Читать книгу Bajki - Шарль Перро - Страница 3

Dawno, dawno temu żył sobie na świecie szczęśliwy wdowiec. Pogodził się już ze śmiercią żony. Bo czyż człowiek może zmienić swój los, swoje przeznaczenie? Na osłodę pozostała mu córka: śliczna, kochająca dziewczyna, o sercu ze szczerego złota. Mieszkali razem i dobrze im się wiodło. Córka – skrzętna i zapobiegliwa, prowadziła dom.

Wieczorami ojciec z córką wspólnie zasiadali do kolacji. W kominku wesoło igrał ogień, kładąc na ścianach wydłużone cienie. Pewnego razu przy kolacji córka powiedziała do ojca:

– Tatku, wiem, że mnie kochasz i dlatego nie chcesz się ożenić po raz drugi.

– Mówiliśmy już o tym, córeczko – przerwał jej ojciec.

– Tak, pamiętam, mówiliśmy już o tym. Ale ty zawsze odrzucałeś moje propozycje. Czyniłeś tak, bo mnie kochasz – ciągnęła córka.

– Kocham cię i ty mi wystarczysz – rzekł ojciec, zawstydzony tym wyznaniem.

– Nie, tatku, nie mogę stać na drodze twojego szczęścia. Jestem już dorosła i poradzę sobie. Zresztą na razie będę mieszkać z tobą i macochą – zapewniała gorliwie dziewczyna.

– Dobrze, przemyślę to jeszcze raz – zakończył rozmowę ojciec.

A myślał o tej sprawie od kilku miesięcy. Żyła bowiem w okolicy pewna wdowa, która przychylnym wzrokiem spoglądała na samotnego, przystojnego mężczyznę. Było jej ciężko, musiała utrzymywać jeszcze dwie córki, dlatego gorliwie rozglądała się za kandydatem na męża. Wdowiec nie był zbyt bogaty, ale nie był też i biedny. Poza tym w sąsiedztwie nie było innych mężczyzn do wzięcia, dlatego wdowa uznała, że należy doprowadzić sąsiada do ołtarza.

Z pomocą kumoszek udało jej się to osiągnąć. Kiedy zakończyły się uroczystości weselne, szara rzeczywistość odsłoniła swe nieciekawe oblicze. Wdowa wraz z dwiema córkami wprowadziła się do domu męża.

Wtedy okazało się, że jej córki to bardzo wygodne osoby. Leniwe, gnuśne, zapatrzone w siebie. Wymagały obsługi jak jakieś królewny. Ale w domu wdowca nie było służby. Rolę służącej zaczęła pełnić córka wdowca. Zmusiła ją do tego macocha. Biedny wdowiec – już przedtem cichy i małomówny – nie miał sił, aby przeciwstawić się żonie. Pozwolił, aby jego ukochana córka stała się popychadłem u macochy i jej dwóch leniwych córek.

Biedna dziewczyna nie skarżyła się ojcu, aby nie wzbudzać w nim wyrzutów sumienia. Zaś macocha i jej córki prześcigały się w wydawaniu rozkazów dziewczynie.

Skąpa macocha nie przyjęła służącej. Uznała, że pasierbica nadaje się do tego, aby pracować w domu i gospodarstwie. Zlecała jej prace, które były dla dziewczyny za ciężkie i z mściwą satysfakcją patrzyła jak ślicznotka niszczy sobie zdrowie i urodę.

– Wyszoruj schody, a żywo, leniu! – wymyślała jej macocha.

Ledwie dziewczyna zebrała wodę i wyżęła ścierkę, padała następna komenda:

– Biegnij na podwórko i narąb drewna na podpałkę! – krzyczała córka wdowy, której od lenistwa i bezczynności zrobiło się zimno.

I biedna sierota z rękami mokrymi od mycia schodów wychodziła na mróz, bacząc, aby siekiera do rąbania drew nie wysunęła jej się ze zgrabiałych dłoni.

Dziewczyna biegała, starając się wypełnić wszystkie polecenia córek wdowy. Nie miała chwili czasu dla siebie.

Dlatego często chodziła brudna i umorusana, przysiadając u kuchennego paleniska dla chwili odpoczynku.

Złośliwe przyrodnie siostry nazwały ją Kopciuszkiem i zadowolone z siebie dalej prześcigały się w wydawaniu poleceń.

– Kopciuszku, przynieś mi grzebyk i lusterko, ale już! – wołała starsza.

