Читать книгу Letitia en die lektor - Anita du Preez - Страница 3

“Die mishlike blikshemsje vark!” Letitia klem haar kake net betyds opmekaar. Nog woorde stol reg agter haar mangels soos ’n bondel halstarrige beeste in ’n drukgang, maar sy byt hulle terug.

Sy is onmiddellik innig spyt. Die skerp pyn in haar kiestand herinner haar daaraan dat sy so pas by die tandarts was en eers môre weer mag kou of kners. Die begeerte om elke vloekwoord wat sy kan onthou luidkeels uit te spoeg op die mislike mansmens voor haar is egter so oorweldigend dat haar lyf gloei van ingehoue woede. Nee, nuwe kollega ofte not, nou het die man darem te ver gegaan! In al haar jare as lektrise hier by Cape College of Technology & New Media het niemand, absoluut niemand haar nog ooit presies so die duiwel in gemaak nie. Hoe durf hy? Hoe durf hy dit waag om haar, Letitia le Roux, MAVK Unisa cum laude, so aan te vat?

Sy staan eers net daar in die gang stil met haar hand voor haar mond en wag dat haar gevoelens bedaar. Die afstootlike flippen aap! Want wat sy hier voor haar deur sy lesinglokaal se oop deur sien en hoor, is genoeg om haar haar humeur te laat verloor. Haar werk ook.

Sy sluk moeilik aan die frases wat soos warm lood in haar keelgat afsak tot in haar maag waar dit ’n vuur aansteek wat dreig om soos sooibrand oor haar stembande te lek. Want hy, meneer Arnoldus Arrogansie, staan met sy breë rug na haar en swaai ’n stuk papier voor al die tweedejaarstudente in web-ontwerp rond. En dis nie sommer enige stuk papier nie, nee.

Hy is besig om die plakkaat van een van haar voorgraadse studente voor die klas op te hou. Een wat sy hom sommerso vir die oefen vryhand in kokipen laat maak het om hul komende klasvertoning van driedimensionele werke te adverteer. Sy wat Letitia is, het voor haar siel geweet sy moenie dat Azhar dit daar teen die kennisgewingbord in die gang opsit nie omdat dit eenvoudig nie goed genoeg of selfs eens heeltemal klaar is nie, maar vir die eerste maal was daar ’n greintjie opgewondenheid in die outjie se oë oor iets wat hy self geproduseer het.

Toe laat sy hom toe, al was daar ander beter idees.

Die danige meneer Swart moes dit seker van die muur afgehaal het waar Azhar dit ewe trots opgeplak het. Wat gee Swart die reg? Sy ou kamtige meestersgraadjie in digitale ontwerp? Dié skop jy deesdae agter elke bos uit.

Maar dis nie al nie.

Salig onbewus van haar teenwoordigheid agter hom in die deur, is hy besig om die armsalige dokumentjie op te hou en luidkeels uit te kryt as uitstekende voorbeeld van alles wat hulle tog nooit vir enige van sý digitale modules moet ingee nie.

“Misinformation,” hoor sy, en nog ’n spul ander dinge, is glo wat fout is met Mohammed Azhar se A4-plakkaat wat hy vir háár niedigitale, tradisionele ontwerpklas gemaak het. Dit alles verduidelik hy met entoesiasme terwyl hy die stuk papier ywerig van een hand na die ander verskuif en met sy kenmerkende onegalige hinkstappie heen en weer deur die rye loop sodat al die tweedejaars dit mooi kan sien. Dié aaklige ontwerp met sy “terrible typography”, asook die “lack of originality” en verder die onvergeeflike “random approach to spacing and hierarchy” wat hulle tog nooit in der ewigheid vir hóm moet voorlê nie.

Die vent insinueer mos nou dat haar standaarde nie hoog genoeg is nie. Dat sy swak ontwerp nie kan uitken nie.

Hoe durf hy?

