Читать книгу Kobiety niepokorne - Группа авторов - Страница 9

Abstract. The article is devoted to the Children 404 Project, which was launched by Russian journalist Lena Klimova in March 2013. The Project is an expression of opposition to the law prohibiting the promotion of non-traditional sexual relationships among minors. The stories of homo-, bi- and transsexual adolescents are presented at the Project’s website and groups in social networks. A necessary psychological counseling is also provided. The text describes the genesis of the Project, lawsuits against Klimova and the situation of non-heteronormative teenagers in contemporary Russia.

Key words: Children 404, Lena Klimova, homosexuality, Russia, homosexual propaganda.

Abstrakt. Artykuł poświęcony jest inicjatywie Dzieci 404 zainicjowanej w marcu 2013 przez rosyjską dziennikarkę Lenę Klimową i będącej wyrazem sprzeciwu wobec prawa zakazującego propagowania wśród niepełnoletnich nietradycyjnych stosunków seksualnych. W ramach projektu prowadzona jest strona internetowa oraz grupy w portalach społecznościowych. Gromadzone są na nich historie homo-, bi- i transseksualnych nastolatków oraz udzielana jest im niezbędna pomoc psychologiczna. W tekście opisano historię powstania projektu, procesy sądowe wytaczane Klimowej za jej działalność oraz sytuację nieheteronormatywnych nastolatków we współczesnej Rosji.

Słowa kluczowe: Dzieci 404, Lena Klimowa, homoseksualność, Rosja, propaganda homoseksualizmu.

Wstęp

Rosyjscy ustawodawcy uchwalając w lipcu 2013 roku prawo o zakazie propagandy wśród niepełnoletnich nietradycyjnych stosunków seksualnych125 wedle oficjalnej interpretacji mieli się kierować troską o należyty rozwój dzieci. Jednak przepisy de facto uniemożliwiają przekazywanie osobom poniżej osiemnastego roku życia rzetelnej wiedzy na temat natury homoseksualności, a także znacząco utrudniają udzielanie pomocy młodzieży z nienormatywną orientacją seksualną i identyfikacją płciową. Z obawy przed pociągnięciem do odpowiedzialności strony z treściami dotyczącymi społeczności LGBT, a często nawet materiały dziennikarskie na ten temat, opatrzone są adnotacją o przeznaczeniu tylko dla dorosłych czytelników. Wszystko z uwagi na bardzo inkluzywną definicję propagandy zapisaną w kodeksie. Kary od 4 tys. do miliona rubli grożą za:

rozprzestrzenianie informacji nastawionej na formowanie u niepełnoletnich nietradycyjnych orientacji seksualnych, wrażenia atrakcyjności nietradycyjnych stosunków seksualnych oraz zniekształconego obrazu o społecznej równowartości tradycyjnych i nietradycyjnych związków seksualnych albo narzucanie informacji wzbudzającej zainteresowanie takimi związkami126.

Brak ponadto woli politycznej a także atmosfery dla prowadzenia edukacji seksualnej zgodnej z rzetelną wiedzą naukową. Do powyższych dodać należy także powszechną w rosyjskim społeczeństwie homofobię, która utrudnia, a często uniemożliwia nastolatkowi rozmowę z bliskimi na temat swoich uczuć. W efekcie brak informacji i pomocy pozostawia młodą osobę samotną ze swoją nienormatywnością.

Odpowiedzią na sytuację nienormatywnych seksualnie nastolatków w Rosji jest zainicjowany wiosną 2013 roku przez Lenę Klimową projekt Dzieci 404. Gromadzi on historie rosyjskich127 homo-, bi- i transseksualnych nastolatków oraz przy udziale psychologów-wolontariuszy udziela im pomocy.

