Читать книгу Խնդուն օրերի թույնը բոսոր - იაკობ ცურტაველი - Страница 4

Ամառային մի հրակեզ առավոտ, երբ արյունածուծ մոծակներն այնքան էլ աներեսաբար չեն բզզում այն ճանապարհին, որը ձգվում է գետի երկայնքով և անհետանում, թաքնվում է տեսադաշտից հեռու հեռվում՝ աստիճանաբար ցածրացող, թանձր մառախուղի ետնամասում, որտեղից անսպասելի, ասես ոչ մի տեղից, դանդաղորեն թևապարելով ու կտրելով մշուշը՝ հայտնվում է վայրի բադերի խումբը՝ սեպաձև երամով, այնտեղ, որտեղ գետը կտրուկ գալարվելով, հետզհետե վերածվում է բարակ առվակի, նա` զինվորական հնամաշ բլուզը հագին, կոշիկները սալաքարերին քստքստացնելով, քայլում է հյուսիսային անդեմ քաղաքի այդ ամայի փողոցով և մտածում այն մասին, թե ինչո՞ւ մինչև այժմ չի ընտելացել, չի համակերպվել այն մտքին, որ արևն այստեղ մեկ այլ ջերմություն է հաղորդում, ուրիշ կերպ տաքացնում, ի՞նչն էր պատճառը, չէ՞ որ ջերմաստիճանը սյունակին նույնն էր, ինչ հարավային հարազատ արվարձաններում, որտեղ արևը կարողանում էր միջաթափանց լինել ներսից, տաքություն հաղորդել ոսկորներին, որոնք, դառնալով մարտկոց, հավասարաչափ ջերմություն էին տարածում՝ հավասարակշռելով, չանտեսելով մարդու մարմնի և էության որևէ հատված, իսկ այստեղ բորբ արևն, իր ճառագայթներով ապարդյուն փորձելով խոցել հյուսիսային մաշկի պիրկ համառությունը, թեթևակի արևահարելով և դիմադրություն ստանալով, չէր վառվում առաջ սղոսկելու, ներս թափանցելու անհագ տենչով՝ այնտեղ, ուր կայուն սառնությունն էր իշխում, ասես պատճառ` փողոցների դատարկ, ամայի լինելուն, քանի որ հյուսիսային մարդիկ խորը թաղված իրենց բներում, փականքների ետևում, վայելում էին իրենց մենությունը, փառք Ամենակարողին, որ ոչ ոք իրենցից ոչինչ չէր հայցում, որովհետև ոչ մեկին, ներառյալ` իրենք իրենց, ոչինչ պարտք չէին, և ամենայն հավանականությամբ, նման կեցվածքի գերագույն իրավունքն իրենցն էր՝ հարավցիների ստրկամտությունն ու ստորաքարշությունը, առիթ չէր տալիս կասկածելու վայրկյան իսկ, որ, այո՛, մաքրակենցաղ չլինելով որևէ մեկի հանդեպ, կարելի է և ստորակայության տակ պահել նրան, չէ՞ որ կանխակալ՝ հարավը միշտ ենթակա է հյուսիսին։

Անձրևը սկսվեց Վագներյան նախերգանքի հզոր հնչեղությամբ՝ լարային ու փողային գործիքների համատեղությամբ, թմբուկների մաժորային ռիթմի ներքո, և զարգացավ դասական կանոնների կարգապահությամբ, այնուհետև, հետզհետե թեթևացնելով բուռն ագրեսիայի հզորությունը, թմբուկների մաժորային ռիթմը փոխարինեց ստեղնայինի մինորային ակորդներով՝ փողայիններից բացառեց տրամբոններն ու մյուս բարձրահունչ գործիքները՝ պահպանելով միայն ֆրանսիական եղջյուրի և լարայինների քնարական երանգը, ու սահունորեն անցավ հիմնական թեմային, այն է՝ հորդառատ, երկարատև և անվերջանալի տեղատարափ, որը հաճախ էր հյուրընկալվում մեր հինավուրց քաղաքում։

– Հոդերս անձրևի անխուսափելիությունը զգում են օր առաջ` նախանձելի ճշգրտությամբ, – պատուհանից դուրս՝ անձրևոտ քաղաքին նայելով` ասաց ռադիոհաղորդումների գլխավոր խմբագիրը։

– Ինչպե՞ս է դա դրսևորվում, – հարցրեցի ես։

– Ոսկորների մեջ խորասուզվող սուր ցավերով՝ սովորական ռևմատիզմի դրսևորում, ոչինչ ավելի կամ պակաս, – տրտնջաց նա։

– Եթե դա ձեզ կմխիթարի, ասեմ, որ շատերն են հոդացավերով տառապում, միայն պարզ չէ, բոլո՞րն են օդերևութաբան, թե՞ դա միայն ձեզ է հասու։

– Մխիթարեցիր, – քմծիծաղ տվեց նա ու ավելացրեց, – ասում են` որ հերթական օյինբազությունն ես արել։

– Օյինբազությո՞ւն, – չհասկացա ես։

– Այո՛, օյինբազություն։ Այդ ի՞նչ պատմվածք ես գրել։

– Ուրեմն պատմվածք գրելը ձեր կարծիքով օյինբազությո՞ւն է։

– Էլ մի սկսիր, շատ լավ հասկացել ես հարցիս իմաստը։

– Պատասխանս միանշանակ չէ՛, հռետորաբանական է, – վրդովված պատասխանեցի ես։ – Ձեր կոորդինատային համակարգում, երևի կարելի է և այդպես անվանել, ավելին՝ կարող եք հավելել, որ ես ոչ միայն օյինբազություն եմ արել, այլև փորձել եմ խարխլել մեր հզոր պետության բարոյական հիմքերը։

– Սարկազմդ քեզ պահիր, խոսքը դրա մասին չէ։ Ես պետք է որոշում կայացնեմ, թե` ինչպե՞ս վարվել քեզ հետ:

– Իսկ դուք ընտրության հնարավորություն ունե՞ք, – չարախինդ ժպիտով հարցրեցի ես:

– Ցավն էլ հենց այդ է, որ ես բացարձակապես ընտրություն անելու հնարավորություն չունեմ:

– Հետևաբար, ո՞րն է հարցի իմաստը, ապրեք խախաղ սրտով, մտքի՛ց` որ ձեզանից ոչինչ կախված չէ։

– Հարցը նրանում է, որ ես չեմ ուզում քեզ կորցնել: Դու հրաշալի ես արձակ կարդում, ուղղակի կատարյալ, քո ձայնն ընկեր է խոսափողին, ներդաշնակ. նման երևույթ հաճախ չի հանդիպում, սա միայն իմ կարծիքը չէ, ունկնդիրները ևս բարձր են գնահատում քո տաղանդը. այդ մասին ես շատ նամակներ եմ ստանում:

– Հետևաբա՞ր, – չհասկացա ես։

– Հետևաբա՛ր, կփորձեմ սահմանափակվել նրանով, որ քեզ կզրկեմ ուղիղ եթերներից, – այս ասելով`նա մեծ բավականությամբ խորը շունչ քաշեց` նմանվելով մի մարդու, որ գտել էր կարևոր սեպագրեր վերծանելու գաղտնագիրը։

– Իսկ ես ունեմ ուղիղ եթե՞ր, – տարակուսանքով հարցրեցի ես։

– Իսկ ո՞վ է տեղյակ այդ մասին, – խորամանկությունից փայլփլող աչքերով ասաց նա։