As sy nie verby die MacLab na haar derdejaartekenklas gestap het nie, sou sy nie eens gewéét het wat hier aan die gang is nie. Kamtige “professor” Christoffel Arnoldus Swart, of nee, wag, hoe het die studente hom nou weer gedoop toe iemand vasgestel het wat sy tweede naam is? Arnie-the-man. Na Schwarzenegger. Die ou musclebound akteur van “I’ll be back” fame. Oor hy so arrogant is. Omdat hy dink hy kan alles beter doen. Soos nou. Sy het van sy eerste dag af gedink hy is ’n propperse ingat, en nou weet sy ten minste hoe gróót. Sy brand om dit hardop vir hom te kan sê, maar is te professioneel.

Die studente sit oopmond, want hoewel hý haar nie agter hom sien nie, kan húlle. Hulle geniet dit gate uit. Die vent is so ingenome met homself en sy voorbeeld van swak ontwerp dat hy niks agterkom nie. Die studente sit vasgenael. Hulle ken haar. En haar humeur. Hulle het haar al groter manne as hy op hul plek sien sit en hou asem op.

Ongelukkig het die departementshoof haar net gister gevra om “… ahem … ahem … tog net ’n bietjie te kalméér, asseblief, net ’n rapsie meer verdráágsaam te wees. En tog maar liewer ’n wag voor u mond te plaas, asseblief, me. Le Roux? Ek besef julle kunssinnige mense, julle ahem … ‘designers’… is mos maar so ’n bietjie ánders … ê … ehê-ehê en ek verstaan dat u dalk tans deur ’n moeilike tyd gaan met uhum … ê … wel, persoonlike sake soos dit is. Maar, nou ja … Daar was klágtes. En … ehúm … ons het genoeg ander probleme. Dalende studentegetalle. Betogings. Swak ekonomie. Noem maar op. Dus. Help ons tog ten minste hiermee? Akkoord?”

Hy het lywig opgestaan van agter sy lessenaar en ’n swaar simpatieke hand op haar skouer kom lê. Sy moes maar instem. Die gedagte om in die ry te staan om werkloosheidsvergoeding te gaan vra, is als behalwe aangenaam. En dis nie asof sy nou skielik van plan kan verander en vra Gunther moet onderhoud betaal nie. Daarop moes sy vóór die egskeiding aangedring het. Maar nee, sy was mos trots. Kwaad. Wou niks van hom vat nie. Op die huisie in Harfield het sy gelukkig aangedring, en dat hy haar kar moes klaar betaal, maar verder sou sy alleen regkom, dankie.

En nou? Nou is dit neusie verby as sy haar werk moet verloor. Hier staan sy nou. Stom. Kokend, maar stom. Gemuilband voor die hele klas wat ademloos wag dat sy hierdie Arnie-the-man op sy plek moet sit.

Die volgende oomblik draai die mansmens om en sien haar vir die eerste keer. Sy oë rek effens, en hy hink nader, maar hy hou sy pose. Daar is immers oë op hom. Op hulle albei. In afwagting.

“Washit nou wherklik phir jou nodig?” is al wat Letitia tussen ongehoorsame, semiverdoofde lippe uitkry. Die woorde gly oor haar dik tong, flou en sonder impak. Sy smag só daarna om vir hom te sê wat sy regtig wil dat haar stem vreemd en hoog in haar eie ore klink. Soveel selfbeheersing, plus haar petidienverwante spraakgebrek, en die feit dat sy verlede nag weer niks geslaap het nie, kan nié goed vir haar wees nie.

Dit help ook nie juis dat sy netnou gehoor het dat sy so gou moontlik wortelkanaalbehandeling vir die vervlakste tand moet kry nie. Nee, o jimmel! Iewers gaan iets meegee, want haar oë wil uit haar kop spring en haar vuiste bal vanself langs haar sye. Wat sy wóú sê, is nie vir sensitiewe ore bedoel nie en soos ’n enjin wat oorverhit, stoom haar asem hardop en warm deur haar neus uit.

