Читать книгу Ⴇანამედროვე Ⴂერმანია. Ⴊექსიკონი - იაკობ ცურტაველი - Страница 3

Aachen (Ⴀახენი) – ქალაქი Ⴙრდილოეთ Ⴐაჲნ—Ⴅესტფალიის მხარეში; ადმინისტრაციული ოლქის ცენტრი; ბალნეოლოგიური კურორტი, სატრანსპორტო კვანძი, 243 ათასი მაცხოვრებელი; განვითარებულია ლითონდამამუშავებელი, ქიმიური და მსუბუქი მრეწველობა; შემორჩენილია Ⴉარლოს Ⴃიდის რეზიდენციის ნარჩენები სასახლის კაპელით (786—798 წწ.); ქალაქში ტარდებოდა Ⴂერმანიის იმპერატორების გვირგვინის დადგმა (936—1531 წწ.), მე—19—20 სს. კი ტარდებოდა საერთაშორისო კონფერენციები; ქალაქში არის Ⴎრესის საერთაშორისო მუზეუმი (Internationales Zeitungsmuseum), Ⴉომპიუტერების მუზეუმი (Computer- museum).

Aachener Printe (Ⴀახენის თაფლის პური) – საშობაო ხორაგი: მოგრძო ფორმის თაფლის პური, უხვად შეკაზმული სუნელით.

Aalen VfR («Ⴀალენ ႴႴႰ») – Ⴂერმანიის ჩემპიონატის რეგიონალურ ლიგა «Ⴑამხრეთის» საფეხბურთო კლუბი.

ABC-Abwehrtruppe (ქიმიური თავდაცვის ნაწილები) – Ⴁუნდესვერის Ⴑახმელეთო Ⴟარების ნაწილები.

Abc-Schutze – პირველკლასელი.

Abendgymnasium (საღამოს გიმნაზია) – სოზაგადსაგანმანათლებლო სკოლა, რომელიც იძლევა შესაძლებლობას სამი—ექვსი წლის განმავლობაში საგიმნაზიო კურსის გამოცდების ჩაბარებას და უმაღლეს სასწავლებელში ჩარიცხვის უფლების მოპოვებას.

Abendschule – საღამოს ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლა მომუშავეთათვის.

Abgeordnetenhaus, Abgeordnetenkammer (დეპუტატების პალატა) – Ⴁერლინის პარლამენტის სახელწოდება; ახორციელებს საკანონმდებლო ხელისუფლებას; ირჩევენ ოთხი წლით.

Abitur – გამოსაშვები გამოცდები საშუალო სკოლაში, რომლის წარმატებული ჩაბარება იძლევა უმაღლეს სასწავლებელში სწავლის გაგრძელების უფლებას.

Abteiberg (Ⴀბტაჲბერგი) – სახვითი ხელოვნების მუზეუმი ქ. Ⴋჲონხენგლადბახში (Ⴙრდილოეთ Ⴐაჲნ—Ⴅესტფალიის მხარე); შეიცავს ავანგარდის მდიდარ კოლექციას.

Ackerbürger (მოქალაქე-მიწათმოქმედი) – პატარა ქალაქში მიწათმოქმედებით დასაქმებული მოქალაქე.

ADAC («ႠႣეႠႺე») – Ⴑრულიადგერმანული საავტომობილო კლუბი.

ADAC-Motorwelt («ႠႣეႠႺე Ⴋოტორველტ») – Ⴑრულიადგერმანული საავტომობილო კლუბის ჟურნალი.

Adam Opel AG («Ⴀდამ Ⴍპელ ႠႢ») – 1862 წ. Ⴀ. Ⴍპელის მიერ ქ. Ⴐჲუსელჰაჲმში დაარსებული საკერი მანქანების და ველოსიპედების წარმოების ფირმა; 1899 წლიდან – საავტომობილო კონცერნი; 1929 წლიდან ეკუთვნის ამერიკულ კორპორაცია «Ⴟენერალ მოტორსს».

Adenauer Konrad (Ⴀდენაუერი Ⴉონრად, 1876—1967 წწ.) – Ⴂერმანიის ფედერალური კანცლერი 1949—1963 წწ.; 1946—1966 წწ. – ႵႣႩ თავჯდომარე; მის სახელთანაა დაკავშირებული ქვეყნის ეკონომიური აღორძინება Ⴋეორე მსოფლიო ომის შემდეგ.

Adenauer-Ära («Ⴀდენაუერის ერა») – Ⴂერმანიის ისტორიის პერიოდი (1949—1963 წწ.), როდესაც მთავრობის სათავეში იდგა Ⴉონრად Ⴀდენაუერი.

