Читать книгу Panorama literatury francuskiej - Praca zbiorowa - Страница 2

Wstęp

Literatura francuska należy do najbogatszych, najstarszych i najciekawszych literatur europejskich. Od ponad tysiąca lat wyraża tęsknoty, nadzieje, aspiracje oraz opisuje problemy i obawy społeczeństw francuskojęzycznych. W średniowieczu teksty francuskie powstawały po obu stronach kanału La Manche – od czasów podboju Anglii przez Wilhelma Zdobywcę aż do toczącej się w XIV i XV wieku wojny stuletniej francuski był językiem oficjalnym na dworze angielskim. Dopiero długoletnie działania wojenne doprowadziły do rozdzielenia obu kultur.

Wojna zawsze jest czynnikiem modyfikującym: nie tylko literaturę piękną, ale też całe piśmiennictwo. Konflikty zbrojne zaburzają rytm funkcjonowania społeczeństwa, często w sposób bardzo dramatyczny, długofalowy i nieodwracalny. Potem następuje okres budowania nowej rzeczywistości – na gruzach starej. Ma to wymiar nie tylko fizyczny, namacalny, ale też duchowy oraz intelektualny. Niekiedy jest to proces łagodnych przeobrażeń, kiedy indziej rewolucyjnych i traumatycznych rekonstrukcji. Zawsze jednak następują zmiany sposobu myślenia, których konsekwencją są nowe formy ekspresji czy prądy literackie.

Piśmiennictwo danej epoki stanowi doskonałe i wierne odbicie zachodzących w niej przemian. Mogą one być opisane w sposób bezpośredni, jednak zdecydowanie częściej współczesny odbiorca musi umieć czytać między wierszami. Niniejsza monografia pomaga odczytać te powiązania – stanowi próbę wyodrębnienia najważniejszych momentów, w których skutkiem działań wojennych była we Francji ewolucja gatunku bądź narodziny nowego prądu literackiego. Jako punkt wyjścia przyjęto rozdzielenie kultury francuskiej i angielskiej, które nastąpiło w 1453 roku, po zakończeniu wojny stuletniej. W tym samym roku, choć nieco wcześniej, zakończył się inny jeszcze, niezwykle ważny konflikt zbrojny – Turcy zdobyli Konstantynopol. Średniowiecze ustąpiło miejsca renesansowi.

Nowe czasy – nowe wojny. W sześciu odsłonach, za każdym razem z innego okresu, omawiane są konflikty zbrojne i ich konsekwencje dla szeroko pojętego życia literackiego: wojny religijne, przystąpienie Francji do wojny trzydziestoletniej, Wielka Rewolucja Francuska, wojna francusko-pruska, I wojna światowa i wreszcie II wojna światowa oraz jej konsekwencje.

Piśmiennictwo nie funkcjonuje w próżni – punktowy przegląd pięciu ostatnich stuleci literatury francuskiej udowadnia to doskonale. Co więcej, ścisłe powiązanie literatury z uwarunkowaniami historycznymi, które towarzyszyły procesom twórczym, pozwala dostrzec nowy, niezbadany dotąd wymiar kultury francuskiej.