Читать книгу ЧIаларин суфра. Несигьатар, гъезелар, шиирар… - - Страница 3
БУБАДИН РЕХЪ ДАВАМАРЗАВАЙ ХВА
ОглавлениеИнгье зи вилик Дагъустандин лайихлу муаллим, РФ-дин умуми образованидин гьуьрметлу къуллугъчи, образованидин хиле яргъал йисара гьакъисагъвилелди зегьмет чIугвазвай, акъалтзавай несилриз чирвилерни тербия гузвай, кьилин дережада авай урус чIаланни эдебиятдин муаллим, таржумачи, виликан СССР-дин журналистрин Союздин член хьайи регьметлу Агъаев (Агъарзаев) Баба Куругълиевичан хва Агъаев Майор Бабаевичан яратмишунрин кIватIал ква.
Аял чIавалай муаллимвилин пешедал ашукь хьайи Майор Бабаевичаз 1969 – йисуз Къурушрин хуьруьн юкьван мектеб акьалтIарнамаз СССР-дин Яракьлу Къуватрин жергейриз эвер гана, Ватандин вилик вичин пак тир буржи тамамарна хтай ам 1972 – йисуз Дагъустандин Гьукуматдин Пединститутдин урус чIаланни эдебиятдин факультетдик экечIна ва 1976 – йисуз анар акьалтIартна хайи хуьруьз мектебдиз урус чIаланни эдебиятдин пешекар яз хтана, гьа йикъалай къенин къалди ада гьакъисагъвилелди акьалтзавай несилриз тербияни чирвилер гузва.
Лугьуда хьи, къуш къарагъай чкадал цIакIул аламукьдай адет ава, дугъриданни, гьахълу мисал я, Майор муаллим гьа аял вахтарилай вичин рагьметлу бубади кхьизвай шииррихъни насигьатрихъ галаз лап мукьувай таниш хьайивиляй, ада вичини гьа рекьиз кьетIен фикир гана, вичини шиирар кихьиз гатIунна. Адан шиирар «Лезги газет» -диз, «Къурушрин сес» газетдиз ва масанра акъатна. Майор Бабаевичан шиирри чи милли эдебият мадни девлетлу авунин кардик вичин лайихлу пай кутадайдак чун инанмиш я, ада чи эдебиятда вичин устадвилин хатI тазва, чи милли поэзиядин шегьре рехъ мадни гьяркьуь ва ишигълувал ийизва.
Шаирдин яратмишунрин тематикани гегьеншди я:
хайи багърийриз бахшнавай шиирар, зегьметкеш халкь, михьи муьгьуьббат, гъезелар, таржумаяр…
Ихьтин шииррикай чавай вичин гъвечIи стха Агьмед начагъ яз, 1980 – йисуз рагьметдиз фидалди вичин диде Зерханумаз кихьей чарчин бинедаллаз Майор Бабаевича кхьей шиир дарихвал акат тавуна кIелиз жедач:
Гьалал ая, зи азизди, на заз гайи нек,
Виридалайни багьа кас заз, зи руьгьдин дестек.
Вахт мукьвуз я, зи уьмуьрдин чирагъ туьхуьзва,
И дуьньядихъ вил галамаз къе зун хъфизва.
Гъил алтад, чан ширин диде, на зи мекерал,
Вилер акьал хъийин за ви назик гъилерал.
Шаирдин несигьатрин тематикадини гзаф чка кьазва, абур алай девирдин жегьилар патал лап виже къвезвайбур ва чарасузбур я:
Дуьз тIвар тур на дуьньядал, писвилер мийир,
Цаварал инанмиш хьухь, кIан ятIа хийир.
Дуьньядин винел инсандин уьмуьрда виридалайни ялавлу гьессер муьгьуьббатдиз бахшзава.
КIанивилин шартIар хуьн инсандин уьткемвал я, абур гьакIан кьуру, цIалцIам гафар-чIалар туш, абур шаирдин рикIяй авахьзавай ишигълу нурарин гьиссер я:
На рикIелай къанва шаир, вуж я ви хиял?
Зи секинвал къакъудна на, Къурушвид марал.
Майор Бабаевичан рикI художественный эдебиятдал гьа мектебда кIелдай йисарилай къенин къалди ала, адаз иллаки Омар Хаяман эсерар-гъезелар бегенмиш я, гьавиляй ада туькуьрзавай эсеррин чIехи пай философиядин дерин мана авай гъезелар я. Гьабурун тематикани са шумуд чкадал пай хьанва: тIебиатдикай, яшаишдикай, илимдикай ва икI мад:
Зи рикIевай гьиссерикай квез хабар авач,
Шиирдалди лагьайтIа квез, заз чиз пис жедач.
Майор муаллимди хуьрун гзаф шаиррин эсерар урус чIалаз таржума авунва, абурун арадай яз, «Къурушрин сес» газет арадал гъайи ва кьилин редакторвални авур Лезги Ариф (Агьмедов) садлагьана кечмиш хайила шиирда ихьтин гафар ава:
Экв гуз кIан хьай туьхъена гъед,
Ширин тир вахъ галаз суьгьбет,
РикIел къвезва мад ви суьрет,
Рагьмет хьуй ваз, Лезги Ариф,
Бес мусс хьурай халкьдиз гьайиф?
