Читать книгу Syzyfowe prace - Stefan Żeromski - Страница 10
Przypisy:
Оглавление1 baszłyk — kaptur z końcami do wiązania dokoła szyi, używany w wojsku rosyjskim.
2 bekiesza — długi, obszerny płaszcz podszyty futrem.
3 elkowy — zrobiony z futra tchórzy.
4 janczary — dzwonki przy końskiej uprzęży.
5 dźwiękły — dźwięknęły.
6 wchodowy — wejściowy.
7 dudy — płacze.
8 szpagateria — wódka.
9 dyscyplina — bat do wymierzania kary.
10 szlif — stopień oficerski.
11 samowar — urządzenie do przygotowywania herbaty.
12 lejbik — krótki wierzchni kaftanik.
13 pytel — rodzaj mąki.
14 ochędożnie — porządnie.
15 spancer (ang.) — krótki kaftan.
16 Pa russki umiejesz czitat’ (ros.) — umiesz czytać po rosyjsku.
17 chrestomatia — podręcznik szkolny z fragmentami tekstów literackich.
18 W szapkie zołota (...) drugoho (ros.) — stary rosyjski olbrzym w czapie z litego złota wypatrywał drugiego olbrzyma.
19 stichi (ros.) — wiersze.
20 diktowka (ros.) — dyktando.
21 imia suszczestwitielnoje (...) miestoimienije (ros.) — rzeczownik, przymiotnik, zaimek.
22 podleżaszczeje (...) priedłożenii (ros.) — podmiotem nazywamy przedmiot, o którym mówi się w zdaniu.
23 Priebłagij (...) błagodat’ (ros.) — Przenajświętszy Panie, ześlij nam łaskę; początek modlitwy porannej w ówczesnych szkołach rosyjskich.
24 symplak — nowicjusz.
25 ślabizok — sylabizowanie.
26 piat’ju (...) tridcat’ (ros.) — pięć razy sześć, trzydzieści.
27 pietuch (ros.) — kogut.
28 zadaczki (ros.) — zadania.
29 rozbiór etymologiczny i syntaktyczny — analiza wyrazów pod względem pochodzenia i funkcji w zdaniu.
30 kałkuł — rachunek.
31 sfaja (ros.) — kłoda.
32 jat’, je (ros.) — litery alfabetu rosyjskiego.
33 ekspens — koszt.
34 wiorsta — rosyjska miara długości (1066 m).
35 na skoro (ros.) — byle prędzej.
36 zdorowo rebiata (ros.) — jak się macie, dzieci.
38 przechodzowany — przechodzony; mocno zniszczony wskutek długiego używania.
39 belfer — pomocnik nauczyciela w żydowskiej szkole (chederze); dziś pot. iron. a. żart.: nauczyciel.
40 przeważny — przeważający.
41 zdrawia żełajem Waszemu Wysokorodiju (ros.) — życzymy zdrowia Waszej Wielmożności.
42 reparować — tu: przyjmować.
43 szest’diesiat tri (ros.) — sześćdziesiąt trzy.
44 pieriekliczka (ros.) — odczytywanie listy obecności.
45 „Druga książeczka” Kazimierza Promyka (1851–1908) — wprawki w czytaniu dla użytku dzieci wiejskich.
46 wot kak (ros.) — ot co.
47 cyrkularz — rozporządzenie.
48 Machlejd — marka piwa.
49 osypka — opłata w zbożu.
50 niedowolny — niezadowolony.
51 bechy — bachory.
52 ponimajesz (...) w zuby (ros.) — rozumiesz, chłopski parobasie (...) rozumiesz, chamskie nasienie (...) Masz w zęby.
53 Primarschule (niem.) — szkoła początkowa.
54 zwergl (niem.) — karzełek, krasnoludek.
55 pedel — woźny w zakładach naukowych.
56 ostanówki po subotach (ros. ostanowki po subbotam) — odsiadywanie kar z całego tygodnia w sobotę, po zakończeniu lekcji.
57 nacichać — dziś popr.: przycichać.
58 szuwaks — pasta do butów.
59 propinacja — prawo sprzedaży napojów alkoholowych; tu: karczma.
60 akcyźny — poborca podatkowy; por. akcyza.
61 zada corny kawy z czytryną — tu: nałoży zwiększony podatek.
62 Wam czewo? (ros.) — czego pan sobie życzy?
63 ryfa — cymbał (przezwisko).
64 wospreszcza ( z ros.) — zabrania się.
65 admonicja — upomnienie.
66 izwiestno (ros.) — wiadomo.
67 uczytieli (ros.) — nauczyciele.
68 etaż (ros.) — piętro.
69 udarenie (ros.) — akcent.
70 forsą — siłą, przemocą; por.: forsować.
71 adiu (popr. adieu – fr. ) — żegnaj, do widzenia.
72 wyszwarcowany — uczerniony.