Rozwinięcie

Początki projektu

Główną motywacją, która przyświecała Lenie Klimowej, była opisana we wstępie ignorancja ustawodawcy wobec potrzeb nastolatków borykających się z poczuciem odrębności z uwagi na swoją orientację lub identyfikację płciową. Początkowo wyraz swojemu protestowi dała ona w artykułach na portalu Rosbalt.ru, gdzie 13 lutego 2013 roku opublikowała artykuł Государство-извращенец128, krytykujący procedowany wówczas w Dumie Państwowej projekt. Autorka zwraca w nim uwagę na sztuczność pojęcia „propaganda homoseksualności” oraz polemizuje z argumentami jakoby związki jednopłciowe były przejawem niespotykanego w przyrodzie zboczenia, odstępstwa od normy czy zachodnią modą. Urodzona w 1988 roku dziennikarka odnosi się także do czasów swojej młodości, by unaocznić jak bardzo zmieniło się postrzeganie homoseksualności w Rosji, podczas gdy słuchanie przebojów grupy Tatu (opierającej swój sceniczny wizerunek na lesbijskiej erotyczności) bynajmniej nie spowodowało masowego homoseksualizmu jej przyjaciół z klasy.

Bezpośrednią reakcją na artykuł był list, jaki Klimowa otrzymała od piętnastoletniej Nadii z Samary129. Nastolatka relacjonuje, że nie mogąc poradzić sobie z brakiem akceptacji postanowiła popełnić samobójstwo:

Już zdecydowałam. Nie miałam sił. I mama, i nauczyciele, i koledzy z klasy – wszyscy przeciw mnie. Wybrałam dom z którego skoczę żeby mieć pewność […] Na co jej nienormalna córka? „Wstyd mi za ciebie, sąsiedzi o ciebie wypytują, jesteś chora…” No to proszę – umrę i wyzdrowieję, nie będziesz musiała się za mnie wstydzić…130

Szczęśliwie jednak lektura artykułu odwiodła dziewczynę od samobójczych myśli: „zobaczyłam Pani artykuł. Przeczytałam. Nagle wszystko mi się odwróciło w głowie […] zrozumiałam, że są ludzie, którzy mogą mi pomóc – tylko akurat nie ma ich obok”131.

Poruszona listem Klimowa zaczęła szukać informacji o rosyjskich dzieciach będących w podobnej sytuacji co Nadia, a nie otrzymawszy odpowiedzi zaczęła publikować zapytania na grupach dedykowanych osobom LGBT. W ciągu dwóch tygodni dziennikarka otrzymała 115 listów, których bezpośrednim efektem jest seria trzech opublikowanych w marcu artykułów Дети-404132, Откуда берутся подростки-геи133 i Кому и зачем подростки рассказывают о сексуальной ориентации134. Klimowa przytacza w tekstach alarmujące dane – 32% pytanych przez nią nastolatków miało myśli samobójcze, a kolejne 11,3% próbowało je zrealizować (z czego 40% kilkukrotnie).

W jednym z artykułów pojawia się fragment, który uznać można z manifest projektu Dzieci 404:

Chcę dać im głos. Niewidocznym dzieciom. Młodzieży LGBT. Za dużo mówimy w ostatnim czasie, że musimy chronić dzieci, zwłaszcza przed „propagandą homoseksualizmu”, ale kto ochroni dzieci-„404”, które nie istnieją w sferze medialnej. Od niewykształconych nauczycieli, okrutnych rówieśników, nierozumiejących rodziców? Kto poda im rękę, gdy oni, nie daj Boże, pomyślą by skończyć z życiem?135.

Aby zrealizować swój cel jeszcze w tym samym miesiącu Klimowa inauguruje projekt fotograficzny „Dzieci 404. Istniejemy!”136, który w kwietniu przeradza się w grupę na portalu VKontakte137 i fanpage na Facebooku138 gromadzące opowieści młodych homo-, bi- i transseksualnych nastolatków z Rosji, Ukrainy, Białorusi i innych krajów byłego ZSRR oraz głosy poparcia dla społeczności LGBT139. Przez dwa lata funkcjonowania projektu grupa VKontakte zgromadziła blisko sześćdziesiąt tysięcy członków, a strona na Facebooku siedem i pół tysiąca subskrybentów.

Opór społeczny i represje prawne

W miarę rozwoju projekt Dzieci 404 spotykał się z coraz bardziej otwartą krytyką i atakami. Daleko idący dystans w stosunku do inicjatywy wyrażały nawet te osoby, które z racji piastowanego stanowiska powinny – przynajmniej teoretycznie – stać na straży praw człowieka oraz służyć dobru dzieci.