– Kopciuszku, nagrzej mi wody i przygotuj kąpiel! – wtórowała młodsza.

Biedna dziewczyna uwijała się jak mogła, bo rozkazy padały bez przerwy.

– Kopciuszku, wyprasuj mi atłasową wstążkę do włosów i bluzkę z gipiury! – dysponowała jedna.

– Kopciuszku, nie marudź tak, rusz się szybciej i wyczyść mi odświętne trzewiczki! – niecierpliwiła się druga.

Dziewczyna z zazdrością patrzyła, jak córki wdowy cały dzień myślały tylko o swoim wyglądzie i strojach. Ale zarówno ich starania, jak i praca Kopciuszka na niewiele się zdały. Dziewczyny nie były urodziwe.

Kopciuszek zaś był piękną dziewczyną. Ale nie było to widoczne pod warstwą kurzu i sadzy, które pokrywały jej twarz i ręce. Bo czy służy dziewczęcej urodzie palenie w piecach, wymiatanie sadzy, noszenie drew z lasu i rąbanie ich siekierą? Na pewno nie.

Kopciuszek widząc kosmetyki swych przyrodnich sióstr, ich koronkowe stroje i wytworną biżuterię, także tęsknił niekiedy za wielkim światem. Wyglądał sobie wtedy przez okno i widział wzgórze. Na nim stał okazały królewski zamek wsparty na marmurowych kolumnach i ozdobiony attykami. Poniżej zamku, w zacisznej kotlinie wśród sadów i ogrodów stały małe, ale schludne i przytulne domki.

W jednym z nich mieszkała chrzestna matka Kopciuszka. Była to dobra wróżka. Prowadziła dobre, szczęśliwe życie, nie dbając o bogactwo i ciesząc się z tego, co ma.

Często śpiewała sobie:

Pewnego razu do chaty wdowy doszła wiadomość, że w królewskim zamku odbędzie się wielki bal. Miały przybyć wszystkie panny, nie tylko królewny, aby królewicz wybrał sobie spośród nich żonę.

Córki wdowy wiadomość ta zelektryzowała. Były to dziewczyny leniwe i egoistyczne, ale nie były głupie. Wiedziały, że nie są pięknościami, umiały bowiem spojrzeć na siebie krytycznie.

– Matko, dlaczego ja jestem piegowata i zezowata? – westchnęła pierwsza.

– Córeczko, piegi znikną pod kremem, a lekki zez jest kokieteryjny i dodaje urody – pocieszała ją matka.

– A ja, ilekroć spojrzę w lustro, widzę tam tylko mój wielki nos – skarżyła się druga.

– Co ty wygadujesz, jesteś piękna jak kwiatuszek i słodka jak cukiereczek – macocha lała miód na serce swej ulubienicy.

Kochała swe córki i rada im była nieba przychylić. Ale i ona – choć zaślepiona miłością – widziała, że są one brzydsze są od Kopciuszka. Macocha zdenerwowała się na pasierbicę. Postanowiła schować jej mydło.

– Jeśli nie będzie zmywać z siebie tej sadzy, na pewno zbrzydnie. Musi też więcej pracować, za często spogląda w okno – pomyślała mściwa macocha. Zaraz też zawołała dziewczynę i rzekła:

– Moje córki idą na bal. Musisz w ciągu dwóch dni uszyć im nowe suknie.

– Ja chcę czerwoną suknię z trenem! – wykrzyknęła starsza.

– Mnie najładniej jest w szafirowym. Uszyj mi natychmiast szafirową suknię z koronkowym karczkiem! – domagała się młodsza.

Biedna pasierbica dwa dni i dwie noce szyła, poprawiała, dopasowywała i wysłuchiwała pretensji i grymasów. Suknie były gotowe, a biedny Kopciuszek padał z nóg i spał na stojąco.

– Kopciuszku, dlaczego jesteś taki niemrawy? Pośpiesz się i zrób nam piękne i twarzowe fryzury – zażądały siostry.

Dziewczyna przetarła oczy i wzięła się do pracy. Stojąc przed kryształowym lustrem, porównywała swe odbicie z odbiciem przyrodnich sióstr.

– Nie mam pięknych strojów, ale jestem ładniejsza od nich. Gdybym miała choć jedną lepszą sukienczynę, też mogłabym pójść na bal do królewskiego zamku – marzyła po cichutku, czesząc siostry.

– Kopciuszku, kończ już nasze fryzury, bo musimy jeszcze poćwiczyć tańce – przynaglały siostry.

