Читать книгу Skynglans van geluk - Christine le Roux - Страница 6

Los Angeles, VSA.

Liefste Nanette

Sussie, jy gaan jou doodlag wanneer jy hierdie brief lees. Ek sit eintlik en lag terwyl ek dit skryf, en ek wens ons was nie so ver van mekaar verwyder nie sodat ons nou saam daaroor kon lag! Ek weet eintlik ook nie waar om met die storie te begin nie . . . Jy weet dat ek vir Henri Dryson goed ken, nie waar nie?

Ja, natuurlik weet jy. Jy is mos een van sy bewonderaars. “Die beste regisseur in die wêreld,” is hoe jy hom eenkeer beskryf het. Ek het dit vir hom vertel en hy het gelag. Tog, ek dink ons stem saam dat sy rolprente altyd kunstig is en altyd pryse wen. Nou ja, verlede Sondag het hy en Lucy, sy vrou, my oorgenooi om by hulle te kom kuier. Ons het mekaar ’n geruime tyd nie gesien nie en dit was lekker om weer saam te kuier.

Dit was net ons drie en hulle kinders, en ek was skielik bly dat ek een van die dae terugkom Suid-Afrika toe. ’n Mens verlang na sulke gesellige familiebyeenkomste. Henri was stillerig, sy bril op die punt van sy neus soos gewoonlik, en hy het uitgevra oor my doen en late. Soos ek jou vertel het, is ek byna klaar met die draaiboek wat my nou al so lank besig hou. Party dae weet ek ook nie hoe ek hier beland het nie. Wat maak ’n Afrikaanse skryfster in Hollywood?

In elk geval, ek het vir Henri vertel dat ek beplan om een van die dae huis toe te gaan. Hy het nie veel gesê nie. Ons het geswem en sommer buite in die tuin geëet. Na ete het Lucy verskoning gevra en ons alleen gelaat, en dis toe dat Henri met sy plan vorendag kom. Jy sal dit regtig nie glo nie: hy wil hê ék moet in sy nuwe rolprent speel! Nie die draaiboek skryf nie, nee, hy wil hê ek moet die vroulike hoofrol vertolk! Ek het agteroor geval en gekraai van die lag.

Ek is ’n skryfster, nie ’n rolprentster nie! Hy het glad nie saamgelag nie. Hy was in der waarheid doodernstig. Dit blyk dat hy ’n wonderlike draaiboek het. Weet jy wie gaan die manlike hoofrol speel? Robert Ryan!

Nou kyk, sus, jy sal begryp dat ek sprakeloos was toe ek begin agterkom het Henri is doodernstig. Ek het wal gegooi, baklei, gelag, maar hy wou net niks weet nie. Om een of ander onverklaarbare rede glo hy vas dat ek die regte persoon vir die rol is. Ek het hom verseker dat ek nog nooit in my lewe toneel gespeel het nie. Ek het nooit eens op ’n skoolkonsert ’n resitasie opgesê nie! En ek wóú ook nog nooit nie.

My argumente het egter op dowe ore geval. Jy, wat so ’n studie van Henri se werk gemaak het, sal weet dat hy daarvan hou om onbekende mense in sy rolprente te gebruik. Onbekend, ja, maar darem nie totaal sonder talent nie! En dan is daar Robert Ryan. Ek het hom jare gelede – kort nadat ek hier aangekom het – gesien, en soos jy seker ook weet, is hy een van die alleenlopers. Hy woon nooit partytjies by nie, is nooit by skandale betrokke nie, het kort-kort ’n ander mooi meisie aan sy sy, maar wou nog nooit trou nie. ’n Knap rolprentster is hy ongetwyfeld en dit het ek vir Henri genoem. Dié man sal mos nie tevrede wees met ’n onbekende vroumens wat teenoor hom moet speel nie?

“Robert sal teenoor enigeen speel,” was sy antwoord. “Hy het volle vertroue in my oordeelsvermoë.”

“Maar ek het gehoor hy is ’n onmoontlike man en krap almal om wat saam met hom speel,” was my volgende argument.

