Czas nieprzewidziany

Отрывок из книги

Nasza rozmowa ma swoją prehistorię. Jej przygotowanie zaproponowali nam młodzi przedstawiciele ambitnie pomyślanego wydawnictwa, znajdującego się w początkowym stadium organizacji. Niestety, z tak zwanych przyczyn obiektywnych nie udało się tej oficyny utworzyć. Kiedy o tym – z opóźnieniem – się dowiedzieliśmy, mieliśmy już nagrane pierwsze fragmenty, postanowiliśmy więc naszą rozpoczętą pracę kontynuować. Jej wyniku, czyli książki, którą pozwalamy sobie P.T. Czytelnikom przedstawić, nie nazywamy – wbrew przyjętym zwyczajom – „wywiadem-rzeką”, jest to bowiem uporządkowana, ale swobodna rozmowa. Jej dominująca część nagrana została w roku 2016. To zaś, że udało nam się doprowadzić projekt, w który się zaangażowaliśmy, do końca, zawdzięczamy życzliwości kilku osób. Serdecznie dziękujemy:

– pani profesor Elżbiecie Kiślak, kierującej grantem poświęconym historii Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, za włączenie naszej pracy w jego obręb;

.....

Była to organizacja ideologiczna, wychowująca obywateli PRL-u. W przeciwieństwie do poprzednich organizacji młodzieżowych czy komunistycznych, masowa, wzorowana na radzieckim Komsomole, należała do niej prawie cała klasa. To była domena nudy, oczywiście odbywały się jakieś zebrania, niektóre dotyczące spraw uczniowskich, szkolnych, przede wszystkim instruujące ideologicznie. W mojej pamięci zachowało się zebranie związane z procesem węgierskiego przywódcy komunistycznego Lászla Rajka. Przyszedł jakiś działacz ZMP z pruszkowskiego zarządu miejskiego i opowiadał, jaki to straszny spisek przygotowano przeciwko socjalizmowi, mówił o wielkiej zbrodni i karze śmierci. Prelegent otworzył dyskusję, zapanowało milczenie. W pewnym momencie powiedział: no, jeśli nie ma dyskusji, to ja was będę pytać, czy dobrze zapamiętaliście i zrozumieliście to, o czym mówiłem. Wtedy jeden z kolegów, mocno zapyziały, który dojeżdżał do Pruszkowa z odległej wsi, poprosił bystrego kolegę: podpowiedz mi jakieś pytanie, to je zadam. Oczywiście, on chciał mieć pewność, że nie będzie wywołany do odpowiedzi. Usłyszał: zapytaj, jaką rolę w tym procesie odegrał Eryk Pryk? I on zapytał w swojej naiwności. Klasa wybuchła śmiechem, łącznie z tym instruktorem miejskim ZMP, który, muszę powiedzieć, postąpił rozsądnie; zrobiło się wesoło, więc zakończył zebranie i mieliśmy święty spokój.

W innych okolicznościach mogłaby się z tego sprawa zrobić.

.....