Читать книгу Zioła w medycynie. Choroby skóry, włosów i paznokci tom 2 - Arkadiusz Ciołkowski - Страница 10

ŁYSIENIE ANDROGENOWE, stanowiące najczęstszą przyczynę utraty włosów, dotyczy mężczyzn w wieku 20–40 lat oraz kobiet powyżej 50. roku życia. Występuje u ok. 80% dorosłych mężczyzn i ok. 42% kobiet. Pacjenci ci uskarżają się również na współistniejące, opisane w tomie 1 książki Zioła w medycynie. Choroby skóry, włosów i paznokci: łojotok (zob. podrozdz. 9.2), łupież tłusty (zob. podrozdz. 6.2.2) i trądzik pospolity (zob. podrozdz. 9.4). Często pierwszym objawem jest zmniejszenie gęstości oraz grubości włosów. Włosy wypadają powoli, a na szczycie głowy oraz w zakolach pojawiają się prześwity. Wynika to z nadwrażliwości mieszków włosowych na dihydrotestosteron (DHT), który jest aktywną formą testosteronu (hormonu płciowego męskiego). Poszczególne androgeny – testosteron, DHT lub inne pochodne androgenowe – są wydzielane przez jądra u mężczyzn, u kobiet w mniejszej ilości przez jajniki oraz u obu płci w niewielkiej ilości przez nadnercza.

U podłoża łysienia androgenowego leżą czynniki genetyczne lub hormonalne (tzw. hiperandrogenizm, czyli nadmiar androgenów):

 u mężczyzn – wysoki poziom testosteronu i DHT, które pobudzają wzrost włosów na brodzie i tułowiu, jednocześnie powodując ich utratę na głowie; jeżeli przyczyną łysienia jest hiperandrogenizm, to u mężczyzn wynika on z wrodzonego przerostu nadnerczy;

 u kobiet – występuje podwyższony poziom androgenów, ewentualnie nieprawidłowa proporcja testosteronu i estradiolu; hiperandrogenizm u kobiet może towarzyszyć menopauzie lub schorzeniom jajników, zwłaszcza zespołowi policystycznych jajników.

Nadmiar androgenów w organizmie może być również odpowiedzią na stosowanie niektórych leków, m.in. sterydów anabolicznych, leków obniżających ciśnienie krwi, leków przeciwdrgawkowych. Hiperandrogenizm jest również charakterystyczny dla osób, które nadużywają sterydów anabolicznych nie z powodu zaleceń medycznych, tylko dla rozwoju masy mięśniowej, w celu dopingu. Poza tym hiperandrogenizm może być wynikiem nadmiernego wydzielania androgenów przez guzy hormonozależne.

Należy zaznaczyć, że u niektórych osób z łysieniem androgenowym obserwuje się wzrost poziomu androgenów tylko w skórze i w mieszkach włosowych, a stężenie we krwi jest prawidłowe.

Coraz częściej wskazuje się na rolę stresu w powstawaniu łysienia androgenowego. Możliwości wykorzystania w dermatologii ziół uspokajających i poprawiających nastrój opisano w rozdziale 8.

W terapii łysienia androgenowego stosuje się na skórę głowy leki dostępne tylko w aptekach (bez recepty):

 minoksydyl – w roztworach 2% (polecany kobietom) oraz 5% (zalecany dla mężczyzn), pobudza przepływ krwi przez naczynia krwionośne skóry (co stymuluje aktywność mieszków włosowych) bez wpływu androgenowego; przykładowe preparaty:● Piloxidil (Aflofarm), zawierający 2% minoksydylu – sposób użycia (dorośli w wieku 18–65 lat): nanosić kroplami 1 ml leku (pięciokrotne naciśnięcie pompki) miejscowo na suchą skórę głowy 2 razy na dobę, mniej więcej co 12 godzin, w miejscach wypadania włosów i lekko rozcierać opuszkami palców; miejsc aplikacji leku nie należy trzeć ani suszyć; trzeba dokładnie umyć ręce po zastosowaniu leku; nie powinno się myć włosów i głowy przed upływem 4 godzin po zastosowaniu leku; należy zaprzestać leczenia po 1 roku, jeśli nie ma widocznych rezultatów; nie należy zwiększać dawki ani częstości stosowania leku; w przypadku wrażenia, że działanie leku jest za mocne lub za słabe, należy zwrócić się do lekarza;● Loxon Max (Sanofi), płyn na skórę zawierający 5% minoksydylu – sposób użycia: lek stosuje się 2 razy na dobę; 1 ml płynu (10 rozpyleń) należy rozprowadzić w miejscu łysienia i wmasować w skórę (najczęściej szczyt głowy i zakola czołowe); nie przekraczać dawki 2 ml w ciągu doby; po nałożeniu płynu na skórę głowy dokładnie umyć ręce; leczenie należy przerwać, jeśli poprawa nie nastąpi po 1 roku stosowania;

 amineksyl (analog minoksydylu) – również dostępny bez recepty (przeznaczony dla kobiet i mężczyzn), np. seria dermokosmetyków Dercos (Vichy):● Szampon wzmacniający – sposób użycia: nałożyć na mokre włosy i pozostawić na kilka minut, spłukać; szampon przeznaczony jest do częstego stosowania;● Aminexil Clinical 5, kuracja przeciw wypadaniu włosów dla kobiet – sposób użycia: w mokrą lub suchą skórę głowy wetrzeć zawartość 1 ampułki; nie spłukiwać; stosować przez 6 dni; kuracja podtrzymująca – 3 ampułki na tydzień;● Aminexil Clinical 5, kuracja przeciw wypadaniu włosów dla mężczyzn – sposób użycia: jak wyżej.

