Читать книгу Պատմութիւն - იაკობ ცურტაველი - Страница 2

Որդիք Յափեթի, երրորդի որդւոյն Նոյի, Գոմեր. եւ ի նմանէ Գամիրք։ Մագովդ՝ եւ ի նմանէ Կեղտք եւ Գաղատացիք. եւ Մադայ՝ եւ ի նմանէ Մարք։ Յաւան՝ եւ ի նմանէ Յոյնք եւ Հեղղէնք. Թոբէլ՝ եւ ի նմանէ Թետաղք. Մոսոք՝ եւ ի նմանէ եւ զուրիկացիք. Թիրաս՝ եւ ի նմանէ Թրակացիք։ Քիտիւմ՝ եւ ի նմանէ Մակեդովնացիք։ Եւ որդիք Թիրասայ՝ Ասքանաս, եւ ի նմանէ Սարմատք. Եւրիփաթ՝ եւ ի նմանէ Սաւրոմատք. եւ Թորգոմ՝ եւ ի նմանէ Հայք։ Եւ որդիք Յաւանայ՝ Եղիսա. եւ ի նմանէ Սիկեղացիք եւ Աթենացիք։ Թարշիշ՝ եւ ի նմանէ Վիրք եւ Տիւրենացիք. Կիտիս՝ ուստի Հոռոմք, եւ Ղատէնացիք, եւ Ռոդացիք։ Ընդ ամենայն ազգք Հնգետասան։

Եւ ի սոցանէ ելին մեկնեցան կղզիք հեթանոսաց, որ են Կիւպրացիք՝ ի Կիտիացւոց, որդիք Յաբեթի։ Բայց դարձեալ գտանեմք եւյայնոցիկ՝ որ են ի կողմանս հիւսիւսոյ, որ ազգակից են Կիտիացւոցն։ Եւ ազգքն որ են ի Հեղաս աշխարհի՝ յայնցանէ են, որք յետոյն փոխեցան անդր, որպէս Սաէտացիքն, որ բնակեցան յԱթէնս քաղաքի պատուականացն Յունաց, եւ Թիբեացիք։ Սիդովնացիք ելին եւ պանդխտեցան, որ են ի Կադեմայ որդւոյ Ագէնովրայ. եւ Կարքեդովնացիք, որ են եկք ի Տիւրոսէ. եւ եթե այղք եւս իցեն, որ սոյնպէս յետոյ փոխեցան. եւ Եղադաս։ Բայց ուսանիմք զճշմարտութիւն սոցայ յաւրինաց եւ ի մարգարեից։ Արդ՝ ելին, ի Յափեթէ, ի խառնակել լեզուացն, ազգք հնգետասան. եւ ունին ազգքս այսոքիկ, որ ելին ի Յափեթէ, ի Մարաց մինչեւ ի Սպերիոն, որ ձգին մինչեւ յՈվկիանոս. եւ հային ընդ հիւսիւսի։

Մարք, Աղուանք, Լփինք, Աղանք, Ամազոնք, Ճիղբք, Մասքութք, Հայք, Վիրք, Եգերացիք, Խաղտիք, Գամիրք, Պափղագոնացիք, Մարիանդէնացիք, Րիբարէնացիք, Քաղիւկացիք, Մոսիւնիկացիք, Կողքացիք, Մեղանք, Ղենացիք, Սարմատք, Սաւրոմատք, Մէովտացիք, Սկիւթացիք, Տաւրացիք, Թրակացիք, Բաստառնացիք, Իղիւրիկացիք, Մակեդովնացիք, Յոյնք, Ղիբացիք, Իստրացիք, Հոնք, Դաւնացիք, Յապիւգացիք, Կաղաբրացիք, Ովնիկացիք, Ղատենացիք, որ են Հոռոմք, Տիւրենացիք, Գաղիանոսք, Կեղտք, Ղիգիստիանոսք, Կեղտիբերք, Գաղիացիք, Ակիւտանացիք, Իղիւրիանոսք, Բաստանք, Կիրտանացիք, Ղիւսիտանացիք, Վակիացիք, Կիւնացիք, Բրիտանիկեցիք, որ ի կղզիսն բնակեալ են։

Եւ այս ազգք են՝ որ գիտեն ի սոցանէ դպրութիւն։ Իբերացիք, Ղատինացիք՝ որով Հոռոմքն վարին, Սպանիացիք, Յոյնք, Մարք, Հայք։ Եւ են սահմանք սոցա ի Մարաց՝ ընդ կողմն հիւսիւսոյ մինչեւ ի Գադիրովն։ Եւ ձգին ի Պաւտամիդով գետոյ մինչեւ ի Մատուսիա, որ է Իղիովն։ Եւ այս են ազգք եւ երկիրք նոցա։