“Waarmee kan ek help, me. Le Roux?” vra die verdomde man sowaar ewe kalm en in beheer toe hy voor haar kom staan. Maar die fyn litteken, spierwit op sy bolip afgeteken, en die feit dat die lip net effens smaller na die een kant toe neig, vertel haar dat sy kamtige glimlag glad nie so gemaklik is nie. Hy hou hom verniet so koel voor die studente. Hy het hom vrekgeskrik toe hy haar gewaar.

“Me. Le Roux?” Hy kyk met onskuldig geligte wenkbroue bokant grysgroen oë, kamtig verskonend, af na haar toe sy nie dadelik antwoord nie.

Letitia dog sy blaas net daar ’n gasket. Hy, met sy effense mank been, moenie dink hy kan op háár simpatie staatmaak nie. Maar sy draai tog maar liewer om, al kan sy sweer sy kou stukkies van die sagte binnekant van haar onderlip morsaf.

Haar kakebeen bly in spasma tot aan die punt van die gang en tot onder by haar motor in die parkeerarea.

Die sekuriteitswag moet spring om die swaar hek met Cape College of Technology & New Media in gietyster vinnig genoeg vir haar te laat oopgly. Sy gee vet tussen die verkeer in, dwarsoor al twee bane en regs af in Landsdowne-weg wat nog besiger is waar dit Imam Haron-weg word. Haar voet bly in die hoek tot kort by Virgin Active waar sy vinnig indraai. Gelukkig is haar gymsak altyd in die kattebak, want net strawwe oefening gaan haar nou help, seer kieste ofte not.

Die parkeerruimte wemel van vier-by-viers met poppies agter die stuur. Verkeerde tyd van die dag. Letitia is nie lus vir die rondomtalie om op ander parkeervlakke na ’n gaatjie te soek nie. Die spasie wat sy soms skelm as parkeerplek gebruik, is al wat oop is. Sy trek haar motor sommer gou teen die verste muur tussen die twee rye parkeerplekke in. Gelukkig pla niemand haar ooit daar nie.

Twintig minute op die oefenfiets plus twintig op die trapmeul laat haar bloot soos ’n hamster voel. Dis nie genoeg om die donderweer uit haar siel te dryf nie, en sy draf sommer die Super Circuit ook supervinnig kaf.

Natgesweet stap sy terug na haar kar. En net daar wéét sy. Die ellende het haar ingehaal, oorgekook en oor die rand van haar uithouvermoë gemors. Want van ver af sien sy die A4-kennisgewing op die Fiestatjie se ruit. En goudgeel, soos ’n spinnekop van staal, sit ’n wielklamp aan die regtervoorwiel.

’n Verwoede vrou met ’n yslike agterstewe in glimmende lemmetjie lycra storm op haar af. Die een wie se kar sy vasgeparkeer het.

Nog ’n onnodige halfuur en R250 later kners Letitia ten minste die helfte van die tydelike stopsel uit haar tand al die pad tot by haar huisie in Harfield waar sy die Fiesta sidderend voor haar hek tot stilstand bring. Sy slaan haar voordeur agter haar toe, plak haar skootrekenaar neer en slinger handsak en briewetas eenkant toe. Albei beland net-net op haar nuwe rusbank van Mr Price Home.

Toe grawe sy haar selfoon uit. Sy moet met iémand praat of ’n aar gaan bars. Haar vinger gly oor die knoppies. Een na die ander kry sy dieselfde reaksie van die vermakerige geblikte vrouestem: “The subscriber you have dailed is currently unavailable … blah blah …”

Die foon beland naelskraap langs die twee sakke op die goed gestoffeerde rusbank en glip iewers in ’n gleuf in. Dit begin dadelik gesmoord lui. Haar vingers grawe tussen die twee gepofde kussings met populêre afdrukke van proteas en windpompe.

Dit hou op lui die oomblik toe sy dit raak vat, net agter die fraai gefraiingde mosgroen strooikombersie van Woolworths. Sy stryk die kombersie weer mooi in sy voue reg en onnadenkend skuif sy die kussings oudergewoonte elk eers ’n aks na links, dan na regs, al verbeter dit niks aan die komposisie nie. En skielik is alles vir haar so onuithoudbaar lelik. So voorspelbaar. Proteas? Windpompe? Soos elke tweede yuppie sonder identiteit.