“Dis nie waar nie,” het Henri kalm gesê. “Hy is net uiters knap en professioneel. Hy haat mense wat vol nukke en grille is. Hy het nie tyd vir temperamentele aktrises nie; ek wéét jy is nie temperamenteel nie.”

Dit het vir my gevoel asof ons ure geargumenteer het en op die ou einde was ek skoon uitasem en verlep. Maar Henri het voet by stuk gehou.

“Doen my net een guns,” het hy gesê. “Lees die draaiboek en kom vir ’n rolprenttoets. Moenie nou so beslis nee sê nie. Gee jouself ’n kans.”

Goed, ek het ingestem, al is dit dan net om sy onthalwe. Ek het die draaiboek gelees en weer ’n keer gelees. Dis die verhaal van twee baie selfstandige, koppige mense. Die meisie is ’n jong weduwee wat haar totaal van die mensdom en veral van mans afgesluit het. Die man is ook baie in homself gekeer. Ag, dis moeilik om die storie te vertel, want daar is nie veel van ’n verhaal nie. Basies is dit ’n liefdesverhaal vol probleme, ’n verhaal van twee eensame mense wat aan die einde besef dat hulle mekaar tog nodig het. Ek weet dat Henri van so ’n gegewe iets besonders kan maak, maar waarom wil hy my daarby insleep? Aan die einde is daar natuurlik ’n liefdestoneel, en toe ek dit lees, het ek Henri dadelik gebel en beslis gesê dat ek nie vir so iets kans sien nie. Hy het gesê ek is laf en wou weet of ek dan nie vertroue het in hom nie. Hy doen nooit iets wat onsmaaklik is nie en hy beplan om daardie toneel op ’n besondere manier te skiet. Dit gaan glo baie simbolies gedoen word, byna soos ’n dans in stadige beweging. Hoe dit ook al sy, ek bly skepties.

Gister is ek toe na die ateljee vir die rolprenttoets. Ek het gedink dit sal net ek en Henri wees, maar toe ek daar opdaag, is Robert ook daar. En vir die eerste keer kon ek hom goed beskou. Hy is lank en skraal, maar skep tog die indruk van sterkte alhoewel hy geensins fris gebou is nie. Oor sy aantreklikheid sal ek nie nou uitspraak lewer nie, want almal dink mos hy is pragtig en ek weet sy bewonderaars kla altyd omdat hy so min rolprente maak. Henri sê dis omdat Robert eintlik ’n boer is en ’n boer wil bly. Hy het maar net in rolprente opgetree omdat hy geld nodig gehad het vir sy plaas in Colorado. Of dit waar is, weet ek nie. Al wat ek weet, is dat hy ’n uiters formele, stroewe man is. Hy het my met die hand gegroet en toe met die draaiboek gaan sit totdat Henri vir my alles verduidelik het.

Die eerste toneel moes ek alleen doen en dit het seker nie te sleg gegaan nie. Die volgende toneel moes ons egter saam doen en dit is ’n episode waar ons op mekaar skree. Ons baklei en snou mekaar die vreeslikste goed toe. Ek was allesbehalwe lus vir so ’n bakleiery en die eerste keer het dit ook baie sleg gegaan. Ek het sommer net my woorde gelees. En weet jy wat sê daardie vent? Hy gooi sy draaiboek op ’n stoel neer en sê: “Behoede my tog van nog ’n uitgewaste ou meisietjie wat dink sy kan toneelspeel.”

Ek dog ek ontplof. Ek dink nie ek kan toneelspeel nie en ek wil dit ook nie doen nie. En wie gee hom die reg om my uitgewas te noem?

Ek het op my tande gekners en vir Henri gevra of ons dit nog ’n keer kan doen. En toe het ek die woorde gesê asof ek dit bedoel. Ek hét dit ook bedoel! Ek het die hitsige woorde uitgespoeg en toe dit verby is, het Henri hande geklap. En weet jy wat het Robert gedoen? Hy het gelag, vir Henri gevra of hy nou maar kan gaan en hy is daar weg. Ek was lus om een van die stoele teen sy agterkop vas te gooi! Selfversekerde vent! Meerderwaardige mansmens! En hy het die vermetelheid om te sê hý hou nie van temperamentele aktrises nie.