Ատրպատական, Աղուանք, Ամազոնիա, Հայք Մեծք եւ Փոքունք, Կապադոկիա, Պափղագոնիա, Գաղատիա, Կողքիս, Հնդիկք, Բոսպորիա, Մեովտիս, Դեռիս, Սարմատիս, Տաւրինիս, Սաւրոմատէս, Սկիւթիա, Թրակէ, Մակեդովնիա, Դաղմատիա, Մովղիս, Թեսաղիս, Ղոկրիս, Բեովտիա, Ետողիա, Ատտիկէ, Աքայիա, Պեղենիս, որ կոչի Պողէպոնէսիոս, Ակաթնէա, Հէպիրոտիս, Իղիւրիս, Ղիքինիտիս, Ադրիակէ, յորմէ ծովն Անդրիական. Գաղիա, Ղիսիտանիա, Իտաղիա, Թուսկենէ, Մասաղիա, Կեղտիս, Գաղիա, Սպանոգաղիա, Իբերիա, Սպանիա Մեծ։ Աստ սպառին սահմանքն Յաբեթի՝ մինչեւ ի կղզիսն Բրիտանիկեցւոց. եւ հային ամենեքին ընդ հիւսիւսի։ Եւ այս են կղզիք նոցա։ Սիկեղիա, Բրէտանիա, Կիբիւա, Ռոդոս, Քիոս, Ղեսբոս, Կիթերա, Զակիւնթոս, Կեփաղենիա, Իթակէ, Կորկիրիա, եւ Կիւղադէս, եւ մասն մի յԱսիա՝ որ անուանեալ կոչի Յովանիա. եւ գետն Դկղաթ մեկնէ ի մէջ Մարաց եւ Բաբիւղովնի։ Այս են սահմանք Յափեթի։

Որդիք Քամայ՝ Քուշ. եւ ի նմանէ Եթիովպացիք. Մեստրայիմ՝ եւ ի նմանէ Եգիպտացիք։ Փադ եւ ի նմանէ Տրոգղացիք ծակամուտք, Քանան. եւ ի նմանէ Ափրիկացիք եւ Փիւնիկեցիք։

Որդիք Քուչայ՝ Սաբա, եւ Եւիղաթ եւ Սաբեկաթա, եւ Հռեգամայ, եւ Սաբաթայ։ Եւ որդիք Հռեգամայ՝ Սաբայ եւ Յուդադան։ Եւ Քուշ ծնան զՆեբրովթ։ Եւ եգիպտացիք՝ հանդերձ Մեստրայիմաւ հարբն իւրեանց, առնին ութ, քանզի ասէ, թե Մեստրայիմ ծնաւ զՂուդիիմ, եւ ի նմանէ ծնան Ղիւգացիք. եւ զՆիգիիմ. եւ ի նմանէ Պամփիւղացիք. եւ զՂաբաիմ. եւ ի նմանէ Ղիւբիացիք. եւ զՆեփթաղիմ, եւ զՊատրոսոնիմ. եւ ի նմանէ Կրետացիք. եւ զՔեսղոնիիմ՝ եւ ի նմանէ Ղիւկեացիք, յորմէ ելին Փղշտացիք եւ զԲանաթփթորիիմ. եւ ի նմանէ Դակեացիք, յորոց ելին Փիղիստիմացիք։

Ամենայն ազգք Քանանացւոց՝ հանդերձ Քանանաւ հարբն իւրեանց՝ երկոտասան. քանզի ասէ, թե Քանան ծնաւ զՍիդովն զանդրանիկ իւր. եւ ի նմանէ Սիդովնացիք. եւ զՔետացիս. եւ զՅեբուսացիս. եւ զԱմովրիացիս. եւ զԳերգեսացիս. եւ զԽեւացիս. եւ զԱրուակացիս. եւ ի նոցանէ Տրիպողիտք. եւ զԱսենացիս. եւ զԱրադիովն. ի նմանէ Արաղացիք. եւ զԾամրիմ. ի նմանէ Որթոսեցիք. եւ զԱմաթի. եւ ի նմանէ Ամաթուսեցիք. ընդ ամենայն ազգք երեսուն եւ երկու. եւ է բնակութիւն նոցա յՌինիկորուրայ մինչեւ ի Գադիրովն, որ է ընդ հարաւակողմն։

Եւ այս ազգք են՝ որ ծնանին ի նոցանէ։

Եթիովպացիք, Տրոգղացիք ծակամուտք, Առէացիք, Սարակինոսք, Իսաբինացիք, ձկներք Հեղենացիք, Եգիպտացիք, Փիւնիկացիք, Ղիւբեացիք, Մարմարիդացիք, Կարացիք, Փիւղիտացիք, Միւսացիք, Մոսոնիկեցիք, Փռիւգացիք, Միքոնացիք, Բիւթիւնացիք արեւմտականք, Նոմոդացիք, Ղիւկիացիք, Մարիանդէնացիք, Պամփիւղացիք, Մեսիւգացիք, Պիսիդացիք, Աւգաղիացիք, Կիղիկեցիք, Մաւրիսացիք։

Եւ այս ազգք են որ ծնան ի նոցանէ։

Կրետացիք, Մագարացիք, Նամադացիք, Մակրոնացիք Նամասոնացիք. սոքա ունին յԵգիպտոսէ մինչեւ ցՈվկիանոս։

Եւ այս են կղզիք նոցա։

Եպիւկինիա, Իդակորսուդա, Ղիւպադուսա, Գաւղոս, Մեղիտէ, Կերկիւնիա, Մէնիգա, Սարդոնիէ, Գաղատէ, Գորսիւնա, Կրետէ, Գաւրոս, Ղեգէ, Թերա, Կարէաթոս, Աստիպաղեա, Քիոս, Ղեսբոս, Տենեդոս, Իսբրոս, Իյարսոս, Սամոս, Կովաս, Կնիդոս, Նիսիւրոս եւ Կիւպրոս մեծ կղզի։