W opinii Pawła Astachowa pełniącego funkcję rzecznika praw dziecka temat prawa o zakazie propagandy i jego wpływu na młodzież został sztucznie rozdmuchany:

Jest on usilnie wspierany przez europejskie organizacje, którym wydaje się, że to niemal problem numer jeden zawierający w sobie cały sens demokracji. Przyjęliśmy prawo o zakazie propagandy homoseksualizmu wśród dzieci i powinniśmy go przestrzegać. Jeśli jakaś strona łamie prawo, to się ją zamyka140.

W podobnym duchu wypowiadała się także pełnomocniczka do spraw praw człowieka Federacji Rosyjskiej Ella Pamfilowa, która odpowiadając na pytanie o swoją opinię ta temat projektu Dzieci 404 uznała, że: „Tam wszystko jest na granicy prawa. To swoista forma przyciągania uwagi i propagandy w stosunku do nastolatków z nieokreśloną psychiką”141.

Działania Klimowej zwróciły uwagę organów ścigania oraz prokuratury. Z inicjatywy Witalija Milonowa, prawosławnego aktywisty i deputowanego do Zgromadzenia Ustawodawczego Petersburga, Lena Klimowa została 31 stycznia 2014 roku oskarżona o złamanie artykułu 6.21 kodeksu przestępstw administracyjnych (KoAP)142 zakazującego „propagandy wśród niepełnoletnich nietradycyjnych stosunków seksualnych”143. Wypowiedzi Milonowa nie pozostawiały wątpliwości co do oczekiwanego przez niego wyroku: „Ta grupa powinna zostać zamknięta, zniszczona i wymazana na zawsze z sieci społecznościowych w Rosji”144. Jednak na posiedzeniu 21 lutego 2014 sędzia Irina Iwanowa z Dzierżyńskiego Sądu Rejonowego w Niżnym Tagiłu oddaliła zarzuty, uznając, że w działalności Klimowej brak jest znamion, które pozwalałyby uznać, że ta prowadziła propagandę nietradycyjnych stosunków seksualnych145. Sędzia przychyliła się w ten sposób do argumentacji oskarżonej oraz przedstawionej przez obronę ekspertyzy Dmitrija Winokurowa z niżnotagiłskiego Centrum Terapii Rodzinnej i Konsultacji twierdzących, że grupa Dzieci 404 jest nakierowana na psychologiczną pomoc nastolatkom znajdującym się w kryzysowej sytuacji, pomaga z przeciwdziałaniu samobójstwom i nie skutkuje formowaniem nietradycyjnych orientacji seksualnych146. Ponadto obrońca podkreślała, że samo prawo o zakazie propagandy narusza szereg międzynarodowych zobowiązań Federacji Rosyjskiej do zapewnienia wolności wyrażania poglądów147.

Na tym jednak nie zakończyły się zmagania twórczyni projektu z wymiarem sprawiedliwości. Kolejny proces był do pewnego stopnia powtórzeniem zarzutów z początku 2014 roku. Tym razem jednak w roli skarżącego wystąpił Roskomnadzor (Federalna Służba Nadzoru Łączności, Technologii Informacyjnych i Środków Przekazu)148, który 18 listopada 2014 roku sporządził protokół stwierdzający naruszenie prawa administracyjnego w obszarze komunikacji masowej149. Dokument sygnowany nazwiskiem Andrieja Barinowa, zastępcy naczelnika oddziału komunikacji masowej Roskomnadzoru w Centralnym Okręgu Federalnym stał się podstawą do wytoczenia Klimowej kolejnej sprawy o propagowanie wśród niepełnoletnich nietradycyjnych stosunków seksualnych. Bezpośrednią przyczyną jego sporządzenia miało być ponad 130 skarg, które rzekomo napłynęły do Roskomnadzoru, a w szczególności zgłoszenia od Młodej Gwardii Jednej Rosji – młodzieżówki partii rządzącej150.