Liewe genade! Dis die resultaat van die skielike inkopie-aanval verlede Saterdag in Cavendish Square? Wás dit nou regtig nodig? Wat het haar besiel? Veral aangesien niks daarvan regtig by haar styl pas nie. Beslis nie by een van haar geliefde Tretchikoffs nie. Nie dat sy meer seker is wat haar styl nou eintlik is nie. Negosiewinkel? Kraaines? Superkitch? Nee, wag, wat was die term wat die een vindingryke joernalis ná haar laaste uitstalling vir Letitia le Roux se eklektiese styl uitgedink het? Postpop. Sy hou nogal daarvan. Maar Gunther het nie.

“Horror vacui,” het die ewige pedant haar altyd gespot wanneer sy met trots soos ’n eekhoring haar kosbare vondste van Milnerton se mark of die Parow-stalletjies aandra. “Fear of empty space, my liewe Tish, ook bekend as kenofobie, is waaraan jy ly, my mens. Was dit nie wat daardie resensent ná jou laaste uitstalling geskryf het nie? Dat die komposisies van al jou skilderye en tekeninge so oorvol soos ’n Victoriaanse vrou se dresskas is?” Die feit dat hy die resensent se woorde heeltemal uit konteks aangehaal en misverstaan het, het hom nie van sy slotsom laat afwyk nie. “En dit, my liewe skat, kan selfs ’n artistieke leek soos ék vir jou verklaar, is alles te wyte daaraan dat jy so lief vir opgaar is.”

Maar dit het hom nie gekeer om al die goed wat iets werd was saam met hom te neem nie, of hoe? Vir haar het die plek ontsettend kil en kaalgestroop gelyk nadat Gunther sy goed kom haal het. Later was sy net eenvoudig keelvol vir die vervlakste armoedige look. Sy haat minimalisme en na haar mening kan ’n mens shabby chic ook net só ver vat, so sy moes iets gedoen het. Maar jeesh! Windpompe? Kon sy nie self iets meer oorspronklik ontwerp het nie?

Sy onderdruk met moeite die yskoue gedagte dat die mislike meneer Swart dalk reg is. Dat sy haar cutting edge verloor het. Die pad heeltemal byster geraak het. Dat sy haar vinger regtig nie meer op die pols van kontemporêre tendense in die kreatiewe wêreld het nie. Dat al haar helde soos James Jean, Diane Victor en William Kentridge dalk oornag ou nuus geraak het. En dat leë galerye en rooi geverfde planke, soos dié van Yves Klein of John McCracken van die sestigs nou skielik weer stilletjies die in-ding geword het. Kan dit wees dat oorvol komposisies geheel en al passé geraak het terwyl sy oor Gunther sit en treur en anderpad gekyk het en dat die kunswêreld deesdae weer uitsluitlik kwyl oor white space en eenvoud? En dat Chris Swart dit raakgesien het?

Hý, nogal, wat van sy eerste dag op kampus rondloop soos die koning van die kuberruim asof hy die enigste mens op aarde is wat ’n meesters in grafiese ontwerp behaal het. Hmmmpffff! Asof digitale kuns die tradisionele dissiplines soos skilder en teken heeltemal vervang het en háár werk en háár M.A. in beeldende kuns die laaste stuiptrekkings van ’n verdwynende tradisie is.

Die gedagte smaak skoon bitter in haar keel, veral wanneer sy dink aan die yslike onvoltooide flop van ’n tekening op die esel in haar kamtige ateljee waarin sy so lanklaas was. So asof sy die oomblik van waarheid vermy soos sy die oop deur vermy elke keer wanneer sy in die gang na haar slaapkamer toe stap. So asof syself nie meer glo in haar eie vermoëns as kunstenaar nie.

