły mu się do ciemności, rozjaśnionej odrobinę światłem gwiazd i blaskiem odległego ogniska, czerń miała różne stopnie natężenia...

Od zbocza pagórka oderwał się nagle ruchomy, czarny kształt. Cicho, ledwie dosłyszalnie podążył w mrok, w las, za tym pierwszym. Podążył w jakiś taki sposób, że Januszkowi przeleciał po plecach lodowaty dreszcz zupełnie nowego rodzaju.

W jednym mgnieniu oka zmienił poglądy. Wyrzekł się sławy i chwały. Za żadne skarby świata nie chciał być świadkiem tego, co się tam teraz miało stać. Nie życzył sobie tego widzieć ani słyszeć, ani udzielać o tym żadnych informacji. Na czworakach wykonał obrót i trafił ręką na coś, co nie było patykiem ani kamieniem. Zasadniczo było mu w tej chwili obojętne, w co trafia ręką, ale prawa dłoń z latarką sama skoczyła do przodu, przełącznik sam się nacisnął i krąg światła od razu wyłowił to coś.

Lewą rękę Januszek opierał na zębach najprawdziwszej w świecie, prawie kompletnej trupiej czaszki. Nie krzyknął tylko dlatego, że zabrakło mu głosu, ale resztki jego wytrzymałości pękły jak bańka mydlana...

Szukający saperek Zygmunt już z daleka usłyszał tętent galopujących i potykających się nóg. Januszek wypadł z ciemności zziajany, zgrzany, ze zjeżonym włosem. Migotliwy blask ognia nie pozwalał, na szczęście, rozpoznać koloru jego twarzy. W świetle dnia osobliwe połączenie zieleni z purpurą niewątpliwie zwróciłoby na niego powszechną uwagę i spowodowało wnikliwe dociekania.

– O jak rany, gdzie ty się pętasz?! – zawołał Zygmunt z irytacją. – Czekamy jak idioci, najpiękniejsze okazy nam się marnują!

Januszek zaszczękał dźwięcznie zębami i uczynił wysiłek, żeby się opanować.

– Ja tego... – rzekł ochryple. – Chciałem zobaczyć... Tego... Czy ich tam nie ma dalej...

– Co cię obchodzi dalej, tu są! Żebyśmy tylko te dali radę wyłowić! Dołóż do ognia i lecimy!

Do ognia Januszek dołożył z takim zapałem, że już po chwili zrobiło się widno jak w dzień. Na przeciwległym brzegu latarki były potrzebne wyłącznie do oświetlania dna. Wspaniała kupa na pierwszej żabie żerowała nadal, ale już zaczynała się rozłazić. Tereska nawet nie miała czasu powiedzieć bratu, co o nim myśli, bo należało natychmiast przystąpić do połowu.

Do wody wleźli we troje, Tereska, Zygmunt i Januszek, który na widok wielkich raków w olbrzymim stopniu odzyskał równowagę. Okrętka świeciła z brzegu, półprzytomna z przejęcia, Zygmunt powoli zanurzył siatkę, pochylił, oparł krawędzią o dno. Trochę była za mała do tego nagarniania. Tereska i Januszek po drugiej stronie kupy zanurzyli saperki.

– Posuń się dalej – szepnęła Tereska. – Bierz od brzegu, żeby nie uciekły w to czarne...

– Ty, poświeć! – syknął Januszek do Okrętki.

Promień światła zachybotał się, omiótł brzeg, wyłowił z zielska jakiś tkwiący w nim przedmiot. Januszek podsunął się bliżej, rozpoznał przedmiot, coś mu nagle zaświtało w głowie, ale nie miał teraz czasu realizować pomysłu.

– Już! – krzyknęła szeptem Tereska. – Nagarniaj!

