Читать книгу Türkmen: Matematika - Тимур Джафарович Агаев - Страница 1

Sanlar. Häzirki wagtda matematikada sanlar sanlar bilen aňladylýar. Bular 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 sanlar. Sanlar mekdep okuwçylarynyň we okuwçylaryň köpüsini gorkuzýar, sebäbi matematika we "aýylganç formulalar" bilen baglanyşykly. Aslynda, alada etmeli zat ýok. Sanlar diňe sanlary aňlatmak üçin niýetlenen nyşanlaryň toplumydyr. Plyönekeý söz bilen aýdylanda, elementleriň sanyny görkezmek üçin.

Esasy amallar. Matematikada ulanylýan esasy amallar goşmak (+), aýyrmak (-), köpeltmek (*) we bölmek (/).

2 + 2 = 4;

2 – 1 = 1;

2 – 2 = 0;

5 * 5 = 25 (5 * 5 = 5 + 5 + 5 + 5 + 5 = 25);

25 / 5 = 5.

Bu amallardan başga-da, baglanyşyk amallary hem bar: (=) deň, (>) -dan uly, (<) -den az, (<) -den uly ýa-da deňdir (≥), az ýa-da deňdir (≤), (≠) deň däl.

2 = 2;

3 > 2;

2 < 3;

5 ≥ 5;

5 ≥ 4;

4 ≤ 5;

6 ≤ 6;

7 ≠ 1;

San aňlatmalary sanlardan we matematiki amallaryň alamatlaryndan durýar.

Pleönekeý sözlemlere baha bermegiň tertibi

Hereketleriň ýaýsyz sözlemlerde ýerine ýetiriliş tertibini kesgitleýän birmeňzeş düzgün bar: hereketler çepden saga ýerine ýetirilýär, ilki köpeltmek we bölmek, soň bolsa goşmak we aýyrmak.

Aňlatmada islendik san şol bir san bilen çalşyrylyp bilner, ýöne başga görnüşde ýazylyp bilner. Mysal üçin, eýýäm baha berlen aşakdaky aňlatmany alalyň:

15 + 3 = 18.

15 belgini özi bilen çalyşalyň, ýöne başga görnüşde ýazalyň:

(10 + 5) + 3 = 18.

Şonuň üçin synagdan gorkmaň!

Kwadratyň görnüşi barada gürleşeliň.

Munuň ýaly sanlary kwadrat edip bilersiňiz:

2^2 = 2 * 2 = 4.

4^2 = 4 * 4 = 16.

8^8 = 8 * 8 = 64.

Näme üçin kwadrat?

Meýdana degişli formulalary ýada salyň…

Square kwadrat:

S = a * a = a^2

(indi tapawudy ýok) Perimeter kwadrat:

P = 4a

Sanlary bölmek, tarapy bu sana deň bolan kwadrat meýdanyny tapmagy aňladýar.

Indi kwadrat kök hakda gürleşeliň.

Kwadrat kök şuňa meňzeýär:

Kwadrat kök şeýle işleýär:

Rememberatda saklalyň:

3^2 = 3 * 3 = 9!

.Agny, inedördül kök inedördül belgini adaty birine gaýtaryp berýär.

Sözbaşy.

Mistakesalňyşlyklardan gorkmaň. Hemmeler ýalňyşýarlar. Diňe ýalňyşlyklar alymy hakyky alym edýär. Diňe köp sanly ýalňyşlyk başlaýanlardan hakyky hünärmen edip biler. Hakyky hünärmen bolsa başga bir ýalňyşlyk dagynyň gerekdigini bilýär…

Şübhe! Hemme zada şübheleniň we hemme zady barlaň! (Authorazyjy aslynda kitaby rus dilinde ýazypdyr, şonuň üçin bir zat nädogry bolup biler. Hemme zady barlaň!)

Geliň, kitabyň özüne geçeliň.

Salam! Bilim almak üçin Russiýa göçdüm we bu kitapda öwrenen zatlarymyň hemmesini aňsat we düşnükli suratlandyrmagy makul bildim. Bularyň hemmesi türkmen halky üçin! Hiç zadyň mümkin däldigini, synanyşsaňyz hemme zada düşünip we öwrenip boljakdygyny ýadyňyzdan çykarmaň. Countryurdumyzyň ösüşini bilelikde sürüň!

Bir zat düşnüksiz bolsa, ötünç soraýaryn. Men Russiýada ýaşaýaryn. Emma men Türkmenistany gowy görýärin! Bu kitap meniň ylmy işim.