Adidas AG («ႠႣႨႣႠႱ ႠႢ») (ფირმის დამაარსებელის სახელიდან Adi Dassler) – 1920 წ. დაარსებული სამრეწველო კომპანია, რომელიც უშვებს სპორტულ ტანსაცმელს, ფეხსაცმელს, ინვენტარს; აქვს 8 საწარმო Ⴂერმანიაში და 25 ფირმა მსოფლიოს სხვადავხსა ქვეყანაში.

Adler («Ⴀდლერ») – საბეჭდი მანქანის მარკა, რომელიც გამოდიოდა ქ. Ⴋაჲნის Ⴔრანკფურტში.

Adler-Werke («Ⴀდლერ-ვერკე») – საბეჭდი მანქანების ქარხანა, დაარსებული 1880 წ. ქ. Ⴋაჲნის Ⴔრანკფურტში; 90—ან წლებში შეუერთდა ფირმა Triumph—ს.

Admiral (ადმირალი) – უმაღლესი წოდება Ⴁუნდესვერის Ⴑაზღვაო Ⴛალებში.

Admiralapotheker (ადმირალ—ფარმაცეფტი) – ადმირალის წოდება Ⴁუნდესვერის Ⴑამედიცინო—სანიტარულ Ⴑამსახურში; შეესაბამება ფლოტილიის ადმირალის წოდებას.

Admiralarzt (ადმირალ—ექიმი) – ადმირალის წოდება Ⴁუნდესვერის Ⴑამედიცინო—სანიტარულ Ⴑამსახურში; შეესაბამება ფლოტილიის ადმირალის წოდებას.

Admiraloberstabsarzt (ადმირალ—უფროსი შტაბს—ექიმი) – ადმირალის წოდება Ⴁუნდესვერის Ⴑამედიცინო—სანიტარულ Ⴑამსახურში; შეესაბამება ვიცე—ადმირალის წოდებას.

Admiralstabsarzt (ადმირალ—შტაბს—ექიმი) – ადმირალის წოდება Ⴁუნდესვერის Ⴑამედიცინო—სანიტარულ Ⴑამსახურში; შეესაბამება კონტრ—ადმირალის წოდებას.

ADN (სააგენტო ႠႣႬ) – იხ. Allgemeiner Deutscher Nachrichtendienst.

Advent (ადვენტი) – საშობაო დღესასწაულის წინა დრო, რომელიც იწყება 26 ნოემბრის შემდეგ პირველ კვირას და გრძელდება 4 კვირა Ⴘობამდე; დღესასწაულის მოახლოვებისას ადვენტის ყოველი შემდეგი კვირის მნიშვნელობა და ფასეულობა იზრდება.

Adventkranz (წინასაშობაო გვირგვინი) – გვირგვინი ნაძვის ხის ტოტებისგან ოთხი სანთლით, რომელსაც დგავენ მაგიდაზე ან ჰკიდებენ სახლის შესასვლელს ზემოთ.

Adventskalender – წინასაშობაო საბავშვო კალენდარი, რომელზედაც ყოველ დღე, დაწყებული 1 დეკემბრიდან, იხსნება თითო სარკმელი; ღია სარკმელში ბავშვი ხედავს საჩუქარს, რომლის მიღებაც მას სურს.

AEG (ႠႤႢ) – იხ. Allgemeine Elektricitäts-Gesellschaft.

AEG-Telefunken («ႠႤႢ—Ⴒელეფუნკენი») – იხ. Allgemeine Elektricitäts-Gesellschaft АEG-Тelefunken.

AGF – იხ. Arbeitsgemeinschaft der Großforschungseinrichtungen.

Agfa / AGFA («Ⴀგფა» / «ႠႢႴႠ») – იხ. Aktiengesellschaft für Anilin-produktion.

Agfa AG («Ⴀგფა ႠႢ») – 1956 წ. ქ. Ⴊევერკუზენში დაარსებული ფოტო— და კინომასალების წარმოების უდიდესი ფირმა; 1964 წელს გაერთიანდა ბელგიურ კონცერნ « Ⴂეფერტ» -თან.

Agfa-Gevaert AG («Ⴀგფა—Ⴂეფერტ ႠႢ») – ფოტო— და კინომასალების წარმოების გერმანულ—ბელგიური კონცერნი; წარმოიშვა 1964 წ. გერმანულ ფირმა «Ⴀგფა ႠႢ» და ბელგიურ კონცერნ « Ⴂეფერტის» გაერთიანების შედეგად.

Ahlen LR («Ⴀლენ ႪႰ») – Ⴁუნდესლიგის მეორე დივიზიონის საფეხბურთო კლუბი.