Nou ja, daar het jy dit, sus. Die hele storie. Henri sal my nou laat weet of die toets geslaag was. Ek hoop van harte dit was nie, dan is ek oor ’n week of drie by jou en Gerrit. Ek verlang so na julle vir ’n lang kuier. Ek wil elke oggend op die stoep sit en kyk na die berge en die leivoor, en ek wil nie ’n motor hoor of uitlaatdampe ruik nie . . .

Baie liefde vir julle almal

Elize

Elize trek die vel papier uit haar tikmasjien, lees dit deur en steek dit in ’n koevert.

“Noag!” roep sy en die groot, wollerige hond kom na haar aangedraf. Sy vryf sy kop en soek na haar sandale wat onder haar skryftafel lê. “Kom ons gaan pos hierdie brief. Ek is moeg gesit.”

Die hond swaai sy stert en draf agter haar aan. Hy staan op die stoep en wag terwyl sy die deur toesluit, en saam stap hulle deur die tuin en toe straataf na waar die posbussie op die hoek is. Dis warm en bedompig en Elize stoot haar dik blonde hare van haar voorkop weg. Dit sal wonderlik wees om weer ’n ordentlike winter te beleef, dink sy. Sy is moeg vir besoedeling en hitte en die klam benoudheid van hierdie stad. Maar toe sy terugstap na die huis, voel sy tog effens nostalgies. Sy het lekker gebly in hierdie huisie met sy groot tuin, nog iets wat sy aan Henri te danke het. Hy het van hierdie huis gehoor en haar hierheen gebring, en die twee jaar dat sy hier gebly het, was sy gelukkig. Sy het hard gewerk en baie interessante mense ontmoet, maar nou is sy moeg vir die plek en wil teruggaan Suid-Afrika toe.

Sy breek afgetrokke ’n paar dooie blomkoppe af en wens Henri wil bel sodat sy kan begin inpak en plek bespreek op die vliegtuig. Haar ouers is dood net voordat sy Amerika toe sou kom, en die verblyf hier in die vreemde het gehelp om die gemis te versag. Dis nou net sy en Nanette oor, en sy verlang na haar suster en die heerlike, giggelende gesprekke van hulle jeug.

Toe sy die voordeur oopsluit, hoor sy die telefoon lui. Sy skop haar sandale uit en hardloop kaalvoet die gang af.

“Hallo,” sê sy effens uitasem.

“Elize,” sê Henri, en sy kan hoor sy stem is vol lag, “jy is wonderlik. Geluk. Ons begin oor drie weke skiet as dit jou pas.”

“Ag nee,” sê sy en gaan sit sommer plat op die vloer met die instrument op haar skoot. “Spot jy net?”

“Nee. Ek spot glad nie. Ek het nou net die toets gesien en jy is fantasties, presies wat ek wil hê, presies soos ek geweet het jy sal wees.”

“Ag, nee,” sê sy weer. “Ek het so gehoop dis ’n mislukking.”

Hy lag hard en lekker. “Weet jy dat daar duisende meisies is wat hulle lewe sal gee om in ’n rolprent te speel? En al wat jy kan doen, is om te sug!”

“Maar ek is nie ’n aktríse nie,” sê sy vir die hoeveelste keer. “Ek is ’n skryfster. Waarom het jy nie een van daardie duisende meisies gekies nie? Waarom pik jy op my? Buitendien hou ek niks van Robert Ryan nie en ek weet nie hoe ons ooit saam kan werk nie en –”

“Wag,” keer hy. “Wag nou eers ’n bietjie. Een ding op ’n slag. Ons gaan die prent nie hier skiet nie, ek soek ’n kleiner dorp.” Hy noem die naam van die plekkie en sy is bly, want sy was al daar en dis ’n mooi, boomryke dorp, ’n plek waarvan sy hou. “Ek bel jou weer, maar ons begin oor drie weke. Kry maar jou dinge in orde. Terloops, het jy ’n agent?”

“Moenie laf wees nie,” sê sy vies. “Wat moet ek met een maak?”

“Alle aktrises of akteurs het agente,” antwoord hy.