Եւ որ գիտեն ի սոցանէ դպրութիւն՝ են այսոքիկ։

Փիւնիկեցիք, Եգիպտացիք, Պամփիւղացիք, Փռիւգացիք. եւ են սահմանք Քամայ յՌինիկորուրայ, որ մեկնէ զԱսորիս եւ զԵթովպիէ. եւ ձգին մինչեւ ի Գադրիրովն։

Եւ այս են անուանք աշխարհաց նոցա։

Եգիպտոս, Եթիովպէ, որ հայի ընդ Հնդիկս. եւ միւ[ս] եւս Եթիովպէ՝ յորմէ Քուշացւոց գետն ելանէ. Եւրիւթրա՝ որ է Կարմիր ծով, որ հայի ընդ արեւելս. Թեբայիս Ղիւբիէ, որ ձգի մինչեւ ի Կորկիւրենէս. Սամմարէս. Սինրտիս, յորում բնակեալ են ազգք քսան Ամովնացւոց. Մակասք. Տաւտամէացիք. Լիւբէ՝ որ ձգի ի Ղիւպիայ մինչեւ ի փոքր Սիւրտէոս. Նումիդիա. Մեսուրիս. Մաւրիտանիա, որ ձգի մինչեւ յարձանսն Հերակղեայ, որ կայ դէմ յանդիման Գադիրովնի. եւ որ առ ծովեզերբ գաւառսն ունի, որ են ի հիւսիւսոյ՝ զԿիղիկիա, զՊամփիւղիա, զՊիսիդիա, զՄիւսիա, զՂիգոնդնիա, զՓռիւգիա, զԿամագիա, զՂիւկիա, զԿարիա, զՂիդիա, զմիւս եւս զՄիւսիա, զՏցովադա, զՈվղիդա, զԲիթինիա, զառաջին Փռիւգիա։

Ունի եւ կղզիս զՍարդովինիա, զԿրէտէ, զԿիւպրոս. եւ զգետն Գեհովն, որ անուանեալ կոչի Նիղոս, որ մեկնէ ի մէջ Քամայ եւ Յաբեթի. սկիզբն Երկորեայց ծովուն, այսինքն է՝ ծով Արեւմտից կոչեցեալ։ Այս են ազգք Քամայ։

Երէց որդին Նոյի՝ Սէմ. եւ ի Սէմայ են ազգք քսանեւհինգ, որ բնակեցան յարեւելս. որդիք Սէմայ՝ Եղամ. եւ ի նմանէ Եղամացիք, Խուժիկք, Ասուր. եւ ի նմանէ Ասորեստանեայք. Արփաքսադ. եւ ի նմանէ Քաղդէացիք. Ղուդ՝ եւ ի նմանէ Ղազովնացիք. Արամ՝ եւ ի նմանէ Ետացիք առաջինք։ Զսոսա կոտորեաց Աբրահամ։ Եւ որդիք Արամայ՝ Ովս եւ Ուղ. եւ ի նմանէ Ղիդացիք եւ Գաթեր. ի նմանէ Գասփենացիք. եւ Մոսոք՝ եւ ի նմանէ Մասենացիք։

Եւ Արփաքսադ ծնաւ զՍաղա. Սաղա ծնաւ զԵբեր. ի նմանէ Եբրայեցիք. եւ Եբերեայ եղեն երկու որդիք. Փաղեդ՝ եւ ի նմանէ կարգի ազգն Աբրահամու։ Եւ Յեկտան ծնաւ զԵղմովադադ, ի նմանէ Հնդիկք։ Սաղեփ. ի նմանէ Բակտրիանոսք. եւ զԱսրամովթ. ի նմանէ Արաբացիք. եւ զԵդովրամ, ի նմանէ Կամեղացիք. եւ զԱդովրա, ի նմանէ Արադացիք. զԷզեղ, ի նմանէ Արիանացիք. եւ զԴէկղամ, ի նմանէ Կէդրուսացիք. եւ զԳէբաղ, ի նմանէ Սկիւթացիք. եւ զԱբիմիեէղ, ի նմանէ Վրկանիկք. եւ զՍաբաթ, ի նմանէ Արաբացիք առաջինք. եւ զՈվփիր, ի նմանէ Արամացիք. եւ զԵւիղաթ, ի նմանէ Գիմնոս Սոփիստեայք, որ կոչին մերկիմաստակք։ Ամենեքեան սոքա յերից որդւոցն Նոյի ազգք եւթանասուն եւ երկու։

Եւ է բնակութիւն որդւոցն Սէմայ ի Բակտրոնէ մինչեւ յՌինոկորուրոյն, որ մեկնէ ընդ Ասորիս եւ ընդ Եգիպտոս եւ ընդ ծովն Կարմիր, ի բերանոյ ծովուն՝ որ է յանդիման Ասինեայ, այսինքն է՝ Հնդկաց աշխարհին։