Шаир Шагъгназар Хидирова мискIиндиз вичин хва Расулни галаз экуьнин капI ийиз физвай Къурушрин хуьруьн имам, чIехи стха Хидиран хва Хидиров Мугьаммад гьажи къанлуйри тапанчадай яна кьейла кхьей шиир Майор Бабаевича ам урус чIалаз таржума авуна :
О, Мухаммад, наш Курушский имам,
Ты многим открыл глаза на ислам,
Учителем был ты, наставником был,
Был гордостью нашим, Коран изучил.
Одним из Курушцев, прославивших нас
Ты стал, Мухаммад. Жаль! Рано угас!
Къурушви зари Межид Гьажиеван 80 йисан юбилей хьайила Майор муаллимди кхьей гафар:
Яратмишунар вахтуни гьич рекьидач,
ТIвар рикIелай ракъурдай кас жагъидач,
КIанибуру кIани жуьре хьуй рахаз,
80 йисан юбилейдиз талукь яз,
Чун шад я мад Межидан тIвар вине кьаз.
Муаллим, шаир, инсанперес Майор Бабаевич вичин кьетIен хатI авай шаир хьиз, бажарагълу таржумачини я. Ада лезги чIалай урус чIалаз Къурушрин гзаф шаиррин эсерар таржума авунва, гьабурун арадай яз, Ася Абасовадин «ПIинияр», Шахназар Хидирован, Ислам Гаджиметован « Зи бубайрин ватан», « Къурушар», Дагъустандин халкьдин шаир Шагь – Эмир Мурадован ва мсб.
ДатIана гьерекатдик кваз, халкьдин арада аваз вердиш касдиз, гьелбетда, санал акъвазна кьарай къведач, такабурлу дагълариз, хайи еришриз бахшнавай гьар са цIарцIяй шаирдин руьгь, рикI аквазва.
Са шакни алач, галатун тийижиз кIвалахзавай шаирдин къелемдикай хкатзавай метлеблу ва эсерлу эсеррин таъсирлувал гьич садрани квахьдач, им шаир патал чIехи агалкьун я.
Гьажи Къазиев – Дагъустандин
лайихлу муаллим, РФ-дин
журналистрин Союздин член.
2008 – йисан 27 – февралдиз чи хуьруьнви шаир ва писатель Агъаев (Агарзаев) Баба Куругълиевич регьметдиз фена 35 йис тамам жезва. Адан шииррин философиядин фикирри къенин йикъалди вичин тербия ва чирвилер гудай мана къвадарнавач, акъалтзавай несилриз экуь рехъ къалурзава. Къурушрин 2 – нумрадин мектебдин урус чIаланни эдебиятдин муаллим, адан хва Агъаев Майора вичин бубадин къамат рикIел хкун патал агъадихъ галай шиир бахшнава
Къакъатна вун гафар амаз лугьудай
Вахтуни чун кьуьузуь ида, элкъуьр ида руквадиз,
Са гафар я амукьдайбур ухшар авай хунчадиз.
Куругълид хва Баба хьана гафарин булах,
Дуьньядилай фена туна чаз чIаларин багъ.
Шаир тушир ам и чилел, шииррал гьакI рикI алай,
Хъсан кас тир и дуьньяда михьи, гуьзел рикI авай.
Ви гафарин булахдай чна хъвазва къени яд,
Лап еке шаиррихъ галаз вун чаз язва сад.
На цIарарив акьул гузва чи жегьилриз къе,
Дуьз инасанр яз фидайвал уьмуьрдин рекье.
Инсаниятдикай ви фикирар къведайди тир дериндиз,
Ужуз янтарь къекъуьрдай на багьа рубиндиз.
И дуьньядал аламачтIан вун къе чахъ галаз,
Ви шиирар кIелзва чна вакай мад рахаз.
Дидед чIал ваз пара кIандай, кIелдай гьамиша,
Гафарикай храдай на ранглу халича.
ГьакI лезги гафарикай на туькIуьрна хьи таж,
Шииррикай ви хуш текъвер гьич са кас авач.
Гафар къуьл хьиз экIяна на чувалдай ири,
Чи келлейра бегьер гана экъечIна вири.
На чIижерин иесид хьиз, вирт гана хьи чаз,
Чирвилерихъ къарихбуру эгечIна ам хъваз.
Ви багъдай тIеам къачуз, дадмишиз майва,
Чаз къе хуш я, ацIанва атирдив гьава.
АлатуртIан виш йисар, гьич туьхъуьдач экв
Ви шиирри гузвай чаз, къалур ийиз рехъ.
Вун къатук, зи шаир буба, секин хьухь, секин,
Амма чир хьухь, ви шиирар кIелзава даим.
Шукур Аллагьдиз!
Юлдашдин тIалабуналди кихьенвай шиир
На арадал гъанва дуьнья, къуват ава Вахъ,
Вун виридан иеси я, чун я Ви чIалахъ.
Гьар са шейин эвел я Вун, гьардан я Вун руьгь.
Эхир я Вун гьар са куьнин, инай аниз муьгъ.
И бушлухрин устар яз На куькIуьрнава рагъ,
Чилни гъетер къурмишарна, дуьзмуьшнава багъ.
Я Аллагь, чун Ви жумартдал хьанава мягьтIел,
Гьар са куьнай Вун аквада, Вун ала кIвенкIвел.
Эвелни эхир Ви гъилева гьар са затIунин,
