Читать книгу Sexe i violència en la Corona d'Aragó - AA.VV - Страница 8

2.

JAUME I GUILLEMONA (BARCELONA, 1314)

Procés informatiu per maltractament i agressions

1314, agost 5-8. Barcelona.

Procés informatiu davant el jutge Simon des Llor, veguer de Barcelona i el Vallès, sobre les ferides infligides per Jaume Adarró, ciutadà de Barcelona, a la seva muller Guillemona i a Ramon Esgrimidor, amb qui convivia.

Quadern de 8 fulls en quart, l’últim en blanc amb restes de dos segells de cera al dors. Lleugerament corcat en els marges interns i inferior.

ACA, Reial Cancelleria, Processos en quart, 1314D.

Die lune nonis augusti anno Domini .Mº. CCCº. XIIIIº., cum ad audienciam venerabilis Simonis de Lauro, vicarii Barchinone et Vallensis, pervenisset tam ex plurium denunciacionibus quam insinuacione clamosa quod Jacobus Adarronis, civis Barchinone, vulneraverat infra suum hospicium, quod habet in Barchinona, dominam Guillemonam, uxorem suam, vulneribus pluribus et etiam R. Esgremidor, qui cum dicto Jacobo, ut dicitur, morabatur. Idem vicarius, volens de predictis inquirere, et in et super eis adimplere debitum justicie quantum possit, assumpto secum Raimundo Vinaterii, jurisperito Barchinone, inquisivit contra dictum Jacobum ut sequitur, presentibus pro proceribus Perpiniano Luppeti et Bernardo de Campmaior, sartori, qui judex et proceres juraverunt juxta forma constitucionis.

Guillemona, uxor Jacobi Adarronis, jurata et interrogata, dixit quod dictus Jacobus Adarronis, maritus suus, eri post coenam, vulneravit hanc deponentem tribus vulneribus in spatulis cum ense in orto dicti Jacobi subtus quendam trileam. Interrogata quare et qualiter fuerant predicta, dixit quod sine aliqua causa, set cum dictus Jacobus cenasset, exivit hospicium, et paulo post redit coloris mutatus, et cum hec deponens videret eum iratum, dixit Berengariono Adarronis, fratri dicti Jacobi, quod luderet ad aleas causa locandi dictum Jacobum, et cum luderent, presente et inspiciente et quasi ridente dicto Jacobo, et R. Esgremidor, qui moratur cum dicto Jacobo, mutaret aleas, cum hec deponens nesciret, dictus Jacobus rediit ad quandam mulierem nomine Maria, servitricem huius deponentis, et cum interrogasset quid cenabat, rediit stando ante hanc deponentem et dictum Berengaronum et dictum R., qui ludebant ad aleas, ut est dictum, et evaginavit ensem et percussit dictum R. in facie et postea in spatulis, et hanc deponentem vulneribus tribus, quibus vulnerata est, et cum dictus R. fugeret, vidit hec deponens quod dictus Jacobus fuit sequtus eum et, ut audivit dici, vulneravit eum in brachio. Interrogata si alias dictus Jacobus vulneravit hanc deponentem vel deliqui in eam, dixit quod, celebrato matrimonio et ea traducta in domum dicti Jacobi, post .XV. dies vigilia Ramis Palmarum, dictus Jacobus percussit hanc deponentem cum pedibus et pugnis, ita quod, ut hec sciverat, plures dictus Jacobus castà tota la cara e·l cors huic deponenti. Dixit etiam quod excusit pluries, videlicet, a sex septimanis citra, dictus Jacobus, evaginato ense, bis venit contra hanc deponentem et dixit se velle aufferre capud huic deponenti, stando cum ense evaginato juxta eam, set tunc non percussit eam, set cum paululum recessisset ab ea quasi sub ridendo, dixit: Pus ara no·l li·é tolt, abans que vengen .ij. meses jo·l tendré en la punta de la spaha pus pintanat. Et hoc dicebat de capud huius deponentis, qua respondit: No u farets lo meu, que no y ha cabels. Dixit etiam quod a sex septimanis citra, cum hec deponens jaceret causa dormiendi nuda in lecto, dictus Jacobus venit et, evaginato quodam gladio cum punta, posuit ipsum gladium ad latus huius deponentis, dicendo que tot li hi metria tro en les dolses. Dixit etiam quod nuper dictus Jacobus, cum hec deponens exiret de quadam camera dicti hospici ubi erat linum, dixit sibi què y avia fet, et hec deponens dixit sibi que y era entrada a li, et dictus Jacobus dixit que ell volia veer que y avia fet e que ella hi anàs ab ell e que li·n aydàs a sercar, e pres .I. lumaner e fermà’l-li en la savena de la part denant, penyant per lo front e per la cara a avayll e fou-la axí anar per la cambra e torsè-li lo braç esquerre, dicendo sibi que li dixés que y avia fet. Interrogata qui fuerunt presentes predictis vulneribus eri illatis huic deponenti per dictum Jacobum, et dixit quod Berengueronus Adarronis et Maria, servitrix huius deponentis predicta et quedam pediseca nomine Guillemona, et dictus R. Esgremidor, et Oliverius Esgremidor, qui moratur prope Portalem Novum, et P. Gombaldi, qui captus est, et Poncetus Passadores. Dixit etiam quod eri ante cenam dictus Jacobus accepit quemdam puerum, filium d’en Puyalt, et elevatis gremiis, hostendit huic deponenti pudibunda dicti pueri dicendo: Veus, veus, guardats, et haec dicebat per tal que la faés enfalonir.

