Читать книгу Św. Jan Chryzostom - Józef Birkenmajer - Страница 4

Różnorodne były przyczyny, dla których pierwszy nawrócony na chrześcijaństwo cesarz rzymski, Konstantyn Wielki, założył drugą — prócz Rzymu — stolicę swego światowego imperjum, od imienia władcy nazwaną Konstantynopolem. Był to doniosły fakt dziejowy. Przez założenie bowiem Konstantynopola powołany został do nowej roli w dziedzinie nauki, literatury i cywilizacji żywioł hellenistyczny. Fatalnie się jednak zapisał ów fakt w historji państwa rzymskiego i Kościoła, gdyż był jedną z pierwszych zapowiedzi późniejszych klęsk: najpierw politycznego rozbicia rzymskiego imperjum, następnie zaś — nieszczęsnej schizmy kościelnej.

Ostateczny podział cesarstwa na wschodnie i zachodnie dokonał się po śmierci Teodozjusza w końcu IV wieku. Dziedzictwo tego znakomitego monarchy, który całe życie poświęcił umocnieniu władzy i ustroju państwowego, przypada dwom jego młodocianym synom, niedoświadczonym, słabym, niedołężnym: starszy z nich Arkadjusz ma stolicę w Konstantynopolu, młodszy Honorjusz — w Rzymie. W ich imieniu faktyczną władzę sprawują różni politycy, ale i oni podołać nie mogą ciężarowi rządów. O ile jeszcze na Zachodzie silny charakter Stilichona był nawet w obliczu klęsk wyrazem pewnej stałości politycznej państwa, o tyle na Wschodzie — zwłaszcza w samej stolicy — wytwarza się niesłychany zamęt intryg, zamachów, spisków, waśni partyjnych, rozruchów ulicznych, bójek, a nawet wojen domowych. Pomnażają ten zamęt napaści nieprzyjacielskie: barbarzyńscy Gotowie pod wodzą Gainasa wdzierają się do Konstantynopola i przez wiele lat siedzą w nim zbrojną załogą.