Եւ այս ազգք են, որ եղեն ի նոցանէ. Եբրայեցիք, որ են Հրեայք, Պարսք, Մարք, Պայկաստան, Արուայիկք, Ասորեստանեայք, Վրկանիկք, Հնդիկք, Տապրիկք, Պարթեւք, Գերմակացիք, Իղամացիք, Քուշանք, Արաբացիք առաջինք, Կեդարք, Սկիւթացիք, Արաբացիք, Գիմնոս Սոփիստայք, որ կոչին Մերկիմաստք։ Եւ ձգին բնակութիւնք սոցա մինչեւ յՌինիկորուրոն եւ ի Կիղիկիա։

Եւ այս ազգք են ի սոցանէ, որ գիտեն դպրութիւն. Եբրայեցիք՝ որ են Հրեայք, Պարսք, Մարք, Քաղդէացիք, Հնդիկք, Ասորեստանեայք։ Եւ է երկայնութիւն բնակութեան որդւոցն Սէմայ՝ ի Հնդկաց մինչեւ յՌինիկորուրոն. եւ լայնութիւն ի Պարսից եւ ի Բակտրոնէ մինչեւ ի Հնդիկս։

Եւ այս են անուանք աշխարհաց նոցա. Պարսք՝ հանդերձ ազգաւքն որ շուրջ զնոքաւք են, Տապրիկք, Վրկանիկք, Բաբիւղոն, Կորդուք, Ասորեստան, Միջագետք, Արաբիա առաջին, Եղամ, Հնդիկք, Արաբիա փառաւոր կողմն Ասորւոց, Կոմագենէ. եւ Փիւնիկէ՝ որ է որդւոցն Սեմայ։ Եւ ընդ ամենայն ազգք երից որդւոցն Նոյի եւթանասուն եւ երկու։

Եւ ազգք, որոց ընտրին միմեանց լեզուք, են այսոքիկ. Եբրայեցիք, Ասորեստանեայք, Քաղդէացիք, Պարսք, Մարք, Արաբացիք, Մադիանացիք, Ադիբենացիք, Տայիանոսք, Աղամոսանացիք , Տաճիկք, Մոդք, Կասբք, Աղուանք, Հնդիկք, Քուշանք՝ որ են Եթիոպացիք, Եգիպտացիք, Ղիւբէացիք, Քետացիք, Քանանացիք, Փերեզացիք, Խեւացիք, Ամովրհացիք, Գերգեսացիք, Յեբուսացիք, Եդովմայեցիք, Սամարացիք, Փիւնիկեցիք, Ասորիք, Կիւղիկեցիք՝ որ են Տարասացիք, Գամիրք, Հայք, Եգերացիք, Վիրք, Սկիւթացիք, Կողքեցիք, Խաղտիք, Բոսպորացիք, Ասինացիք, Սաւրացիք, Ղիւկաովնացիք, Պիսիդացիք, Գաղատացիք, Պափղագովնացիք, Փռիւգացիք, Գուդացիք, Յոյնք՝ որ են Աքայեցիք, Թեսաղք, Մակեդովնացիք, Թրակացիք, Միսեցիք, Բեսիւացիք, Դարդանացիք, /?/ Սարմատացիք, Գերմանացիք, Պանոնացիք՝ որ են Պէովնացիք, Նովրիկեցիք, Դաղմատք, Հոռոմք՝ որ են Ղատինացիք, Ղիւգրացիք, Գաղիացիք՝ որ են Կեղտացիք, Ակիտանացիք, Բրիտանացիք, Սպանիացիք՝ որ են Տիրենացիք, Հոնք, Մաւրացիք, Բակուացիք, Դեղուտացիք, Սեղեւկացիք, Ափրիացիք, Մազիկացիք, Գարնմանք՝ որ են Բերեդացիք, որ երկայնեալ ձգին մինչեւ յԵթիովպիէ։

Լաւ համարեցայ համառաւտիւ ցուցանել եւ վասն եկաց ազգաց՝ որ գնացին յիւրաքանչիւր բնակութենէ, եւ չոգան բանակեցան յաւտար տեղիս ուրեք ուրեք։

Եւ արդ սկսանիմք յարեւելից. ի Պարսից եւ ի Մարաց չոգան բնակեցան ի Պարթեւս. եւ ազգքն, որ շուրջ զնոքաւք են՝ չոգան հասին մինչեւ ի կողմանս Ասորւոց։ Եկք Արաբացւոց՝ Արաբացիք փառաւորք, քանզի այսպէս անուանեցաւ Արաբիա Փառաւոր։ Եկք Քաղդեացւոցն՝ Միջագետեայք։ Եկք Մադիանացւոց՝ Կինեդոկողպիաք, Տրոգղացիք ձկնկերք։ Եւ ազգս Յունաց, որ ունին անուանս հինգ՝ Յոնիդէս, Արկադէս, Բրիովտացիք, Եողացիք, Ղակոնացիք։ Եւ եկք սոցուն են այսոքիկ. Պոնտացիք, Բիթանացիք, Սպանիացիք, Տրովացիք, Ասիանացիք, Կարացիք, Ղիւկիացիք, Պամփիւղացիք, Կիւրենացիք, եւ կղզիք բազումք, որ ունին զՄիրտովնական համատարածն։