Raimundus Esgremidor, juratus et interrogatus, dixit quod eri post cenam, cum Berengarius Adarronis et domina Guillemona, uxor Jacobi Adarronis, luderent ad aleas, et hic deponens menàs les taules per dictam dominam, dictus Jacobus, evaginato ense, vulneravit hunc deponentem in brachio, et hic deponens, fugiendo, exibat dictum hospicium et dictus Jacobus, fugando eum, vulneravit ipsum in capite. Interrogatus qui fuerunt presentes, dixit quod dictus Berengueronus et Maria et Guillerma, pedisecha dicti hospicii, P. Gombaldi et Poncetus, qui moratur cum dicto Jacobo. Aliud nescit nec vidit super predictis.

Die martis .VIIIº. idus augusti anno predicto, dictus vicarius simul cum dicto Raimundo Vinaterii accessit personaliter ad hospicium ubi dicta domina Guillemona jacebat, volens eam interrogare super predictis et ea tangentibus. Et invenit eam extra mentem postea juxta videre suum et aliorum plurimum ibidem existencium, pro eo quia dicebat se non habere brachia seu manus et se velle exire et alia similia verba sine discrecione. Quare non potuit ad interrogaciones faciendas dicte domine procedi, set deposuerunt sequentes testes.

Maria de Valle, uxor Guillermi de Valle, quondam, filiaque Bernardi de Rocha, civium Barchinone, quae morabatur cum dicta domina Guillemona in hospicio dicti Jacobi Adarronis et cum eodem Jacobo, teste, jurata et interrogata super predictis, dixit se vidisse quod dictus Jacobus, die dominica proxime preterita, in sero, post cenam, in orto hospicii dicti Jacobi, subtus quendam trileam, vulneravit cum ense evaginato R. Esgremidor, qui morabatur cum dicto Jacobo, non tamen vidit in qua parte corporis, set vidit quod li entrà la spaha. Dixit etiam se vidisse quod dictus Jacobus vulneravit eodem instanti dominam Guillemonam predictam, uxororem suam, in spatulis, tribus vulneribus cum dicto ense, non tamen hec testis vidit fieri nisi primum et ultimum vulnus. Interrogata quare et qualiter fuerunt predicta, dixit quod, ante predicta, cum dictus Jacobus, sumpta cena, ivisset extra hospicium et redivisset, dixit dicte domine que sedebat juxta hanc testem que cenabat, quare sedebat ibi, et dicta domina respondit quod non sederet ibi nisi ipse vellet, et ita surrexit, et cum paululum recessisset, dixit Berenguerono Adarronis, fratri dicti Jacobi, si volebat ludere unum diner ad aleas, qui respondit quod sic, set quod ipsa nesciebat ludere. Et ipsa respondit quod dictus Raimundus Esgrimidor li mostraria. Et ita, vidente et audiente dicto Jacobo predicta, sederunt et inceperunt ludere et quasi statim dictus Jacobus, non dicendo aliqua verba, fecit dicta vulnera ut superius est jam dictum. Interrogata si scit vel credit quod dictus Jacobus fecerit predicta propter zelotipiam quam haberet de dicto Raimundo et de dicta domina, et dixit quod non, set est veritas quod, jam ante predicta, dictus Jacobus, infra dictum hospicium, quando dicta domina ibat ad aliquam cameram dicti hospicii vel ad latrinam, sequebatur eam pluries cum ense quandoque semi evaginato in manum, et inspiciebat eandem, set tamen dixit se credere quod dictus Jacobus fuerit gravatus pro eo quia dicta domina sedit ad dictum ludum cum dicto Raimundo, autem tamen predicta non cognoverat nec crediderat hec testis quod dictus Jacobus fuisset gravatus de dicto Raimundo et dicta domina. Dixit etiam, interrogata, se vidisse ab uno mense citra quod dictus Jacobus cum gladio cum punta evaginato venit super dictam dominam que jacebat in lecto causa dormiendi de die, et posuit dictum gladium ad latus dicte domine, non tamen audivit quod dixit nec fuit aliud, set dixit quod dictus Jacobus dixit quod causa ludi faciebat. Dixit etiam quod ab uno mense citra dictus Jacobus, cum ense evaginato, stetit juxta dictam dominam tenendo ensem evaginatum juxtam eius collum et postea dixit dictus Jacobus que abans de .I. mes el auria posat en la punta de la spaha .I. cap bel e pintenat, non tamen scit hec testis de quo caput illud dixit. Interrogata qui fuerunt presentes predictis et dixit que hec testis et Guillerma Olivera et Petrus Gombaldi et Poncet Passadors et Oliverius Esgremidor et Berengarius Adarronis.