Dwie saperki równocześnie zagarnęły rozłażącą się kupę, wyrywając z dna pecyny piasku. W zmąconej wodzie wszelka widoczność znikła. Na wyczucie, na oślep, pchali w kierunku siatki Zygmunta wszystko, co wpadło pod łopatę, część tego trafiała do siatki, a część obok. Tereska kątem oka dostrzegła ruch na skraju piaszczystej chmury.

– Ucieka ci ten wielki, ty jołopo, dwa uciekają! – wysyczała wściekle do Januszka. – Łap...!

Januszek również dostrzegł ucieczkę zdobyczy. Nie myślał, działał odruchowo. Rzucił saperkę, wyrwał z zielska wielki, zdezelowany kosz wiklinowy, który przed chwilą natchnął go twórczym pomysłem i wytężywszy wszystkie siły wygarnął spod samego brzegu olbrzymią górę czegoś. Piasku, torfu, jakichś śmieci, korzeni, wśród tego także dwa uciekające raki. Zygmunt wyciągnął właśnie z wody obciążoną siatkę, Januszek zatem, nie mając gdzie nagarniać, potężnym zamachem wyrzucił wszystko na brzeg. Za koszem poleciała siatka, wprost pod nogi Okrętki, która ze zdenerwowania podskakiwała, tupała i wymachiwała dwiema latarkami.

– Gdzie świecisz, nic nie widzę! – rozzłościł się wyłażący z wody Zygmunt. – Nie oślepiaj mnie!

– Ty, poświeć tutaj! – zaszeptał przenikliwie Januszek spod drugiego brzegu. – Zgubiłem saperkę! O rany, wlazłem na coś...! Nie mogę się jej domacać!

Rozgorączkowana Okrętka chciała zakomunikować wszystkim, że jest przejęta nie tylko rakami. Powodów do zdenerwowania ma więcej. Coś się tu dzieje, w lesie coś słychać, jakieś trzaski, łomoty i chyba jęki, boi się tego okropnie! Nie zdążyła wyjawić swoich doznań, bo Tereska, jeszcze stojąc w wodzie, wsparła się ręką o brzeg, dosięgła swojej latarki i oświetliła łup. W siatce gmerały się trzy wielkie, wspaniałe raki, w, błocie, wypełniającym przewrócony wiklinowy kosz, poruszały się dwa wprost gigantyczne. Okrętka zapłonęła zachwytem i zapomniała o niepokojących odgłosach.

– Oblejmy to wodą, niech się trochę oczyści! – zawołała, chwytając drugie wiaderko. – Czekajcie, Januszek, nabierz wody!

Januszek miotał się w rzeczce, wściekłym szeptem żądając światła. Okrętka podała mu wiaderko i latarkę. Kilka chluśnięć spłukało z raków piasek, torf i śmieci, Zygmunt troskliwie wybrał zdobycz. Tereska jęła wypędzać brata z wody, twierdząc, że do reszty wypłoszy wszelką zwierzynę. Januszek machnął ku niej latarką.

– Zaraz! – szepnął niecierpliwie. – Nie zawracaj mi głowy! Ja tu sprawdzam ważne rzeczy!

Saperkę znalazł bardzo szybko. Oprócz saperki znalazł coś jeszcze. Stopą wymacał jakby kamień, niewielki, ale za to zadziwiająco kulisty i bardzo lekki. Unosząc w górę rękę z latarką, drugą gmerał po dnie, z twarzą w wodzie i z zamkniętymi oczami. Domacał się mnóstwa rzeczy, także owego kamienia, który wyjął wraz z całą garścią piasku i różnych śmietków. Wyprostował się, otworzył dłoń, opłukał, kulisty kamień został mu w palcach, a równocześnie w opadającym na dno piasku coś zabawnie błysnęło. Januszek skierował na to promień światła. Mała, lśniąca blaszka, jakoś tak śmiesznie migocząca, tonęła w wodzie. Zaciekawiło go to migotanie, cisnął kamień na brzeg i zanurzył dłoń za blaszką. Chwycił ją już za trzecim razem, znów z całą garścią śmieci i chciał również rzucić na brzeg, ale powstrzymał się, pomyślawszy, że jest ciemno i nie znajdzie jej w trawie. Poświecił jeszcze w wodę, która już znów zaczynała nabierać przezroczystości, sprawdzając swoje domysły w kwestii ukrycia raków i po krótkiej chwili pilnego wypatrywania dostrzegł w jednym miejscu, pomiędzy splątanymi korzeniami drzew, coś jakby poruszające się szczypce...