Եւ ի սոցանէ կղզիք մետասան շուրջ զծովուն՝ որ կոչի Հետոմիրատոս։ Եւ են այսոքիկ. Անդրոս, Տէնոս, Տեովն, Նաքսոս, /34b/ Կեովս, Կիրսոս, Դեղոս, Սիւփնոս, Ռենէ, Կիւրնոս, Մարաթոն։ Եւ այղ եւս կղզիք մեծամեծք երկոտասան, յորս եւ քաղաքք բազում բնակեալ են, որ անուանեալ կոչին Սպորագէս, այսինքն՝ ցանք եւ ցիրք, յորս պանդխտութեամբ բնակեցան Յոյնք։

Եւ են այսոքիկ. Եւբիա, Կրետէ, Սիկեղիա, Կիպրոս, Կովաս, Սամոս, Ռոդոս, Քիոս, Թասոս, Ղեմնոս, Ղեսբոս, Սամովթրակէ։ Եւ են ի Բիոտացւոց՝ Եւբիա, որպէս ի Յունացն՝ յունական քաղաքք վեշտասան։

Եւ են այսոքիկ. Կղաղոմինէ, Միւտիւղինէ, Փովկէա, Պրիենէ, Երիւթրէ, Սամոս, Սմեոս, Կողոփոն, Քիոս, Եփեսոս, Սմիւռնա, Պերինթոս, Բիւզանտիս, Քաղկեդովն, Պոնտոս, եւ Ամիսոս, Եղեւթերա։

Հռոմայեցւոց եւ Կիտիացւոց ազգք եւ եկք են այսոքիկ. Թուսկք, Կիիմէղէսացիք, Պիւկենացիք, Կամպանացիք, Ապուղէսացիք, Կաղաբերացիք, Ղուկանացիք։

Ազգք եւ եկք Ափրիկացւոց. Նեբդենացիք, Կինթացիք, Նումիդացիք, Նասամովնացիք։ Եւ են կղզիք հինգ, յորս եւ քաղաքք Ե. Սարդոնիա, Կորսիկիա, Գիրբաէ եւ Բենիսիա, Կերկինա, Գաղատէ։

Ազգ եւ եկք Մաւրացւոց. Ղիւսինացիք, Մուսուղենացիք, Տինգիացիք, Կեսարանացիք։

Ազգք Սպանիացւոց՝ որ են. Տիւրենացիք, Դէտարակոնեացիք, Ղիւսիտանացիք, Բետիկացիք, Աւտրիգոնացիք, Բասկոնացիք, Կաղիւկեցիք՝ որ են Ասպորացիք։

Այս են ազգք եւ եկք Գաղիացւոց՝ որ կոչին Արբուսացիք Ղ…ւտենացիք, Բաղինացիք, Սիկենացիք, Աւրինացիք։

Ազգք եւ եկք Գերմանացւոց են այսոքիկ. Մարկեմոնացիք, Բերդինէղացիք, Կիւդացիք, Բիւրէնադացիք, Ամոգիւղացիք։ Եւ ազգք եւ եկք Սարմատացւոց՝ Ամաքսիսբացիք, Գրեկացիք՝ որ կոչին Գրեկոսարմատք։

Եւ զայս եւս լաւ համարեցայ յայտ առնել քեզ զանգէտ կողմանս ամենայն ազգաց, եւ զլերին անուանիս եւ զգետս զերեւելիս. որպէս զի եւ յայսցանէ մի՛ ինչ անտեղեակ գտանիցիս։

Եւ արդ սկսանիմ ասել զազգացն, եւ առնեմ սկիզբն յարեւելից։ Արուայստան եւ Տաճկաստան անդր քան զԱրաբացիս են։ Տաճիկքն բուն անդր քան զՏաճկաստան է։ Եւ Աղուանք անդր են քան զԴրունս Կասպից։ Եւ Մեծն Մադիա՝ ընդ որս մարտեաւն Մովսէս, է անդր քան զԿարմիր ծով. եւ Փոքր Մադիամ մերձ առ նա՝ սահմանակիցք են Եգիպտոսի, ուր թագաւորեացն Ռագուէղ աներ Մովսէսի։ Եւ անդր քան զԳամիրս. յաջմէ կողմանէ Հայք, Եգերացիք, Վիրք, Կողքեցիք, Սկիւթացիք, Բոսպորացիք, Խաղտիք, Նասացիք՝ որ կոչին Սանիտացիք, որ ձգին մինչեւ ի Պոնտոս, ուր էր բանակն Ափսարովսայ, եւ Սեբաստոպողիս, եւ նաւահանգիստն հիւսիւսոյ եւ Փասիս գետ։ Եւ հասանեն ազգք այսոքիկ ի Տրապեզունտ։

Այս են անուանք տասն եւ երկու լերանցն անուանեաց. Լիբանան, Կաւկաս, Տաւրոս, Ատղաս, Պառնասոս, Կիւթերոն, Եղիկոն, Պարթենիոս, Մասիք, Ղիւկաբանտոս, Պենիովս, Ողիմպոս։