Maar sy sal weer regkom en ’n comeback maak. Al het sy nou nie meer die groot ateljee wat sy in haar en Gunther se huis in Oranjezicht gehad het nie, en ook nie meer so baie tyd vandat sy voltyds moet werk nie, het sy immers al ’n hele paar groot uitstallings by al die mees invloedryke galerye in die land gehou. En naam gemaak. En sy sal weer. Sy sal maar net moet uithaal. Uithaal en die ondraaglike know-it-all meneer Swart wys presies waartoe sý in staat is.

Die foon piep weer huiwerig in haar hand. Natuurlik. Gunther. Wil sy regtig nóú met haar eks praat? Na die dag wat sy gehad het? Gunther, wat alles tog te mooi rasioneel en rustig vir haar sal uitlê? Gunther, sielkundige wat hy nou eenmaal in murg en been is, sal goed sê soos dat hy jammer is om te hoor dat sy so voel. Dat sy nie uit die oog moet verloor dat sy effens obsessief-kompulsief is nie en dat sy moet onthou dat sy soms geneig is om te oorreageer. En dan gaan sy heel moontlik die horries kry en op hóm begin skree en sal hy weier om kwaad te word. Selle ou storie. Nee, dankie, vir Gunther se irriterende kalmte en sy versigtige persoonlikheidsanalises is sy rêrig nie nou lus nie.

Sy het ses jáár daarvan verdra, dink sy. No, she paid her dues.

Aan die ander kant, beggars can’t be choosers. Gunther is darem iemand, for crying out loud. En luister is mos wat hy doen vir ’n lewe, of hoe? Boonop hét hulle mos nou kamtig ’n “amicable divorce” wat in die nuutste Elle beskryf word as die beste soort egskeiding. Ironies. Byna soos om die beste opsie uit ’n lys van dodelike siektes te moet kies.

Sy het nie juis “amicable” gevoel toe Gunther haar ewe kalmpies van hom en Jennifer se verraad vertel het nie, maar woede en trane werk in elk geval nie op meneer Sielkunde nie. Hy het alles tog só vrééslik rasioneel benader en verbeel hom dat hy haar blitsvinnig deur die vyf stadiums van verdriet en verlies begelei het. Nou ja, hulle praat darem steeds, so dit kon erger gewees het. Sy sak op die bank neer en kyk na die foon wat eenvoudig weier om op te hou lui. Dalk moet sy tog maar antwoord. Solank sy net nie weer oordryf of verder uitfreak nie.

Sy haal diep asem, en druk die groen knoppie.

“Tish?” sê Gunther.

Die diepe sekerheid van sy stem ontlok tot haar ergernis onmiddellik weer die hele stortvloed opgekropte woorde in haar: “My tand pyn en ek moet ’n wortelkanaal ondergaan en die een of ander vet tert wat nie kan bestuur nie, het onnodig ’n wielklamp op my karretjie by die gym laat sit oor ek haar kamtig vasgeparkeer het, terwyl daar hópe spasie vir haar was om uit te kom, en ek moes ’n spul geld betaal om die simpele ding te laat afhaal en …”

“Tish?”

“Ja! Ja! Ja! En weet jy wat daai aaklige man ook nog vandag gedoen het?”

“Watse man, liefie?”

“Daai, daai … Swart persoon … die … vark!”

“Wag nou, wag nou, Letitia, haal diep asem. Jy klink heeltemal oorstuur. Het jy al weer iets oorgekom? Hoekom praat jy so snaaks? Watse swart persoon? Is jy oukei?”

“Ek sê mos ek was by die tandarts. En nee, ek is nié oukei nie. Daai skurk, die een saam met wie ek werk, het netnou sowaar …!”

“Wie?”

“Ek praat van die nuwe man wat vanjaar begin klasgee het. Net voor jy weg is. Die een sonder maniere wat hom verbeel hy is professor Vernaam.”

“O! Die animasie-boffin? Die sexy een waaroor Jennifer nou nog perve?”

“Man, jou Jennifer dink al wat onderbroek dra, is sexy. Hy is net so min sexy soos …”

“Uhu. Hmmm … The lady doth protest too much, methinks.”

“Ag, shut up, Gunther, en luister ’n slag!”

