Читать книгу Якут шигърияте антологиясе - Коллектив авторов, Ю. Д. Земенков, Koostaja: Ajakiri New Scientist - Страница 3

Әй егетләр!

Әй кызлар!

Мин, биектә булган көе

Киләчәккә караш ташлап,

Дөньяга колак салдым,

Рухландым, илһам алдым –

Яшәү мәгънәсен аңладым.

Диңгез өстендә җылынып,

Зифа дуга сыман бөгелеп,

Көнчыгышта

Америка материгының

Шәйләнә сырты.

Анда яшәүче таза бәдәнле,

Нык беләкле, зирәк акыллы

Елгыр кешеләр һәрьяклап

Безнең тарафка

Күз ташлап йөз тотты.

Ни сәбәпледер, без, якутлар,

Аларны нык кызыксындыра

                              башладык.

Аларның уй-фикерләрен

Биләп алдык.

Әлеге фикерләр Баш түбәбезгә

Кунып җилпенә…

Шул мәл күз карашымны

Авыр сулаучы

Эре дулкыннар тарафына –

Охот диңгезенең көньягына

Юнәлдердем.

Шунда

Су уртасында

Бүленеп калган

Утрауларны күрдем.

Анда яшәүчеләрнең

Тормышы мәшәкатьле,

Яшәү рәвеше үзенчәлекле…

Үзләре төп сыман,

Буйлары кыска.

Егәрлекле, җитез,

Хезмәттә тырыш

Японнар болар.

Тик нигәдер самурай халкы да

Җаны-тәне белән

Материкка тартыла…

Хозурымны төньякка юнәлдердем –

Һәр көз саен ак чөй булып

Очучы кошлар юлына.

Күкне иңләп кыштан качучы

Торна вә ләкләкләр юнәлешенә…

Бу тарафта кемнәр гомер сөрүен

Җентекләп күзләдем.

Киемнәре ефәктән тукылган,

Башлары – такыр,

Күзләре ярык сыман тар.

Хатыннарының тәпиләрендә

Матурлык өчен

Гарипләндергеч

Калыплары бар.

Үзләре кырмыска күчедәй

Ыгы-зыгыда кайнап чыгалар,

Саны-исәбе юк аларның.

Нужа куудан, авыр эштән

Йончыган бу затларның

Йөзләре шулай ук

Безгә таба борыла.

Куллары шулай ук

Бу тарафка сузыла…

Дом-дом-дом!

Дом-ини-дом!..

Дом-дом-дом!

Дом-ини-дом!..

Шуннан Һинд океанының

Һималай тауларын

Әйләнеп үткәч тә,

Кыргыз җирләренә тимичә,

Фарсы туфракларына кагылмыйча,

Төрек иленә якын килмичә,

Урал тауларының дәү сырты артында

Җәйрәп ятучы дәү Россиягә

Текәлде карашым.

Алдын Каспий диңгезе терәткән,

Яннан Кара диңгез каймалап алган,

Аннан уратуын Урта диңгез дәвам иткән,

Хәтта Кызыл диңгезгә тикле үк барып җиткән.

Атлантик океан исә

Башына гүя яулык бөркәндергән.

Усал суыклар кагылмаучы,

Кышкы михнәтләрдән иза чикмәүче,

Күп вакыт җылылык бөркүче,

Шат, көләч, зәңгәр күкле,

Яшел чирәмгә,

Чәчәкләргә күмелгән җәйле,

Җирнең балкып торучы үзәге,

Иң татлы өлеше,

Әйтерсең лә планетаның киң маңгае,

Мәһабәт, бәхеткә тиенгән

Мәңгелек Ауропа!

Ул туксан гасыр бөек,

Сиксән гасыр шанлы,

Җитмеш гасыр алдынгы,

Иркен булып, җәелеп утыра.

Җирнең бу өлешендә

Халыклар саны хәтсез,

Милләт, ыру вә кабиләләр күп.

Аларның иң өлгерләре

Фән белән җенләнгән.