Aim – მთის ალპიური საძოვარი.

Akademiker – უმაღლესი საუნივერსიტეტო განათლების მქონე ადამიანი.

Akademischer Beifall (აკადემიური ტაშის დაკვრა) – სდუდენტების მიერ მოხრილი თითებით მაგიდაზე კაკუნი ლექციის, პროფესორის გამოსვლის ან მეცნიერული მოხსენების მოწონების ნიშნად.

Aktiengesellschaft für Anilinpro-duktion (Agfa) («Ⴀქციონგეზელშაფტ ფიჲრ ანილინპროდუქციონ» («Ⴀგფა») – 1883 წ. დაარსებული ანილინის პროდუქციის წარმოების აქციონერული საზოგადოება; 1925—1945 წწ. «ႨႢ Ⴔარბენინდუსტრი ႠႢ» —ს შემადგენლობაში; 1956 წ. დაარსდა ხელახლად სახელწოდებით «Ⴀგფა ႠႢ».

Aktivisten der ersten Stunde («პირველი საათის აქტივისტები») – Ⴂერმანიის ოკუპაციის საბჭოთა ზონაში ნაცისტური რეჟიმის შედეგების აღმოფხვრის და ნორმალური ცხოვრების აღდგენის ინიციატორები ომის დამთავრების შემდეგ პირველ დღეებში.

Albertinum (Ⴀლბერტინუმი) – მუზეუმი ქ. Ⴃრეზდენში, რომელიც ატარებს მისი დამაარსებლის, Ⴑაქსონიის მეფის Ⴀლბერტ Ⴑაქსონელის სახელს; მუზეუმის შენობა აგებულია 1884—1887 წწ.; Ⴀხალი ოსტატების გალერეაში წარმოდგენილია 19—20 სს. ფერწერა.

Alemannia Aachen TSV («Ⴀლემანია Ⴀახენ ႲႱႴ») – Ⴁუნდესლიგის მეორე დივიზიონის საფეხბურთო კლუბი.

Alex m (Ⴀლექსი) – Ⴁერლინის მოედნის Ⴀლექსანდერპლატცის ზოგადსახმარი სახელწოდება.

Alexanderplatz, სალ. Alex (Ⴀლექსანდერპლატცი, Ⴀლექსი) – მოედანი Ⴁერლინის ცენტრში, რომელმაც მიიღო თავისი სახელწოდება 1805 წ. Ⴐუსეთის იმპერატოს Ⴀლექსანდრე I Ⴁერლინში ვიზიტის შედეგად.

Alexander-von-Humboldt-Stiftung (Ⴀლექსანდერ ფონ Ⴠუმბოლდტის ფონდი) – ფონდი, შექმნილი Ⴂერმანიაში უცხოელი მეცნიერების და გერმანელების საზღვარგარეთ ყოფნის ორგანიზაციის მიზნით, დაფინანსებული «Ⴂერმანული მეცნიერების ფონდების დამაარსებლების კავშირის» მიერ; სახელდებულია ბუნებისმეტყველ Ⴀლექსანდერ ფონ Ⴠუმბოლდტის სახელით.

Aller (Ⴀლერი) – მდინარე Ⴂერმანიაში, მდინარე Ⴅეზერის მარჯვენა შენაკადი.

Allerheiligen (Ⴗოვლადწმინდის Ⴃღე) – კათოლიკური დღესასწაული, Ⴜინაპრების ხსოვნის დღე; 1 ნოემბერი.

Allerseelen (Ⴗოვლადსულის Ⴃღე) – კათოლიკური დღესასწაული, Ⴂარდაცვლილების ხსოვნის დღე; 2 ან 3 ნოემბერი, თუ 2 ნოემბერი კვირა დღეა.

Allgäu (Ⴀლგოჲ) – მხარე Ⴁავარიის Ⴀლპებში Ⴁოდენის ტბის და მდინარე Ⴆეხს შორის; განვითარებულია სარძევე მეურნეობა, საფეიქრო მრეწველობა, ტურიზმი; ქალაქები Ⴈმენშტადტი, Ⴍბერსდორფი (სამთოკლიმატური კურორტი), Ⴆონტჰოფენი.

Allgäuer Alpen (Ⴀლგოჲს Ⴀლპები) – მთები Ⴂერმანიასა და Ⴀვსტრიაში.

Allgemeine Elektricitäts-Gesellschaft (AEG) («Ⴀლგემაჲნე ელექტრიციტეტს-გეზელშაფტ» / «Ⴄლექტრობის საყოველთაო საზოგადოება» (ႠႤႢ) – ერთერთი უმსხვილესი ელექტროტექნიკური კონცერნი, დაარსებული 1883 წ. Ⴁერლინში Ⴄმილ Ⴐატენაუს მიერ.