“Ek is nié ’n aktrise nie!” sê sy kwaad.

Hy lag weer, belowe om haar gou weer te bel en lui af.

Sy bly net daar op die mat sit. Noag kom lek simpatiek aan haar skouer en gaan lê dan steunend langs haar. Sy kyk na die gehoorstuk in haar hand en ’n oomblik lank is sy lus om Henri dadelik weer te skakel en vir hom te sê dis buite die kwessie, hy moet iemand anders kry, sy wil dit nie doen nie. Maar sy weet dat dit onmoontlik is. In die eerste plek het sy die volste vertroue in Henri se oordeelsvermoë. As hy om een of ander rare rede dink sy sal goed wees in sy nuwe prent, moet sy haar daarby berus. In die tweede plek is sy baie aan hom verskuldig.

Toe sy drie jaar gelede hier aangekom het, was sy vreemd en verwilderd en baie naïef. Sy het nie geweet wat om te verwag nie, en sy het niks verstaan omtrent die ingewikkelde proses van rolprente maak van boeke nie. Toe sy dit eers behoorlik verstaan het, was sy bly dat haar eie boek vergete geraak het. Maar teen daardie tyd was sy betrek, of sy nou daarvan gehou het of nie. Een van Henri se vriende en die man wat met haar boek sou werk, het haar gevra om te help met ’n draaiboek aangesien hy dink sy kan haar dialoog goed hanteer. Dit was ’n uitdaging, en sy het hard gewerk en ’n sukses daarvan gemaak.

Toe het sy vir Lucy en Henri ontmoet en dadelik tuis gevoel by hulle. Hulle was sulke goeie, liewe mense en glad nie soos sy haar ’n beroemde regisseur en sy vrou voorgestel het nie. Hulle het haar gehelp om die huisie in die hande te kry en sy was so dankbaar om uit die hotel weg te kom. Hulle het haar onder hulle beskermende vleuels geneem. Sy het naweke saam met hulle weggegaan wanneer Los Angeles vir hulle te veel geword het. Hulle het in die berge kampeer en om kampvure gesit en mekaar leer ken. Sy is soos ’n eie kind in hulle huis verwelkom en daarom voel sy dat sy iets aan Henri verskuldig is.

Elize staan sugtend op en sit die telefoon neer. Toe loop sy kombuis toe, maak vir haar ’n beker koffie en gaan sit opgekrul op die rusbank met die draaiboek in haar hand. Sy sal dit maar weer ’n keer deurlees sodat sy reg is wanneer Henri wil begin repeteer. Hy is ’n perfeksionis, dit weet sy. Hy sal weke aan een toneel werk en nie tevrede wees voordat dit heeltemal reg is nie. Sy wens daar was meer spelers, maar feitlik die hele draaiboek draai net om haar en Robert.

Sy kners weer op haar tande. Hoe op aarde gaan sy liefdestonele speel met so ’n wysneusige, afsydige mansmens? Sy het nog altyd gewonder hoe aktrises dit regkry; sy het maar aangeneem dat hulle opgelei en geoefen is om dié soort van ding te doen. Maar sy is glad nie opgelei nie. Sy weet van die hele spulletjie niks nie!

Henri hou daarvan om met onopgeleide mense te werk, dink sy suur. Sy onthou hoe hy eenkeer vir haar verduidelik het dat mense soos ongevormde klei moet wees sodat hy hulle kan vorm en lei. Hy hou nie van akteurs wat hulle eie koppe wil volg nie. En sy kan vaagweg begryp waarom hy dink sy is die aangewese mens om die rol van die afsydige, verbitterde Anne te speel.

Sy sug en dwing haar gedagtes weg van Charles en hulle liefde vir mekaar wat so wreed beëindig is deur die motorongeluk. As sy en Charles getroud was, wás sy nou ’n weduwee. En sy hét daarna nooit weer in mans belang gestel nie. Die wonde is nou genees, soos die wonde na haar ouers se dood ook genees het, maar die hartseer sal altyd bly en sy voel nou, twee jaar na Charles se dood, nog nie gereed om weer haar gevoelens bloot te stel aan ’n ander man nie. Sy het haar werk en dit is genoeg.