Wkrótce objęły się i zaczęły wirować.

– Nie depcz mi po palcach! – krzyknęła młodsza.

– To twoja wina, źle prowadzisz – odparowała starsza.

Kopciuszek, przyglądając się pląsaniu sióstr, ujął w dłonie miotłę i też spróbował zatańczyć. Siostry przyrodnie zauważyły, że porusza się lekko i z wdziękiem, i poprosiły na wyścigi:

– Ze mną zatańcz, Kopciuszku.

– Nie, najpierw ze mną, ja jestem zręczniejsza.

Kopciuszek zatańczył z jedną i z drugą, i zasmucił się jeszcze bardziej.

– Ach, jaka szkoda, że ja nie będę na balu. Tak dawno nie tańczyłam. Dziw bierze, że jeszcze nie zapomniałam, jak to się robi.

– O czym tak myślisz, Kopciuszku? – zapytały siostry.

– O balu na zamku – odpowiedziała szczerze dziewczyna.

– O ludzie, trzymajcie mnie, bo pęknę ze śmiechu. Kopciuszek w brudnej sukience i w dziurawych butach na królewskim balu – szydziła starsza siostra.

Kopciuszek wyjątkowo się zbuntował. Widział swą ładną buzię w lustrze i przypomniał sobie taneczne kroki. Poczuł się pewniej i chciał powiedzieć kilka słów prawdy przyrodniej siostrze, ale właśnie zajechała kareta zaprzężona w cztery konie.

– Wsiadajcie, moje śliczne córeczki, bo się spóźnimy – ponaglała wdowa. Wkrótce powóz odjechał na królewski zamek.

Kopciuszek został sam, w ciemnej izbie, wśród zrobionego przez siostry nieporządku.

– Ach, jak to miło jechać tak na bal, w eleganckiej sukni. Potem znaleźć się w wielkiej złotej sali i tańczyć w ramionach wytwornych młodzieńców do białego rana… – rozmarzyła się biedna dziewczyna.

– Niedługo będziesz tańczyć – ozwał się wesoły głos.

– Kto tu jest? Nikogo nie widzę – przestraszyła się dziewczyna.

– To ja, twoja chrzestna matka, dobra wróżka – powiedział niespodziewany gość. – Słyszałam, moja panno, że chciałabyś pojechać na bal… – dodała wróżka.

– Ach, nie dodawaj mi żalu, chrzestna matko. Widzisz przecie, że mam na sobie zniszczoną sukienkę i dziurawe buciki.

– Nic się nie martw. Od czego masz dobrą wróżkę i matkę chrzestną w jednej osobie?

Mówiąc to, pomachała czarodziejską różdżką. Kopciuszek poczuł radość, uwierzył, że nie wszystko stracone. Dobra wróżka zaśpiewała:

Biedna dziewczyna rozmarzyła się. Ale wróżka szybko przywołała ją do rzeczywistości.

– Oto czarodziejskie mydełko. Umyj się nim, a będziesz mieć alabastrową cerę – poradziła matka chrzestna.

Dziewczyna zręcznie wykonała toaletę, choć mydła nie miała od dawna. Zła macocha schowała je bowiem przed dziewczyną, aby nie przyćmiła urodą jej córek.

– A teraz włóż złocistą suknię i pantofelki z atłasu. A uwijaj się, bo już słychać turkot karety – ponaglała wróżka.

Kopciuszek już ubrany, spojrzał w lustro i nie uwierzył własnym oczom. W lustrzanej tafli ukazała się piękna nieznajoma. Czy to możliwe, aby ta piękna osoba przed kilkoma godzinami rąbała drewno i szorowała schody?

– Czy to dzieje się naprawdę, czy to sen jaki złoty? – spytała dziewczyna.

– Masz złocistą suknię i pantofelki, ale to nie sen złoty – szepnęła wzruszona wróżka. Wiedziała, że dziewczyna wiodła ciężkie życie, krzywdzona przez macochę i wykorzystywana przez przyrodnie siostry. I cieszyła się, że z pomocą czarodziejskiej różdżki przyda jej trochę radości.

– A teraz dam ci złoty pierścień i złoty szal i powiem coś ważnego: pamiętaj, musisz wyjść z balu przed północą. Inaczej wszystko przepadnie. Znikną złote stroje, a ty będziesz znów w pobrudzonej popiołem sukienczynie.

– Dobrze, wrócę przed północą, nie zapomnę – przyrzekła dziewczyna i już jej nie było.