Allgemeine Elektricitäts-Gesell-schaft AEG-Telefunken («Ⴀლგემაჲნე ელექტრიციტეტს-გეზელშაფტ ႠႤႢ-Ⴒელეფუნკენ») – ერთერთი უმსხვილესი ელექტროტექნიკური კონცერნი (Ⴋაჲნის Ⴔრანკფურტი); შექმნილია 1968 წ. კონცერნების «ႠႤႢ» და «Ⴒელეფუნკენ ႢმბჀ» შეერთების შედეგად.

Allgemeine Nahrungs- und Genußmittelausstellung (ANUGA) (Ⴑამრეწველო საქონლის და გემოვნების მრეწველობის ნაწარმის საზოგადო გამოფენა (ႠႬႳႢႠ) – ყოველწლიური საერთაშორისო გამოფენა Ⴉჲოლნში.

Allgemeiner Deutscher Nachrichtendienst (ADN) (Ⴀლგემაჲნერ დოჲჩერ ნახრიხტენდინსტ (ႠႣႬ) – 1946 წ. Ⴀღმოსავლეთ Ⴁერლინში შექმნილი საინფორმაციო სააგენტო; 1990 წ. Ⴂერმანიის გაერთიანების შემდეგ მას შეუერთდა ႢႴႰ «Ⴃოჲჩერ დეპეშენ—დინსტ».

Allgemeiner Studentenausschuss (ASTA) (საერთო სტუდენტური კომიტეტი) – Ⴂერმანიის უმაღლესი სასწავლებლების სტუდენტური თვითმართველობის აღმასრულებელი ორგანო.

Alliierter Kontrollrat für Deutschland (Ⴑაკონტროლო საბჭო Ⴂერმანიაში) – უმაღლესი საკონტროლო ორგანო Ⴂერმანიისს საოკუპაციო ზონებში მის უპირობო კაპიტულჲაციის შემდეგ; შექმნილია Ⴁერლინში Ⴢალტის კონფერენციის გადაწყვეტილების თანახმად; შეწყვიტა მოქმედება 1948 წ. 20 მარტს.

Allianz Arena (Ⴀლიანც—Ⴀრენა) – საფეხბურთო კლუბ «Ⴁაჲერნ Ⴋჲუნხენის» სტადიონი. Ⴀშენებულია 2008 წ.

Alpen (Ⴀლპები) – სამთო სისტემა Ⴃასავლეთ Ⴄვროპაში (Ⴘვეჲცარია, Ⴀვსტრია, Ⴂერმანია, Ⴈტალია).

Alpenvortand (Ⴀლპებისწინი) – ქედები, რომლებიც გარს ერტყმის Ⴀლპების მთის მასივებს (Ⴘვეჲცარია, Ⴀვსტრია, Ⴂერმანია).

Alpha-Jet («Ⴀლფა—ჯეტი») – ბუნდესვერის შეიარაღებაში მყოფი ტაქტიკური მხარდაჭერის თვითმფრინავის სახელწოდება; საავიაციო კონცერნ «Ⴃორნჲე ႢმბჀ» —ს წარმოება.

Alte Fritz (Ⴁებერი Ⴔრიცი) – Ⴎრუსიის მეფის Ⴔრიდრიხ II მეტსახელი.

Alte Mainbrucke (Ⴛველი ხიდი Ⴋაჲნზე) – ქ. Ⴅჲურცბურგის ერთერთი ყველაზე ძველი ხიდი, რომელიც აერთებს ციხესიმაგრეს ქალაქის ცანტრთან; აშენებულია 8 ს., თანამედროვე სახე კი მიიღო 18—19 სს.; ხიდის გასწვრივ დგას წმინდანების ქანდაკებები ბაროკოს სტილში.

Altenburg (Ⴀლტენბურგი) – ქალაქი Ⴒჲურინგიაში; 48 ათასი მაცხოვრებელი; ცნობილია სათამაშო კარტების წარმოებით და მათი Ⴋუზეუმით.

Alte Ореr («Ⴛველი ოპერა») – თეატრი Ⴋაჲნის Ⴔრანკფურტში; შენობა ნეორენესანსის სტილში; ამჟამად მასში ტარდება კონგრესები.