73 negliż — swobodny strój domowy.
74 żardinierka — stojąca półka pokojowa na kwiaty doniczkowe.
75 gumno — w gospodarstwie wiejskim miejsce, gdzie młócono i przechowywano zboże (niekiedy też klepisko).
76 subiekcja — kłopot.
77 przywiślańcy — mieszkańcy „Kraju Nadwiślańskiego” (ros. Priwislinskij Kraj); o terytorium i mieszkańcach Królestwa Polskiego.
78 da-s, eto toczno (ros.) — tak, rzeczywiście.
79 gulon — mieszczanin.
80 preferans — rodzaj gry w karty.
81 syngielton — jedynak.
82 facecja — żart.
83 po faktorsku — w sposób właściwy pośrednikowi handlowemu.
84 gield — pieniądze.
85 huncwot — nicpoń, ladaco.
86 pchać się do fraka — zabiegać o posadę państwową w carskiej Rosji, gdzie każdy urzędnik państwowy średniego i wyższego stopnia u biurze musiał być we fraku.
87 ergo (łac.) — więc, a zatem.
88 pontyfikalnie — uroczyście.
89 uroki (ros.) — lekcje.
90 extemporale — ćwiczenie klasowe polegające na tłumaczeniu z jednego języka na drugi.
91 tombakowy — z metalu imitującego złoto, stopu miedzi, cynku i cyny.
92 verstand (niem.) — rozum.
93 finfa — dym puszczony komuś w nos.
94 kapcan — niezdara.
95 de facto (łac.) — w rzeczywistości.
96 frant — żartowniś.
97 poka (ros.) — póki.
98 zwonok (ros.) — dzwonek.
99 prawoje pleczo wpieriod (ros.) — komenda: prawe ramię naprzód.
100 przemiana — przerwa.
101 kapry — skoki.
102 podawać tył — cofać się.
103 Perispomenon (gr.) — przezwisko.
104 stajonko a. stajanie — większy obszar gruntu uprawnego.
105 rozwora — drąg łączący przednią i tylną część wozu.
106 pośledni — ostatni.
107 przymiot — pozytywna cecha charakteru lub właściwość czegoś.
108 na fest — mocno.
109 łabas — cap, chaps; chwycić.
110 na smugu — na łące.
111 trzunąć — skoczyć, runąć.
112 kleszczyny — drewniane, wygięte części uprzęży końskiej.
113 od przyciesi — od podwalin.
114 kraszuarka — spluwaczka, naczynie, do którego się pluło.
115 Symplicjusz — naiwny, prostaczek.
116 fagasować — podlizywać.
117 szynel — płaszcz o wojskowym kroju.
118 eto wy, otiec (ros.) — to wy, ojcze.
119 synchronistyczny — zawierający zestawienie współczesnych sobie wydarzeń.
120 paralelka — równoległa klasa w szkole.
121 miedziak — brązowy medal.
122 za usmirenje polskawo miatieża (ros.) — za stłumienie polskiego buntu.
123 ineksprymable — spodnie.
124 drumla — ludowy instrument muzyczny.
125 zaczinszczik (ros.) — podżegacz.
126 Zakon Boży — nauka religii w szkołach rosyjskich.
127 ekstra — gra w piłkę.
128 farys — człowiek mający wyższe aspiracje.
129 sorok (ros.) — czterdzieści.
130 feldfebel — stopień podoficerski, sierżant.
131 konsystujący — stacjonujący, przebywający.
132 wytrynić — usunąć, wydalić.
133 infamia (łac.) — hańba, niesława.
134 płań — szeroko rozlana, niegłęboka woda; kałuża.
135 na bałyku — na czworakach.
136 pasturka — pasterka.
137 szorc — zapaska, fartuch.
138 garus — zupa owocowa.
139 dym — gospodarstwo, domostwo, obejście.
140 ukaz (ros.) — rozporządzenie.
141 przemysł — spryt, zaradność.
142 obsita (...) peremti (łac) — cytat z Historii Liwiusza: „odzienie porosłe brudem, wyniszczone, blade i wyschłe ciało, wstrętne z wejrzenia”.
143 kryjomo — po kryjomu.
144 na bandos — na roboty sezonowe poza miejscem zamieszkania.
145 kotek śwarny — zwinny zajączek.
146 tylośny — wielki.
147 kobylica — kłoda.
148 jucha – krew.
149 kozuń — kozak.
150 na rsioku — na jodle, świerku.
151 sotnia — oddział złożony ze stu żołnierzy.
152 raubszyc — kłusownik.
153 bokser — metalowe okucie na dłoń używane w bójkach.
154 extra muros (łac.) — poza murami.
155 kohorta — zgraja.
156 kamerjunkier — niższy urzędnik dworski w Rosji carskiej.
157 predestynacja — przeznaczenie.
158 przemiana — przerwa; od ros. pieriemiena.