Charles het niks met die rolprentbedryf te make gehad nie en daarvan het sy gehou. Hy was ’n doodgemiddelde prokureur met ’n liefde vir vinnige motors; ’n liewe, spontane soort mens. En hy het die wonderlikste sin vir humor gehad. Niks in die rolprentstad het hom beïndruk nie. Miskien het hulle juis daarom so goed klaargekom. Hy was nie ’n veeleisende mens nie, hy was nooit nukkerig nie, hy was eerlik en opreg. Sy het daarna uitgesien om hom Suid-Afrika toe te nooi en aan Nanette voor te stel. Gerrit sou ook van hom gehou het, daarvan is sy seker. Gerrit hou nie van kapokhaantjies of aanstellerige mans nie.

Toe die oproep gekom het om haar die tyding van sy dood te bring, was sy kalm. Sy kon dit net eenvoudig nie glo nie. Charles doen nooit dramatiese dinge nie. Dis seker ’n grap, het sy bly glo. Hy sal netnou bel en vra: “Het ek jou laat skrik?”

Maar dit was waar. Sy het langs die graf gestaan en die soet, amper sieklike reuk van blomme ingeasem en gekyk hoe die kis in die aarde verdwyn. Charles was weg. Hy was regtig dood. Toe het die werklikheid tot haar deurgedring en weer eens was dit Henri en Lucy wat by was met hulle breë, simpatieke skouers waarop sy kon huil.

“Huil,” het Henri haar aangemoedig. “Dis goed vir jou. Huil en kry al die hartseer uit. Moenie opkrop nie.”

Maar sy kon dit nie doen nie. Sy was nog nooit iemand wat maklik haar gevoelens kon wys nie. Vandat sy klein was, bewaar sy ’n diep gevoel asof dit ’n kleinood is wat slegs in privaatheid uitgehaal en hanteer mag word. Sy huil nie voor ander mense nie; sy vertel hulle nie hoe sy voel nie.

Om haar hartseer oor Charles te verwerk, het sy lang ente langs die strand gaan stap – sy en Noag. Sy het gewonder waarom hy dood is, waarom haar ouers moes sterf. Wat is die doel van alles? Waarom raak ’n mens lief vir ’n man net om hom te verloor?

Sy was nog altyd uit pas met haar tydgenote en die drie jaar in Amerika het dit selfs sterker hy haar tuisgebring. Sy was nog nooit deel van die nuwe, permissiewe gemeenskap nie. Sy het haar eie idees gehad, haar eie morele kode en sy het net gedoen wat vir haarself aanvaarbaar was. Dit maak nie saak wat die ander mense van haar optrede dink nie. Charles het dit waardeer. Charles het van haar gehou. Hulle sou gelukkig kon wees as hy net bly leef het. Kort na sy dood wou sy met alle geweld terug Suid-Afrika toe gaan. Sy wou haar werk net so laat staan en by Nanette-hulle op die plaas gaan bly, weer ’n boek skryf, weer in stilte en vrede leef.

Maar sy was te konsensieus. Sy was besig met ’n draaiboek en sy sou dit moes klaarmaak. Charles sou nie daarvan gehou het as sy dit sommer laat staan het nie. Daarom het sy aangebly, aangehou werk en vir niemand gewys hoe sy regtig voel nie. Daar was altyd Noag om mee te gesels as dit gevoel het asof sy gaan bars van al die opgekropte gevoelens. Noag was altyd daar met sy wollerige kop teen haar knie . . .

Nou is daar van die hewige hartseer nie veel oor nie. Die kwaai verlange is lankal gestil. Aanvaarding is iets wat kom, al soek ’n mens nie daarna nie. Sy mis hom nog en sy onthou met vreugde die lekker tye wat hulle saam deurgebring het. Maar dis al. Sy huil nie meer nie. Sy vra nie meer wáárom nie. Sy doen haar werk en kuier saam met goeie vriende soos Henri. Maar sy wou huis toe gaan. En nou kan sy nie. Nou moet sy ’n rolprent maak.