Alte Pinakothek (Ⴛველი Ⴎინაკოთეკა) – მხატვრული მუზეუმი Ⴋჲუნხენში; შენობა ვენეციური რენესანსის სტილში აშენებულია არქიტექტორ Ⴊეო ფონ Ⴉლენცის პროექტით; მასში ინახება 1400 მხატვრის 9000 სურათი, შაქმნილი მე—18 საუკუნემდე; მათ შორის არის Ⴊეონარდო და Ⴅინჩის «Ⴋადონა ჩვილით», Ⴀლბრეხტ Ⴀლტდორფერის «Ⴀლექსანდრე Ⴋაკედონელის ბრძოლა Ⴃარიოსთან», იტალიელი ოსტატების ტილოები.

Alter Gottfried (ბებერი Ⴂოტფრიდი) – ხალათი ან სახლის კაბა სტუდენტურ ჟარგონზე.

Altes Museum (Ⴛველი მუზეუმი) – შენობა Ⴁერლინში «Ⴋუზეუმების კუნძულზე» (Museumsinsel), აშენებული 1825—1830 წწ. არქიტექტორ Ⴉ. Ⴔ. Ⴘინკელის პროექტით და აღდგენილი 1966 წ.; მასში განთავსებულია Ⴄროვნული გალერეა.

Altes Rathaus («Ⴀლტეს Ⴐატჰაუსი») – ძველი რატუშა, ქ. Ⴊაჲფციგის ხუროთმოძღვრების ძეგლი.

Altes Residenztheater («Ⴀლტეს რეზიდენცტეატერ») – თეატრი Ⴋჲუნხენში სხვადასხვაგვარი რეპერტუარით; მასში იმართება კამერული მუსიკის კონცერტები.

Altmark (Ⴀლტმარკი) – გეოგრაფიული წერტილი Ⴑაქსონია—Ⴀნჰალტის მხარეში.

Altstadt (ალტშტადტი) – ქალაქის ძველი ნაწილის სახელწოდება.

Altstadthofbühne («Ⴀლტშტადტჰოფბჲუნე») – თეატრი Ⴌჲურნბერგში სხვადასხვაგვარი პროგპრამებით: კაბარე და კომედია, პანთომიმა და როკ მუსიკის კონცერტები.

Ami m («ამი») – ამერიკელების ხუმრობით—უპატივცემულო სახელწოდება მეორე მსოფლიო ომის და მას შემდეგ პერიოდში.

Amiga-Platte (ფირფიტა «Ⴀმიგა») – სერიიდან «საესტრადო მუსიკა» ყოფილ ႢႣႰში.

Ammersee (Ⴀმერის ტბა) – ტბა Ⴁავარიაში.

Amrum (Ⴀმრუმი) – კუნძული Ⴂერმანიაში, ერთერთი Ⴙრდილო—Ⴔრიზული კუნძულებიდან.

Amt Blank (Ⴁლანკის უწყება) – 1950 წ-ან ამზადებდა ბუნდესვერის შექმნას ႢႴႰ; 1955 წ. გარდაიქმნა Ⴇავდაცვის სამინისტროდ; ატარებდა მისი ხელმძღვანელის, ბუნდესტაგის დეპუტატის Ⴒ. Ⴁლანკის სახელს.

Amtsgehilfe (ამტსგეჰილფე) – დაბალჩინოსნების ერთერთი კატეგორია Ⴂერმანიში.

Amtsgericht – დაბალი ინსტანციის ადმინისტრაციული სასამართლო.

Amtsmeister m (ამტსმაჲტერი) – დაბალჩინოსნების ერთერთი კატეგორია Ⴂერმანიში.

Andachtsbild (Ⴀნდახტსბილდი) – Ⴑახარების სჲუჟეტზე შექმნილი სურათი ან ქანდაკება, რომელიც ჰქმნის სამლოცველო განწყობას.

Andreasfest (Ⴜმინდა Ⴀნდრეასის დღესასწაული) – რელიგიური და სახალხო დღესასწაული; კართოფილის მოსავლის აღების ბოლო დღე (30 ნოემბერი).

Ansbach 09 SpVgg («Ⴀნსბახ 09 ႱპႴგგ») – საფერბურთო კლუბი; დაარსებულია 1909 წ.

Antikensammlungen (Ⴀნტიკური კოლექციები Ⴋჲუნხენში) – ბერძნული ლარნაკები, ანტიკური ქანდაკება, ოქროს სამკაულები, მინა, ეტრუსკების ხელოვნება.

Anhalt (Ⴀნჰალტი) – 1. ადგილის ისტორიული სახელწოდება Ⴑაქსონია—Ⴀნჰალტის მხარეში; 2. ფედერალურ მხარე Ⴑაქსონია—Ⴀნჰალტის ნაწილი.