Dobra wróżka krzyknęła jeszcze za odjeżdżającą karocą:

– Życzę ci miłej zabawy, Kopciuszku.

Ale Kopciuszek już tego nie słyszał. Rozgorączkowany, podniecony, podążał na swój pierwszy bal. Kareta mknęła co koń wyskoczy i nawet gwiazdy zdziwione pytały, kto to tak pędzi na bal. Kopciuszek zanucił w odpowiedzi:

– No, no – zaszeptały gwiazdy, rade, że i do biednej, wykorzystywanej przez macochę i przyrodnie siostry dziewczyny uśmiechnęło się w końcu szczęście.

Tymczasem kareta zajechała na dziedziniec. Kopciuszek lekko i z wdziękiem zeskoczył z jej stopni i eskortowany przez służbę zmierzał ku sali balowej.

– Cóż to za księżniczka przecudnej urody przyjechała na bal? – pytali się nawzajem dworacy.

– A może to królewna? Wszak porusza się tak majestatycznie – rzekł jeden z lokajów i poszedł zawiadomić królewicza.

Królewicz, zaciekawiony, wyszedł na spotkanie nieznajomej piękności.

– Kim jesteś, piękna dziewczyno? Skąd przybywasz? Czy jesteś córką któregoś z okolicznych władców? – królewicz zasypał Kopciuszka pytaniami.

– Nie jestem królewną ani księżniczką. Jestem twoją poddaną. I niech to ci, królewiczu, wystarczy. Swoje imię pragnę zachować w tajemnicy – rzekła rezolutnie, wcale nie speszona dziewczyna.

– Niech i tak będzie – zgodził się królewicz, nie odstępując nieznajomej. Ujął dziewczynę pod rękę i powiódł do balowej sali. Muzyka przestała grać i wszyscy w zachwycie spoglądali na Kopciuszka. Były wśród gości i córki wdowy – przyrodnie siostry dziewczyny. One także jej nie poznały.

– Cóż to za piękność? – pytały jedna drugą, coraz smutniejsze.

Ale ani one, ani nikt nie znał na to pytanie odpowiedzi. Inne panny na balu posmutniały. Wszak przy Kopciuszku nie miały żadnych szans. Na balu byli też inni kawalerowie młodzi i piękni, ale każda chciała tańczyć z królewiczem.

A nawet – kto wie – zostać potem jego żoną.

A królewicz tańczył tylko z Kopciuszkiem. I jak to przepowiedziała dobra wróżka, „utonął w blasku oczu” dziewczyny. Bawił ją rozmową, częstował wyszukanymi potrawami i napojami w kryształowych kielichach i nie opuszczał ani na moment.

Kopciuszek szczęśliwy i zadowolony zapomniał o upływającym czasie. Dopiero kiedy zegar wybił kwadrans przed północą, dziewczyna złożyła królewiczowi głęboki ukłon i wybiegła na dziedziniec, gdzie czekała kareta. Zanim ktokolwiek zdołał wybiec za piękną nieznajomą – odjechała.

Dworzanie znaleźli tylko jeden złoty pantofelek, który dziewczyna zgubiła na schodach. Oddali go królewiczowi.

Kopciuszek dotarł do domu, kiedy wybiła północ. Wtedy zniknęły złote stroje i dziewczyna – znów w ubogiej sukienczynie – znalazła się w swej izbie.

Niedługo wróciły z balu przyrodnie siostry.

– Kopciuszku, zdejm nam buty. Umieramy ze zmęczenia – rozkazały.

Dziewczyna, która przed chwilą królowała na balu, znów była upokarzaną służącą.

– Szybciej kocmołuchu, bo chcę się położyć spać! – złościła się starsza córka wdowy. A miała powody, aby się złościć. Wszak na balu cały czas podpierała ścianę. Ale czy Kopciuszek był winien brzydocie i brakowi wdzięku przyrodniej siostry? Nie był, ale teraz obie wyżywały się na nim za swe niepowodzenia na balu. Dziewczyna, pochlipując z cicha nuciła sobie na pociechę:

Wkrótce rozżalone siostry przyrodnie ułożyły się do snu w wygodnych łożach, pod puchowymi pierzynami. Kopciuszek zaś przycupnął na piecu, nakrywszy się starą derką. I śnił najpiękniejsze sny: o królewiczu, o balowej sali i o zachwycie wszystkich wokół. Obudziła go – jak i wszystkich domowników – trąbka królewskiego herolda, który przyjechawszy wczesnym rankiem, obwieszczał wszem i wobec:

Wszystkie panny w królestwie wymyły nóżki, ubrały najcieńsze jedwabne pończoszki i czekały na przybycie królewskich sług.