Guillerma Olivera, que morabatur cum Jacobo Adarronis et domine Guillemona, uxore eius, predictis testibus, jurata et interrogata super predictis, dixit quod die dominica proxime preterita, post dormicionem, dictus Jacobus, cum quodam pilleo que tenebat in capitem, percussit dictam dominam et facit uno ictu sine aliqua causa quam hec testis sciat. Et postea, eadem die, post cenam, cum dictus Jacobus exiisset hospicium et rediisset, invenit portam maio-rem hospicii clausam, et fuit tactum ad portam forciter ut appereretur et apperuit hec testis, cui dictus Jacobus, intrans, nichil dixit, nisi quod marmuravit et intravit in ortum dicti hospicii, et dicta domina que sedebat adhuc in mensa qua cenaverant, surrexit et ivit senssum juxta Mariam, proximam testem, et loci ubi sedit erat aliquantulum madefactum. Et dixit dicte domine dictus Jacobus quare sedebat ibi, et ipsa respondit quod non sederet ex quo ipse nolebat, et ita surrexit inde. Et paulo post dicta domina dixit Berengueriono Adarronis, fratri dicti Jacobi, que jugassen .I. poch a les taules. Et sic sederunt ad ludum dicti Berenguerionus et domina, et dicta domina dixit Raimundo Esgremidor predicto que sigués e que li mostràs, que ela non sabia, qui respondit: Hoc bé, madona, gitats vós los daus e jo mostrar-vos he com obs hi serà. Et paulo post dictus Jacobus, evaginato ense, vulneravit dictum R. in capite et dictam dominam in spatulis, et tunc non vidit aliud hec testis. Interrogata si scit vel credit quod propter zelotipiam vel quare dictus Jacobus fecerit predicta, dixit se nescire nec credere. Interrogata qui fuerunt presentes predictis, dixit quod hec testis et dicta Maria et P. Gombaldi, et en Poncet qui moratur cum dicto Jacobo.

Petrus Gombaldi, de parrochie Sante Columbe de Gramaneto, testis, juratus et interrogatus super predictis, dixit se vidisse die dominica proxime preterita, post cenam, cum dictus Jacobus Adarronis exivisset hospicium suum cum Berengariono Adarronis, fratre suo, et cum Raimundo Esgremidor, et rediiset et cenit in orto dicti hospicii, dictus Raimundus dixit dicto Berengariono quod luderent ad aleas, et cum sedissent ad ludum, sedit et dicta domina, cum dictis Raimundo et Berengariono, inspiciens dictum ludum, et dictus Jacobus, evaginato ense, vulneravit in capite et in brachio dictum R. Esgremidor et in spatulis dictam dominam, vulneribus quibus vulnerata est. Et predicta vidit hic testis, qui morabatur cum dicto Jacobo Adarronis. Interrogatus qua de causa fecit dictus Jacobus predicta, dixit se nescire, mas segons son semblant, creuria que per salosia, licet dicta domina sit multum bona.

Jacobus de Ferregenali, mulnerius dicti Jacobi Adarronis, juratus et interrogatus super predictis, dixit se nihil scire salvo quod die dominica proxime preterite, juxta occasum solis, dictus Jacobus Adarronis venit tenens ensem evaginatum ad molendinum suum et dixit huic testi quod comiteretur eum et hic testis fuit sequtus eum usque ad portalem Sancti Damiani et postea non vidit eum.

P. Oliverii, esgremidor, testis, juratus et interrogatus super predictis, dixit se vidisse dicta die dominica post cenam quod dictus Jacobus Adarronis, evaginato ense, percussit et vulneravit in capite et in brachio dictum R. Esgremidor, et cum domina uxor dicti Jacobi surrexisset de ludo alearum quo ludebat cum Berengariono Adarronis, et teneret dictum Jacobum dicendo: A sènyer, no sia (sic), dictus Jacobus vulneravit dictam dominam in spatulis. Postea autem voluit irruere cum dicto ense contra hunc testem et fugavit eum cum dicto ense evaginato usque ad pontem d’en Camp. Aliud nescit.

Jacobus Passarelli, testis, juratus et interrogatus super predictis, dixit se vidisset quod dictus Jacobus Adarronis vulneravit cum ense in capite et in brachio dictum R. Esgremidor, et postea dictam dominam Guillemona, eius uxorem, in spatulis, tribus vel .IIII. ictibus ut sibi videtur. Interrogatus ubi erat tunc hic testis, dixit quod in orto dicti hospicii, ubi predicta fuerunt, et postea fugiit dictus Jacobus. Interrogatus quomodo et quare fuerunt predicta, et dixit quod cum dicta domina et Berengarionus Adarronis et dictus R. Esgremidor luderent ad aleas, et dictus Jacobus vulnerasset dictum R., dicta domina surrexit et dixit, ut videtur huic testi, dicto Jacobo que mala leig avia fetes ses faenes, et tunc dictus Jacobus vulneravit dictam dominam ut est dictum. Interrogatus si est instructus vel subornatus et si habet odio dictum Jacobum, dixit quod non, immo est sibi multum grave quare dictus Jacobus fecit predicta.