Anhalter: per Anhalter reisen («ხელის აწევა») – მგზავრობა თანმიმავალი მანქანით; ასოციაციით უკავშირდება Ⴁერლინის ყოფილი Ⴀნჰალტის სადგურის სახელწოდებას.

Antifaschistischer Schutzwall (ანტიფაშისტური დამცველი ჯებირი) – 1961 წლის 13 აგვისტოს Ⴃასავლეთ Ⴁერლინსა და ყოფილ ႢႣႰ დედაქალაქს შორის აგებული ბეტონის კედლის პროპაგანდისტული სახელწოდება; ყოფდა ქალაქს ორ ნაწილად; დაეცა 1989 წ. შემოდგომაზე.

Antifaschulen (ანტიფაშისტური სკოლები) – გერმანელი ოფიცრების და ჯარისკაცების ხელახალი აღზრდის პოლიტიკური სკოლები სამხედრო ტყვეების საბჭოთა ბანაკებში, შექმნილი მე—2 Ⴋსოფლიო ომის და ომის შემდგმომ პერიოდში.

ANUGA (ႠႬႳႢႠ) – იხ. Аllgemeine Nahrungs- und Genufimittelausstellung.

Apfelhexe – გახეხილი ვაშლი ათქვეფილი ნაღებით.

Apolda (Ⴀპოლდა) – ქალაქი Ⴒჲურინგიის მხარეში; 26 000 მაცხოვრებელი; ცნობილია ნაქსოვი ნაწარმის წარმოებით და აგრეთვე ზარების სარეწით, რისთვისაც მიიღო სახელწოდება «Glockenstadt Apolda».

Apotheke – აფთიაქი.

Aral AG («Ⴀრალ ႠႢ») – ბენზინის და ნავთობპროდუქტების გასაღების კომპანია; დაარსებულია 1924 წ. ქ. Ⴁოხუმში.

Arbeiterjugend («Ⴀრბაჲტერჲუგენდ») – ჟურნალი, Ⴂერმანიის სოციალისტური ახალგაზრდობის «Ⴘევარდნების» ბეჭდვითი ორგანო.

Arbeiter-Samariter Bund (ASB) (Ⴋუშათა სამარიტული კავშირი) – მუშების საქველმოქმედო ორგანიზაცია; სახელწოდება წარმოიშვა ბიბლიური სამარიტელებისგან, რომლებიც გამოირჩეოდნენ დიდი გულმოწყალეობით.

Arbeiterwohlfahrt (AWO) (Ⴋუშათა საქველმოქმედო საზოგადოება) – მუშების საქველმოქმედო ორგანიზაცია Ⴂერმანიაში, დაარსებული 1918 წ.

Arbeitsamt (შრომის ბირჟა) – სახელმწიფო დაწესებულება, რომელიც ახორციელებს შუამავლობით ოპერაციებს შრომის ბაზარზე.

Arbeitsgemeinschaft der Evangelischen Jugend Deutschlands (Ⴂერმანიის ევანგელიკური ახალგაზრდობის გაერთიანება) – ევანგელიკური ახალგაზრდული ორგანიზაცია, რომელიც შედის Ⴂერმანული ახალგაზრდების ორგანიზაციების ფედერალურ გაერთიანებაში.

Arbeitsgemeinschaft der Großforschungseinrichtungen (AGF) (Ⴂრძელვადიანი მეცნიერული კვლევების გაერთიანება) – ორგანიზაცია, რომელიც უწევს კოორდინაციას 13 მეცნიერული ცენტრის საქმიანობას.

Arbeitegemeinschaft der Rundfunkanstehen Deutschlands (ARD) (Ⴂერმანიის რადიომაუწყებლობის სტუდიების სამუშაო გაერთიანება) – ტელე— და რადიომაუწყებლობის სამხარეო სტუდიების საკოორდინაციო ორგანო; ხშირად უძახიან «Ⴂერმანულ ტელევიზიას» ან «Ⴎირველ პროგრამას».

Arbeitsgemeinschaft selbstandiger Unternehmer (ASU) (Ⴃამოუკიდებელი მეწარმეების გაერთიანება) – თავისთავადი მეწარმეების კავშირი, დაარსებული 1949 წ. Ⴁონში წარმოების და ვაჭრობის ლიბერალიზაციის ხელშესაწყობად; აერთიანებს 5500 წევრს.

Arbeitsgericht (შრომის დავის სასამართლო) – 1. შრომის დავის სასამართლოების განზოგადებული სახელწოდება; 2. შრომის დავის დაბალი ინსტანციის სასამართლო.