Podpisany przez urzędnika państwowej instytucji protokół jest podręcznikowym wręcz przykładem jak daleko mogą iść interpretacje przepisów o zakazie propagandy. Analizując wpisy członków grupy Dzieci 404 w serwisie, VKontakte Roskomnadzor doszedł do wniosku, że prawo łamią między innymi słowa dwudziestojednolatka z Kijowa, który w swoim liście151 pisze, że jest dumny z bycia gejem, a także film152 ze słowami poparcia dla rosyjskich nastolatków LGBT, którego autor również wyraża swoją gejowską dumę, a następnie chcąc podbudować morale adresatów swojego filmiku dodaje, że homoseksualni nastolatkowie są niezwykli i piękni jak mało kto.

Materiały te w całości stwarzają warunki dla wzbudzenia u dzieci wrażenia, że być gejem – to znaczy być człowiekiem mężnym, silnym, wytrwałym, z poczuciem własnych zalet i szacunku dla samego siebie, a także przewadze jednopłciowych stosunków nad tradycyjnymi – czytamy w protokole153.

Twórca protokołu dopatruje się także złamania prawa w komentarzach użytkowników pod listem siedemnastoletniego Władimira z Jekaterynburga154. Nastolatek o nieokreślonej tożsamości płciowej skarży się w nim na swoją matkę, która ubliża mu i wielokrotnie powtarza, że urodziła go tylko dlatego, by dawał jej na starość pieniądze. Członkowie grupy radzą Władimirowi, by nie przejmował się przytykami matki, którą uważają za głupią. Komentarze te wedle interpretacji przyjętej przez Roskomnadzor „wyrażają negatywny stosunek do matki potępiającej nastolatka homoseksualistę i nawołują do jej ignorowania oraz wyśmiewają jej pretensje pod adresem homoseksualności dziecka”155, czym łamią rosyjską konstytucję, a konkretnie fragment o ochronie przez państwo rodziny i macierzyństwa oraz wynikającą z przepisów odpowiedzialność rodziców za należyte wychowanie dziecka.

Dla Roskomnadzoru przepisy o zakazie propagandy nietradycyjnych stosunków seksualnych łamie nawet z pozoru niewinny list156 nastoletniej Leny z Permu. Radosny opis odwzajemnionej miłości zdaniem urzędników „formuje pozytywny stosunek do nietradycyjnych kontaktów i stawia je na równi z tradycyjnymi, a być może czyni nawet bardziej atrakcyjnymi”157. Najwidoczniej w opinii Roskomnadzoru zgodnie z prawem można opisywać homoseksualność wyłącznie przez pryzmat cierpienia i smutku.

Tym bardziej szokujące jest, że wyżej opisany protokół stał się podstawą do wydania 23 stycznia 2015 roku wyroku, uznającego Lenę Klimową za winną propagowania wśród niepełnoletnich nietradycyjnych stosunków seksualnych, a sędzia Ludmiła Pedan wymierzyła jej karę 50 tysięcy rubli158. W toku procesu jako ekspertyzy nie uznano przedstawionej przez obronę opinii Dmitrija Winokurowa, będącej jednym z dowodów w sprawie z 2014 roku, a zakończonej uniewinnieniem. Podobnie nie wzięto pod uwagę orzeczenia Dmitrija Isajewa, wieloletniego badacza homoseksualnych nastolatków oraz szefa katedry psychologii klinicznej na Wydziale Psychologii Klinicznej Petersburskiego Państwowego Uniwersytetu Pediatryczno-Medycznego, który także utrzymywał, że treści projektu Dzieci 404 nie mogą być traktowane jako przejaw propagandy. Zamiast tego, jednym z dowodów w sprawie była ekspertyza Lidii Matwiejewy, profesor na Wydziale Psychologii Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego. Matwiejewa powtarza zarzuty opisane w protokole Roskomnadzoru, jak również dodaje własne przemyślenia na temat tego, jak należy interpretować pojęcie rosyjskiej tradycji.

Wartości etyczne i normy rosyjskiego społeczeństwa oparte są na chrześcijańskiej kulturze, w której nietradycyjne stosunki seksualne ocenia się srodze jako „grzech śmiertelny”. W tym samym czasie w Rosji zawsze ze współczuciem i litością odnoszono się do sparaliżowanych, inwalidów, chorych i ubogich, uznając ich za ofiary losu. Nie oznacza to, że należy zrównywać patologiczne formy stosunków płciowych z normalnym typem stosunków między mężczyzną a kobietą przeznaczonych dla przedłużenia ludzkiego gatunku159.