Գետք մեծամեծք եւ անուանիք են քառասուն. Հինդոս՝ որ է Փիսովն. Նիղոս՝ որ է Գիհովն, Դկղաթ, Եւփրատ՝ որ է Արածանի. Իովրդանան, Կէփ[իսոս], Տանայիս, Մէնոս, Եզիմանթոս, Հաղիս, Ասորպիս, Թերմոդոն, Երասխ, Կուր գետ, Բովրիսթենէս, Աղփիոս, Տաւրոս, Եւրոտոս, Մեանդրոս, Երմոս, Աքսիոս, Պիւրամոս, Բլոս, Եբրոն, Սանգարիս, Քեղոոս, Պտէնեոս, Եւէնոս, Եպարքիոս, Կահիւստոս, Սիմոիս, Սկամանդրոս, Ստիւմոն, Պարթենիոս, Իստրոս, Ռէնոս, Բետէս, Րոդանոս, Եւրիգանոս, Թիբրիս՝ որ այժմ անուանեալ կոչի Տիբերիոս. ընդ ամենայն քառասուն։

Արդ՝ վասն զի յայտ եղեւ վասն ազգացն՝ յերից որդւոցն Նոյի, որ ընդ ամենայն երկիր սփռեցան, թե ո՛վ յումէ ծնաւ։ Սէմ՝ անդրանիկ՝ կալաւ զկողմն արեւելից։ Քամ զկողմն հարաւոյ. Յաբեթ զկողմանս արեւմտից եւ հիւսիւսոյ։

Պարտ եւ պատշաճ է այսուհետեւ ընթանալ զհետ ամացն թուոց։

Փաղէգ եղեալ ամաց հարիւր եւ երեսուն՝ ծնաւ զՌագաւ։

Ռագաւ եղեալ ամաց հարեւր երեսուն եւ երկուց՝ ծնաւ զՍերուք։

Սերուք եղեալ ամաց հարեւր եւ երեսուն՝ ծնաւ զՆաքովր։

Նաքովր եղեալ ամաց հարեւր եւ ինն՝ ծնաւ զԹարայ։

Թարայ եղեալ ամաց եւթանասնից՝ ծնաւ զԱբրահամ։

Աբրահամ էր ամաց եւթանասուն եւ հնգից, ի ժամանակի իբրեւ հրաման ետ Աստուած՝ ելանել նմա ի տանէ հարց իւրոց եւ գալ յերկիրն Քանանացւոց։ Արդ՝ առնին ի բաժնացն երկրի մինչեւ ի գալ Աբրահամու յերկիրն Քանանացւոց՝ ազգք հինգ, ամք ՈԺԶ. եւ յԱդամայ՝ ազգք քսան, ամք ՎՅՁԴ։

Բնակեաց Աբրահամ յերկիրն Քանանացւոց ամս քսան եւ հինգ. եւ ապա ծնաւ զԻսահակ։ Իսահակ եղեալ ամաց վաթսուն՝ ծնաւ զՅակոբ։ Յակոբ եղեալ ամաց ութսուն եւ եւթանց՝ ծնաւ զՂեւի։ Ղեւի եղեալ ամաց քառասուն եւ վեցից՝ ծնաւ զԿահաթ։ Կահաթ եղեալ ամաց վաթսնից՝ ծնաւ զԱմրամ։ Ամրամ եղեալ ամաց եւթանասուն՝ ծնաւ զԱհարովն. եւ յամին ութսներորդի երրորդի կենացն Ահարովնի ելին որդիքն Իսրայէղի յերկրէն Եգիպտացւոց՝ ի ձեռն Մովսէսի առաջնորդին իւրեանց։ Եւ առնին ամենայն ամք բնակութեան որդւոցն Իսրայեղի յերկրին Եգիպտացւոց՝ ամք չորեքհարեւր. եւ յանապատին՝ ամս քառասուն։

Յեսու որդի Նաւեայ իբրեւ անց ընդ Յորդանան գետ, եկաց երկրին Քանանացւոց ամս քսան եւ եւթն. եւ ի պատերազմունսն՝ ամս վեց. յետ ժառանգեցուցանելոյ զերկիրն վիճակաւք՝ եկաց ամս քսան եւ մի։ Արդ՝ առնին, յորմէ հետէ եկն Աբրահամ յերկիրն Քանանու, մինչեւ ի մեռանելն Յեսուայ որդւոյ Նաւեայ՝ ազգք եւթն, ամք ՇԱ. եւ յԱդամայ՝ ազգք քսան եւ եւթն, ամք ՎՊՁԴ։

Յետ մահուան Յեսուայ մեղաւ ժողովուրդն, եւ մատնեցան Քուսանայ արքային Միջագետաց. եւ ծառայեցին նմա ամս ութ. եւ իբրեւ աղաղակեցին առ Աստուած, յարոյց նոցա իշխան զԳոթոնիէզ՝ զեղբայր Քաղեբայ զկրտսեր, որ էր ի ցեղէ Յուդայ։ Սա մարտեաւ ընդ Քուսանայ եւ սպան զնա. եւ տիրեաց ժողովրդեանն ամս քառասուն։ Յաւուրս Սամեդարայ՝ Պոմիդեւս եւ Պիմիթէս, Պիսոս, Ատղաս, Պանոպտէս, Դեւկաղիոն ճանաչին։ Յետ վախճանելոյն Յեսուա կալան ծերքն Լ ամ։