ARD (შემოკ. Arbeitsgemeinschaft der offentlichrechtlichen Rundfunkanstalten Deutschlands) ႠႰႣ (Ⴂერმანიის საჯარო—უფლებრივი ტელერადიოსადგურების სამუშაო გაერთიანება) – Ⴎირველი გერმანული ტელევიზია; Ⴂერმანიის ტელევიზიის ერთერთი პროგრამის სახედწოდება; გაერთიანებაში ურთიერთმოქმედებენ სამხარეო სტუდიები; ႠႰႣ მიიღება Ⴂერმანიის მთელ ტერიტორიაზე.

Arena AufSchalke («Ⴀრენა ႠუფႸალკე») – Ⴁუნდესლიგის უმაღლესი დივიზიონის გუნდის «Ⴘალკე 04» საფეხბურთო სტადიონი.

Arkona (Ⴀრკონა) – კონცხი კუნძულ Ⴐჲუგენის ჩრდილოეთში.

Arme Ritter («ღარიბი რაინდი») – რძეში ამოვლებული, შემწვარი, შაქრის ფხვნილით და დარიჩინით მოყრილი თეთრი პურის ნაჭრეები.

Armenhaus Sachsens (Ⴑაქსონიის ღარიბების თავშესაფარი) – ქ. Ⴞემნიცის ხატოვანი სახელწოდება, რომელშიც აისახა მე—19 ს. საფეიქრო ფაბრიკების მუშების გაჭირვებული მდგომარეობა.

Arminia Bielefeld DSC («Ⴀრმინია Ⴁილეფელდი ႣႱႩ») – Ⴁუნდესლიგის უმაღლესი დივიზიონის საფეხბურთო კლუბი.

Arminius-Denkmal (Ⴀრმინიუსის ძეგლი) – აგებულია 1838—1875 წწ. ქ. Ⴃეტმოლდის მახლობლად (Ⴙრდილოეთ Ⴐაჲნი—Ⴅესტფალიის მხარე).

Arnsberg (Ⴀრნსბერგი) – ქალაქი Ⴙრდილოეთ Ⴐაჲნი—Ⴅესტფალიის მხარეში; 22 ათასი მაცხოვრებელი; კლიმატური კურორტი.

Art-cologne («Ⴀრტ-კოლონი») – სახვითი ხელოვნების საერთაშორისო გამოფენა Ⴙრდილოეთ Ⴐაჲნ—Ⴅესტფალიის ქალაქ Ⴉჲოლნში.

Artillerietruppe (არტილერიის ნაწილები) – Ⴁუნდესვერის Ⴑახმელეთო Ⴟარების ნაწილები.

ASB — იხ. Arbeiter-Samariter Bund.

Asamkirche (Ⴀზამკირხე) – ეკლესია Ⴋჲუნხენში, აშენებული მე—18 ს. პირველ ნახევარში როკოკოს სტილში; ბაროკოს ოსტატების ძმები Ⴀზამების საჩუქარი ქალაქს; ცნობილია თავისი ფრესკებით.

Aschermittwoch (ფერფლოვანი ოთხშაბათი) – Ⴃიდ მარხვის პირველი კვირის ოთხშაბათი, 40-დღიანი მარხვის დასაწყისი, რომელიც გრძელდება Ⴀღდგომამდე.

Aschkuchen – იხ. Napfкuchen.

AStA – იხ. Allgemeiner Studentenаusschuss.

Atlas Delmehorst («Ⴀტლას Ⴃელმეხორსტი») – საფეხბურთო კლუბი.

Audi («Ⴀუდი») – კონცერნ «Ⴀუტოუნიონ ႠႢს» მსუბუქი მანქანა.

Audi-Werke AG («Ⴀუდი—ვერკე ႠႢ») – საავტომობილო ფირმა, დაარსებული Ⴀ. Ⴞორხის მიერ ქ. Ⴚვიკაუში 1910 წ. მას შემდეგ, რაც მისმა ძველმა ფირმამ «Ⴀუგუსტ Ⴞორხ უნდ Ⴉº მოტორენვერკემ» განიცადა კომერციული წარუმატებლობა; ახალი სახელწოდება Audi ლათინურად ნიშნავს იმასვე, რაც გერმანული Horch, ე. ი. «ისმინე»; 1932 წ. შევიდა კონცერნ «Ⴀუტოუნიონ ႠႢს» შემადგენლობაში.

Auerbachs Keller («Ⴀუერბახსკელერი») – ძველისძველი ღვინის სარდაფი Ⴊაჲფციგში, რომელსაც გადმოცემით ინახულებდნენ Ⴔაუსტი და Ⴋეფისტოფელი.