Wylazł z wody z saperką, latarką i pełną garścią piasku zmieszanego ze śmieciami, triumfujący i przejęty.

– Hej, słuchajcie!– zawołał przeraźliwym szeptem. – Już wiem, gdzie one siedzą! Słuchajcie, one się chowają w takich dziurach między korzeniami! Słuchajcie, trzeba się zaczaić i łapać jak wylezą, trzeba im dać ze dwie żaby pod nos! Wszystkie siedzą w dziurach między korzeniami...!

– Zamknij się, nie rycz tak! – uciszył go Zygmunt. – Teraz to w ogóle trzeba poczekać, aż się wszystko uspokoi. Damy im żaby, owszem, ale chyba tak zaraz nie wyjdą, wystraszyły się cholernie.

– Siedźmy cicho, niech myślą, że już nas nie ma – poradziła Tereska.

Pochylona nad wiaderkiem Okrętka nerwowo mamrotała coś o pokrzywach. Januszek przykląkł na brzegu, zanurzył rękę i próbował opłukać swoją blaszkę. Zygmunt umieścił pod pniem drzewa nową żabę na haczyku.

– Uciekły wszystkie – szepnął z troską. – Wiecie co, zostawmy wędki i chodźmy się trochę ogrzać przy ogniu, po tej kąpieli zimno jak piorun.

– Wszystko zostawmy, nikt nam przecież nie ukradnie – powiedziała Tereska.

Januszek poderwał się gwałtownie znad wody, otworzył usta i wydał z siebie jakieś niespokojne skrzypnięcie, ale na tym poprzestał. Nie protestował. Ustawił tylko wiaderko rakami tak, żeby było dobrze widoczne spod namiotów, rozejrzał się nieznacznie dookoła i ruszył na mostek.

Grzejąc się przy potężnie rozpłomienionym ognisku, otworzył wreszcie zaciśniętą pięść i obejrzał dokładniej swoje znalezisko.

– Hej, słuchajcie! – zawołał z nagłym zainteresowaniem. – Znalazłem takie coś! To świeci! Wygląda jak forsa!

– A co?– zaciekawiła się Okrętka. – Znalazłeś dwa złote?

– Do dwóch złotych niepodobne, ale całkiem jak obgryziony pieniądz. Popatrzcie!

Podsunął do światła dłoń, na której leżał mały, trochę nieforemny krążek, połyskujący ciemnożółtym blaskiem. Tereska wzięła to do ręki.

– Rzeczywiście, stara moneta – zdziwiła się. – Gdzie to znalazłeś, w rzeczce?

– W rzeczce. W piasku, na dnie.

Zygmunt odebrał Teresce krążek, oczyścił porządnie rękawem swetra i zważył w dłoni. Podrzucił go raz i drugi, po czym przyjrzał mu się z nagłym zdumieniem.

– Poświećcie mi tu! – zażądał. – Coś podobnego! Wiecie, że to chyba złoto...

– Co...?!!! – wrzasnął Januszek z niepojętą dla pozostałych zgrozą. Wrzasnął i umilkł, znieruchomiały. Nagle poczuł, że rozumie... No, może nie wszystko rozumie, coś tu nie gra, ale właściwie teraz już chyba rozumie...

– Złoto, niech skonam – przekonywał Zygmunt, ciągle zdumiony. – Na mosiądz nie wygląda, miedź byłaby zaśniedziała... Ciężkie i świeci. A leżało w wodzie...