Шактый үрчегәннәр,

Шул сәбәпле халыклар

Үзара туктаусыз

Әрләшеп-талашып,

Алданып-алдашып,

Бер-берсе белән

Гел дәгъвалашып,

Һәлакәт каршында

Сыналып,

Кысрыкланып яши.

Без хәерчеләргә борылып,

Кызыгып карарга вакытлары да юк,

Безгә бер эшләренең төшкәне дә юк.

Безнең якларны күз алдына да

Китерә алмыйлар.

Әйтерсең лә без аларга

Балыкчының кирәксез җиһазы,

Яки бишенче тәгәрмәч сыман.

Инглизләр үз империяләрен

Җитәкләү белән мәшгуль.

Аларның хакимияте

Белеп эш йөртә,

Төрле ысуллар белән

Хәрәмләшеп,

Башка илләрне Үзара талаштыра

Һәм, җәнҗал чыкканын көтеп,

Азактан чит куллар белән

Үз кесәсен калынайту җаен таба.

Көчлеләрне үзара бәрелештерә дә,

Үзе чиста куллы булып кала,

Мәкерле караш белән

Читтән генә бага.

Берсеннән-берсе явыз,

Ыржайган тешле

Илләрнең, империяләрнең

Үзара бәрелешен Күзәтә

һәм Читләрнең фаҗигасеннән

Файда күрә.

Фабрикантлар, биржевиклар –

Иң тәмле телемне үзенә эләктерә…

Ауропадагы бер ил миңа

Аеруча куркыныч тоела.

Аның омтылышларын күреп,

Ирексездән Карашымны читкә алам,

Чәчләрем үрә тора,

Бала йоннарым кабара....

Ул – Германия.

Күрәм аны –

Зирәк акыллар империясен,

Ауропаның иң түрендә утыручыны,

Үзәген биләүчене… күптәннән.

Ул тапкыр вә талантлы.

Аның аксөякләре үтә горур,

Хакимлек итүчеләре – тәкәббер,

Башка халыкларны санга сукмаучан,

Җитлегеп бетмәгәннәр дип санаучан,

Хәтта танылганнарын да.

Үз үкчәләре астында

Күрәләр барын да.

Көчле илләргә дә

Мыскыллы караш ташлыйлар.

Илләр арасында ул

Иң мәгърифәтлесе,

Завод-фабрикалары хәтсез,

Алар көн-төн эшли туктаусыз,

Һәм алар белән сәнәгатьчеләрнең

«Дөньяда бер мин генә көчле» дип яшәүче

Ерткыч ыруы идарә итә,

Алар мир үгезе булып үкерә,

Ат сыман кешни-кешни,

Үрле-кырлы сикерә.

Ул шултиклем тәкәбберләнгән ки,

Күкне штык белән

Төртеп тишәргә уйлаган.

Утыз ел элек үк

Империя генераллары

Сугыш башларга план корган,

Кораллар койган Һәм бу дөньяның

Астын өскә әйләндерергә

Әзер торалар.

Хакимнәре сөйли:

«Барлык ханлыкларны, халыкларны,

Ыруларны, кымыз ясагандай,

Гөбедә язар җай барып чыкса,

Дөньяда бер без генә хакимлек итәр идек.

Халыкларның бәхетле тормышын,

Бөек державалар язмышын,

Аяк астына салып, измәдәй изәр идек.

Дөньяның тоткасына,

Кендегенә әверелер идек.

Һәм, кымыз кәсәсен тибеп түккәндәй,

Бөтен кешелек ыруын

Эт типкесендә йөртер идек.

Һәм, әлбәттә, бөтен Җир шары

Безгә, хуҗаларга, салым түләр иде», –

Дип уйлый алар…

Дом-дом-дом!..

Дом-ини-дом!..

Туган илем ята кар астында,

Кабер туфрагына төренгәндәй,

Йөгерек елгамны боз каплаган –

Авырлыктан тын алалмый тора.

Минем яшел һәм караңгы тайгам

Кардан бүрек киеп йоклаган.