Z powyższego autorka wywodzi wniosek, że treści zamieszczone w projekcie Dzieci 404 nie odpowiadają kulturowym i etycznym rosyjskim wartościom i nie powinny znajdować się w otwartym dostępie. Matwiejewa uznaje co prawda, że cel, który przyświeca autorom projektu jest zacny, ale stosowane metody są nieadekwatne, bowiem zwierają w sobie elementy ukrytej i jawnej propagandy nietradycyjnych stosunków seksualnych. Jest ona szczególnie niebezpieczna, ponieważ towarzyszy jej „próba przedstawienia nietradycyjnej orientacji jako normy (wariantu normy), a tym samym «legitymizacji grzechu»”160.

Pomimo wyroku skazującego, decyzja sądu nie weszła w życie. W drugiej instancji sąd apelacyjny uznał, że podczas procesu doszło do istotnych naruszeń procedur przewidzianych kodeksem. Z tego powodu 25 marca 2015 roku sędzia Alena Monachowa z Dzierżyńskiego Sądu Rejonowego Niżnego Tagiła nakazała uchylenie postanowienia sądu pierwszej instancji i ponowne rozpatrzenie sprawy161. W wyniku powtórzonego procesu, który miał miejsce 28 lipca 2015 roku sędzia pokoju Olga Melentiewa z okręgu sądowego nr 5 Sądu Rejonowego Niżnego Tagiłu uznała, że projekt Dzieci 404 propaguje homoseksualność wśród niepełnoletnich, za co wymierzyła Lenie Klimowej karę 50 tysięcy rubli162.

Taki sposób działania jest dobrze znany z procesów wytaczanych rosyjskim organizacjom pozarządowym, także tym działającym w obszarze praw LGBT. Wyrokom skazującym w pierwszej instancji często towarzyszy uniewinnienie w apelacji, które jednakowoż nigdy nie wyklucza pociągnięcia do odpowiedzialności na podstawie podobnych zarzutów w kolejnym procesie. Tym samym nad potencjalnie niewygodnymi władzy organizacjami roztaczana jest wizja swoistego miecza Damoklesa zawieszonego na chwiejnym kaprysie władzy163.

Kolejnym przykładem „kapryśności” wymiaru sprawiedliwości jest decyzja Oktiabrskiego Sądu Rejonowego Petersburga wydana 25 marca 2015 roku, czyli dokładnie tego samego dnia, gdy w Niżnym Tagiłu zapadał opisany wyżej wyrok uchylający decyzję skazującą. Na posiedzeniu, któremu przewodniczyła sędzia Natalia Kondratiewa, rozpatrywano skargę petersburskiej prokuratury, która „w interesie nieokreślonego kręgu osób” domagała się uznania grupy Dzieci 404 w serwisie VKontakte za treści, których rozprzestrzenianie na terytorium Federacji Rosyjskiej jest zabronione164.

Choć wydawać by się mogło, że Lena Klimowa powinna być główną zainteresowaną w procesie, to w rzeczywistości w ogóle nie została poinformowana o posiedzeniu. Z uwagi na charakter sprawy stronami były petersburska prokuratura (jako wnioskodawca) oraz Roskomnadzor (z racji prowadzenia rejestru adresów zakazanych na terytorium Rosji). Co więcej, wbrew wcześniejszym zapowiedziom posiedzenie odbyło się półtora tygodnia wcześniej niż pierwotnie planowano. Informacji na ten temat nie otrzymał także obrońca Klimowej, gdy 2 kwietnia (a więc osiem dni po wydaniu wyroku) wnioskował o możliwość udziału w sprawie w charakterze osoby trzeciej. Dopiero gdy 6 kwietnia w petersburskim sądzie pojawili się aktywiści LGBT, aby wziąć udział w pierwotnie planowanym na ten dzień posiedzeniu, otrzymali informację, że wyrok dawno już zapadł165.