Niestety wymienione powyżej preparaty nie zawsze przynoszą oczekiwane efekty (pomimo wielomiesięcznego stosowania), a w wielu przypadkach po ich odstawieniu problem powraca. Wówczas lekarz zaleca stosowanie drogą doustną następujących leków:

 u mężczyzn – finasterydu, który hamuje syntezę DHT;

 u kobiet – leków antykoncepcyjnych o działaniu estrogenowym lub antyandrogenowym.

Obecnie trwają prace nad możliwością leczenia łysienia androgenowego z wykorzystaniem komórek macierzystych oraz terapii genowych.

W kłączu ruszczyka kolczastego, zwanego też myszopłochem, występują substancje nasilające przepływ krwi w naczyniach krwionośnych (ruskogenina, ruscyna i ruskozyd), co może (w wyniku zwiększenia unaczynienia mieszków włosowych) przyczynić się do odrastania włosów. Z kłącza ruszczyka (Herbapol Lublin) można przygotować odwar: 1 łyżkę stołową kłączy zalać 1 szklanką zimnej wody, powoli doprowadzić do wrzenia, gotować na małym ogniu przez 3 minuty i odstawić pod przykryciem na 40 minut. Wypić ciepły odwar w 3–4 porcjach w ciągu dnia. Pić przez 1 miesiąc, a następnie po tygodniu przerwy kurację powtórzyć.

Przykładowym gotowym preparatem zawierającym kłącze ruszczyka jest Ruszczyk (Herbapol Kraków). Zaleca się przyjmowanie po 1 kapsułce dziennie i popijanie jej płynem.

UWAGA!

Przeciwwskazaniami do stosowania preparatów z ruszczykiem są nadciśnienie tętnicze, choroba Raynauda, choroba Bürgera oraz rozrost gruczołu krokowego. Nie powinny go również stosować kobiety w ciąży ze względu na ryzyko nasilenia się skurczów macicy. Możliwe są także interakcje z jednocześnie zażytymi lekami o podobnym mechanizmie działania (np. lekami pobudzającymi i blokującymi receptory alfa-adrenergiczne).

Palma sabalowa (bocznia piłkowana) jest krzewem (0,6–2,1 m wysokości) lub małym drzewem (6–7,5 m), które może żyć nawet 700 lat. Surowcem zielarskim jest dojrzały, wysuszony owoc, którego substancje czynne wykazują działanie antyandrogenowe, hamując powstawanie DHT, co ogranicza wypadanie włosów z przyczyn hormonalnych. W aptekach oraz sklepach zielarskich dostępne są preparaty zawierające ekstrakty z palmy sabalowej. Przykładowy preparat to: Kerabione Booster (Valentis), kapsułki przeznaczone dla kobiet i mężczyzn, zawierające wyciąg z owoców palmy sabalowej, kwasy omega-3, olej z nasion wiesiołka dwuletniego, witaminę E i A, miedź. Zalecane spożycie: 1 kapsułka dziennie. Kapsułkę należy przyjmować podczas posiłku. Kobiety w ciąży i karmiące piersią przed zastosowaniem powinny skonsultować się z lekarzem.

UWAGA!

Niekiedy u osób stosujących preparaty z palmy sabalowej występują zawroty oraz bóle głowy, a także zaparcia lub biegunki. Ponieważ ekstrakty mogą zmniejszać krzepnięcie krwi, należy przerwać ich stosowanie co najmniej 2 tygodnie przed planowanym zabiegiem operacyjnym. Ostrożnie muszą stosować te preparaty osoby mające problemy z krzepliwością krwi oraz stosujące leki przeciwzakrzepowe oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne.

Autorzy książki znają przypadek mężczyzny z łysieniem androgenowym, który – jak sam stwierdził – uzyskał korzystny efekt po zastosowaniu wodno-alkoholowego wyciągu z ziela niecierpka. Sposób użycia: 100 g ziela niecierpka (2 opakowania ziół firmy Nanga po 50 g) umieścić w ciemnym słoju i zalać ciepłym spirytusem 30% w ilości 300 ml. Zakręcić szczelnie, wstrząsnąć i przechowywać w ciemnym miejscu przez 2 tygodnie, codziennie wstrząsając. Przecedzić i delikatnie wcierać w skórę głowy co drugi dzień przez 1 miesiąc. Po zabiegu odczekać około 20 minut i delikatnie przepłukać głowę letnią wodą.

U osób z łysieniem androgenowym wykonuje się czasami zabieg transplantacji włosów oraz podejmuje się próby leczenia z zastosowaniem laserów.