Elize tel weer die draaiboek op en begin lees. Teen wil en dank voel sy simpatiek teenoor die Anne van die verhaal, ’n vrou wat deur die lewe rondgewoel is, wat nie haar gevoelens wys nie. Die verskil is dat Anne hard en bitsig geword het. Anne wil in werklikheid nie meer leef nie. En sy haat Roy, die man wat haar probeer terugdwing na die lewe.

Elize grinnik en kyk deur die groot glasvenster van haar sitkamer. Sy dink nie daar is enige ooreenkomste tussen Roy en Robert Ryan nie. Robert lyk nie vir haar na ’n man wat ’n meisie sal probeer terugdwing nie. Hy sal hom doodeenvoudig nie aan haar steur nie. Wat sy doen, is haar eie saak, solank sy hom net nie pla nie. ’n Koue, selfsugtige man; dit is hoe sy hom sien.

Nee, sê haar gewete. Jy ken vir Henri. Hy sal nie met ’n koue, selfsugtige mens werk nie – veral nie in ’n rolprent soos hierdie een nie. Dis ’n subtiele spel tussen twee mense en Henri sal sy spelers goed kies . . .

Haar vingers speel met die kussings wat in ’n hoop op die rusbank lê – laslappiekussings. Dit was ook een van die dinge waarmee sy haar besig gehou het na Charles se dood. En sy het tuingemaak. Sy het gespit en geplant en gesnoei en nuwe beddings uitgelê. Sy het die hele tyd geweet sy behoort weer te skryf, ’n nuwe boek te begin en van al die opgekropte gevoelens ontslae raak. Maar sy kon nie skryf nie. Dit was asof sy opgedroog het.

Sy sug en staan op. Sy is te rusteloos om enigiets te doen. Sy kan nie eers konsentreer op die draaiboek nie. Sy wens Nanette was hier! Nanette het nog altyd belang gestel in die goeie rolprente wat Hollywood opgelewer het, die goeie regisseurs, die onontdekte akteurs wat baie talent het. Dis ironies dat dit sý, Elize, is wat hier beland het, wat nou in ’n rolprent gaan optree onder leiding van Henri, saam met Robert Ryan.

Sy probeer dink wat sy al alles van hom gehoor het. Hy is nie een van die sterre wat gedurig in die kalklig is nie. Hy word nooit op partytjies gesien nie. Daar is nie eintlik skinderstories oor hom in omloop nie. Nou en dan verskyn daar ’n foto in een of ander koerant waar hy saam met ’n mooi meisie verskyn. Die meisies hang altyd aan sy arm en staar na hom asof hy van goud gemaak is, en dit is genoeg om haar te irriteer. Sy ken die helde van die silwerdoek. Hulle voete is gewoonlik nie van klei gemaak nie, maar sommer van papier. Die bewonderende meisietjies besef dit nie. Hulle sien net die mooi gesig raak.

Mooi gesig, snork sy. Hy is ook nie só mooi nie. Aantreklik, ja, dit moet sy teësinnig toegee. En alhoewel hy vir haar uiters arrogant voorgekom het, weet sy dat Henri hom beskou as een van die tegemoetkomendste akteurs wat daar is.

“Hy het nie nodig om ’n akteur te wees nie,” was Henri se woorde. “En hy weet dit. Ons weet dit ook. Hy het nie die geld nodig nie en hy het veral nie die bekendheid nodig nie. Hy doen dit om een of ander onbekende rede en daaroor is ek dankbaar, want hy is baie talentvol, ’n werklik begaafde speler. Hy dreig na elke prent dat dit sy laaste een gaan wees en ’n jaar of twee later is hy maar weer terug. Ek hou daarvan. Hy speel nie of lewe en dood daarvan afhang nie en tog skeep hy nooit af nie.”

Nou ja, dink sy filosofies en stap kombuis toe om te kyk wat sy vir aandete kan gaarmaak. Henri het verkies om sy nuwe rolprent met twee baie onwillige spelers te maak. Hy weet vermoedelik wat hy doen en hulle sal maar daarby moet berus. ’n Boer en ’n skryfster kan onmoontlik ’n goeie kombinasie wees, maar as Henri dit so wil hê, moet hulle maar saamspeel.