Sąd na podstawie tej samej co w Niżnym Tagile ekspertyzy prof. Matwiejewy uznał za „nieodzowne uznać treści umieszczone na stronie za informacje, których rozprzestrzenianie jest zakazane na terytorium Federacji Rosyjskiej”. Tym samym w pełni przychylił się on do wniosku prokuratury i nakazał wpisanie grupy Dzieci 404 w serwisie VKontakte do Jednolitego rejestru domen, indeksów stron, witryn w sieci internetowej i adresów sieciowych, pozwalających na identyfikację miejsc, które zawierają informacje, których rozpowszechnianie jest zabronione na terenie Federacji Rosyjskiej prowadzonego przez Roskomnadzor166. Z uwagi na apelację złożoną przez pełnomocnika Leny Klimowej wykonanie wyroku zostało wstrzymane do czasu prawomocnego orzeczenia sądu wyższej instancji.

Sytuacja dzieci o nieheteroseksualnej orientacji w Rosji

Z listów zebranych przez projekt Dzieci 404 wyłania się jednoznacznie negatywny obraz sytuacji nieheteroseksualnej młodzieży. Pierwszym problemem, z którym stykają się młodzi ludzie, jest akceptacja samego siebie. Jak zauważa Lena Klimowa, część zwracających się do niej o pomoc wskazuje na doświadczenie zinternalizowanej homo-, bi- i transfobii oraz wypływające z nich próby negacji własnej orientacji i tożsamości, nienawiść do samych siebie, a także przeświadczenie o własnej chorobie, nienormalności i niepełnowartościowości. Przyczyn takiego stanu rzeczy Klimowa dopatruje się w czterech czynnikach:

• homofobii otoczenia przejawiającej się w naciskach rodziny i znajomych oraz krzywdzących stereotypach podzielanych przez ogół społeczeństwa.

• samotności wynikającej z przekonania o wyjątkowości i niepowtarzalności swojego doświadczenia,

• niedostatku lub całkowitym braku rzetelnej informacji o naturze homo-, bi- i transseksualności,

• wpływie religii167.

Analogicznie tym co pozwala nastolatkom poradzić sobie z samoidentyfikacją jest dostęp do informacji, uświadomienie sobie powszechności przeżywanego doświadczenia oraz pomoc życzliwie nastawionych osób168.

Moment uświadomienia własnej nienormatywności – o ile świadomość ta nie towarzyszy nastolatkowi „od zawsze” – przychodzi zwykle w okresie pierwszej miłości. Często powtarzającym się w listach schematem jest zdziwienie, a często także strach wynikający z obdarzenia uczuciem osoby tej samej płci. Szybciej wrażenia odmienności doświadczają osoby transpłciowe. W ich wypadku najczęściej ma to miejsce w okolicach 5–6 roku życia, co zdaniem Klimowej może się wiązać z doświadczaną w tym wieku koniecznością życia w zgodzie z ustalonymi kategoriami genderowymi169. W wypadku osób transpłciowych częściej mamy do czynienia z pełną otwartością wobec najbliższych. W porównaniu z seksualnością identyfikacja płciowa jest kwestią dużo bardziej natarczywą, stąd trudniej ją maskować.

Ujawnienia swojej orientacji seksualnej dokonało aż 93% autorów listów. Wyjątkowo rzadko zdarzają się jednak przypadki pełnej otwartości. Najczęściej coming-out dokonywany jest wobec przyjaciół i najbliższych znajomych. Jedynie połowa autorów deklaruje, że o ich orientacji wiedzą rodzice (częściej matki niż ojcowie). Rzadziej powiernikiem informacji jest psycholog, klasa lub nauczyciel. O ile nastolatkowie rzadko stykają się z odtrąceniem ze strony przyjaciół (dochodzi do niego w jednym na pięć przypadków), to proporcje odwracają się w wypadku reakcji rodziny, co jest o tyle zrozumiałe, że w wypadku coming-outu wśród znajomych można łatwiej wyselekcjonować odbiorcę informacji. Zaledwie 20% autorów wspomina o akceptacji ze strony rodziców. Zwykle reakcja jest skrajnie negatywna i obejmuje wyzwiska, przemoc fizyczną, a czasem także próby przymusowego leczenia i wyrzucenie z domu170.

