Читать книгу Muzykoterapia w rehabilitacji i profilaktyce - Aldona Gąsienica-Szostak - Страница 5

Rozwój medycyny na świecie spowodował włączenie do jej programu wysoko wyspecjalizowanej techniki, sprzętu elektronicznego i diagnostycznej aparatury komputerowej. Szerokie zastosowanie instrumentów medycznych znajdujemy w poradniach przyszpitalnych, szpitalach i klinikach na oddziałach specjalistycznych, gdzie prowadzi się leczenie operacyjne.

Coraz więcej działów medycyny wiąże skuteczność leczenia z rehabilitacją, która w szerokim zakresie oddziaływania, na podstawie fizykalnych metod diagnostycznych, obejmuje profilaktykę czynnościową i bierną (rehabilitację ogólnorozwojową) oraz fizjoterapię (fizykoterapię, kinezyterapię i masaż).

„Rehabilitacja jest procesem medyczno-społecznym, który dąży do zapewnienia osobom niepełnosprawnym godziwego życia w poczuciu pożyteczności społecznej i bezpieczeństwa społecznego oraz zadowolenia” [1].

W książce omawiam rolę terapii muzycznej zajęciowej w rehabilitacji ogólnej jako uzupełnienie kompleksowego postępowania w usprawnianiu osób chorych i kalekich, na przykładzie pracy z dziećmi na oddziałach ortopedii i okulistyki Kliniki Ortopedii i Rehabilitacji Dzieci i Młodzieży Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Zakopanem (obecna nazwa: Klinika Ortopedii i Rehabilitacji Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Zakopanem).

W części I w rozdziale „Rehabilitacja i muzykoterapia w procesie leczenia ortopedycznego i okulistycznego dzieci i młodzieży” przedstawiam walory terapeutyczne, wychowawcze, poznawcze i edukacyjne muzyki oraz stosowane rozmaite metody wielostronnego oddziaływania na młodych pacjentów w kierunku psychicznej i fizycznej rehabilitacji przed zabiegiem i po zabiegu.

Rehabilitację ogólną stosowaną przy leczeniu wad wzroku zawiera rozdział „Rehabilitacja i muzykoterapia dzieci słabowidzących i niedowidzących na oddziale okulistycznym”. Wykorzystanie proponowanych zabaw w połączeniu z ćwiczeniami gimnastycznymi rozwija sprawność psychomotoryczną oraz zmniejsza stopień neurotyzmu dzieci słabowidzących.

W rozdziale „Zespolona rehabilitacja i muzykoterapia jako kompleksowa terapia dzieci i młodzieży na oddziałach ortopedii i okulistyki w lecznictwie zamkniętym” przedstawiam propozycję kompleksowej rehabilitacji (współpraca lekarzy, rehabilitantów, muzykoterapeuty, poradnictwo psychologiczno-pedagogiczne) jako integralnej części leczenia specjalistycznego.

Część II to propozycje ćwiczeń ruchowych usprawniających (niesprawny narząd ruchu), także w oparciu o kinezyterapię i choreoterapię, mających wpływ na funkcjonalny charakter leczenia, szczególnie w przypadku skolioz, porażeń, złamań, zwichnięć, niektórych dyskopatii, przykurczów oraz przed wydłużeniem i po wydłużeniu kończyn (wybór ćwiczeń może być dokonany na podstawie jednego zestawu ćwiczeń rehabilitacyjnych na drodze usprawniania i kompensacji u osób z trwałym kalectwem).

Bardzo ważny zestaw ćwiczeń oddechowych wraz z nauką prawidłowego oddychania po operacji przedstawiłam w rozdziale „Ćwiczenia oddechowe” (wraz z fotografiami ilustrującymi przykładowe ćwiczenia usprawniające – p. str. 42).

Na podstawie własnych doświadczeń i obserwacji w czasie pracy z dziećmi i młodzieżą niepełnosprawną proponuję w rozdziale „Wybrane ćwiczenia z zakresu muzykoterapii” ćwiczenia (z pogranicza psychologii muzyki, pedagogiki zabawy, metod kreatywnych w kierunku aktywizacji) do stosowania podczas zajęć muzyczno-ruchowych na oddziałach ortopedii, okulistyki i innych. Ćwiczenia te stanowią podstawę diagnozy pedagogicznej i psychologicznej dziecka oraz jego rodziny jako ważne uwarunkowanie skuteczności rehabilitacji na oddziale i po wyjściu ze szpitala.

Rehabilitacja nie jest doraźnym środkiem farmakologicznym w łagodzeniu przebiegu choroby, wymaga bowiem zachowania długoterminowej ciągłości w procesie leczenia we współpracy terapeuty z rodziną i środowiskiem szkolnym.

Niezwykle ważne są akceptacja i optymizm otoczenia wobec chorego dziecka.

Przedstawiam także wybrane ćwiczenia ruchowe do stosowania w profilaktyce i rehabilitacji funkcjonalnej jako uzupełnienie ogólnie stosowanych ćwiczeń w celu wyrabiania koordynacji ruchowej i orientacji w przestrzeni (p. str. 26, 41). Taneczny charakter poszczególnych figur inspiruje pacjenta do poszukiwania właściwego, wygodnego dla ciała, harmonijnego ruchu przy akompaniamencie muzyki (improwizowanej lub odtwarzanej z taśmy lub kompaktu). Na drodze komponowania układów ruchowych przedstawiam kilka przykładów z rekwizytami (piłka, obręcz, wstążka), które dodatkowo wprowadzają do ćwiczeń kolor i rozwijają sprawność w zakresie ruchu rąk i nóg.

W książce tej zamieszczam też fotografie odpowiednio dobranych ćwiczeń ogólnorozwojowych, stosowanych w profilaktyce i korekcji skolioz oraz niektórych dyskopatii.

Publikacja jest przeznaczona dla studentów muzykoterapii, terapeutów, rehabilitantów, absolwentów pedagogiki specjalnej i wychowawców, psychologów i instruktorów rytmiki, zajmujących się rehabilitacją i profilaktyką niepełnosprawnych: dzieci i młodzieży.

Prezentowany materiał stanowi syntezę moich doświadczeń i obserwacji w dziedzinie terapii muzycznej, na podstawie metody rytmiki Emila Jaquesa Dalcroze’a i Carla Orffa (współczesne formy terapii zajęciowej i tzw. metody aktywne).

Opracowanie niniejszej publikacji zawdzięczam życzliwości wielu osób. Pragnę złożyć podziękowanie dyrektorowi Uniwersyteckiego Szpitala Ortopedyczno-Rehabilitacyjnego w Zakopanem panu prof. dr hab. med. Danielowi Zarzyckiemu, pani dyrektor Zespołu Szkół przy Klinice mgr Ewie Ciuła, kierownikowi Działu Rehabilitacji mgr Annie Kokot i zespołowi rehabilitantów za merytoryczną pomoc podczas prowadzenia badań.

Autorka