Դարձեալ մեղուցեալ՝ մատնեցան Եգղովմայ արքայի Մովաբու եւ ծառայեցին նմա ամս ԺԸ. եւ իբրեւ դարձան առ Աստուած, յարոյց նոցա իշխան զԱւովդ՝ յազգէ Եփրեմի, որ սպան զԵգղովմ. եւ տիրեաց ժողովրդեան ամս ութսուն։ Յետ մահուանն Աւովդայ մեղաւ ժողովուրդն. եւ մատնեցան Յաբիսայ արքայի Քանանացւոց՝ ամս քսան ծառայեալ նմա։ Ի սորա աւուրս մարգարէացաւ Դեբովրա կին Աղփիդովթայ՝ յազգէ Եփրեմի. եւ ի նորա ձեռն տիրեաց. զաւրու որդւոցն Իսրայէղի Բարակ՝ որդի Աբենեւմայ, ի ցեղէ Նեփթաղէմայ։ Սա մարտեաւ ընդ Սիսարայի սպարապետին Յաբինայ, եւ յաղթեաց նմա, եւ տիրեաց որդւոցն Իսրայէղի. եւ դատեցաւ Դեբովրայ զժողովուրդն ամս քառասուն։ Յաւուրս Դեբովրայ մարգարէուհւոյ՝ որ ընդ Բարակայ, որք ի Դիոսէ վիպասանին, ուստի Պիպկոս անուանեալն Զեւս, Կրոնայ ազգական, յարեւմուտս թագաւորեաց. որ ունէր դստերս Երովպէմինոս, Անտիոպէ, Աղկմենէ, Սեղղենէ, Դանաովէ, Պերսեւս, Եղէդա՝ կին Զեւսայ։ Զեւս՝ կենդանութիւն կոչի, Եւղէդա՝ աւդ, վասն տուրեւառ շնչոց։

Յետ մահուանն Դեբովրայ մեղաւ ժողովուրդն եւ մատնեցան Մադիանացւոց ամս եւթն։ Ի սոցա վերայ չոգաւ Գեդէովն երեքհարեւր արամբ, եւ սատակեաց կորոյս ի նոցանէ բեւրս երկոտասան։ Սա տիրեաց ժողովրդեանն զամս քառասուն, որ էր յազգէ Մանասէի։ Յաւուրս Գեդէովնի՝ Զեթոս եւ Ամբիովն, որդիք Զեւսայ, երեւեին։ Եւ սորին որդի Աբիմեղեք ամս երիս։ Յաւուրս Աբիմեղեքայ՝ որք ըստ Գանեմիդեայն, եւ Պերսեայն, եւ որք ըստ Երակղեայն, եւ Արգոսին, եւ որք ըստ Ղիկուրգոսի աւրինադիր էին՝ ճանաչէին։

Յետ սորա տիրեաց Թովդա՝ որդի Փիղեայ Աքարեանց, որ էր ի ցեղէ Եփրեմի, եւ տիրեաց ամս քսան եւ երիս։ Յետ սորա Յայիր Գաղաադացի՝ յազգէ Մանասէի. եւ տիրեաց ամս քսան եւ երկուս։ Եւ յետ սորա մեղաւ ժողովուրդն. եւ մատնեցան Ամովնացւոց ամս ԺԸ. եւ աղաղակեցին առ Աստուած. եւ յարոյց նոցա իշխան զՅեփթայէ Գաղայադացի յազգէ Մանասէի. եւ տիրեաց ամս վեց։ Յետ սորա տիրեաց Եսեբովն՝ յազգէ Յուդայ ամս եւթն։ Յետ սորա տիրեաց Աղղովն, յազգէ Զաբուղովնի, ամս տասն։ Յետ սորա տիրեաց Եբրովն, որդի Աղեղայ Ափրաթովնացի, յազգէ Եփրեմի՝ ամս ութ։

Յետ սորա մեղաւ ժողովուրդն, եւ մատնեաց այղազգեաց ամս քառասուն։ Եւ իբրեւ դարձան՝ յարոյց նոցա իշխան զՍամփսովն որդի Մանուէի, յազգէ Դանայ, որ մարտեաւ ընդ այղազգիսն. եւ տիրեաց ամս քսան։ Յաւուրս Սամփսովնի Դեդաղ՝ որ հիւսն Մաժան կոչի, եւ Երակղէս՝ որդի Զեւսայ, ի յԱղկմենայ ծնեալ, եւ Երմես եռամեծ երեւեին։

Յետ սորա տիրեաց Սամեգար ամս երեսուն։ Յետ այսորիկ անիշխանութիւնն կալաւ, որպէս Ափրիկանոսն պատմէ, ամս քառասուն։ Յետ սորա Հեղի քահանայ դատեաց զժողովուրդն ամս քսան. եւ տապանակն Աստուծոյ եղեւ առ այղ ազգիսն ամիսս եւթն։ Յաւուրս Հեղեայ քահանայի Իղիոն հրկէզ եղեւ եւ քաջքն ի մաւտ կային։