Częstym następstwem homofobicznych doświadczeń są myśli i próby samobójcze. Badania przeprowadzone przez Klimową między marcem a czerwcem 2013 roku wskazują, że z 292 przepytanych nastolatków 52,7% myślało o samobójstwie, z czego 17,1% próbowało je popełnić (w tym 5,5% kilkukrotnie). Głównymi powodami, które motywowały nastolatków były zinternalizowana homofobia, przemoc psychiczna i fizyczna oraz outing, czyli wyjawienie orientacji przez osobę postronną171.

W powyższej sytuacji nie dziwi, że aż 69,6% członków grupy Dzieci 404 zadeklarowało, że chciałoby wyemigrować z Rosji (53% z uwagi na swoją orientację), a 7,8% dopuszcza taką możliwość. Głównymi powodami podawanymi przez nastolatków są chęć zawarcia związku małżeńskiego, wychowywania dzieci oraz życia w tolerancyjnym społeczeństwie172.

Oczywiście powyższych danych nie można rozszerzać na ogół nastoletniej populacji, zwłaszcza że to głównie brak akceptacji i doświadczenie samotności popycha młodych ludzi do napisania listu do projektu Dzieci 404. Niemniej opisywane w listach sytuacje są cennym studium przypadku pokazującym, jak nieheteronormatywni nastolatkowie doświadczają represyjnego prawa.

Podsumowanie

Prawo o zakazie propagandy nietradycyjnych stosunków seksualnych oficjalnie motywowano koniecznością ochrony bezbronnych dzieci znajdujących się w kluczowym momencie rozwoju przez zgubnym wpływem homoseksualności. Pomijając kwestię zasadności tego typu obaw oraz tego, jak podobne przepisy uderzają w wolności obywatelskie, przypadek projektu Dzieci 404 udowadnia, że wprowadzone w 2013 roku przepisy uderzają także w samych nastolatków, których rzekomo miały przecież chronić.

Z listów gromadzonych przez Lenę Klimową wyłania się skrajnie negatywny obraz dzieci borykających się z homofobicznym społeczeństwem. Pomimo tego projekt Dzieci 404 jest obiektem nieustannych ataków, które przyjmują zinstytucjonalizowaną formę wyroków sądowych. U źródła opisanych wyżej problemów leży konflikt dwóch porządków aksjologicznych – liberalnego Zachodu stawiającego na czele prawa człowieka i rosyjskiego neokonserwatyzmu traktującemu wybiórczo swobody obywatelskie w imię tzw. tradycyjnych wartości. Tym większe są zatem zasługi Leny Klimowej, że w obliczu wspomnianego konfliktu staje po stronie dzieci.

Bibliografia

В Нижнем Тагиле суд оправдал руководителя проекта „Дети-404», www.rosbalt.ru/federal/2014/02/21/1236078.html

Депутаты польского парламента выразили поддержку ЛГБТ-подросткам России, www.gazeta.ru/social/news/2013/07/16/n_3045753.shtml

Климова Л., Государство-извращенец, www.rosbalt.ru/generation/2013/02/13/1093554.html

Климова Л., Дети-„404”, www.rosbalt.ru/generation/2013/03/04/1101683.html

Климова Л., Дети-404. ЛГБТ-подростки: в стенах молчания, Нижний Тагил, 2014.

Климова Л., Кому и зачем подростки рассказывают о сексуальной ориентации, www.online812.ru/2013/03/21/004/

Климова Л., Откуда берутся подростки-геи?, www.rosbalt.ru/generation/2013/03/11/1104225.html

Масюк Е., Елена Климова: Государственные «мужи» и «жены» нас не очень жалуют, «Новая газета», 2015, nr. 68 (2355), s. 14–15.