Rozpoczęło się wielkie przymierzanie. Ale zdawało się, że zakończy się ono fiaskiem. Na wszystkie dziewczęce stópki bucik był za mały. Królewicz martwił się, że piękna nieznajoma oszukała go, mówiąc, że jest jego poddaną. Ale nie wszystkie panny zmierzyły bucik! Przeto dworacy pocieszali królewicza, że pewnie w ostatniej grupie dziewcząt znajdzie się właścicielka pantofelka. Wkrótce mierzenie miało się ku końcowi. Słudzy przybyli do chaty wdowy.

– Czy mieszkają tu jakieś dziewczęta? – spytał sługa, trzymając w ręce złoty pantofelek.

– O tak, panie, dwie moje córki i pasierbica – odrzekła wdowa.

– Niech zatem przymierzą ten pantofelek, zgodnie z obwieszczeniem królewskiego herolda – polecił sługa.

Obie córki wyrwały się, chcąc pochwycić pantofelek.

– Spokojnie, moje panienki, bo uszkodzicie bucik – uspokajał je sługa.

– Niech najpierw zmierzy starsza córka – zaproponowała wdowa, której wstyd było, że jej pupilki nie umieją się zachować.

Dziewczyna, stękając i sapiąc, usiłowała wbić szeroką stopę w maleńki pantofelek. Niestety, na próżno.

– Teraz ty spróbuj, córeczko – rzekła wdowa, nie tracąc nadziei i zwracając się do młodszej córki.

Młodsza miała węższą stopę, toteż ucieszyła się, wetknąwszy palce do czubka bucika, ale bucik był za krótki.

Wdowa i jej córki posmutniały. Ale sługa, który zwykł dokładnie wypełniać królewskie rozkazy, przypomniał:

– Niech przymierzy jeszcze pantofelek pasierbica.

– O, to zbytek łaski dla takiego kocmołucha. Ona wymiata sadze, a nie gubi złotych pantofelków na balu.

– To rozkaz królewski – uciął dyskusję sługa.

Zawołano więc Kopciuszka. Dziewczyna weszła zawstydzona, w swej powszedniej, zniszczonej sukienczynie. Buty zdjęła już w sieni, wstydząc się, że są dziurawe.

Sługa podał jej złoty pantofelek. Dziewczyna, nie zważając na drwiące spojrzenia macochy i przyrodnich sióstr, wzięła bucik i bez trudu włożyła go na swą zgrabną, małą nóżkę. Pasował jak ulał. Wszyscy zaniemówili.

– Jak to, nasz Kopciuszek był na królewskim balu? – spytała macocha.

– To niemożliwe – dodały przemądrzałe przyrodnie siostry.

– Niekiedy dzieją się rzeczy trudne do uwierzenia – rzekł z filozoficznym spokojem sługa i nakazał Kopciuszkowi udać się na królewski zamek.

Dziewczyna milczała stropiona. Jak pójdzie na zamek w starej sukience? Ale wtedy w drzwiach zjawił się niespodziewany gość. Była to dobra wróżka i chrzestna matka Kopciuszka. Szybko dotknęła czarodziejską różdżką ramienia dziewczyny. I oto Kopciuszek stał już we wspaniałym złotym stroju, w jakim widziano go na balu.

Wróżka uściskała dziewczynę i rzekła na pożegnanie:

– Proszę do karety piękna dzieweczko, wszak tam królewicz się niecierpliwi – ponaglał sługa.

– Jeszcze tylko pożegnam się z siostrami i macochą – odparła dziewczyna, chcąc zaznaczyć, że jest dobrze wychowana.

– Przebacz nam, że tak cię dręczyłyśmy – prosiły zawstydzone córki wdowy.

– O, już o tym zapomniałam – zapewniła wielkodusznie przyszła żona królewicza.

Kiedy kareta wioząca Kopciuszka dotarła na zamek, wszyscy wyszli na powitanie pięknej narzeczonej. Zachwytom i hołdom nie było końca. Najszczęśliwszy był królewicz. Wkrótce odbył się ślub młodej pary. Kopciuszek szczęśliwy, rad był przychylić wszystkim nieba. Przeto sprowadził na zamek całą swą rodzinę. Wszyscy żyli długo i szczęśliwie.