/37b/ Յետ սորա Սամուէղ մարգարէ, որ աւծ զՍաւուղ ի թագաւոր։ Եւ յետ այսորիկ դարձոյց Սամուէղ զտապանակն յայղազգեացն. եւ եդ ի տան Ամինադաբայ. եւ եկաց անդ ամս քսան։ Եւ դատեաց զԻսրաէլ ամս քսան եւ երկուս։ Եւ թագաւորեաց Սաւուղ ամս քառասուն. եւ էր նորա սպարապետ Աբեններ՝ որդի Ներեայ։

Յետ այսորիկ իբրեւ թագաւորեաց Դաւիթ, եհան զտապանակ կտակարանացն ի տանէ Ամինադաբայ. եւ ի հանելն՝ թիւրեաց զնա եզնն. իբրեւ մատեաւ ուղղել զնա Ոզա, հարաւ անդէն եւ մեռաւ։ Իբրեւ ետես Դաւիթ՝ զահի հարաւ. եւ եկաց անդ ամիսս երիս։ Այս Սամուէղ աւծ զԴաւիթ ի թագաւոր։ Եւ առնին ի Յեսուայ որդւոյ Նաւեայ մինչեւ յառնուլն Դաւթի զթագաւորութիւնն, որ էր յազգէ Յուդայ, ազգք եւթն, ամք ՆՁԷ. եւ յԱդամայ ազգք երեսուն եւ չորս, ամք ՏՅԿԴ։

Յետ այսորիկ թագաւորեաց Դաւիթ ամս քառասուն եւ ամիսս վեց. ի Քեբրոն՝ ամս եւթն, ամիսս վեց. եւ յԵրուսաղէմ՝ ամս երեսուն եւ երիս։ Ի սորա աւուրս էր քահանայապետ Աբիաթար՝ որդի Աբիմեղեքայ։ Եւ ի միւսմէ ցեղէն՝ Սադովկ։ Եւ մարգարէանային յաւուրս Դաւթի՝ Գադ, Նաթան, եւ Ասափ. եւ էր սպարապետ Դաւթի՝ Յովաբ որդի Սարուհեայ, քեռ Դաւթի։ Սա թուեաց զցեղսն Իսրաէղի. եւ էր թիւն, զոր թուեաց Յովաբ որդի Սարուհեայ զորդւոցն Իսրաէղի, անձինք իբրեւ հազարիցս, եւ հարիւր հազար եւ որդիքն Յուդայ՝ ՆՀՌ։ Բայց Ղեւի եւ Բենիամին ոչ թուեցան. եւ վասն թուելոյն նորա զԻսրաէղ, անկան յԻսրաէղէ եւթանասուն հազար։

Յետ Դաւթի թագաւորեաց Սողոմովն, որդի նորա, ամս քառասուն. եւ ի նորա աւուրս դարձեալ մարգարէանայր Նաթան եւ Աքիա Սեղովնացի. եւ քահանայապետ նորա էր Սադովկ։

Յետ սորա թագաւորեաց Ռոբովամ որդի իւր ամս եւթն եւ տասն. առ սովաւ բաժանեցաւ թագաւորութիւնն։

Եւ ի Սամարիա թագաւորեաց Յորոբովամ ծառայ Սողոմովնի, յազգէ Եփրեմի՝ եւ մարգարէանայր առ Յորոբովամաւ Աքիաս Սեղովնացի եւ Սամեա որդ ի Հեղումայ։

Յետ սորա թագաւորեաց Աբիա որդի իւր՝ ամս վեց։ Յետ սորա թագաւորեաց Ասսա՝ որդի նորա, ամս քառասուն եւ մի։ Սորա ի ծերութեան ցաւեցին ոտք իւր. եւ մարգարէանայր յաւուրս նորա Անանիա։

Յետ սորա թագաւորեաց Յովսափատ որդի իւր ամս քսան եւ հինգ։ Ի սորա աւուրս մարգարէանայր Եղիաս, եւ Միքեէ՝ որդի Յեմբղեայ, եւ Աբդիու՝ որդի Անանիայ. եւ էր յաւուրս Միքէի մարգարէ մի սուտ՝ անուն Սեդեկիա, որդի Քանանու։

Յետ սորա թագաւորեաց Յովրամ որդի իւր՝ ամս քսան. ի սորա աւուրս մարգարէանային Եղիա եւ Եղիսէոս։

Յետ սորա թագաւորեաց Ոքոզիա որդի իւր՝ ամ մի։ Ի սորա աւուրս կերաւ ժողովուրդն, ի Սամարիա, զորդիս իւրեանց եւ զաղբ աղաւնեաց, ի ժամանակին իբրեւ թագաւորեալ էր Յովրամ ի Սամարիա. եւ յաւուրս Ոքո զիայ մարգարէանայր Եղիսէոս եւ Աբադադովնէ։

Յետ սորա թագաւորեաց Գոթողիա, մայր Ոքոզիայ, ամս ութ։ Սա կոտորեաց զթոռունս իւր, զի յազգէ էր Աքաաբու արքայի Իսրաէղի. բայց քոյրն Ոքոզիա եւ Յովսաբէ՝ կին Յովիդայեի քահանայապետի՝ գողացան զՅովաս որդի Ոքոզիայ. եւ ի նորա վերայ եդ Յովիդայէ զթագաւորութիւնն։ Եւ մարգարէացաւ առ Գոթողիաւ՝ Եդիսեոս։