НОВЫЙ ВИТОК В ДЕЛЕ ЕЛЕНЫ КЛИМОВОЙ: ЕЩЕ ОДНО ДЕЛО О ГРУППЕ «ДЕТИ-404» БЫЛО РАССМОТРЕНО БЕЗ САМОЙ СОЗДАТЕЛЬНИЦЫ ГРУППЫ – http://lgbtnet.ru/ru/content/novyy-vitok-v-dele-eleny-klimovoy-eshche-odno-delo-o-gruppe-deti-404-bylo-rassmotreno-bez

Павел Астахов: в вопросах лечения детей не должно быть политики – ria.ru/interview/20150218/1048403344.html

Плюснина М., Там все на грани фола». Памфилова прокомментировала ситуацию с блокировкой проекта помощи ЛГБТ-подросткам «Дети-404», www.znak.com/svrdl/news/2015-04-15/1038520.html

Сивкова А., ЛГБТ-сообщества для детей требуют удалить из социальных сетей http:// izvestia.ru/news/576251/

Sitarz W., Prawo o zagranicznych agentach i jego znaczenie dla rosyjskiego społeczeństwa obywatelskiego na przykładzie ruchu LGBT, „Wschodnioznawstwo”, 2014 s. 241–251.

Среднемесячная номинальная начисленная заработная плата работников в целом по экономике по субъектам Российской Федерации в 2013-2015гг. – www.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_main/rosstat/ru/statistics/wages/

Materiały grupy Dzieci 404

Дети-404. Мы есть, outloudmag.eu/events/item/85-deti-404-mi-est

https://vk.com/deti404_vk

https://www.facebook.com/children.404

МНЕ БЕЗУМНО ПОВЕЗЛО ОБРЕСТИ ТАКОГО ЧЕЛОВЕКА И ТАКОЕ ЧУВСТВО», http://vk.com/deti404_vk?w=wall-52449121_52878

To Russia with love – Обращениу к российским лгбт-подросккам, https://vk.com/videos-52449121?z=video-52449121_166178557%2Fclub52449121%2Calbum-52449121

ТАК ХОЧЕТСЯ ЛЮБВИ, ТЕПЛОТЫ, НЕЖНОСТИ… А МНЕ ТОЛЬКО ТВЕРДЯТ: «ТЫ ЖЕ МАЛЬЧИК, ПРЕКРАТИ ВЕСТИ СЕБЯ, КАК ДЕВОЧКА» https://vk.com/deti404_vk?w=wall-52449121_52841

«Чаще всего я горжусь тем, что я гей», https://vk.com/deti404_vk?w=wall-52449121_52935

Dokumenty procesowe i akty prawne

Баринов, A. Протокол об административном правонарушении в сфере массовых коммуникаий от 18.11.2014 г. № 01–1–41–14–1610, https://docs.google.com/file/d/0By0NBy5KEhHvclYxcjF2YjBYQXM/edit

Кодекс РФ об административных правонарушениях (КоАП РФ) от 30.12.2001 (z późniejszymi zmianami) N 195-ФЗ, www.consultant.ru/popular/koap/

Матвеева Л. - Заключение экспертизы текстовых материалов и видеоролика в сообшествие <<Дети 404>> социалной сети ВКонтакте на предмет наличия признаков пропаганды нетрадиционных сексуальных отношений среди несовершеннолетних – http://rkn.gov.ru/docs/JEkspertiza_Deti_404.pdf

Постановление по административному делу № 5-7/2015 – http://2dzr.svd.msudrf.ru/modules.php?name=sud_delo&op=sd&number=98973928&case_number=5-7/2015&delo_id=1500001

Решение по административному делу № 12-44/2015 года – первый пересмотр http://goo.gl/LJSJqQ

Решение по административному делу № 5-18/2014 года, http://goo.gl/XQ3w7x

Решение по гражданскому делу Дело № 2-1551/2015 http://goo.gl/o4aU1I

Федеральный закон от 29.06.2013 № 135-ФЗ «О внесении изменений в статью 5 Федерального закона «О защите детей от информации, причиняющей вред их здоровью и развитию» и отдельные законодательные акты Российской Федерации в целях защиты детей от информации, пропагандирующей отрицание традиционных семейных ценностей» – http://goo.gl/QBEW1p.

Biogram

Wojciech Sitarz – doktorant na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego. W kręgu jego zainteresowań badawczych leżą przemiany ustrojowe i społeczne na obszarze byłego Związku Radzieckiego. Przygotowuje pracę doktorską poświęconą sytuacji osób nieheteroseksualnych w Rosji. [wojciech.sitarz@uni.wroc.pl].