159 mandryl — gatunek małpy; tu: przezwisko.
160 optymaci — członkowie stronnictwa arystokratycznego w starożytnym Rzymie; tu: czcigodni obywatele miasta.
161 obligować — prosić o coś.
162 pince-nez (fr.) — okulary damskie osadzone na rączce i przykładane do oczu.
163 pijesa (ros.) — sztuka teatralna.
164 glanc — połysk.
165 Słowiesnost’ (ros.) — wypisy z literatury rosyjskiej.
166 lezesztyki — czytanki.
167 sopor — sok.
168 indagacja — wypytywanie.
169 niepomału — niemało, znacznie.
170 parantela — związki pokrewieństwa, powinowactwo.
171 werko — łóżko.
172 rataj — najemny robotnik folwarczny.
173 karbowy — nadzorca robót polowych na folwarku.
174 introdukcja — wstęp.
175 pauper (łac.) — chłopak, urwis.
176 chylośny — wielki.
177 na kondzie — na posadzie nauczyciela domowego.
178 skapieć — zmarnieć.
179 zdać na patent — uzyskać świadectwo ukończenia szkoły.
180 stygmat — ślad, piętno.
181 z takiego kamerdunu — takim tonem.
182 wo front (ros.) — na baczność.
183 kim (jidysz) — chodź, pójdź.
184 sugestyjny — dziś popr.: sugestywny.
185 con amore (wł.) — z zamiłowaniem.
186 pensum (łac.) — ćwiczenie szkolne.
187 wziąć na fundusz — zakpić z kogoś.
188 curiosa (łac.) — dziwactwa, osobliwości.
189 teorema — przenośnia: zadanie do rozwiązania.
190 adherent (łac.) — zwolennik.
191 byliny — średniowieczne ruskie poematy ludowe.
192 panslawizm — ruch polityczny w XIX w., dążący do zjednoczenia narodów słowiańskich.
193 monit — napomnienie, przestroga.
194 gwoli — dla, w celu.
195 audiatur et altera pars (łac.) — należy wysłuchać również drugiej strony.
196 otczizna (ros.) — ojczyzna.
197 historia magistra vitae (łac.) — historia nauczycielką życia.
198 high-life (ang.) — wyższe sfery.
199 stukułka (ros.) — rodzaj gry w karty.
200 flota — pieniądze.
201 obadwa — obydwa.
202 non vitae sed scholae discimus (łac.) — uczymy się dla szkoły, a nie dla życia; iron. odwrócenie maksymy łacińskiej: uczymy się dla życia, a nie dla szkoły.
203 po zucheleczku — po kawałeczku.
204 asocjacja — skojarzenie.
205 epoka udziałów i wieców — okres rozdrobnienia feudalnego na Rusi w XI i XII w.
206 inkunabuły — najwcześniejsze wytwory sztuki drukarskiej.
207 pomidorowiec — klerykał.
208 par excellence (fr.) — w pełnym znaczeniu tego słowa.
209 ekscytarz — czynnik pobudzający.
210 obrusienje (ros.) — zniszczenie.
211 damasceńska szabla — broń z wyjątkowo twardej, sprężystej stali, wyrabiana w okolicach Damaszku w Syrii.
212 dyszkant — wysoki głos chłopięcy.
213 pieprzojad — tukan; ptak południowoamerykański z rzędu dzięciołowatych o potężnym dziobie.
214 nacichać — przycichać.
215 niebłagonadiożnost’ (ros.) — nieprawomyślność.
216 wasza familija (ros.) — pańskie nazwisko.
217 więzienie Mazas — więzienie w Paryżu w drugiej poł. XIX w.
218 bretnal — długi gwóźdź ciesielski.
219 skandować — recytować wiersze z wyraźnym zaznaczaniem ich rytmu, akcentów i długości głosek.
220 abominacja — wstręt, odraza.
221 uprażnienia (ros.) — wypracowania.
222 maślacz — wino węgierskie z gatunku tokajów.
223 persona (łac.) — osoba.
224 wolny — rzadki.
225 elew — uczeń, wychowanek.
226 respons — odpowiedź.
227 monstrum (łac.) — potwór, straszydło.
228 ándres klerykowiajoj — żart. określenie, zbudowane według zasad słowotwórstwa i odmiany gr.: mężowie klerykowscy.
229 Młoty w dłoń (...) — refren pieśni rewolucyjnej Na barykady.
230 ad calendas graecas (łac.) — przysł.: na czas nieokreślony.
231 egzamin maturitatis (łac.) — egzamin dojrzałości.
232 reminiscencja — wspomnienie, przypomnienie.
233 aoryst — jeden z czasów przeszłych w koniugacji greckiej.
234 fliz — ozdobna płyta kamienna.
235 storów — ciężka zasłona, kurtyna.
236 spodział — spodziewał.
237 rezon — śmiałość.
238 dzieńszczyk — ordynans.