“Goed. Ek hou asem op. Wat het die arme dude gedoen?”

Dude? Van wanneer af praat Gunther van iemand as ’n “dude”? Gunther trek gevaarlik naby aan veertig. Hmmm … natuurlik die invloed van Jennifer, die pop. Letitia se brein neig ongevraag oor na jaloesie.

“Tish?”

“Ja, ja, ek is hier.” Jennifer Schmennifer, besluit sy. Letitia gaan tóg die hele storie vir Gunther vertel. Soos sy altyd gemaak het. Alles. Met kleur en ekstra geur. Dis after all Gúnther, en sy het hom eerste gehad. Jennifer kan wag.

“Voel jy nou beter?” vra Gunther toe sy klaar is.

Letitia frons. Voel sy beter? Gaan hy sowaar nie preek of teregwysinge oor haar persoonlikheidsafwykings aanbied nie?

“Mmm … jaa … voel nou nogal beter, dankie.”

Haar verligting is egter van korte duur.

“Mooi,” sê Gunther. “Ek kan nie veel aan die wortelkanaal doen nie en ook nie aan die klamp van jou wiel nie. Sulke goed gebeur mos maar, veral met jóú, my liewe loskop Tishatjie! Maar ek kan wel met jou kollega gaan praat as jy wil hê ek moet. Of met jou hoof?”

“Is jy mál, Gunther? Hoe sal dit nou lyk, huh?”

“Nee, ek weet nie. Hoe sal dit vir jóú lyk, Tish?”

Letitia vererg haar. Hy moenie sy shrink talk op haar kom uithaal nie. Tipies. Vandat Gunther die nuwe bestuurspos het, dink hy meer as ooit hy is flippen Freud self.

“Hoe sal dit lyk as jý, as my sielkúndige, boonop my eks wat my gelos het vir iemand anders op die personeel wat nogal een van my sogenaamde vriendinne was, nou een van my kollegas gaan konfronteer? Of nee, wag. Dalk sommer my departementshoof? Wat reeds dink ek het anger management nodig? Hè, Gunther? Hoe dink jý sal dit lyk?” Letitia klamp haar vingers oor haar seer kakebeen. Die effek van die inspuiting begin afneem en die pratery eis sy tol.

“Kalmeer, Letitia, ek sal mos nie in my hoedanigheid as sielkundige gaan nie. Eerder as voormalige kollega. My woord dra immers steeds gewig daar. Of ek kan selfs gaan praat in my rol as jou mán.”

Letitia ruk haar hand voor haar mond weg. “Kalmeer? Kalmeer? Weet jy, Gunther, jy het nie ’n kat se clue nie. Dink jy nou regtig dat alles met ’n rasionele gesprekkie tussen manne reggestel kan word, huh? Weet jy hoe skinder almal? Vandat jy en jou Jennifer weg is? En ek moet alles alleen hanteer? Heeltyd onder die radar vlieg om nie te veel aandag te trek na julle twee se kaskenades nie! So, moenie met my praat asof ek een van jou pasiënte is nie. Ek moes nooit my foon geantwoord het nie. Want, nee, on second thoughts, ek voel niks beter nie, oukei? Bye. En ás jy dalk vergeet het, jy is nie meer my shrink of my baas nie en ook nie meer my man nie!”

Die foon beland weer net langs die kussing met die prentjie van die windpomp so reg uit die Karoo, waar dit tevergeefs lê en vibreer terwyl Letitia in die deurmekaar kombuislaai na die pakkie Panado’s gaan soek. Sy weet sy behoort te gaan werk aan haar houtskooltekening wat op die esel vir haar wag, maar skud die idee af.

Vanaand gaan sy nie eens probeer om haarself te oortuig dat haar spaarkamer ’n propperse ateljee is, of dat sy haar lyf Leonardo da Vinci daarin kan hou nie. Want sy sal heel moontlik die hele ding opneuk.

Miskien moet sy liewer net gaan stort. Soms, wanneer sy só raak, is water oor haar lyf al wat help.