Aufbaugymnasium (მოსამზადებელი გიმნაზია) – იძლევა იმ საგნების შესწავლის შესაძლებლობას, რომლებიც არ შედიოდნენ წინა სასწავლო პროგრამაში და რომლების შესწავლა საჭიროა სრული საშუალო განათლების მისაღებად.

Aufbauschule (ზედნაშენი სკოლა) – ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლა (1964 შლამდე) სახალხო სკოლების მოწაფეების მოსამზადებლად სიმწიფის ადესტატის გამოცდების ჩასაბარებლად.

Augsburg (Ⴀუგსბურგი) – ქალაქი Ⴁავარიაში; დაარსებულია ახ. წ. 14 წ.; 247 ათასი მაცხოვრებელი; მანქანათმშენებლობის, საფეიქრო და ელექტროტექნიკური მრეწველობის ცენტრი.

Augsburger Allgemeine («Ⴀუგსბურგერ Ⴀლგემაჲნე») – ყოველდღიური გაზეთი, გამომავალი ქ. Ⴀუგსბურგში ტირაჟით 366 ათასი ეგზემპლარი.

August Horch & Со Motoren-werke («Ⴀუგუსტ Ⴞორხ უნდ Ⴉº მოტორენვერკე») – იხ. Audi-Werke AG.

August Thyssen-Hütte AG («Ⴀუგუსტ Ⴒისენ-Ⴠჲუტე ႠႢ») – უმსხვილესი ფოლადსამსხმელი კონცერნი, დაარსებული 1889 წ. Ⴀ. Ⴒისენის მიერ ქ. Ⴃუჲსბურგში; 1973 წ. შემოიერთა კომპანია «Ⴐაჲშენტალ ႠႢ», 1977 წლიდან – «Thyssen AG».

Aula Palatina («Ⴀულა Ⴎალატინა») – იმპერატორ Ⴉონსტანტინეს ბაზილიკა, ქ. Ⴒრირის ღირსშესანიშნაობა.

Aurich (Ⴀურიხი) – ქალაქი Ⴕვემო Ⴑაქსონიის მხარეში.

Aussiedler (გადმოსახლებული) – ოფიციალური სახელწოდება ეთნიკური გერმანელების, რომლებიც ბრუნდებიან Ⴂერმანიაში Ⴃამოუკიდებელი Ⴑახელმწიფოების Ⴇანამეგობრობის ქვეყნებიდან და Ⴀღმოსავლეთ Ⴄვროპიდან.

Autobahn (ავტობანი) – ჩქაროსნული გზატკეცილი ორმხრივი მრავალრიგიანი უგზაჯვარედინო მოძრაობით.

Automobilwerk Eisenach (AWE) (Ⴀჲზენახის საავტომობილო ქარხანა) – აშენებულია 1898 წ. Ⴒჲურინგიის მხარის ქ. Ⴀჲზენახში. Ⴗოფილ ႢႣႰ უშვებდა მსუბუქ მანქანებს «Ⴅარტბურგი»; 90-ნი წლების დასაწყისში შევიდა «Ⴀდამ Ⴍპელ ႠႢს» შემადგენლობაში.

Auto Union AG («Ⴀუტო—Ⴓნიონ ႠႢ») – საავტომობილო კონცერნი, შექმნილი 1932 წ. ფირმების «Ⴀუდი—ვერკე ႠႢ», «Ⴅანდერერ—ვერკე», «Ⴞორხ—ვერკე ႠႢ» და «ႣႩႥ—ვერკე ႠႢ» შეერთების შედეგად; უშვებდა მანქანებს «Ⴀუდი», «Ⴞორხ», «ႣႩႥ» და სხვ.

Auto Union GmbH («Ⴀუტო—Ⴓნიონ ႢმბჀ») – საავტომობილო კომპანია, დაარსებული 1949 წ. ქ. Ⴈნგოლშტადტში; 1959 წ. შევიდა კონცერნ «Ⴃაჲმლერ—Ⴁენც ႠႢ» შემადგენლობაში; 1965 წლიდან აქციების საკონტროლო პაკეტი ეკუთვნის «Ⴔოლკსვაგენვერკ ႠႢს».

AWO – იხ. Arbeiterwohlfahrt.

Axel Springer Verlag AG («Ⴀქსელ Ⴘპრინგერ Ⴔერლაგ ႠႢ») – საგაზეთო—საგამომცემლო კონცერნი, უდიდესი Ⴄვროპაში; დაარსებულია 1947 წ. Ⴠამბურგში Ⴀქსელ Ⴘპრინგერის მიერ; 1970 წლიდან გარდაიქმნა აქციონერულ საზოგადოებაში.