Tereska chwyciła monetę i oglądała ją pilnie w świetle latarki.

– Wiesz, że ty chyba masz rację – stwierdziła zaskoczona. – To musi być bardzo stare. Jakieś coś na tym jest, ale zupełnie zatarte, nic nie można rozpoznać.

– Stanisłavus Augustus Rex – mruknął Januszek, na nowo z wolna przychodząc do siebie.

– Jaki tam Stanisłavus Augustus, coś ty! Augustus może, chociaż wcale nie widzę żadnego A. Z jednej strony chyba krzyż... I rzeczywiście wygląda na złoto!

– No proszę, znalazł skarb! – ucieszyła się Okrętka. – Co za urodzaj, i raki, i pieniądze... Istna rzeczka skarbów!

Januszkowi nasunęły się na myśl różne skojarzenia i nagle zrobiło mu się zimno, a równocześnie aż się spocił.

– Cicho! – syknął gniewnie. – Nie machajcie mi tu tym jak transparentem! Ja sobie życzę to schować!

– Czekaj, pozwól jeszcze obejrzeć...

– Nie teraz. W domu będziesz sobie oglądać, aż ci obrzydnie. Teraz to w ogóle nie ważne, śmieć i tyle!

– Oszalałeś? – zdumiała się Tereska, Januszek bowiem dość osobliwie modulował głos. Jedne słowa wypowiadał szeptem, inne zaś wykrzykiwał gromko i brzmiało to nader dziwnie. – Czego tak wrzeszczysz?

– Cicho! – wrzasnął Januszek, bez sensu wobec wydawanych przez siebie samego ryków. – Co cię obchodzą takie struple! Tam już te raki zeżarły wszystkie żaby, a ty tu śmieci oglądasz!

Okrętkę poderwało z pieńka.

– O Boże, on ma rację! Raki...!

– Coś mu padło na umysł, ale możliwe, że raki już wylazły – rzekł Zygmunt, podnosząc się również, zdumiony występami Januszka nie mniej niż Tereska. – Trzeba sprawdzić...

Wokół żab na wędkach znów poruszały się czarne stwory. Było ich nieco mniej niż na początku, ale wciąż jeszcze w wiaderku przybywało zdobyczy. Okrętka dostała istnej obsesji na tle pokrzyw, połączonej z obsesją na tle ciasnoty. Jej zdaniem, w jednym wiaderku było rakom za ciasno, mogły się podusić, należało część przełożyć do drugiego wiaderka, ostrożnie przełożyć, nie przerzucać brutalnie, bo mogłyby się pozabijać! Do Warszawy powinny przyjechać żywe! Brak pokrzyw zaszkodzi im z pewnością...!

– Drugiego wiaderka teraz nie dostaniesz, bo musimy czymś czerpać wodą – oznajmił stanowczo Zygmunt. – Jutro się przełoży, nic im nie będzie.

– Słońce wschodzi o piątej rano – dodała zgryźliwie Tereska. – O czwartej trzydzieści jest już widno, możesz lecieć po te pokrzywy. Do czwartej trzydzieści jakoś wytrzymają.

Połów ukończono dopiero, kiedy zwierzyna całkowicie przestała się pojawiać, to znaczy około drugiej w nocy. Dwadzieścia osiem raków chrzęściło w zatłoczonym wiaderku z wodą. Babcia mówiła o kilku tuzinach, kilka to jest co najmniej trzy, trzy tuziny zawierają trzydzieści sześć sztuk, a zatem nałowili za mało! Bez długich narad zapadła zgodna decyzja trojga uczestników wyprawy, żeby zostać w tym przecudownym miejscu jeszcze jedną dobę. Czwarty uczestnik, Januszek, siedział cicho, nie wtrącał się i w podejmowaniu decyzji na wszelki wypadek nie brał udziału...

* * *